Έρευνα: Πως συνδέουν οι Ελληνες κλιματική αλλαγή με νηστεία και διόδια

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Εκπλήξεις επιφύλασσαν τα ευρήματα σφυγμομέτρησης της ελληνικής κοινής γνώμης για την κλιματική αλλαγή , όπου υψηλά ποσοστά των ερωτηθέντων εμφανίστηκαν να συγκαταλέγουν στις ενδεδειγμένες δράσεις τη νηστεία και τα διόδια στα κέντρα των πόλεων!

• Η νηστεία, την οποία οι ερευνητές συμπεριέλαβαν   χωριστά από τη χορτοφαγία, μεταξύ των δράσεων  που κάποιος κάνει η είναι πιθανό να κάνει για την κλιματική αλλαγή, επιλέχθηκε από το 39% των νέων ηλικίας 15-17 ετών και από το 59% του συνόλου.

• Παράλληλα υπέρ της επιβολής διοδίων στα κέντρα των μεγάλων πόλεων τάχθηκε το 52% των ερωτηθέντων, ενώ αντίθετοι δήλωσαν το 43% των κατοίκων της Αθήνας, το 55% των κατοίκων της Θεσσαλονίκης και το 47% των κατοίκων των μεγάλων αστικών κέντρων.

• Στα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας συγκαταλέγεται η «ομολογία υπαιτιότητας» της ελληνικής κοινωνίας. Στο ερώτημα ποιον θεωρείτε πρώτο, δεύτερο και τρίτο  υπαίτιο της κλιματικής αλλαγής, η συντριπτική πλειοψηφία (65%) κοίταξε στον καθρέφτη  ενοχοποιώντας «κάθε άνθρωπο και κάθε οικογένεια». Ακολουθούν στην κατάταξη των υπαιτίων τα ισχυρά κράτη, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και η εκάστοτε κυβέρνηση.  

Πανηγυρική εκδήλωση

Τα αποτελέσματα της πρώτης πανελλαδικής έρευνας για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου έργου LIFE-IP AdaptInGR του Προγράμματος LIFE της Ε.Ε., παρουσιάστηκαν την Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2019, παρουσία των πρώην πρωθυπουργών Γ. Παπανδρέου, και Π. Πικραμμένου, σε μια πολυπληθή εκδήλωση με τη συμμετοχή εκπροσώπων οικολογικών φορέων και της αγοράς στην αίθουσα γενικών συνελεύσεων της Τράπεζας της Ελλάδος. Έγινα ομιλίες του κ. Κωστή Χατζηδάκη, υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του κ. Θεόδωρου Μητράκου, υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και της κ. Λυδίας Καρρά, προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.

«Τα αποτελέσματα της πανελλαδικής έρευνας» σχολίασε η κ. Καρρά,  «χαρτογραφούν τις σημερινές στάσεις της κοινής γνώμης ανά Περιφέρεια και ηλικιακή ομάδα και θα αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στην χάραξη πολιτικής εκ μέρους του Υπουργείου καθώς και κάθε Δήμου ή Περιφέρειας ή φορέα της κεντρικής διοίκησης που εμπλέκεται με το θέμα της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή».

Κλιματική αλλαγή και κόστος εργασίας

«Δεν μπορούμε να υιοθετούμε αποσπασματικά μέτρα, ούτε να κινούμαστε χωρίς συντονισμό. Όλοι βρισκόμαστε στην ίδια βάρκα και η έκταση της πρόσκλησης που έχουμε μπροστά μας οφείλει να μας ενώσει», ανέφερε στην ομιλία του ο κ. Χατζηδάκης, ενώ ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας αξιοποίησε ως επιχείρημα υπέρ των προτάσεων του διοικητή της ΤτΕ κ. Γ. Στουρνάρα για τη μείωση του κόστους εργασίας το εύρημα και αυτής της έρευνας ότι η ανεργία  είναι το νούμερο ένα πρόβλημα της χώρας.

Κατάταξη

Η κλιματική αλλαγή είναι για τους ερωτηθέντες το δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα, μετά την ανεργία, που θα έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα τα επόμενα 20 χρόνια. Ακολουθούν στην κατάταξη των εγχώριων προβλημάτων η ρύπανση του περιβάλλοντος και η οικονομική κρίση , με το μεταναστευτικό στην έκτη θέση και την εγκληματικότητα στην τελευταία. Η κλιματική αλλαγή είναι πρώτη στον κατάλογο των παγκόσμιων προβλημάτων με τη ρύπανση του περιβάλλοντος να ακολουθεί στη δεύτερη θέση. Η ανεργία εδώ πέφτει στην τρίτη θέση, η εγκληματικότητα ανεβαίνει στην τέταρτη, ενώ στην πέμπτη θέση των παγκόσμιων προβλημάτων εμφανίζεται ο κίνδυνος πολέμου.  Μεταξύ περιβάλλοντος και οικονομίας οι ερωτηθέντες επέλεξαν ως το μεγαλύτερο παγκόσμιο πρόβλημα το περιβάλλον. Ακόμη και στις ηλικίες 15-17 ετών, όπου η οικονομία θεωρείται ιδιαιτέρως σημαντική για την Ελλάδα, το περιβάλλον ως παγκόσμιο πρόβλημα ισοβαθμεί με την οικονομία.

Ενημέρωση

Έλλειμμα ενημέρωσης για την κλιματική αλλαγή καταγράφει η έρευνα, ενώ διαπιστώνεται μεγάλη διάσταση (που στις μικρές ηλικίες διογκώνεται) ανάμεσα στα ποσοστά των απαντήσεων που αναγνωρίζουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και τους δείκτες ενημέρωσης και επίγνωσης των επιπτώσεών του. Ενδεικτικά στις ηλικίες 15-17 το ποσοστό ενημέρωσης κυμαίνεται μεταξύ 20% και 30%, ενώ οι απαντήσεις που αναγνωρίζουν τη σοβαρότητα του προβλήματος αγγίζουν το 70%.

Πάντως η κλιματική αλλαγή είναι πρόβλημα που δε φαίνεται από την έρευνα να έχει πολιτικό πρόσημο. Για τη σοβαρότητα και τις επιπτώσεις του φαινομένου συμφωνούν πολίτες που τοποθετούν τον εαυτό τους τόσο αριστερά όσο στο κέντρο και δεξιά (Αριστερά 15%, Κέντρο 23%, Δεξιά 21%). Υψηλό (41%) είναι το ποσοστό των απαντήσεων που συμφωνούν στη σοβαρότητα του προβλήματος, αλλά αρνούνται να τοποθετηθούν στα τρία σημεία του πολιτικού τόξου δηλώνοντας είτε «τίποτε από αυτά» είτε «δεν ξέρω-δεν απαντώ».

Ενεργοί πολίτες  

Ιδιαίτερη σοβαρότητα στην κλιματική αλλαγή αποδίδει το κοινό των ενεργών πολιτών, όπου οι θετικές απαντήσεις ξεπέρασαν το 90%. Πρόκειται όμως για το ένα τρίτο του συνόλου , το οποίο είναι ισοδύναμο με αυτό των μη ενεργών πολιτών (27%). Η πολυπληθέστερη κατηγορία είναι των μέτρια ενεργών πολιτών (43%). Όσο λιγότερο ενεργοί είναι οι πολίτες τόσο υποτιμούν τις διαστάσεις του φαινομένου. Η έρευνα έλαβε υπ’ όψιν της  δέκα δραστηριότητες, μεταξύ των οποίων η ανακύκλωση, η επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων και ρουχισμού, η συνεισφορά σε κοινωφελείς σκοπούς, η συμμετοχή σε εθελοντικές δράσεις, η αιμοδοσία, η συμμετοχή σε τοπικούς και  αθλητικούς συλλόγους. Ο τίτλος του ενεργού πολίτη απονέμεται από τους ερευνητές σε όσους καλύπτουν τουλάχιστον τέσσερις από τις δέκα δράσεις.  Ο εθελοντισμός είναι η μόνη δράση , όπου οι νέοι 15-17 ετών υπερτερούν σημαντικά του συνόλου  (81% έναντι 63%) στο ερώτημα για τις δράσεις που κάποιος κάνει ή είναι πιθανό να κάνει για την κλιματική αλλαγή. Οι νέοι υπερτερούν επίσης, αλλά ελάχιστα  στη δράση της ανακύκλωσης, στην ψήφιση υποψηφίων με ατζέντα κλιματικής αλλαγής και στη χρήση τρένου αντί αεροπλάνου.

Από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας είναι ο ιδιαίτερα χαμηλός βαθμός ενημέρωσης που παρουσιάζουν οι περιοχές με την υψηλότερη τρωτότητα: Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησος, Νότιο Αιγαίο και Κρήτη. Χαμηλός καταγράφεται επίσης ο βαθμός αντιλαμβανόμενων επιπτώσεων για Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Δυτική Μακεδονία, Νότιο Αιγαίο και Στερεά Ελλάδα σε αντίθεση με την υψηλή τρωτότητα που παρουσιάζουν οι περιοχές αυτές.

Τα υψηλότερα εισοδήματα είναι πιο πιθανό να κάνουν ενεργειακή αναβάθμιση κατοικίας, ενώ για τα χαμηλότερα στρώματα η επιδότηση είναι πρόσκληση, καθώς το 37% απάντησε ότι είναι πιθανό να το κάνει, το  31% ότι θα ήθελε αλλά δεν μπορεί και το 17% ότι είναι μάλλον απίθανο να το κάνει.

Στην κορυφή της αξιοπιστίας το διαδίκτυο

Το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο κερδίζουν τη μάχη της αξιοπιστίας όπως επιβεβαιώνει και αυτή η έρευνα. Ο δείκτης αξιοπιστίας των δύο μέσων κυμαίνεται περί το 60%, με τα κοινωνικά δίκτυα να κινούνται κάτω από το 45% και την τηλεόραση στη ζώνη του 35%. Φίλοι, γνωστοί και οικογένεια κερδίζουν τη μάχη της εμπιστοσύνης των ερωτηθέντων. Ακολουθούν στην κατάταξη σύλλογοι, σωματεία, το σχολείο, η ενορία και στην τελευταία θέση τα πολιτικά κόμματα.  Τέλος η έρευνα διαπιστώνει ότι υπάρχουν σαφή περιθώρια ενίσχυσης του ρόλου του σχολείου στην ενημέρωση για την κλιματική αλλαγή. Στο ερώτημα «ενημερωθήκατε από το σχολείο»  το 60% απάντησε αρνητικά. Από το 40% που απάντησε θετικά η συντριπτική πλειοψηφία (95%) δήλωσε ότι ενημερώθηκε από «έναν καθηγητή» και το 4% από «μία ΜΚΟ».

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η εταιρεία qed ανέλαβε για λογαριασμό της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, εταίρου του έργου LIFEIP

AdaptInGR την υλοποίηση πανελλαδικής έρευνας, με αντικείμενο τις αντιλήψεις του κοινού για την κλιματική αλλαγή.

Η έρευνα διενεργήθηκε με τη μέθοδο των ηλεκτρονικά υποβοηθούμενων τηλεφωνικών συνεντεύξεων (CATI). Η έρευνα έλαβε

χώρα από τις 10 έως τις 31 Ιουλίου 2019.

Το συνολικό μέγεθος του δείγματος περιλαμβάνει Ν=1536 ολοκληρωμένες συνεντεύξεις με άτομα ηλικίας 15-70 ετών.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ