Ευνοϊκές για τους ιδιοκτήτες αλλά και εισπρακτικής λογικής οι νέες ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα

Το ΥΠΕΝ δίνει «φιλί ζωής» στην εισπρακτική επιχείρηση των αυθαιρέτων, μετά από επτά χρόνια νομοθετικών κύκλων νομιμοποιήσεων. Πιο συγκεκριμένα ο   νέος νόμος του υπουργείου Περιβάλλοντος για την πολεοδομία και τα αυθαίρετα είναι ευνοϊκότερος από τον ισχύοντα για ιδιοκτήτες αυθαιρέτων,  που θα κάνουν πρώτη φορά χρήση των νέων ρυθμίσεων νομιμοποίησης, όπως επίσης και για όσους έχουν ήδη υπαχθεί στους προηγούμενους νόμους τακτοποίησης των αυθαιρέτων. Οι ιδιοκτήτες που έχουν δηλώσει το αυθαίρετο τους με προηγούμενους νόμους,  στην περίπτωση που δεν έχουν εξοφλήσει το συνολικό ποσό του προστίμου έχουν  τη δυνατότητα επανυπολογισμού του προστίμου, με τις χαμηλότερες  τιμές  του νέου νόμου και συμψηφισμού των χρημάτων, που έχουν καταβάλλει. Ταυτοχρόνως ο νέος νόμος για την πολεοδομία και τα αυθαίρετα είναι έντονα εισπρακτικός. Οι νέες ευνοϊκές ρυθμίσεις για τον υπολογισμό των προστίμων, επί της ουσίας επιδιώκουν να δώσουν «φιλί ζωής»  στην επιχείρηση ροής είσπραξης προστίμων αυθαιρέτων προς τα δημόσια ταμεία. Μία επιχείρηση, που ξεκίνησε την περίοδο 2010-11, με το «νόμο Μπιρμπίλη» για τους ημιυπάιθριους και συνεχίστηκε αδιάλειπτα με τρείς διαδοχικούς νόμους νομιμοποίησης αυθαιρέτων μέχρι σήμερα. Αντλώντας ποσά παραβόλων και προστίμων αυθαιρέτων συνολικού ύψους άνω των 3,5  δις ευρώ, εξαντλώντας παράλληλα μέσα στις συνθήκες της βαθιάς κρίσης, την οικονομική δυνατότητα μεγάλων κατηγοριών ιδιοκτητών, κυρίως των χαμηλών και μεσαίων εισοδηματικών στρωμάτων τη δυνατότητα να πληρώνουν τα πρόστιμα.

Στο μεταξύ στην τελική ευθεία βρίσκεται να κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για τα πολεοδομικά θέματα και τα αυθαίρετα. «Θέμα λίγου χρόνου» ανέφερε ότι είναι να πάει στη Βουλή το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ο υπουργός ΠΕΝ Γ. Σταθάκης και επισήμανε ότι «ήδη υπάρχει μια υστέρηση εσόδων, καθώς κάποιοι έχουν παρατείνει τις δηλώσεις τους για συναφή θέματα, προσδοκώντας ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο αντιμετώπισης από την επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία. «Είναι ένα σημαντικό βήμα που θα δίνει λύσεις. Έχουν ήδη γίνει τρεις ΚΕΝΕ ενόψει της κατάθεσης του νομοσχεδίου και ελπίζω, ο πρόεδρος της Βουλής να μας δώσει ημερομηνία επεξεργασίας και συζήτησης στη Βουλή με την ολοκλήρωση του σχεδίου νόμου» είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος  και επισήμανε ότι ήδη υπάρχει μια υστέρηση εσόδων, καθώς κάποιοι έχουν παρατείνει τις δηλώσεις τους για συναφή θέματα, προσδοκώντας ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο αντιμετώπισης από την επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία.

Οι βασικές αλλαγές που φέρνει το νέο νομοσχέδιο είναι:

1. Δίνεται παράταση επιπλέον δύο ετών στην τακτοποίηση αυθαίρετων κατασκευών και χρήσεων.
2. Απαγορεύεται η μίσθωση ακινήτου με πολεοδομικές παρανομίες, ωστόσο δεν διευκρινίζεται αν απαιτείται πιστοποιητικό από μηχανικό, όπως στις περιπτώσεις αγοραπωλησιών ακινήτων.
3. Μειώνονται τα παράβολα. Πιο συγκεκριμένα, 250 ευρώ για αυθαιρεσίες έως 100 τ.μ„ 500 ευρώ για αυθαιρεσίες 100-500 τ.μ., 1.000 ευρώ για αυθαιρεσίες 500-2.000 τ.μ., 4.000 ευρώ για αυθαιρεσίες 2.0005.000 τ.μ. Το μόνο που παραμένει σταθερό είναι το παράβολο για αυθαιρεσίες άνω των 5.000 τ.μ. στις 10.000 ευρώ.
4. Μειώνονται τα πρόστιμα. Ειδικότερα, για όσους αποφασίσουν να νομιμοποιήσουν αυθαίρετο κτίσμα από τις 09/12/2017 έως τις 08/06/2018 και για όσους έχουν υποβάλει μελέτη στατικής επάρκειας έκπτωση 10% του προστίμου. Αναλυτικότερα: • εάν εκπονηθεί στατική μελέτη σε περιοχές με σεισμική επικινδυνότητα 3, η έκπτωση θα φτάνει το 60%, • σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2, το 50% • σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1, το 30%. Μείωση 30% με 50% (ανάλογα με τα τετραγωνικά) θα ισχύσει για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.
5. Δωρεάν νομιμοποιήσεις. Οι δωρεάν νομιμοποιήσεις αυθαίρετων κατασκευών αφορά σε ακίνητα του «Υπερταμείου», στα αυθαίρετα της επίσημης Εκκλησίας αλλά και των παλαιοημερολογιτών, καθώς και σε αυθαίρετα ιδιωτικών αθλητικών σωματείων. Να σημειωθεί ότι το 50% των προστίμων θα καταλήγει στο Πράσινο Ταμείο, το 25% στις Περιφέρειες (για να υποστηρίξει τις νέες δομές) και το 25% στους δήμους.
6. Ευνοϊκός επανυπολογισμός προστίμων. Αυθαίρετα που έχουν δηλωθεί στους τελευταίους τρεις νόμους (για τους ημιυπαίθριους και τα αυθαίρετα γενικώς) αλλά χωρίς να εξοφλήσουν το πρόστιμο μπορούν να επαναϋπολογίσουν το πρόστιμο με βάση τις νέες ρυθμίσεις και να το συμψηφίσουν με όσα έχουν ήδη πληρώσει.

Παλιά αυθαίρετα: Αναλυτικότερα, για τα παλιά αυθαίρετα, ως ημερομηνία-ορόσημο για οποιαδήποτε τακτοποίηση αυθαιρέτου παραμένει η 28η/07/2011. Ωστόσο, προβλέπεται μια σειρά από ρυθμίσεις:

• δίνεται παράταση υπαγωγής για δύο χρόνια,
• αυξάνονται οι δόσεις καταβολής του επιβαλλόμενου προστίμου, από 60 σε 80,
• εξακολουθούν να ισχύουν οι απαγορεύσεις υπαγωγής των αυθαιρέτων που βρίσκονται σε αιγιαλούς, δάση, ρέματα, κοινόχρηστους χώρους, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.,
• αυξάνονται τα πρόστιμα σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές (περιοχές NATURA κ.λπ.),
• διευρύνονται τα κοινωνικά κριτήρια με αναστολή καταβολής των δόσεων σε μακροχρόνια άνεργους, δικαιούχους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης,
• μειώνονται τα πρόστιμα για: αυθαίρετες κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί μεταξύ 1983-93, αυθαίρετα σε περιοχές εκτός σχεδίου και στις οποίες εκκρεμεί η έγκριση πολεοδομικής μελέτης, αυθαίρετα υπόγεια – εσωτερικούς εξώστες (πατάρια) – σοφίτες, στάσιμους οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων που δεν είναι παραλιακοί και κοντά σε χιονοδρομικά κέντρα και που έχουν κατασκευασθεί πριν από το 1993, τα κτίσματα που δεν έχουν οικοδομική άδεια αλλά έχουν υπερβάσεις δόμησης μικρότερες από 100 έως 500 τ.μ.

Καινούργια αυθαίρετα

Για τα καινούργια αυθαίρετα, δηλαδή μετά από την 28η/07/2011:

• Για αυθαίρετα που εντοπίζονται από το Παρατηρητήριο κατά τη φάση κατασκευής, προβλέπεται άμεση κατεδάφιση, με πόρους που θα προέρχονται από τα ίδια τα πρόστιμα.
• Για τα κτίρια που εντοπίζονται αφού έχουν ανεγερθεί, το πρόστιμο ανέγερσης από 30% που είναι σήμερα εκτοξεύεται στο 100% της αντικειμενικής αξίας του κτιρίου και στις περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές στο 110%.
• Τα πρόστιμα διατήρησης, για όσο καιρό διατηρούνται μέχρι να προγραμματισθεί και να υλοποιηθεί η κατεδάφισή τους, εκτοξεύονται από 5% στο 50%.
• Για πρώτη φορά θεσμοθετείται η ηλεκτρονική καταγραφή της όλης διαδικασίας, από τον εντοπισμό μέχρι την κατεδάφιση κάθε αυθαιρέτου.

Ειδικές κατηγορίες

Ακριβής διαμόρφωση προστίμων για ειδικές ομάδες πληθυσμού:

1. Το 15% του προστίμου θα καταβάλουν άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, καθώς και πρόσωπα με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ.
2. Για άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, καθώς και πρόσωπα με ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ, καταβάλλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου.
3. Το 20% του προστίμου θα καταβάλουν επίσης παλιννοστούντες ομογενείς. Ειδικά για τους κατοίκους της Θράκης, και για τα ακίνητά τους που έχουν ελλείψεις στους τίτλους ιδιοκτησίας, τα δικαιολογητικά θα καθοριστούν με Κοινή Υπουργική Απόφαση του αρμόδιου υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών.
4. Πολύτεκνοι, με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ, καταβάλλουν επίσης ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Επίσης πολύτεκνοι με δευτερεύουσα κατοικία, αλλά με την προϋπόθεση ότι αυτή δεν είναι άνω των 80 τ.μ., καταβάλλουν ποσοστό 50% του ενιαίου ειδικού προστίμου.
5.  Το 30% καταβάλλουν τρίτεκνοι για την κύρια κατοικίας τους, με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ.
6.  Μακροχρόνια άνεργοι για αυθαιρεσίες σε κύρια κατοικία καταβάλλουν ποσοστό 30% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Προβλέπεται επίσης ότι κατά τα δύο πρώτα έτη από την υποβολή της δήλωσης αναστέλλεται η καταβολή των δόσεων.
7.  Άτομα τα οποία είναι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης καταβάλλουν ποσοστό 20% του προστίμου. Και για αυτούς ισχύει η αναστολή καταβολής δόσεων για τα δύο πρώτα χρόνια, από την υποβολή της δήλωσης.

-Εντοπισμός αυθαιρέτου: Η διαπίστωση και ο χαρακτηρισμός αυθαιρέτου πραγματοποιούνται ύστερα από αυτοψία δύο ελεγκτών Δόμησης, οι οποίοι ειδοποιούνται μετά από κλήρωση από το αρμόδιο Περιφερειακό Παρατηρητήριο για να διενεργήσουν την αυτοψία. Πιο συγκεκριμένα, οι δύο ελεγκτές διενεργούν επιτόπια αυτοψία και συντάσσουν έκθεση, την οποία πρέπει να υποβάλουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα σε διάστημα δύο ημερών. Την ημέρα της αυτοψίας τοιχοκολλούν στο αυθαίρετο πρόσκληση προς τον φερόμενο κάτοχο ή κατασκευαστή να προσέλθει εντός επτά ημερών στο Τοπικό Παρατηρητήριο, προκειμένου να λάβει γνώση αντιγράφου της έκθεσης αυτοψίας. Να σημειωθεί ότι στην έκθεση αυτοψίας αναφέρονται η θέση του αυθαιρέτου με συντεταγμένες στο σύστημα, συνοπτική περιγραφή με σκαρίφημα, οι διαστάσεις του, καθώς και οι πολεοδομικές διατάξεις που παραβιάσθηκαν. Παράλληλα, περιλαμβάνεται επίσης σημείωση ότι κάθε ενδιαφερόμενος έχει δικαίωμα, μέσα σε τριάντα ημέρες από την έκθεση αυτοψίας, να υποβάλει ενδικοφανή προσφυγή στο κατά τόπο αρμόδιο Τοπικό Παρατηρητήριο. Η ενδικοφανής προσφυγή εξετάζεται από την επιτροπή Εξέτασης Προσφυγών Αυθαιρέτων του άρθρου 17 του παρόντος και αν απορριφθεί η προσφυγή, η αυθαίρετη κατασκευή είναι κατεδαφιστέα και εφαρμόζονται κατά περίπτωση οι κυρώσεις του παρόντος νόμου.