Της Μάχης Τράτσα. Όσο η πλειονότητα των Ελλήνων ζει σε σπίτια-«σουρωτήρια», η ενεργειακή φτώχεια θα… βαθαίνει. Και κάθε χειμώνας που θα περνά, θα παίζει η ίδια κασέτα στα τηλεοπτικά παράθυρα, με την αιθαλομίχλη να καλύπτει τις πόλεις και τις καμινάδες – από τα τζάκια και τις σόμπες – να βγάζουν μαύρο τοξικό καπνό. Η ενεργειακή ένδεια δεν αντιμετωπίζεται ούτε με μείωση του φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο ούτε με… χαρτζιλίκια, τύπου «επιδόματος θέρμανσης», μέτρα που δρουν όπως η χορήγηση ασπιρίνης σε ένα χρόνιο νόσημα.
Η θεραπεία στο πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας μπορεί να έρθει μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης. Ο κτιριακός τομέας είναι σήμερα ένας σπάταλος καταναλωτής – ευθύνεται για το 45% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε εθνικό επίπεδο (έναντι 37% των μεταφορών και 18% της βιομηχανίας) και για αντίστοιχο ποσοστό εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αρα τα περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας είναι ιδιαιτέρως υψηλά, αν περιοριστούν οι διαρροές στα χαμηλής ενεργειακής κλάσης κτίρια της χώρας. Με αυτόν τον στόχο σχεδιάστηκε το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» από τα υπουργεία Οικονομικών και Περιβάλλοντος, του οποίου τα κύρια σημεία παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα».
Τρεις δράσεις εξοικονόμησης
«Η εξοικονόμηση ενέργειας και η μείωση των ενεργειακών αναγκών είναι προϋπόθεση της βιώσιμης ανάπτυξης, ιδίως σήμερα που οι τιμές των ορυκτών καυσίμων αυξάνονται διαρκώς και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο απειλητικές για την οικονομία και την κοινωνία. Στο υπουργείο Οικονομίας υλοποιούμε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενεργειακής εξοικονόμησης που ξεπερνά το ένα δισ. ευρώ και εκτείνεται από τις ιδιωτικές κατοικίες, τα δημόσια και δημοτικά κτίρια και φτάνει ως τις ενεργοβόρες βιομηχανίες της χώρας» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας κ. Αλέξης Χαρίτσης.
Έτσι, παράλληλα προχωρούν τρεις δράσεις εξοικονόμησης. Με το «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον», το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, θα προχωρήσει η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών. Η συνολική χρηματοδότησή του είναι 500 εκατ. ευρώ (292 εκατ. δημόσιοι πόροι και 208 εκατ. συμμετοχή τραπεζών και ιδιωτών). Οπως επισημαίνει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιώργος Σταθάκης, «στην ευρύτερη στόχευση του υπουργείου είναι η προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας». Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με τον υπουργό, «προτεραιότητα δίνεται στην ένταξη οικογενειών με παιδιά και νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα. Η μεγάλη τομή που εισάγει είναι η αποσύνδεση της υποχρέωσης λήψης δανείου από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα. Η λήψη δανείου δεν είναι υποχρεωτική. Σημαντική, επίσης, καινοτομία που εισάγει είναι ότι οι αιτήσεις θα γίνονται μόνο ηλεκτρονικά και η ηλεκτρονική αίτηση θα επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης. Ετσι, μειώνεται σημαντικά η γραφειοκρατία».
Παράλληλα, όπως τονίζει ο κ. Χαρίτσης, στο πλαίσιο των αντίμετρων που εξασφαλίστηκαν στη συμφωνία της 15ης Ιουνίου θα διατεθούν 300 εκατ. ευρώ για την ενεργειακή αναβάθμιση ενεργοβόρων βιομηχανιών και μεταποιητικών μονάδων, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση του κόστους παραγωγής τους. «Το μέτρο θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας και, σε συνδυασμό με τα προγράμματα για την ενεργειακή αναβάθμιση ιδιωτικών κατοικιών και δημόσιων κτιρίων, που θα υλοποιηθούν το επόμενο διάστημα, θα οδηγήσει σε σημαντική αναζωογόνηση του κατασκευαστικού κλάδου, μείωση της ενεργειακής σπατάλης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου» λέει ο αναπληρωτής υπουργός.
Τους επόμενους μήνες αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του και το νέο Ταμείο Υποδομών μέσω του οποίου θα χρηματοδοτηθούν κρίσιμα έργα, στα οποία περιλαμβάνεται και η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και δημοτικών έργων. «Το Ταμείο Υποδομών θα κινητοποιήσει, με τη μόχλευση, πάνω από 1 δισ. ευρώ πόρους στην πραγματική οικονομία» υπογραμμίζει ο κ. Χαρίτσης.
Οι προϋποθέσεις για την αναβάθμιση
Το Πρόγραμμα καλύπτει έργα ενεργειακής αναβάθμισης σε νόμιμες (όχι αυθαίρετες) κατοικίες. Οι ιδιοκτήτες τους θα εντάσσονται σε μία από τις επτά κατηγορίες που έχουν διαμορφωθεί, και θα ωφελούνται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Μόνο στην 7η κατηγορία (ατομικό εισόδημα 35.000 έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό 45.000 – 50.000) δεν θα χορηγείται επιχορήγηση, αλλά δάνειο στο 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού και επιδότηση επιτοκίου. Εάν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια με προστατευόμενα μέλη, το εισόδημα του ενδιαφερομένου θα λογίζεται ως οικογενειακό. Εάν υποβάλει αίτηση υπαγωγής άτομο που έχει δηλωθεί ως εξαρτώμενο τέκνο σε φορολογική δήλωση, η κατάταξη στις κατηγορίες που επιδοτούνται θα γίνεται συνυπολογίζοντας το συνολικό εισόδημα της οικογένειας.
Όταν η κατοικία για την οποία γίνεται η αίτηση χρησιμοποιείται από μισθωτή, τότε ο ιδιοκτήτης χάνει την επαύξηση της επιχορήγησης, λόγω προστατευόμενων μελών και το συνολικό ποσό της επιχορήγησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 80.000 ευρώ στο σύνολο των αιτήσεών του (στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας ως συνόλου κτιρίου). Σε περίπτωση που είχε γίνει υπαγωγή κατοικίας στο πρώτο Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον» της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και το έργο είναι ολοκληρωμένο, δεν μπορεί να υποβληθεί αίτηση για την ίδια ιδιοκτησία.
Εάν υπάρχουν δικαιώματα συγκυριότητας στο ακίνητο θα πρέπει να εξασφαλισθεί η συναίνεση των συγκυρίων. Τυχόν εκκρεμότητες νομιμοποίησης αυθαίρετων χώρων ή χρήσεων στο κτίριο θα πρέπει να διευθετηθούν πριν από την υποβολή της αίτησης και να έχει εκδοθεί βεβαίωση περαίωσης.
Είναι σημαντικό ότι στις επιλέξιμες κατηγορίες ενίσχυσης – πέρα από την αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού, την τοποθέτηση συστημάτων σκίασης, την αντικατάσταση κουφωμάτων, τη θερμομόνωση του κελύφους – θα περιλαμβάνεται και η εγκατάσταση συστήματος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Επιδοτείται δηλαδή η τοποθέτηση ηλιακού συστήματος για την παροχή ζεστού νερού και η υποβοήθηση του κυρίως συστήματος θέρμανσης (συλλέκτης, δοχείο αποθήκευσης νερού, βάση στήριξης, σωληνώσεις, κ.λπ.) καθώς και καυστήρων βιομάζας, αντλιών θερμότητας, ηλιοθερμικών συστημάτων κ.λπ., ακόμη και Συστήματος Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ).
Εκτός από μονοκατοικίες και διαμερίσματα, με το νέο «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον» μπορούν να ωφεληθούν και πολυκατοικίες. Αρκεί να πληρούνται, μεταξύ άλλων, ορισμένες προϋποθέσεις:
Τουλάχιστον το 50% των ιδιοκτησιών του κτιρίου ή του συγκροτήματος κτιρίων να χρησιμοποιείται ως κατοικία και να αποτελούν ένα ενιαίο διακριτό σύνολο. Δεν θα είναι επιλέξιμες οι ιδιοκτησίες που δεν χρησιμοποιούνται για κατοικία.
Η σχετική αίτηση υποβάλλεται έπειτα από απόφαση γενικής συνέλευσης. Απαιτούνται ωστόσο και επιμέρους αιτήσεις από τους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων που επιθυμούν να ενταχθούν στο Πρόγραμμα.
Υποβάλλεται ένα συνολικό Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης για το τμήμα του κτιρίου που θα υπαχθεί στο πρόγραμμα.
Πραγματοποιούνται κοινόχρηστες παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης.
Πολύ σύντομα, όπως αναφέρει ο κ. Σταθάκης, θα λειτουργήσει ειδικό helpdesk, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να ενημερώνονται για την όλη διαδικασία. «Η εξοικονόμηση ενέργειας και συνεπώς η ενεργειακή αποδοτικότητα είναι ψηλά στις προτεραιότητές μας, έχει προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία και κοινωνία και για αυτό την ενσωματώνουμε στον ενεργειακό μας σχεδιασμό ως “καύσιμο”, ισοδύναμο με τις ΑΠΕ» υπογραμμίζει ο υπουργός.
Επιδοτήσεις σε κτίρια με «τρύπια» κελύφη
Μια κατοικία, για να κριθεί επιλέξιμη από το «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον ΙΙ» θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχει καταταχθεί βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης σε ενεργειακή κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της «Δ». Διόλου δύσκολο, καθώς το 55% των κτιρίων με χρήση κατοικίας έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα, καθώς τότε δεν ίσχυε ο ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων). Επιπλέον, λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που έχει κατασκευαστεί μετά το 2010, με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ, είναι μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κατοικιών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 83,82% των κτιρίων που έχουν κατασκευαστεί πριν από το έτος 1980 είναι κατηγορίας Η, σύμφωνα με τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης που είχαν εκδοθεί έως το 2014 (στοιχεία ΥΠΕΚΑ), ενώ τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τις επόμενες τρεις δεκαετίες ήταν σε μεγάλο ποσοστό κατηγορίας Γ ή Δ.
Μόνο στην Περιφέρεια Αττικής, βάσει στοιχείων (2017) του Σώματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Δόμησης και Μεταλλείων, από τα 335.000 κτίρια για τα οποία έχει εκδοθεί ενεργειακό πιστοποιητικό, τα 325.000 ανήκουν στις πέντε χειρότερες κατηγορίες (από Γ έως Η) με 109.949 κτίρια να κατατάσσονται στην τελευταία (Η). Αντιστοίχως, κακές είναι και οι επιδόσεις των κατοικιών στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας.
Στόχος των προγραμμάτων εξοικονόμησης, όπως υπογραμμίζει ο κ. Χαρίτσης, είναι η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και του ενεργειακού κόστους για το Δημόσιο και τους πολίτες καθώς επίσης και η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας που επεκτάθηκε επικίνδυνα τα προηγούμενα χρόνια. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «η προσπάθεια αυτή, πέρα από τα εμφανή ευεργετικά αποτελέσματα για το περιβάλλον, είναι καθοριστική και για τον περιορισμό της εξάρτησης της χώρας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων που επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο, για την αναζωογόνηση του κατασκευαστικού κλάδου αλλά και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας η οποία πλήττεται από το υψηλό ενεργειακό κόστος».
Σε βιομηχανία και δημόσια κτίρια
Ο προγραμματισμός του νέου Ταμείου Υποδομών, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει έως το τέλος του έτους, περιλαμβάνει χρηματοδότηση υποδομών στο περιβάλλον, στην ενέργεια (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και στον τουρισμό. Τα κονδύλια θα προέλθουν από το ΕΣΠΑ (200 εκατ. ευρώ), το πακέτο Γιούνκερ (200 εκατ.) και 200 εκατ. ευρώ δάνειο από την ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Δικαιούχοι θα είναι ιδιώτες, δημόσιοι φορείς και συμπράξεις Δημοσίου και ιδιωτών (ΣΔΙΤ). Θα επιδοτείται η ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και δημοτικών έργων, υποδομές στον τουρισμό, η δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων κ.λπ.
Προγράμματα-«γέφυρες»
Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομίας και Περιβάλλοντος και Ενέργειας ξεκινά άμεσα η ενεργοποίηση του 2ου Ενδιάμεσου Προγράμματος του πρώτου «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», το οποίο είχε υλοποιηθεί στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013. Στόχος του νέου προγράμματος-«γέφυρα» είναι η κάλυψη των αιτήσεων που υποβλήθηκαν το 2014 και οι οποίες δεν στάθηκε δυνατόν να ενταχθούν λόγω εξάντλησης των σχετικών κονδυλίων, ήδη από το τέλος του 2014. Οι πόροι που θα διατεθούν ανέρχονται σε περίπου 60,8 εκατ. ευρώ ενώ εκτιμάται ότι θα υπαχθούν περίπου 6.000 «ακάλυπτοι» ωφελούμενοι. Υπάρχει και μια λίστα 1.000 επιλαχόντων, στην περίπτωση που κάποιοι δεν εμφανιστούν. Οι επιλογές θα γίνονται σειριακά με βάση την παλιά λίστα και δεν θα χρειάζεται να επαναληφθεί η διαδικασία με τα δικαιολογητικά. Είχε προηγηθεί το πρώτο πρόγραμμα-«γέφυρα» με 8.500 υπαγωγές. Πηγή tovima.gr
