Γεφύρι της Πλάκας: Το μεγαλύτερο έργο αναστήλωσης πέτρινης γέφυρας στον κόσμο

Στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου τεχνικού ενδιαφέροντος αναδεικνύεται το έργο  με τίτλο «Στερέωση, Αποκατάσταση, Αναστήλωση, Ανάδειξη Γέφυρας Αράχθου στην Πλάκα», η σύμβαση του οποίου υπογράφηκε την Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου 2018 και αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για την υλοποίηση της κατασκευής του.

  Η αποκατάσταση του ιστορικού μνημείου θεωρείται  μια πρόκληση από τις κορυφαίες σε όλο τον κόσμο σε τεχνολογικό  κατασκευαστικό επίπεδο.

Μετά την προκαταρκτική μελέτη του Ε.Μ.Π. για την αναστήλωση του Γεφυριού της Πλάκας και τις εξαιρετικής σημασίας πρόδρομες εργασίες, που έγιναν από υπό την επίβλεψη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η αναστήλωση του ιστορικού μνημείου εισέρχεται στην τελική και πιο ουσιαστική φάση της.

Η υπογραφή  της σύμβασης για την κατασκευή του έργου, μεταξύ της πλευράς του ελληνικού δημοσίου και του αναδόχου κατασκευαστή έγινε σε ειδική εκδήλωση, παρουσία των συναρμοδίων υπουργών, εκπροσώπων της επιστημονικής και τεχνικής κοινότητας.

Η «ΝΗΡΙΚΟΣ τεχνική- εμπορική- βιομηχανική και τουριστική ανώνυμη εταιρεία» είναι η κατασκευαστική εταιρεία που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας ένα πολύ δύσκολο έργο που δεν έχει επιχειρηθεί ως τώρα στη χώρα μας, για ένα τέτοιας σημασίας μνημείο. Το έργο κατοχυρώθηκε στη συγκεκριμένη εταιρεία με βελτιωμένη από την ίδια οικονομική πρόταση ύψους 2,9 εκατομμυρίων ευρώ, έναντι των 3,1 εκατ. που ήταν η αρχική της πρόταση.

ΕΜΠ

Ο Γιώργος Δέδες, γενικός γραμματέας Υποδομών, μιλώντας στην ειδική εκδήλωση  έκανε λόγο για μια συλλογική προσπάθεια με βασικό πυλώνα το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. “Είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια επιστημονική και τεχνολογική πρόκληση. Αυτή είναι μια πρόκληση από τις κορυφαίες σε όλο τον κόσμο σε κατασκευαστικό επίπεδο” είπε χαρακτηριστικά.

Σημειώνεται ότι  οι επιστήμονες του ΕΜΠ κινητοποιήθηκαν και το ίδρυμα έθεσε από την πρώτη στιγμή το δυναμικό του στη διάθεση των αρμόδιων φορέων, ώστε να προχωρήσει άμεσα η αποκατάσταση του μνημείου. Η αναστήλωση του γεφυριού της Πλάκας που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στο καλοκαίριτου 2017, είναι το πρώτο έργο αναστήλωσης γεφυριού που γίνεται στην Ελλάδα. Έτσι, με βάση τα πορίσματα της διεπιστημονικής ομάδας του Ε.Μ.Π. που παρουσιάστηκαν το καλοκαίρι του 2015 καθώς και με πρόσθετα στοιχεία κατατέθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού και εγκρίθηκε από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, στις 9 Ιουνίου, η προκαταρκτική μελέτη του Ε.Μ.Π. για την αναστήλωση του Γεφυριού της Πλάκας. Στη μελέτη αυτή περιγράφονται οι βασικές κατευθύνσεις για την αναστήλωση του Γεφυριού. Τα πρόσθετα στοιχεία της προκαταρκτικής μελέτης αφορούν στην τεκμηρίωση των φάσεων και την κατασκευαστική ανάλυση των στοιχείων του Γεφυριού, στη στατική μελέτη, στη γεωμετρική χάραξη του νέου Γεφυριού, στη φωτογραμμετρική αποτύπωση και το τρισδιάστατο προσομοίωμα του Γεφυριού, στην τοπογραφική αποτύπωση της ευρύτερης περιοχής, στον εντοπισμό των σημείων για την τροφοδοσία των λίθων κ.λπ.

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Τη σημασία των πρόδρομων εργασιών υπογράμμισαν όλοι  οι ομιλητές στην ειδική εκδήλωση για την υπογραφή της σύμβασης αναστήλωσης της Γέφυρας της Πλάκας και στο πρόσωπο του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργου Σμίρη ευχαρίστησαν τους τοπικούς φορείς για την ως τώρα, καθοριστική συμβολή τους, στην πορεία του έργου.

Ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης απένειμε τιμητική πλακέτα στο Γιώργο Σμίρη, στον οποίο επίσης, απένειμαν οι κυβερνητικοί παράγοντες και τον τίτλο… του «καθηγητή καταδρομέα»…

Ο κ. Σμίρης εμφανώς συγκινημένος δήλωσε πιο ευτυχής από ποτέ και χαλάλισε τα τρία καλοκαίρια από τη ζωή του που “σπατάλησε” για ένα τόσο ιερό σκοπό. “Στην αρχή αισθανόμουν μόνος αλλά τελικά είμαστε πολλοί και υπόσχομαι εκ νέου πως θα είμαστε εδώ πολλοί στην ολοκλήρωση του έργου” σημείωσε χαρακτηριστικά.

Η εκδήλωση

Ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης χαρακτήρισε αυτή τη μέρα ως ημέρα συγκίνησης. Αναφέρθηκε στα γεγονότα που συνέβησαν όταν είχε πρωτοαναλάβει η συγκυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, το Φεβρουάριο του 2015 με την πρώτη φυσική καταστροφή και μια από αυτές τις συνέπειες της καταστροφής ήταν το γεφύρι της Πλάκας. Η υπόσχεση που έδωσε κι ο ίδιος τότε για το γεφύρι, ότι θα ξαναγίνει, έγινε πραγματικότητα, μέσα από μια συνεργασία πολλών φορέων στην οποία όπως είπε δεν χώρεσαν και δε μπήκαν στη μέση ούτε κόμματα ούτε πολιτικές επιλογές… όπως είπε. Επανέλαβε για πολλοστή φορά την παρομοίωση που έκανε για το γεφύρι της Πλάκας ότι θα ξανασταθεί όρθιο όπως η χώρα…

Γεφύρι του Κοράκου

Ο Χρήστος Σπίρτζης ανακοίνωσε πως μετά την αναστήλωση του πέτρινου μονότοξου γεφυριού της Πλάκας στον νομό Ιωαννίνων, ένα ακόμη μνημείο που έχει καταρρεύσει πριν δεκαετίες θα πάρει τον δρόμο της αναστήλωσης. «Μετά το γεφύρι της Πλάκας, έχουμε πολλή δουλειά για να ξανακτίσουμε ένα γεφύρι, που δεν έπεσε το 2015, την πρώτη ημέρα της κυβέρνησης, αλλά που έπεσε πολλές δεκαετίες πριν. Είναι το γεφύρι του Κοράκου. Άρα, έχουμε πολλή δουλειά και για τη χώρα και την πολιτιστική της κληρονομιά, για τις ιστορικές μνήμες που έχουν όλα αυτά τα μνημεία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Τη σημασία της υπογραφής επισήμανε η υπουργός Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά, τονίζοντας ότι «το γεφύρι που θα αναστηλωθεί είναι, βέβαια, η υλική μαρτυρία που διασώζεται για τις μελλοντικές γενιές. Αλλά θα έχει ταυτόχρονα και μια νέα ταυτότητα, καθώς θα ενσωματώσει την τεχνογνωσία, τα θεσμικά ανακλαστικά και την κοινωνική συμμετοχή. Τόσο με τους νέους αυτοκινητόδρομους που διατρέχουν σήμερα την Ήπειρο, όσο και με την αναγέννηση της Πλάκας, αυτό που βλέπουμε είναι καταρχάς η άρση των αποκλεισμών, η ενίσχυση της επικοινωνίας, αλλά και η επικοινωνία ανάμεσα στο τώρα και την ιστορία».

«Αξίζουν συγχαρητήρια στους σύγχρονους πρωτομάστορες και μαστόρους, στους καλφάδες αλλά και στα τσιράκια τους. Χωρίς όλους αυτούς, δεν χτίζονται γεφύρια προς το παρελθόν και γέφυρες προς το μέλλον» πρόσθεσε η κ. Ζορμπά, η οποία χαρακτήρισε την αναστήλωση συμβολική και ουσιαστική.

Η πρώην Υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου τόνισε ότι το έργο πρέπει ως θαύμα να αντιμετωπιστεί.

Ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΗ Γιάννης Λυκοτραφίτης έκανε λόγο για μια ιδιαίτερη στιγμή και τέλος, ο Γιάννης Σεντελές, Δήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων ανέτρεξε στο ιστορικό της καταστροφής και στις πρώτες αγωνιώδεις προσπάθειες για την δρομολόγηση της αποκατάστασης του έργου.

Εκ μέρους του Υπουργείου Υποδομών τη σύμβαση με τον ανάδοχο υπέγραψε ο Δημήτρης Τασιόπουλος, διευθυντής υπηρεσίας οδικών υποδομών.

Η κατάρρευση του ιστορικού γεφυριού της Πλάκας

Οι ισχυρές βροχοπτώσεις που έπλητταν εκείνες τις ημέρες τα Τζουμέρκα ήταν η αιτία να πέσει το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας. Επρόκειτο για το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι στα Βαλκάνια, το οποίο χτίστηκε από μαστόρους της πέτρας τον 18ο αιώνα.

Η βροχή που έπεφτε ασταμάτητα και στους τέσσερις Νομούς της Ηπείρου δημιούργησε σοβαρά προβλήματα, ζημιές στις υποδομές, καταστροφές σε καλλιέργειες και πλημμύρες σε υπόγεια σπιτιών, καταστημάτων καθώς και σε κτηνοτροφικές μονάδες.

«Σήμερα πενθούμε», «χάσαμε ένα ιερό μνημείο», «κατέρρευσε το σημείο αναφοράς του τόπου μας». Με αυτά τα λόγια περιέγραφαν οι Πλακιώτες, αλλά και όλοι οι κάτοικοι των Τζουμέρκων, τα συναισθήματά τους για τη μεγάλη «απώλεια», την κατάρρευση του γεφυριού της Πλάκας, τον Φλεβάρη του 2015.

Το ιστορικό «φορτίο» του γεφυριού της Πλάκας

Εκεί λειτουργούσε το τελωνείο της Ελεύθερης Ελλάδας με τη σκλαβωμένη Ήπειρο και εκεί έγινε, στις 29 Φεβρουαρίου 1944, η συμφωνία της Πλάκας – Μυρόφυλλου ανάμεσα στον ΕΔΕΣ, τον ΕΛΑΣ την ΕΚΚΑ και των εκπροσώπων του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης, του Αμερικανού ταγματάρχη Ουάινς και του Βρετανού συνταγματάρχη Γουντχάους.

Ο Θεόφιλος Παπαδημητρίου, κάτοικος των Ραφταναίων, ένα χωριό που βρίσκεται σε απόσταση ανάσας από τον οικισμό, αναφέρει ότι το γεφύρι κτίστηκε από μαστόρους και πελεκάνους της πέτρας από την Πυρσόγιαννη. Όταν τελείωσε το γεφύρι και έγιναν τα εγκαίνια, έπεσε η καμάρα και μετά από λίγο καιρό οι Τζουμερκιώτες έφεραν τον αρχιμάστορα Μπέγκα από την Πράμαντα και το έργο ξανακτίστηκε το 1866. Μάλιστα, όπως μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, χρησιμοποιήθηκαν χιλιάδες αυγά από την περιοχή και μαζί με ασβέστη «έγινε πορσελάνη, η συνδετική ουσία της πέτρας».

Το γεφύρι, δρόμος εμπορίου, ένωνε τα Τζουμέρκα με την υπόλοιπη Ήπειρο και τη Θεσσαλία. Η καμάρα του δέχτηκε τις βόμβες των γερμανικών αεροπλάνων, όμως άντεξε με μικρές φθορές στη δεξιά του πλευρά. Οι Ραφτανίτες το επισκεύασαν με τσιμέντο το 1943 και η γέφυρα έκτοτε λειτουργούσε χωρίς προβλήματα. Κάθε χρόνο, τα Θεοφάνεια, στο Γεφύρι τις Πλάκας, οι Τζουμερκιώτες κάνουν την βάφτιση του Σταυρού.

Όλοι στην περιοχή έκαναν λόγο, εκείνες τις μέρες, για αδιαφορία των αρμοδίων σε ζητήματα υποστήριξης του πέτρινου γεφυριού, τα οποία πολλές φορές έθεταν και κατέθεταν την ανησυχία τους.

Ο δάσκαλος Χαρίλαος Μήτσης, είχε πει χαρακτηριστικά: «Σήμερα, έγινε το μεγαλύτερο έγκλημα που έχει διαπραχτεί, γιατί υπήρξε αδιαφορία. Επισήμανα πολλές φορές τον κίνδυνο ότι θα πέσει. Μάλιστα τελευταία προσπάθεια ήταν τον Γενάρη, πέρυσι, όταν ζητούσα από τους αρμόδιους άμεση επέμβαση».

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, neoiagones,  koutipandoras