Κυκλική οικονομία: τι κερδίζουν κατασκευές, πλαστικά και καλλιέργειες

Της Ντίνας Καράτζιου/

Στην κορυφή της λίστας, ως ένας από τους πλέον ελκυστικούς κλάδους για τους οποίους παρουσιάζονται μεγάλα οφέλη, εφόσον ακολουθηθούν στρατηγικές επιχειρηματικών μοντέλων κυκλικής οικονομίας συγκαταλέγεται ο κλάδος των Κατασκευών, όπως αυτός αντιπροσωπεύεται στον τομέα του των μικρομεσαίου επιχειρείν.

Οι δυναμικές αναπτυξιακές προοπτικές και ευκαιρίες αναφύονται για τις  ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσω της κυκλικής οικονομίας καταγράφονται σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε με την πρωτοβουλία της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), από την αναπληρώτρια καθηγήτρια και διευθύντρια του εργαστηρίου Βιοοικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Πειραιώς Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Κωνσταντίνα Κοτταρίδη, με τίτλο: «Κυκλική Οικονομία & Μικρές Επιχειρήσεις: Ανάδειξη Εμποδίων, Καλές Πρακτικές και Προτάσεις για την ανάπτυξη της Κυκλικής Οικονομίας».

Πρόκειται για μία αναλυτική και λεπτομερής  επιστημονική παρουσίαση, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για τους ανθρώπους της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, που θέλουν να  κάνουν στροφή στην κυκλική οικονομία, καθώς περιγράφονται τόσο τα οφέλη, οι δυσκολίες, αλλά  και μία σειρά προτάσεων για την απεμπλοκή τους από αυτές. Σύμφωνα με την έρευνα οι τομείς για τους οποίους θα υπάρχει κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό όφελος, εφόσον ακολουθήσουν επιχειρηματικές πρακτικές κυκλικής οικονομίας,  είναι οι κατασκευές, τα πλαστικά , τα  τρόφιμα και τα προϊόντα βιολογικής προέλευσης

Οι κατασκευές

Όπως καταγράφεται στην έρευνα, ο τομέας των κατασκευών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία. Παράγει το 10% του ΑΕΠ της ΕΕ και παρέχει 20 εκατομμύρια θέσεις κυρίως σε ΜΜΕ επιχειρήσεις. Αναφέρεται ακόμη, ότι  κατασκευαστικός κλάδος είναι επίσης σημαντικός καθώς χρησιμοποιεί σε σημαντικό ποσοστό ενδιάμεσα προϊόντα (πρώτες ύλες, χημικές ουσίες, ηλεκτρικό και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό) και σχετικές υπηρεσίες.

Επιπλέον, ο τομέας χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες, πρώτων υλών και ενέργειας και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την κατανάλωση ενέργειας λόγω της μεγάλης διάρκειας ζωής των κατασκευών.

Στον οδικό χάρτη3 για μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους (European Commission, Strategy 2020) εκτιμάται ότι η καλύτερη κατασκευή και χρήση των κτιρίων θα μπορούσε να συμβάλλει στη σημαντική εξοικονόμηση πόρων (KPMG,2018) όπως:

▶το 42% της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας

▶το 35% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου

▶το 50% της ποσότητας εκχυλισμένων υλικών

▶το 30% του νερού

Στο πλαίσιο αυτό, η υιοθέτηση στρατηγικών και πρακτικών κυκλικής οικονομίας προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για τις μικρές επιχειρήσεις στον τομέα κατασκευών.

Τα πλαστικά

Ο τομέας των πλαστικών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε όλη την Ευρώπη αφού τα πλαστικά βασίζονται σε παρθένους φυσικούς πόρους, δεν ανακυκλώνονται και μια σημαντική ποσότητα τους καταλήγει στο περιβάλλον και έχει μεγάλη επίδραση στη λειτουργία των οικοσυστημάτων. Επιπλέον, τα πλαστικά χρησιμοποιούνται συχνά λόγω του χαμηλού κόστους, της εύκολης ανακατασκευής και της τεράστιας και διαδεδομένης χρήση τους ενώ έχουν ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, συμπεριλαμβανομένων των συσκευασιών και των προϊόντων διατροφής καθώς και ελαφρές δομικές εφαρμογές όπως σε αυτοκίνητα. Στο πλαίσιο αυτό, η υιοθέτηση κυκλικών δραστηριοτήτων στην αλυσίδα εφοδιασμού πλαστικών κρίνεται απαραίτητη για το περιβάλλον και την κοινωνία ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ευκαιρία για τις μικρές επιχειρήσεις να εξελιχθούν στον τομέα αυτό.

Προϊόντα βιολογικής προέλευσης

Στο πλαίσιο της έννοιας της κυκλικής οικονομίας συνήθως γίνεται διάκριση μεταξύ βιολογικών και τεχνολογικών καθώς τα βιολογικά υλικά είναι γενικά ανανεώσιμα από τη φύση τους. Επιπλέον, στο βαθμό που τα βιολογικά υλικά δεν έχουν συνδυαστεί με τεχνολογικά υλικά, το οικοσύστημα θα πρέπει να είναι σε θέση να αποσυνθέσει και να αναγεννήσει τα υλικά αυτά. Τα βιοαποικοδομήσιμα υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων (πχ κατασκευές επίπλων, χαρτιού, συσκευασίας, τροφίμων, κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων) και για την ενέργεια χρησιμοποιούνται ως βιοκαύσιμα. Τα βιοαποικοδομήσιμα υλικά επίσης παρέχουν εναλλακτικές λύσεις για προϊόντα με βάση τα ορυκτά (πχ πλαστικά) και ενέργεια (πχ φυσικό αέριο).

Η αντικατάσταση των προϊόντων με βάση τα ορυκτά και την ενέργεια συμβάλλει γενικά στην κυκλική οικονομία δεδομένου ότι τα αποθέματα των ορυκτών είναι πεπερασμένα και τα βιοαποικοδομήσιμα υλικά ανανεώσιμα. Τα βιοαποικοδομήσιμα υλικά επίσης μπορούν να παρουσιάσουν πλεονεκτήματα που συνδέονται με την ανανέωση τους η την βιοαποικοδόμηση τους. Επιπλέον, τέτοια υλικά μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αντίθετα, η χρήση βιολογικών πόρων απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή καθώς η παραγωγή βιοαποικοδομήσιμων υλικών απαιτεί γη και συνήθως συνδέεται με δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μερικές καλές πρακτικές για τις μικρές επιχειρήσεις στον τομέα των προϊόντων βιολογικής προέλευσης

 Τα τρόφιμα

Η απώλεια τροφίμων και τα απόβλητα είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα. Περίπου 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλούνται ετησίως στην ΕΕ με σχετικό κόστος που εκτιμάται σε 143 δισ. ευρώ (KPMG, 2018). Στην Ευρώπη μια σημαντική ποσότητα τροφίμων χάνεται στα απορρίμματα των καταναλωτών δημιουργώντας ανησυχία τόσο για την οικονομική ζημιά όσο και για την σπατάλη πόρων. Η μείωση των αποβλήτων σε τρόφιμα μπορεί να έχει θετικό όφελος για το περιβάλλον και τις κοινότητες. Πέρα από αυτό, υιοθετώντας μια προσέγγιση κυκλικής οικονομίας για τη μείωση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των απορριμμάτων των τροφίμων, δίνει την ευκαιρία να προκύψουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα και να αποκομίσουν οικονομικά οφέλη.