Η πόλη χρειάζεται αρχιτεκτονικά και τεχνολογικά πρότυπα ευρείας εφαρμογής

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Πράσινη αρχιτεκτονική: οι αρχιτέκτονες έχουν δείξει τον δρόμο. Αυτό που λείπει είναι τα πρότυπα ευρείας εφαρμογής. Μόνο τότε ο αστικός περίγυρος θα αρχίσει να αναπνέει αλλιώς. Όλο και περισσότεροι Αθηναίοι διψάνε να δουν την πράσινη αναγέννηση της πόλης τους.

Κτίριο ΟΤΕ στον Κεραμεικό – ένα ενεργειακά αναβαθμισμένο κτίριο

Πράσινη αρχιτεκτονική

Υπάρχουν πολύ καλά μεμονωμένα παραδείγματα πράσινης αρχιτεκτονικής στην Αθήνα. Και είναι βέβαιο ότι θα βλέπουμε, στο μέλλον, όλο και περισσότερα κτίρια που θα συνυπάρχουν πιο αρμονικά με το περιβάλλον. Σημαντικός σταθμός ήταν, το 1984, το Ηλιακό Χωριό στην Πεύκη, του Α.Ν. Τομπάζη, όπου, σε συνεργασία με κρατικούς φορείς Ελλάδας και Γερμανίας, έγινε πειραματική εφαρμογή ενεργητικών και παθητικών ηλιακών συστημάτων. Από τότε, και μετά τα πρώτα βήματα της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, άρχισαν να ενσωματώνονται στα κτίρια τεχνολογίες πιο φιλικές προς το περιβάλλον και με πιο αποτελεσματική χρήση ενέργειας. Είδαμε, πιο πρόσφατα, και κτίρια που τόλμησαν πέρα από τους κανονισμούς, κτίρια με υψηλές προδιαγραφές ενεργειακής απόδοσης, που δείχνουν τον δρόμο.

Εθνική Πινακοθήκη – ένα ολοκαίνουργιο κτίριο με εγκαταστάσεις κλιματισμού… ορατές από το δρόμο

Αρκεί όμως αυτό; Αρκούν τα λίγα κτίρια παραδείγματα; Τι επίπτωση στο συνολικό πρόβλημα της Αττικής μπορούν να έχουν αυτά τα κτίρια; Γιατί είναι σίγουρο ότι, σε πολλά από αυτά, το βέλτιστο τελικό αποτέλεσμα, και όχι το κόστος, ήταν ο καθοριστικός παράγοντας στη λήψη των κρίσιμων μελετητικών αποφάσεων. Οπότε τα κτίρια αυτά, με τα πολλές φορές από μακριά μεταφερόμενα υλικά κατασκευής τους, και την δαπανηρή λειτουργία των ειδικών μηχανολογικών κλπ συστημάτων τους, θα παραμένουν χρήσιμα κυρίως ως κτίρια αναφοράς, ως περιβαλλοντική βιτρίνα. Η πόλη χρειάζεται αρχιτεκτονικά και τεχνολογικά πρότυπα ευρείας εφαρμογής και σε προσιτό κόστος κατασκευής, που θα συντελέσουν σε ένα δομημένο περιβάλλον όπου τα κτίρια και ο αστικός περίγυρος θα αρχίσουν, στο σύνολο τους, να αναπνέουν αλλιώς, βοηθούμενα και από υδατοπερατές εξωτερικές επιφάνειες και στοιχεία νερού. Μόνο τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μια Αθήνα που έχει αγκαλιάσει την πράσινη αρχιτεκτονική. Τότε, παράλληλα με ένα ολοένα και πιο πράσινο δομημένο περιβάλλον, σίγουρα θα αναδειχθούν και νέες ιδέες που θα συμβάλλουν και αυτές. Όπως κτίρια με ημερομηνία λήξης και εφήμερα κτίρια μιας χρήσης.

Λεωφόρος Κηφισίας στο Μαρούσι – πόσα από τα κτίρια αυτά είναι φιλικά προς το περιβάλλον;

Η πράσινη πολεοδομική αναγέννηση της Αθήνας, την οποία όλοι προσδοκούμε, θα αρχίσει να γίνεται πραγματικότητα πολύ πιο εύκολα αν οι κάτοικοι αυτής της πόλης την ενστερνιστούν, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να φαίνεται. Προκειμένου, όμως, να είναι εφικτή η υλοποίηση ενός μακρόπνοου οράματος για το δομημένο περιβάλλον, είναι σίγουρο ότι θα χρειαστούν θαρραλέες νομοθετικές ρυθμίσεις. Ήδη η νομοθεσία εκσυγχρονίζεται και τα κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης δεν είναι και τόσο μακριά. Ποτέ, όμως, δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή αύξηση συντελεστή δόμησης ως αντάλλαγμα για πιο περιβαλλοντικά και ενεργειακά σωστά κτίρια. Η πόλη δεν το αντέχει.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design