Επαγγελματικά δικαιώματα: γιατί καρκινοβατούν 40 χρόνια, τι πρέπει να γίνει

Του Νίκου Ηλιάδη*

Σχετικά με την εύλογη  δημοσίευση με τίτλο: Επαγγελματικά δικαιώματα: Στο ίδιο έργο θεατές …επί 40 έτη  σημειώνω ότι τα προβλήματα είχαν παρουσιασθεί σε δημοσιεύσεις μου: Απαιτείται σαφήνεια των εκπαιδευτικών επιπέδων (Φεβρουάριος 2020), Απαιτείται διαφάνεια επαγγελματικής αντιστοίχισης (Ιανουάριος 2021) με παραπομπή και στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή για τα ίδια θέματα τον Απρίλιο του 1994, τα πρακτικά της οποίας δημοσιεύθηκαν τον Ιούνιο του 1994 στο ενημερωτικό δελτίο του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος Δείτε εδώ στο ecopress.

Η ευαισθησία μου για τα θέματα αυτά πηγάζει από το γεγονός ότι την επίλυσή τους είχα προσπαθήσει ως καθηγητής της ΣΕΛΕΤΕ (σήμερα ΑΣΠΑΙΤΕ ), Καθηγητής του ΤΕΙ Πειραιώς,  Ειδ. Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ  από το 1989 και  εκπρόσωπος του ΥΠΕΠΘ στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες (1991-1992).

Τα προβλήματα πράγματι παραμένουν τα ίδια και  έγιναν πολυπλοκότερα. Διάφορες πολιτικές……. «αξιοποιήσεις»  διαχρονικά και όχι ορθολογικά είναι η αιτία.

Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και οι αλλαγές από την κλιματική αλλαγή που αλλάζουν το κάθε τι, σε συνδυασμό με τις γενικότερες ραγδαίες τεχνολογικές μεταβολές, και την ανάγκη για προσαρμογή στις Ευρωπαϊκές οδηγίες και πρακτικές, πιέζουν για να ξεκαθαρίσει το τοπίο της μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης συνολικά και με σαφήνεια για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες απαιτήσεις.

Αυτό θα πρέπει να γίνει το ταχύτερο για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό, που αποτελεί τον κυριότερο συντελεστή στη μεταβιομηχανική εποχή .

Η σχέση Πολυτεχνείων-ΑΕΙ/ Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής που περιλαμβάνει πολυτεχνικές σχολές οι οποίες δεν αναγνωρίζονται ισότιμες με τα πολυτεχνεία και αντίστοιχα πανεπιστημιακές /ΑΤΕΙ/ΤΕΙ/ΙΕΚ / Παραρτημάτων Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων που λειτουργούν στη χώρα και απονέμουν στους αποφοίτους τους πτυχία των μητρικών πανεπιστημίων και συνεπώς και επαγγελματικά δικαιώματα που ισχύουν στη χώρα προέλευσης και άρα διακινούμενοι και στη χώρα υποδοχής /Αγγλόφωνων ιδιωτικών Πανεπιστημίων σε Ευρωπαϊκές χώρες  και στη γειτονική Βουλγαρία /ΙΕΚ  των οποίων οι απόφοιτοι έχουν αποκτήσει δυνατότητες κατάταξης στα ΑΕΙ, θα πρέπει να ξεκαθαρίσει.

Λόγω της διαδικασίας της Μπολόνια, τα πανεπιστήμια και τα Fachhochschulen απονέμουν νομικά ισοδύναμα πτυχία Bachelor και Master στη Γερμανία είναι ένα βασικό σημείο . Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και στη χώρα μας. (Due to the Bologna process, universities and Fachhochschulen award legally equivalent bachelor’s and master’s degrees. ). Το ίδιο έγινε και στην Αγγλία . Αυτό σημαίνει ότι όλα τα ιδρύματα λειτουργούν με τις ίδιες ποιοτικές προϋποθέσεις σε προσωπικό, προγράμματα σπουδών, διάρκεια σπουδών, γενικότερα νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας κ.ά.  Εμείς για να συντηρούμε διαφορές απονέμουμε σε όλους τους αποφοίτους των Πολυτεχνείων με κανονιστικές διατάξεις Master, ενώ σε όλες τις Αγγλοσαξωνικές χώρες (ΗΠΑ, Αγγλία, Καναδά , Αυστραλία με υψηλότερο τεχνολογικά περιβάλλον) εργάζονται με Bachelor. Θα πρέπει να εξορθολογισθούν και τα προγράμματα σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Οι δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που προέρχονταν από 2ετείς Ακαδημίες, με την ίδρυση πανεπιστημιακών τμημάτων, εξομοιώθηκαν με πανεπιστημιακούς με προγράμματα εξομοίωσης.

Ενώ οι ανώτερες σχολές με την ίδρυση των ΤΕΙ είχαν καταργηθεί ως αναχρονιστικός θεσμός , λειτουργούν ανώτερες ιδιωτικές σχολές για ορισμένους τομείς.

Ανώτερες σχολές λειτουργούν στη χώρα μας και για την εκπαίδευση πλοιάρχων και μηχανικών του εμπορικού ναυτικού, ενώ τα πλοία σήμερα είναι πλωτές πολιτείες, ενώ η χώρα είναι η πρώτη στη ναυτιλία στον κόσμο, και ενώ έχει δημιουργηθεί και διεθνής σύνδεσμος χωρών που προσφέρουν πανεπιστημιακής στάθμης σπουδές στους τομείς αυτούς, ιδρυτικό μέλος του οποίου είναι η γειτονική Τουρκία.

Στις σύγχρονες αγορές εργασίας τα 2/3 των επαγγελμάτων απαιτούν κάποιας μορφής τριτοβάθμιας  εκπαίδευσης και τα υπόλοιπα ανάλογη  υψηλού επιπέδου υποδομή.

Τα επαγγέλματα που απαιτούν χαμηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες (ΙΕΚ), με τυποποιημένες επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες εξαφανίζονται. Στη σύγχρονη εποχή απαιτείται μια ευρύτερη υποδομή που θα αποτελεί τη βάση για μετέπειτα εξειδικεύσεις ανάλογα με τις άγνωστες εξελίξεις, για μετακίνηση σε άλλα σημεία του οικονομικού συστήματος, γενικά υψηλοτέρου επιπέδου , για παραγωγική απασχόληση, μέσω προγραμμάτων δια βίου εκπαίδευσης. 

Απαιτείται η δημιουργία της αντίστοιχης υψηλού επιπέδου αγοράς εργασίας, που θα απασχολήσει τους εκπαιδευόμενους και θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα ζωής.

Όλες οι πλευρές τονίζουν τη σπουδαιότητα της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, πλην όμως δεν υπάρχει σε αντίθεση με τη δύση που ανήκουμε ΜΙΑ (1) πανεπιστημιακή σχολή που να εκπαιδεύει στελέχη, να κάνει έρευνα και να διαχέει τις εξελίξεις στα χιλιάδες επαγγέλματα που αλλάζουν περιεχόμενο ραγδαία.  Η ΣΕΛΕΤΕ που άλλαξε όνομα και έγινε ΑΣΠΑΙΤΕ, δεν έγινε  ανωτάτη αφού πλην άλλων εξακολουθεί και σήμερα να διοικείται αντίθετα από πανεπιστημιακές πρακτικές από διορισμένο διοικητικό συμβούλιο, ενώ έχει 19 παραρτήματα σε όλη τη χώρα για το παιδαγωγικό μέρος της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης που παρέχει, ασυνήθιστο για σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τα ιδιωτικά ή μη κρατικά πανεπιστήμια κλπ. Θα πρέπει να βρουν επίσημα το ρόλο τους και στη χώρα  μας ως ανταγωνιστικός πόλος που θα περιορίσει και την ίδρυση δημόσιων σχολών με κόστος των φορολογουμένων , σε πλήρη διάσταση με την αγορά εργασίας , που εξυπηρετούν περισσότερο αυτούς που τις λειτουργούν. Πλήθος Ελλήνων φοιτούν στη γειτονική Βουλγαρία και στην Κύπρο και εργάζονται στη χώρα και σε επαγγέλματα αιχμής.

Στα πρακτικά της Βουλής άλλωστε κατά τη σχετική συζήτηση   αναφέρεται ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια λειτουργούν από το 1994.

-«Όσον αφορά τα κέντρα ελευθέρων σπουδών, σπουδάζουν εδώ οι σπουδαστές τους, πάνε και ένα μικρό διάστημα στο πανεπιστήμιο με το οποίο έχουν συμβληθεί σε κάποια χώρα της Ευρώπης ή της Αμερικής και παίρνουν τίτλο πανεπιστημίου. Εάν αυτός έχει επαγγελματικά δικαιώματα στην Ελλάδα όσα έχει και ο απόφοιτος του Ελληνικού Πανεπιστημίου, έστω και αν δεν είναι ακαδημαϊκά ισοτιμημένο, στην ουσία έχουμε μια ντε φάκτο αναγνώριση των ιδιωτικών πανεπιστημίων».

Στη σημερινή εποχή τα πτυχία αυτά απονέμονται στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται μέρος της φοίτησης στο εξωτερικό.

Όλο το πλέγμα ασάφειας στη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση επηρεάζει  τη δευτεροβάθμια γενική και επαγγελματική  εκπαίδευση, την εκπαίδευση καθηγητών  κ.ά. Το είδος της γενικής εκπαίδευσης πρέπει να επανακαθορισθεί  σύμφωνα και με κείμενα διεθνών οργανισμών ώστε να συνδέεται με την πραγματική ζωή στη σύγχρονη εποχή .

Το σύνολο αυτό απαιτείται να εξορθολογισθεί, να ορισθούν δίαυλοι επικοινωνίας, σε συνδυασμό με πιστοποιήσεις, πρακτικές δια βίου εκπαίδευσης, συνεργασίες με οργανισμούς προηγμένων χωρών για μεταφορά και διάχυση της τεχνογνωσίας  που δεν παράγεται στη χώρα μας.

Η δια βίου εκπαίδευση ήδη είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία της μεταβιομηχανικής εποχής και θα πρέπει να δημιουργήσουμε μηχανισμούς που λειτουργούν στις δυτικές χώρες για πιστοποίηση εργαζομένων ώστε να διατηρήσουν την άδεια εργασίας που διαθέτουν.

Το βασικό στοιχείο σχετικά με το μέλλον της εργασίας, είναι η αναγνώριση ότι δουλειά ρουτίνας, χαμηλού επιπέδου που θα απαιτεί συγκεκριμένες σταθερές επαναλήψεις  δεν είναι πλέον αποτελεσματική. Η μορφή αυτή εργασίας είναι ήδη ξεπερασμένη στα Έθνη που λειτουργούν σε υψηλό τεχνολογικό επίπεδο. Οι δουλειές με τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά που αναφέρονται σε μια άλλη εποχή θα συνεχίσουν να φθίνουν, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες των Κυβερνήσεων, των εταιρειών, ή των συνδικάτων.

Ενδιαφέρον είναι ότι σύμφωνα με τα συνημμένα πρακτικά της Βουλής στο ενημερωτικό περιοδικό του Τεχνικού Επιμελητηρίου, της  6ης Ιουνίου  του έτους 1994, όλες οι πλευρές τονίζουν ότι υπάρχουν μεγάλα προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν και είναι  σε εκκρεμότητα για μια δεκαετία !!!

Εξακολουθούν να είναι σε εκκρεμότητα και σήμερα  για  λίγο λιγότερα από 30 χρόνια  μετά τη συζήτηση της επερώτησης.

*Νίκος Ηλιάδης, Πολ/κός Μηχ/κός ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΑΘΗΝΑ,  

M.Sc. (Structural Engineering, Concordia University Montreal Canada ),

Ph.D.  (University of Maryland USA, -Technology and Vocational Education),

τ. Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ,

τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. ) ,

τ. Διοικητής ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ , 

τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/),

τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ ) του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση,

Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.