Κύθηρα 2017 – Μία ακόμη περιβαλλοντική δοκιμασία

Του Γρηγόρη Ι. Τσάλτα*

Τον περασμένο Αύγουστο το νησί των Κυθήρων βρέθηκε αντιμέτωπο για μια ακόμη φορά με μια ανυπολόγιστη φυσική καταστροφή η οποία οφείλετο σε ατυχηματική ανθρώπινη παρέμβαση και μετέτρεψε σε στάχτη μια σημαντική δασική και χορτολιβαδική έκταση της κεντρικής περιοχής του νησιού καθώς και αγροτικές καλλιέργειες του ιστορικού Τσιρίγου, συνολικά περίπου 25.000 στρέμματα.

Παρόμοια ατυχηματικά περιστατικά, σε συνδυασμό και με επικίνδυνες καιρικές συνθήκες, που για την περίπτωση αφορούν κυρίως σε πολύ ισχυρούς ανέμους, αντιμετωπίζονται κάθε χρόνο σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Έτσι τις τελευταίες δεκαετίες, μεγάλη δασική έκταση της χώρας έχει καταστραφεί με ανυπολόγιστες επιπτώσεις ενίοτε και σε επίπεδο ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, αλλά ακόμη και με απώλειες ανθρώπινων ζωών κάποιες φορές.

Σε κάθε περίπτωση, η σημαντική αυτή υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος αναβιώνει καθημερινώς την ανάγκη εφαρμογής και σεβασμού των δύο βασικών αρχών του δικαίου του περιβάλλοντος που αφορούν στην πρόληψη και την προφύλαξη. Οι αρχές αυτές σχετίζονται περισσότερο με την αποτροπή τέτοιων καταστροφικών συμβάντων, ενώ παράλληλα καθιστούν επιτακτική και την ανάγκη αποκατάστασης της φυσικής κατάστασης των πληγεισών περιοχών. Το θέμα της αποτροπής επαφίεται περισσότερο στην υιοθέτηση κατάλληλης πολιτικής/στρατηγικής της πολιτείας με στόχο την αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας σε συνεργασία με όλους τους τοπικούς, κυρίως, φορείς, αλλά και στην υλοποίηση πολιτικών που σχετίζονται με τις άλλες δύο εξίσου σημαντικές αρχές του δικαίου του περιβάλλοντος που αφορούν στην ενημέρωση και πληροφόρηση, συνεπώς και εκπαίδευση/ευαισθητοποίηση σε όλα τα επίπεδα, του απλού πολίτη.

Παράλληλα, το ίδιο σημαντικό, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι και το απαιτούμενο σχέδιο δράσης για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής αυτής ζημίας στα Κύθηρα, ώστε να επαναπροσδιοριστεί η όποια συντονισμένη στρατηγική στον τομέα της αναβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού. Κάτι τέτοιο προβλέπεται στο Σχέδιο Δράσης, που περιλαμβάνεται στο Μνημόνιο συνεργασίας, το οποίο υπέγραψαν η Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, με πρωταρχικό στόχο την υποστήριξη του έργου πολιτικής προστασίας του Δήμου Κυθήρων και Αντικυθήρων.

Αναλυτικότερα, το παραπάνω Σχέδιο περιλαμβάνει δύο υπό-δράσεις: α) σχεδιασμός και υλοποίηση ενεργειών αποκατάστασης και β) οργάνωση στον τομέα δραστηριοποίησης όλων των κοινωνικών ομάδων στην υπηρεσία της πολιτικής της πρόληψης και της προφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν και ειδικότερους άξονες δράσης υπό την επίβλεψη και παρακολούθηση ενός κεντρικού συντονιστικού οργάνου. Οι εν λόγω άξονες στοχεύουν αναλυτικότερα στην εξασφάλιση της συμμετοχής όλων των εμπλεκομένων με επικεφαλής την Τοπική Αυτοδιοίκηση και στόχο την αγαστή συνεργασία σε επίπεδο συναίνεσης και στη βάση εφαρμογής της κεκτημένης σχετικής επιστημονικής γνώσης.

Τέλος, είναι γεγονός ότι τα Κύθηρα βρίσκονται μπροστά σε μια πρόκληση περιβαλλοντικής αναβάθμισής τους, στη βάση προαγωγής της βιώσιμης ανάπτυξης του νησιού και των κατοίκων του, η οποία περνά μέσα και από τη στοχευμένη θωράκισή του στις όποιες μελλοντικές, καθόλα απευκταίες, παρόμοιες προκλήσεις.__

* Ο Γρηγόρης Ι. Τσάλτας είναι Ομ. Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, τέως πρύτανης, πρόεδρος Κεντρικού Συντονιστικού Οργάνου για την περιβαλλοντική αναγέννηση των Κυθήρων.

Το κείμενο του Γρηγόρη Ι. Τσάλτα είναι αναδημοσίευση από το περιοδικό «Η ΦΥΣΗ» της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ  (Τεύχος 160), που κυκλοφορεί με το αφιέρωμα:  «Το ταξίδι για την αναγέννηση των Κυθήρων»