Φώλας: Μια πρόταση για να πρασινίσουμε άμεσα την Αθήνα

Του Μιχάλη Φώλα*

Αν θέλουμε να δούμε τα προβλήματα της Αθήνας η έλλειψη πρασίνου είναι σίγουρα ένα από τα πιο σημαντικά. Η πόλη μας βρίσκεται κυριολεκτικά στον πάτο της λίστας των πράσινων πόλεων καθώς σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ έχει αναλογία 0,96 τετραγωνικά πράσινου ανά κάτοικο, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δίνει ως ελάχιστη ανεκτή αναλογία τα 9 τετραγωνικά.

Προφανώς με αυτά τα ποσοστά δε μπορεί να γίνει σοβαρή συζήτηση για την ποιότητα ζωής στην πόλη. Όμως η δημιουργία πράσινων υποδομών δε μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη σε μια πόλη που ελεύθεροι χώροι σπανίζουν, ενώ και τα ελάχιστα πάρκα που υπάρχουν χρειάζονται συντήρηση και αναβάθμιση.

Μόνη λύση επομένως για να έχουμε άμεσα αποτελέσματα είναι να δούμε τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς. Μια πρόταση που έρχεται από τον τόπο καταγωγής μου, τη Σάμο (και έναν καταξιωμένο γεωπόνο τον Γιακουμή Αμυρσώνη) μπορεί να αλλάξει πραγματικά την όψη της Αθήνας -και το σημαντικότερο: χωρίς κανένα κόστος.

Να σας συστήσω λοιπόν την αμπέλοψη. Ένα φυτό βιοκλιματικό, που αναπτύσσεται γρήγορα και εύκολα κυριολεκτικά παντού, είναι ανθεκτικό, πολυετές και δε χρειάζεται ιδιαίτερη συντήρηση. Η πρόταση μου είναι χρησιμοποιήσουμε την αμπέλοψη για να αλλάξουμε την όψη της Αθήνας. Ο καθένας στην «αυλή» του. Όπου αυλή μπορεί να είναι ο ακάλυπτος χώρος της πολυκατοικίας μας, το περιτοίχιο, ένας εξωτερικός τοίχος, ακόμα και οι ταράτσες των πολυκατοικιών. Το μόνο που απαιτείται είναι ελάχιστος χώρος για την φύτευση του φυτού καθώς ένα και μόνο μπορεί προοδευτικά να καλύψει πολύ μεγάλες επιφάνειες.

Ο δήμος από την άλλη θα μπορούσε να αναλάβει να αξιοποιήσει την αμπέλοψη στα δημόσια κτήρια αλλά και στα εγκαταλελειμμένα – μέχρι να βρεθεί μια πιο μόνιμη λύση αξιοποίησής τους.

Μια τέτοια παρέμβαση θα οδηγούσε στην άμεση και εντυπωσιακή αύξηση του αστικού πρασίνου με την δημιουργία ενός πράσινου δικτύου από πολυκατοικίες και δημόσια κτίρια.

Σημειώστε ότι οι ευεργετικές ιδιότητες του συγκεκριμένου φυτού ξεπερνούν κατά πολύ την αισθητική παρέμβαση. Δίνει κυριολεκτικά οξυγόνο στην πόλη, δεσμεύει διοξείδιο, αλλά και συμβάλλει στη μείωση της ηχορύπανσης (λειτουργεί ως φυσικό ηχομονωτικό). Επιπλέον τους θερμούς μήνες συμβάλλει στην απορρόφηση της θερμότητας στους εσωτερικούς χώρους με τους οποίους εφάπτεται.

Βέβαια η αμπέλοψη δεν είναι πανάκεια. Δε μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα της Αθήνας. Μπορεί όμως να συνδυαστεί με το πρόγραμμα για τις πράσινες στέγες και τις προσόψεις που με θέρμη υποστηρίζει ο Κώστας Μπακογιάννης και να συμβάλλει στην πραγματική αναβάθμιση του περιβάλλοντος που ζούμε και εργαζόμαστε, του περιβάλλοντος που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Οι μεγάλες αλλαγές ξεκινούν από μικρές πρωτοβουλίες. Και οι αλλαγές στον τόπο μας ξεκινούν από εμάς.

Αμπέλοψη πεντάφυλλος

Η αμπέλοψη ανήκει στην οικογένεια «αμπελίδες». Είναι φυτό φυλλοβόλο, αναπτύσσεται γρήγορα και εύκολα, χωρίς απαιτήσεις εδαφικές και χωρίς ασθένειες που να απαιτούν χημικές επεμβάσεις επιβαρύνοντας περισσότερο το βεβαρημένο περιβάλλον, είναι φυτό πολυετές και μελισσοκομικό.

Αναρριχάται με ευκολία και  είναι το πλέον κατάλληλο για να αναπτυχθεί  σε σιδερένια κάγκελα σπιτιών και σε συρμάτινες περιφράξεις. Ιδανικότερη χρήση του όμως είναι στη δημιουργία περγκολών σε σπίτια,  σε πάρκα, έως και σε πολλά πεζοδρόμια Η Αμπέλοψη πεντάφυλλος κλαδεύεται το Χειμώνα με την πτώση των φύλλων όπως και το αμπέλι. Δεν έχει ανάγκη από ειδικές γνώσεις κλαδευτού. Αναπτύσσεται ταχύτατα από χώρους πλησίον της θάλασσας έως περιοχές με μεγάλο υψόμετρο 600-700μ. Η ανάπτυξη των φυτών είναι ανάλογη με την ύπαρξη νερού και χώματος. Πολύ χώμα, νερό και τροφή, μεγάλη ανάπτυξη, περιορισμένο χώμα νερό και τροφή, περιορισμένη ανάπτυξη. Δεν συγκαταλέγεται στα αλλεργιογόνα και το βασικότατο δεν πιάνει φωτιά.

Τα οφέλη του είναι πολλά. Τα σπουδαιότερα όμως είναι:

1. Αυξάνει το οξυγόνο.
2. Μειώνει το άφθονο αλλά καταστροφικό CO2 που συμμετέχει στην αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου.
3. Αυξάνει την υγρασία κατά την περίοδο της ανάπτυξης.
4. Μειώνει κατά πολύ τους ήχους.
5. Αλλάζει την νεκρή μορφή των τοίχων και την ψυχολογία των περιοίκων.
6. Δημιουργεί πολύχρωμο φθινοπωρινό τοπίο.

Με την πτώση των πολύχρωμων φθινοπωρινών  φύλλων δε σημαίνει ότι έπαψε η ωφελιμότητα των φυτών αυτών. Συνεχίζει για όσους έχουν θέληση και όρεξη την ενεργή τους δράση. Όλη αυτή η ενέργεια που περικλείουν δεν πρέπει να πεταχτεί στις χωματερές ως άχρηστο υλικό. Τα φύλλα πρέπει να συγκεντρώνονται και με μια απλή χουμοποίηση να αποτελούν άριστο χώμα για τα επόμενα ανθοκομικά ή κηπευτικά μας.

Ξεκινώντας με το σπόρο

Ο μικρός σπόρος φυτεύεται σε ένα οποιοδήποτε χώμα, σε βάθος 2 εκ. περίπου. Το χώμα διατηρείται υγρό και σε διάστημα 10-20 ημερών, λόγω του ότι το περίβλημα είναι σκληρό, αρχίζει η βλάστηση. Εν συνεχεία σε λίγες μέρες θα δούμε τα δύο πρώτα φύλλα και εν συνεχεία το τρίτο. Προτιμάμε χώρo όχι κατευθείαν στον ήλιο. Από το τέταρτο φύλλο και μετά τοποθετείται στη θέση, όπου θα αρχίσει η ανάπτυξή του και ο σκοπός για τον οποίο προορίζεται, ή να καλύψει τοίχους ή να αναπτυχθεί σε πέργκολα.

*O Μιχάλης Φώλας είναι πολίτικος μηχανικός, υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό «Αθήνα Ψηλά» για τον Δήμο της Αθήνας.