Κτηματολόγιο: νομοθετική λύση διάσωσης περιουσιών-ποιοι εξαιρούνται

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Στις αρχές του νέου χρόνου ετοιμάζεται να κατατεθεί νομοθετική ρύθμιση νέας οριζόντιας 20ετούς προθεσμίας  για όλη τη χώρα, από την έναρξη κτηματογράφησης της κάθε περιοχής, για τη διόρθωση λαθών στο Κτηματολόγιο, ώστε να επιλυθεί το πρόβλημα χιλιάδων ιδιοκτητών, που κινδυνεύουν να χάσουν την περιουσία τους.  Στο μεταξύ 14.500 ακίνητα ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» περιέρχονται οριστικά στο δημόσιο.

Παράταση και οριστική λύση

Η νέα νομοθετική ρύθμιση 20ετόυς προθεσμίας από την έναρξη της κτηματογράφησης κάθε περιοχής, για τη διόρθωση λαθών στο Κτηματολόγιο είναι το δεύτερο βήμα  για να δοθεί οριστική λύση στο πρόβλημα, το οποίο έχουν θέσει προς το υπουργείο ψηφιακής Διακυβέρνησης και τη διοίκηση της Ελληνικό Κτηματολόγιο η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος και του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) ζητώντας: «να μην μετατραπεί το Κτηματολόγιο σε εργαλείο δήμευσης της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας».

Το πρώτο βήμα, προσωρινής λύσης είναι η οριζόντια παράταση ενός έτους, μέχρι το τέλος του 2023 της προθεσμίας που λήγει στις 31 Δεκέμβριου 2022 για τις οριστικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο, που νομοθετήθηκε πρόσφατα και ισχύει.

Νομοπαρασκευαστική επιτροπή 

Στο πλαίσιο συμφωνίας, που έχει επιτευχθεί μεταξύ του υπουργείου, του φορέα του Κτηματολογίου και των εκπροσώπων των συλλογικών φορέων των δικηγόρων για να υλοποιηθεί το δεύτερο βήμα, της νομοθετικής λύσης συστάθηκε νομοπαρασκευαστική επιτροπή με τη συμμετοχή ειδικών της Ελληνικό Κτηματολόγιο και καθηγητών Νομικής, με πρόσωπα που πρότεινε η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος.

Η νέα νομοθετική ρύθμιση, που γίνεται γνωστό από πηγές του φορέα του Κτηματολογίου ότι θα προωθηθεί για ψήφιση στη Βουλή κινείται στην κατεύθυνση:  ορίζεται ως 20ετής, αρχομένης από τον χρόνο έναρξης λειτουργίας των Κτηματολογικών Γραφείων, η προθεσμία για τη δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος διόρθωσης των ανακριβών πρώτων εγγραφών στις περιοχές που έχουν κτηματογραφηθεί. Σημειώνεται ότι η προωθούμενη προθεσμία της 20ετίας παράλληλα από τον Αστικό Κώδικα προβλέπεται και στις περιπτώσεις χρησικτησίας.

Ποιούς ιδιοκτήτες αφορά 

Η νέα νομοθετική ρύθμιση αφορά όλους τους ιδιοκτήτες σε όλη τη χώρα, που έχουν ή στην πορεία θα διαπιστώσουν ότι ανακύπτουν ιδιοκτησιακές εκρεμμότητες με το Κτηματολόγιο. Θα δίνει λύση για τις περιοχές που έχει ήδη ολοκληρωθεί αλλά και τις περιοχές που σταδιακά ολοκληρώνεται η κτηματογράφηση. Σύμφωνα με το Εθνικό Κτηματολόγιο με παλαιά και εν εξελίξει προγράμματα, η κτηματογράφηση εντός του 2023 θα καλύπτει το 90% των περιοχών της επικράτειας.

Ειδικότερα το θέμα αφορά άμεσα  σε ακίνητα που βρίσκονται σε συνολικά 313 περιοχές της χώρας, οι  οποίες κτηματογραφήθηκαν διαδοχικά με τα προγράμματα του Κτηματολογίου έως το 2006 και καταγράφηκαν σε αυτές συνολικά 7.293.068 ιδιοκτησιακά δικαιώματα. Για τις περιοχές αυτές οι προθεσμίες οριστικών εγγραφών είχε αρχικά προβλεφθεί να είναι σε 16 χρόνια και στη συνέχεια νομοθετήθηκε μείωση τους σε 14 χρόνια από την έναρξη κτηματογράφησης κάθε περιοχής. Οι προθεσμίες άρχισαν να εκπνέουν και το 2019 νομοθετήθηκε να ισχύει νέα οριζόντια προθεσμία μέχρι το τέλος του 2022. Αυτή η προθεσμία ήδη παρατάθηκε για ένα χρόνο μέχρι το τέλος του 2023.

Σε αυτή την κατηγορία κτηματογράφησης, άμεσο θέμα υπάρχει για 170.000 ακίνητα που έχουν χαρακτηριστεί ως «άγνωστου ιδιοκτήτη» σε 111 περιοχές της χώρας, (μεταξύ των οποίων και 23 περιοχές της Αττικής), στις οποίες έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση και καλύπτονται από τις “τρέχουσες” παρατάσεις. Σε αυτές τις περιοχές οι ιδιοκτήτες με τη νέα νομοθετική ρύθμιση θα έχουν δεύτερη ευκαιρία, να διορθώσουν λάθη της κτηματογράφησης για να μην μπουν τα ακίνητα τους στην κατηγορία των «αγνώστου ιδιοκτήτη»,  με συνέπεια  να περιέλθουν στο κράτος.

Ποιοί ιδιοκτήτες εξαιρούνται

Ωστόσο η νέα νομοθετική ρύθμιση από τις πληροφορίες που γίνονται γνωστές δεν θα καλύπτει τις 36 περιοχές της χώρας, στις οποίες έχουν ήδη οριστικοποιηθεί οι εγγραφές στο Κτηματολόγιο από το 2018. Επίσης για αυτές τις περιοχές δεν ισχύει η οριζόντια παράταση μέχρι το τέλος του 2023. Σε αυτές τις περιοχές οι ιδιοκτήτες δεν θα έχουν δεύτερη ευκαιρία για να ανακτήσουν τα ακίνητα τους. Από το φορέα του Κτηματολογίου μεταδίδεται ότι τα 14.500 ακίνητα, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» και βρίσκονται στις 36 περιοχές της χώρας, στις οποίες οι κτηματολογικές εγγραφές οριστικοποιήθηκαν το 2018 έχουν περάσει οριστικά στην ιδιοκτησία του Δημοσίου και  έχουν εξαιρεθεί από τις προθεσμίες διόρθωσης.

Τα λάθη και οι παραλείψεις

Στην πορεία της κτηματογράφησης υπάρχει σωρεία περιπτώσεων, που αφορούν σε προβληματικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο. Πρόκειται για κτηματολογικές εγγραφές με ελλιπή ή λανθασμένα στοιχεία μεταγραφής τίτλου κτήσης του δικαιούχου, μέχρι λανθασμένες αποτυπώσεις ακινήτων από τους ιδιοκτήτες ή τους μελετητές, που θίγουν περιουσιακά στοιχεία. Παράλληλα από την κτηματογράφηση αναδείχθηκαν δεκάδες χιλιάδες ακίνητα, τα οποία δεν έχουν δηλωθεί από τους ιδιοκτήτες τους είτε δεν έχουν καταγραφεί στα κτηματολογικά φύλλα.

Για όλες αυτές τις περιπτώσεις ακινήτων, η οριστική εγγραφή τους στο Κτηματολόγιο, σημαίνει ότι οι ιδιοκτήτες τους χάνουν τη δυνατότητα να ασκήσουν ένδικα μέσα και να κατοχυρώσουν την περιουσία τους, μετά τη λήξη της προθεσμίας στις 31-12-2022, που παρατείνεται για τις 21-12-2023. Παράλληλα όλα τα ακίνητα, που δεν έχουν καταγραφεί στο Κτηματολόγιο, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν έγινε δήλωση ιδιοκτησίας από αμέλεια του ιδιοκτήτη, μετά τη λήξη της προθεσμίας οριστικών εγγραφών στο Κτηματολόγιο θεωρούνται «αγνώστου ιδιοκτήτη» και η ιδιοκτησία τους περιέρχεται οριστικά στο δημόσιο.

Οι θιγόμενοι ιδιοκτήτες

Όλοι οι θιγόμενοι ιδιοκτήτες –ανάμεσα τους ένα μεγάλο πλήθος ιδιοκτητών (ηλικιωμένοι, ομογενείς, κληρονόμοι, οικογένειες που έχουν χτυπηθεί από τις αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων ετών κ.α.), που δεν γνωρίζουν καν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν- αλλά και όσοι λόγω λανθασμένων εγγραφών στο Κτηματολόγιο βρίσκονται σε ιδιοκτησιακές διελκυστίνδες έχουν ύστατη δυνατότητα μέχρι τη λήξη της οριζόντιας προθεσμίας των οριστικών εγγραφών να ασκήσουν ένδικα μέσα.

Προηγείται το στάδιο της κατάθεσης αίτησης διόρθωσης σφαλμάτων από το Κτηματολόγιο, διαδικασία η οποία, λόγω τόσο εγγενών προβλημάτων του φορέα, όσο και νομικής πολυπλοκότητας των θεμάτων, μέχρι τώρα δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Καθυστερεί η διεκπεραίωση μεγάλου αριθμού αιτήσεων διόρθωσης σφαλμάτων και σε πολλές περιπτώσεις οι αποφάσεις που εκδίδονται δεν ικανοποιούν τους εμπλεκόμενους ιδιοκτήτες, με αποτέλεσμα για όλους αυτούς τους ιδιοκτήτες να είναι μονόδρομος η εμπρόθεσμη προσφυγή τους στη Δικαιοσύνη.

Άλλωστε προβλέπεται ότι η εξωδικαστική αμφισβήτηση της ορθότητας των αρχικών εγγραφών δεν αναστέλλει την οριστικοποίησή τους. Πράγμα που σημαίνει ότι όλοι οι δικαιούχοι οι οποίοι έχουν καταθέσει αιτήσεις εξωδικαστικής διόρθωσης των αρχικών εγγραφών και δεν έχει εκδοθεί απόφαση ή η απόφαση που εκδόθηκε δεν ικανοποιεί το αίτημά τους μπορούν και πρέπει να προχωρήσουν εμπρόθεσμα  σε αγωγές διόρθωσης.