Κίνητρα μηδενικού κόστους για βιώσιμα Επιχειρηματικά Πάρκα

Του Μανώλη Μπαλτά*

Σκέψεις και προτάσεις για τη θεσμοθέτηση κινήτρων μη οικονομικών, τα οποία ενώ δεν κοστίζουν και δεν επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά, εντούτοις εισφέρουν σημαντικά στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των επιχειρηματικών πάρκων, καθιστώντας  τα ισχυρούς και ελκυστικούς πόλους ανάπτυξης.

Αυτή είναι η 4η θεματική ενότητα καλής νομοθέτησης για τα επιχειρηματικά πάρκα που προβάλλεται μέσα από το φιλόξενο ecopress. Απομένουν άλλες οκτώ για να ολοκληρώσουμε την δημόσια παρέμβαση μας, με την προσδοκία οι υπεύθυνοι να την αξιοποιήσουν με χρήσιμο τρόπο για τις επιχειρήσεις, τη διοίκηση, την ανάπτυξη και το περιβάλλον.

Προεισαγωγικά αξίζει να αναφερθεί ότι παρά την πληθώρα των κινήτρων και των πλεονεκτημάτων που έχουν θεσμοθετηθεί για τις επιχειρήσεις εντός ΕΠ, η πραγματικότητα δείχνει ότι αυτά (τα κίνητρα & πλεονεκτήματα) δεν ήταν αρκετά για να προσελκύσουν επενδύσεις ανάπτυξης ΕΠ ή να προκαλέσουν κύμα εγκατάστασης και μετεγκατάστασης επιχειρήσεων εντός αυτών ή σε υφιστάμενες από ετών ΒΙΠΕ, όπου και όπως αυτές προσφέρονται με ή χωρίς προβλήματα, μικρότερα ή μεγαλύτερα. Αυτή η διαπίστωση  δημιουργεί την ανάγκη, στη νέα νομοθεσία που ετοιμάζεται, να υπάρξει περισσότερη γενναιότητα στη θεσμοθέτηση κινήτρων  βελτίωσης των ήδη υφιστάμενων αλλά και  διεύρυνσης των στόχων και του περιεχομένου τους.

Η παρούσα ενότητα ενσωματώνει σκέψεις και προτάσεις για τη θεσμοθέτηση κινήτρων μη οικονομικών, τα οποία ενώ δεν κοστίζουν και δεν επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά, εντούτοις εισφέρουν σημαντικά στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των επιχειρηματικών πάρκων, καθιστώντας  τα ισχυρούς και ελκυστικούς πόλους ανάπτυξης. Η πρώτη εκ των προτάσεων που ακολουθούν αφορά αποκλειστικά στην ΑΤΤΙΚΗ και η θεσμοθέτηση της θα μπορούσε να οδηγήσει μια γενναία περιβαλλοντική και χωροταξική αναδιάρθρωση των πολλών επιβαρυμένων άτυπων συγκεντρώσεων, προκαλώντας ένα  θετικό επενδυτικό «σοκ», υψηλής προστιθέμενης αξίας στη πρωτεύουσα και στη χώρα.

• Εγκατάσταση επιχειρήσεων ΜΕΣΗΣ ΟΧΛΗΣΗΣ στην ΑΤΤΙΚΗ εντός ΕΠ

Οι πρόσφατες θεσμικές ρυθμίσεις, με τις οποίες καταργήθηκαν οι Βαθμοί Όχλησης και απέμεινε η Περιβαλλοντική Κατηγορία ως μοναδικό κριτήριο κατάταξης των επιχειρήσεων, παρά τις διαβεβαιώσεις που είχαν παρασχεθεί, στην πράξη ΔΕΝ έλυσε το πρόβλημα της απαγόρευσης της εγκατάστασης νέων επιχειρήσεων ΜΕΣΗΣ ΟΧΛΗΣΗΣ στην Αττική που διαρκεί 15 και πλέον χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, δεν δημιούργησε ασφάλεια δικαίου που είναι απολύτως απαραίτητη για τη λήψη απόφασης υλοποίησης επενδύσεων.

Πρόκειται για μια μεγάλη αντιαναπτυξιακή εκκρεμότητα, η οποία αν και έχει περιβαλλοντικά και χωροταξικά χαρακτηριστικά, δημιουργήθηκε με νομοθετική ρύθμιση του Υπουργείου Ανάπτυξης, στο πλαίσιο της νομοθεσίας για την αδειοδότηση της βιομηχανίας.

Η ρύθμιση αυτή (και η απαγόρευση) παραμένει ισχυρή έως και σήμερα, παρά τις οικονομικές κρίσεις που έχουν μεσολαβήσει και αγνοώντας ότι η περιβαλλοντική νομοθεσία και κυρίως η περιβαλλοντική τεχνολογία μπορούν πλέον να διασφαλίσουν, με υψηλές εγγυήσεις, την προστασία του περιβάλλοντος, για πλείστες όσες παραγωγικές υποδομές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Για την αποφυγή δυσάρεστων επιπλοκών που μπορούν να δημιουργηθούν με δικαστική κρίση (αποφάσεις ακυρότητας ΣτΕ), η παρούσα πρόταση εισηγείται να αρθούν οι σχετικοί περιορισμοί, αποκλειστικά και μόνο εντός Επιχειρηματικών Πάρκων στην Αττική. Και τούτο διότι τα ΕΠ, ως πολεοδομημένοι υποδοχείς, συνιστούν εξ ορισμού περιοχές που εξασφαλίζουν τη βέλτιστη χωρική οργάνωση και τη μέγιστη περιβαλλοντική προστασία.

Το προτεινόμενο μέτρο, εφόσον υιοθετηθεί, εκτός από το επενδυτικό σοκ που με βεβαιότητα θα επέλθει, θα αποτελέσει σοβαρότατο κίνητρο για την ανάπτυξη νέων  πάρκων στην Αττική, όπου δεν υφίστανται παρά ελάχιστα (Σχιστό και Κερατέα) και ιδίως για τη μετατροπή των άτυπων συγκεντρώσεων σε Πάρκα Εξυγίανσης, που υπερβαίνουν τις 30 και με πολύ δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Μια απλή τροποποίηση – συμμόρφωση στα παραπάνω της παρ. 2 του άρθ. 17 του Ν.3325/2005 είναι αρκετή για να επιτύχουμε τα όσα παραπάνω εκτίθενται.

• Μείωση των υποχρεωτικών θέσεων στάθμευσης σε ΕΠ

Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε Επιχειρηματικά Πάρκα είναι εγκατεστημένες σε μια αυτόνομη και σχετικά περίκλειστη γεωγραφικά περιοχή, με μειωμένους κυκλοφοριακούς φόρτους και αντίστοιχα μειωμένες απαιτήσεις και ανάγκες στάθμευσης που ούτως ή άλλως μπορούν να εξυπηρετηθούν σε κοινόχρηστους χώρους των Πάρκων. Παρόλα αυτά, ειδικά στην Αττική, ισχύει και εφαρμόζεται η υποχρέωση δέσμευσης χώρου για τη δημιουργία μίας θέσης στάθμευσης ανά 60 τμ κτηριακής υποδομής της επιχείρησης (Βιομηχανία/ εφοδιαστική κ.λπ.). Το μέγεθος αυτό είναι υπερβολικό και ανώφελο.  Προκαλεί τεράστια κόστη για την εξασφάλιση των υποδομών στάθμευσης, στερώντας από τις επιχειρήσεις ζωτικούς χώρους λειτουργίας.

Η παρούσα πρόταση εισηγείται τον περιορισμό της απαίτησης στο 50% του αριθμού των θέσεων στάθμευσης που ισχύει ανά περιοχή στην επικράτεια, εκτός ΕΠ. Ήτοι μία θέση στάθμευσης ανά 120τμ κτηρίου στην Αττική. Και αυτή η πρόταση, εκτός των άλλων, θα λειτουργήσει ως κίνητρο υπέρ των ΕΠ. Ειδικά στην Αττική θα ενισχύσει προσπάθειες που αποσκοπούν στην οργάνωση των Άτυπων Βιομηχανικών Συγκεντρώσεων  και την μετατροπή τους σε Επιχειρηματικά Πάρκα Εξυγίανσης.

• Παράταση χρόνου ισχύος φοροαπαλλαγής για αγοραπωλησίες οικοπέδων εντός ΕΠ

Με την παρ. 1 του άρθ. 62 του Ν.3982/2011, οι επιχειρήσεις που εγκαθίστανται σε Επιχειρηματικό Πάρκο, μετά από αγοροπωλησία ή δωρεά οικοπέδου, απαλλάσσονται από το φόρο μεταβίβασης και το φόρο δωρεάς, για διάρκεια πέντε ετών, εντός της οποίας οφείλουν να ολοκληρώσουν τις κτηριακές τους εγκαταστάσεις και να λειτουργήσουν.

Λαμβάνοντας υπόψη τις συνέπειες των κρίσεων που προϋπήρξαν και συνεχίζουν να υφίστανται, είναι αναγκαία η ψήφιση διάταξης, με την οποία θα χορηγείται πενταετής παράταση σε συντελεσμένες αγοροπωλησίες και γενικότερα θα θεσμοθετείται δεκαετής προθεσμία αξιοποίησης οικοπέδων που αποκτώνται εντός Πάρκων, αντί της πενταετούς που ισχύει σήμερα. Εξάλλου τα δέκα χρόνια, συχνά, είναι οριακά επαρκής χρόνος για την ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού σχεδίου, δηλαδή την μελέτη και αδειοδότηση του, την υπαγωγή σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα και την υλοποίηση του, μέχρι να τεθεί σε λειτουργία. Η προθεσμία αυτή προτείνεται να έχει αναδρομική εφαρμογή και να αφορά και τις αγοροπωλησίες ή δωρεές που έλαβαν χώρα στην περίοδο των κρίσεων που προηγήθηκαν.

• Ενοποίηση πολεοδομικών όρων σε υφιστάμενες ΒΙΠΕ, ΒΕΠΕ & ΕΠ

Το ποσοστό κάλυψης συνιστά ένα από τα σημαντικότερα κίνητρα για την εγκατάσταση και μετεγκατάσταση επιχειρήσεων σε πάρκα. Με το άρθ. 52 του Ν.3982/2011 ρυθμίστηκε ανώτατο ποσοστό κάλυψης 70% για όλα τα Πάρκα (νέας γενιάς) του Ν. 3982/2011. Όμως, σε υφιστάμενες ΒΙΠΕ του ν.4458/1965 και ΒΕΠΕ του ν.2545/1997, έχουν εγκριθεί και ισχύουν ποσοστά κάλυψης σημαντικά μικρότερα του 70%, κατ’ εφαρμογή παλαιότερης σχετικής νομοθεσίας.

Το αυτό ισχύει και για πάρκα νέας γενιάς που εγκρίθηκαν υπό τον περιορισμό του άρθ. 12 του ν. 4067/2012 (ΝΟΚ) , το  οποίο καθόρισε ανώτατο ποσοστό κάλυψης 60% .

Εξ αυτών συνάγεται ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη άμεσης αξιοποίησης της κάλυψης 70% και για υφιστάμενους οργανωμένους υποδοχείς. Διαφορετικά, οι επιχειρήσεις που ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ σε ήδη υφιστάμενους υποδοχείς, βρίσκονται σε σημαντικά μειονεκτική θέση και υφίστανται δυσμενή μεταχείριση, σε σχέση με αυτές που εγκαθίστανται σε υποδοχείς που αναπτύσσονται με την κείμενη νομοθεσία σήμερα.

Η προτεινόμενη ρύθμιση αποσκοπεί στο να καταστεί δυνατή η άμεση, δια νόμου, εφαρμογή του ανώτατου επιτρεπόμενου ποσοστού κάλυψης 70% και στους υφιστάμενους οργανωμένους υποδοχείς, ανεξάρτητα από το επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης που ορίζεται, κατά περίπτωση, στα εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια των υπόψη υποδοχέων. Με τη διάταξη που προτείνεται οι υποδοχείς παλαιών γενεών καθίστανται εξίσου ελκυστικοί με τα νέα πάρκα για νέες επενδύσεις, τουλάχιστον ως προς την επιτρεπόμενη κάλυψη. Ταυτόχρονα, παρέχεται άμεσα η δυνατότητα, σε εγκατεστημένες επιχειρήσεις στους υφιστάμενους υποδοχείς της επικράτειας, που υπερβαίνουν τις 1.200, να κάνουν άμεση χρήση αυτού του ευεργετικού πλεονεκτήματος για έργα επεκτάσεων, εκσυγχρονισμού κ.λπ., αποφεύγοντας έτσι χρονοβόρες, πολυετείς προσπάθειες που απαιτούνται για την αύξηση του επιτρεπόμενου ποσοστού κάλυψης, μέσω της τροποποίησης του εγκεκριμένου πολεοδομικού κανονισμού των ρυμοτομικών σχεδίων,  όπως προβλέπει το «ημίμετρο»  της παρ.2, άρθ.39 του ν.4759/2020.

• Ελεύθερες ζώνες, Ελεύθερες αποθήκες,  χρήση αιγιαλού και παραλίας

Η απλοποίηση των διαδικασιών και η ελαχιστοποίηση των απαιτήσεων για την ανάπτυξη – θεσμοποίηση Ελεύθερων Ζωνών, την αδειοδότηση Ελεύθερων Αποθηκών και την παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού και παραλίας από φορείς υλοποίησης και επιχειρήσεις, συνιστούν κίνητρα που θα δημιουργούσαν ελκυστικότερο περιβάλλον προσέλκυσης επενδύσεων ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων, καθώς και εγκατάστασης και μετεγκατάστασης επιχειρήσεων εντός αυτών (των ΕΠ). Οι εν λόγω «έμπορο -χωρικές» ιδιότητες δημιουργούν από μόνες τους υπεραξία, καθώς συμβάλουν σημαντικά στη προώθηση αγαθών και την ενίσχυση εμπορικών συναλλαγών, με άμεσους, χρονικά και συμφέροντες, οικονομικά, όρους. Επιχειρηματικά Πάρκα Εφοδιαστικής Αλυσίδας που μπορούν να εξασφαλίσουν και τις παραπάνω ιδιότητες – δυνατότητες, δυνάμει σχετικών αδειών, είναι οι καταλληλότεροι χώροι για την ανάπτυξη υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, από επιχειρήσεις 3PL που θα μπορούν να παρέχουν  υπηρεσίες logistics, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη εργασιών ελαφράς μεταποίησης (συναρμολόγηση, ετικετοποίηση, μικροσυνθέσεις κλπ), σε προϊόντα εισαγόμενα από τρίτες χώρες που προορίζονται για κατανάλωση στις χώρες της ΕΕ.

Η καινοτομία του νέου νόμου έγκειται στα κίνητρα που τυχόν θα υιοθετηθούν για την αξιοποίηση ειδικού καθεστώτος λειτουργίας, σε συνδυασμό με την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης του (πχ ελεύθερες ζώνες, χρήση αιγιαλού κλπ). Για παράδειγμα, η εν λόγω αδειοδότηση θα μπορούσε να συντελείται με την ίδια απόφαση ίδρυσης και ανάπτυξης του πάρκου, με συνυπογραφή του Υπουργού Οικονομικών ή/και Ναυτιλίας (για τις εν λόγω εξαιρετικές ιδιότητες ή/και δικαιώματα χρήσης). Όπως ακριβώς συμβαίνει με την έγκριση επέμβασης σε δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις που χορηγείται επίσης ταυτόχρονα με την απόφαση αδειοδότησης του πάρκου.

*Μανώλης Μπαλτάς: Μέλος ΓΣ ΣΕΒ, Δ/νων Συμβούλος  Re.De-Plan AE