«Καρότο και μαστίγιο» για ενεργειακή εξοικονόμηση σε δήμους και δημόσιο

Εξαιρετικά χαμηλή είναι η ανταπόκριση των φορέων της αυτοδιοίκησης και του δημοσίου στην ενεργειακή εξοικονόμηση, ενώ καλπάζουν οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και ισχύει η ευρωπαϊκή δέσμευση μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης. Η κυβέρνηση αποφάσισε να ανακοινώσει νέα μέτρα και να δώσει νέα ώθηση στα θεσμοθετημένα μέτρα, με κίνητρα αλλά και ποινές για τους παραβάτες.  

Οι νέες ανακοινώσεις για τα  μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας στο Δημόσιοθα γίνουν το πρωί της Τετάρτης 7 Σεπτεμβρίου 2022, στο πλαίσιο κοινής συνέντευξης Τύπου που θα παραχωρήσουν ο υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης. Την παρουσίαση θα συντονίσει ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου.

«Καρότο και μαστίγιο»

Στον πυρήνα των ανακοινώσεων αναμένεται να είναι η επιβράβευση μέσω ενίσχυσης του προϋπολογισμού τους και έγκριση νέων προσλήψεων  για την επιτυχημένη εφαρμογή των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας  και αντίστοιχα περικοπές χρηματοδότησης και απαγόρευση νέων προσλήψεων στους σπάταλους δήμους και φορείς του δημοσίου.

Είναι εντυπωσιακό ότι σε εγκύκλιο που εξέδωσε τις προηγούμενες ημέρες το υπουργείο Εσωτερικών, καλεί για μία ακόμη φορά τους φορείς της αυτοδιοίκησης να προχωρήσουν στην εφαρμογή των θεσμοθετημένων μέτρων, ορίζοντας μέσω της πλατφόρμας παρακολούθησης των μέτρων, τονίζοντας ότι: «για την πλήρη και αποτελεσματική χρήση της εφαρμογής είναι απαραίτητο πρωτίστως οι φορείς να έχουν ορίσει Υπεύθυνο/ους Ενεργειακών Υποδομών/Εγκαταστάσεων και Διοικητικά Υπεύθυνο/ους. Η μέχρι τώρα όμως ανταπόκριση των φορέων του δημοσίου τομέα είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Με βάση τα τελευταία στοιχεία 226 φορείς μόνο έχουν ορίσει Υπευθύνους Ενεργειακών Υποδομών και Εγκαταστάσεων» (από τους συνολικά 2495 φορείς του δημοσίου) και προσθέτοντας ότι:

-«Ως εκ τούτου αν η εικόνα περιορισμένης ανταπόκρισης δεν αλλάξει και όσον αφορά τα μέλη άλλα και τον ρυθμό σύνδεσης τους με την πλατφόρμα η αποστολή εξοικονόμησης ενέργειας από τα κτήρια και τις εγκαταστάσεις του δημοσίου, ενόψει του δυσχερούς σε ενεργειακούς όρους χειμώνα, καθίσταται εξαιρετικά δυσχερής».

Στην ίδια εγκύκλιο το υπουργείο Εσωτερικών τονίσει ότι «η μη άμεση ανταπόκριση των φορέων θα ληφθεί υπόψη στον προγραμματισμό των προσλήψεων έτους 2023 που θα εγκριθεί στο τακτικό Υπουργικό Συμβούλιο τον Σεπτέμβριο του 2022 και θα επηρεάσει την έγκριση σχετικών αιτημάτων των φορέων αυτών για τους επόμενους κύκλους κινητικότητας».

Αυστηρές δηλώσεις

Σε συνέχεια της έκδοσης της εγκυκλίου ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης, μέσω τηλεοπτικής συνέντευξής του διαμήνυσε πως όσοι Δήμοι δεν πετύχουν τον στόχο και αποδειχτούν ενεργειακά σπάταλοι δε θα μπορούν να κάνουν προσλήψεις!

-«Οι φορείς του Δημοσίου το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν είναι να μπουν και να δηλώσουν στην πλατφόρμα ορισμένα στοιχεία που αφορούν στην κατανάλωσή τους και εν συνεχεία να πιάσουν τον στόχο της μείωσης της ηλεκτρικής ενέργειας που έχουμε βάλει», ανέφερε ο Μάκης Βορίδης, αναφέροντας παράλληλα πως το ΥΠ.ΕΣ. θα αλλάξει την εν λόγω υπουργική απόφαση, θεσμοθετώντας πλέον, πέρα από τα κίνητρα, και κυρώσεις, εάν δεν επιτυγχάνεται ο στόχος της μείωσης κατανάλωσης. «Δε θα μπορούν να κάνουν προσλήψεις, δε θα τους δίνω προσωπικό», ήταν η αναφορά του υπουργού Εσωτερικών.

Τα θεσμοθετημένα μέτρα

Με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ – ΦΕΚ Β3424/2-7-2022) των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, Εσωτερικών, Μάκη Βορίδη, Επικρατείας & Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκου Πιερρακάκη, καθώς και του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, Θόδωρου Σκυλακάκη εξειδικεύονται τα μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια και εγκαταστάσεις φορέων του δημόσιου τομέα.

Ο στόχος για τους φορείς του Δημοσίου, όσον αφορά στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, τίθεται στο 10% τουλάχιστον, σε σχέση με τις καταναλώσεις της ίδιας χρονικής περιόδου του 2019, για τον πρώτο χρόνο εφαρμογής των μέτρων. Για τα επόμενα έτη ο στόχος θα επαναπροσδιοριστεί.

Ειδικότερα όσον αφορά στα άμεσα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, περιλαμβάνουν τις εξής υποχρεώσεις:

1) Συντήρηση συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, συμπεριλαμβανομένων των κλιματιστικών μονάδων, τουλάχιστον μία φορά κατ’ έτος. Ειδικά για το τρέχον έτος, η προληπτική συντήρηση για τα συστήματα ψύξης πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31.7.2022 και για τα συστήματα θέρμανσης μέχρι 31.10.2022.

2) Καθορισμός εσωτερικής θερμοκρασίας (μέγιστης/ελάχιστης) τόσο σε θερμαινόμενα/ κλιματιζόμενα όσο και σε μη κτίρια βάσει των προδιαγραφών του προτύπου ΕΛΟΤ EN 15251:2007. Η εσωτερική θερμοκρασία των κτιρίων γραφείων του δημόσιου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα, κατά τη θερινή περίοδο τηρείται στους 27ο C και κατά τη χειμερινή στους 19ο C.

3) Απενεργοποίηση ψύξης/θέρμανσης σε χώρους και ώρες που δεν υπάρχουν εργαζόμενοι.

4) Απενεργοποίηση εξοπλισμού γραφείου σε χώρους και ώρες που δεν υπάρχουν εργαζόμενοι.

5) Χρήση του νυχτερινού αερισμού των κτιρίων, όπου αυτό είναι δυνατό.

6) Σκίαση του κτιρίου προς βελτίωση της ενεργειακής του συμπεριφοράς, εφόσον αυτό δεν μειώνει σε μη ανεκτό επίπεδο τον φυσικό φωτισμό των εσωτερικών χώρων.

7) Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 10% τουλάχιστον, ενδεικτικά μέσω βελτιστοποίησης του χρονοπρογραμματισμού του οδοφωτισμού και εξορθολογισμού του καλλωπιστικού/διακοσμητικού φωτισμού.

8) Δράσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των αντλιοστασίων (π.χ. τοποθέτηση inverter).

Παράλληλα, δρομολογούνται και μεσοπρόθεσμα μέτρα, τα οποία αφορούν σε αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων φωτισμού, με τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών λαμπτήρων, φύτευση δωμάτων – εφόσον είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό, διατάξεις ανάκτησης θερμότητας από τα καυσαέρια λεβήτων και διατάξεις ανάκτησης θερμότητας από τον απορριπτόμενο αέρα των κλιματιζόμενων χώρων, εγκατάσταση συστήματος αναλογικού ελέγχου σταθερής θερμοκρασίας σε κεντρικές κλιματιστικές μονάδες, μόνωση σωληνώσεων συστημάτων θέρμανσης, εγκατάσταση έξυπνων μετρητών κ.ά.

Για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων σε κάθε κτίριο του δημοσίου τομέα και για τη συγκέντρωση και παροχή στοιχείων, ο οικείος Υπουργός, εντός επτά εργάσιμων ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης, ορίζει υπεύθυνο ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων, για τις υπηρεσίες του Υπουργείου και τους εποπτευόμενους αυτού φορείς.

Ο Υπουργός δύναται με απόφασή του να αναθέτει την αρμοδιότητα ορισμού υπεύθυνου ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων για τους εποπτευόμενους φορείς του Υπουργείου στον επικεφαλής του φορέα ή στο όργανο διοίκησης.

Για τους ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού ο υπεύθυνος ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων ορίζεται από τον οικείο Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη, αντίστοιχα, και είναι αρμόδιος και για τα νομικά πρόσωπα του οικείου ΟΤΑ. Για τις Ανεξάρτητες Αρχές ορίζεται από τον επικεφαλής της Αρχής και για τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις από τον οικείο συντονιστή.

Η εξειδίκευση των δράσεων και του συνολικού ετήσιου στόχου σε επιμέρους στόχους, ανά κτίριο ή/και ανά ηλεκτροδοτούμενη εγκατάσταση, γίνεται από τους υπευθύνους ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων. Οι ίδιοι ορίζουν τους διοικητικά υπεύθυνους για την υλοποίηση των μέτρων. Για το σύνολο των εγκαταστάσεων κάθε φορέα ορίζονται ένας ή περισσότεροι διοικητικά υπεύθυνοι, οι οποίοι συντονίζουν (για τα κτίρια ή/και τις εγκαταστάσεις της αρμοδιότητάς τους) ενέργειες όπως: ο χρονικός και οικονομικός προγραμματισμός των αναγκαίων παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμησης ενέργειας, οι ενέργειες για την ορθή λειτουργία των κεντρικών εγκαταστάσεων θέρμανσης – ψύξης και τη διενέργεια περιοδικής συντήρησης των λεβήτων – καυστήρων και μονάδων κλιματισμού κ.ά.

Η παρακολούθηση υλοποίησης των παραπάνω δράσεων και της πορείας των καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας για την επίτευξη του στόχου μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας τουλάχιστον κατά 10%, γίνεται μέσω ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής (publicenergysavings.gov.gr) που δημιουργείται για το σκοπό αυτό.

Στους φορείς του Δημοσίου που εφαρμόζουν, αποτελεσματικά, τα μέτρα – όπως προκύπτει από τα στοιχεία που καταχωρούνται στην ειδική εφαρμογή – δύναται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, να χορηγείται επιβράβευση μέσω ενίσχυσης του προϋπολογισμού τους.

Μέτρα στις ευρωπαϊκές χώρες

Μπροστά στις αυξανόμενες τιμές της ενέργειας οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν μέτρα τόσο για την ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, όσο και για την εξοικονόμηση ενέργειας. Στην Ιταλία παραδείγματος χάριν ένα από τα μέτρα αφορά στη ρύθμιση των θερμοστατών στα δημόσια κτίρια στους 19° Κελσίου, έναν βαθμό χαμηλότερα σε σχέση με το παρελθόν. Στην Γερμανία τα πρώτα μέτρα ήδη έχουν τεθεί σε εφαρμογή και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν μέγιστη θερμοκρασία στα δημόσια κτίρια στους 19 βαθμούς Κελσίου, κατάργηση της θέρμανσης διαδρόμων και κλιμακοστασίων, ενώ μνημεία και δημόσια κτίρια δεν θα φωτίζονται πλέον τη νύχτα. Στην Αυστρία από την άλλη ανακοινώθηκε από τώρα ότι η Βιέννη θα κρατήσει σβηστά τα διάσημα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια στο ιστορικό κέντρο, ενώ στις υπαίθριες χριστουγεννιάτικες αγορές ο φωτισμός θα ανάβει μια ώρα αργότερα από ό,τι μέχρι πέρυσι.