Κίνητρα και εξαιρέσεις: Μάχη για τα φωτοβολταϊκά και αιολικά στα χωράφια

Το φρένο που βάζει το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, προκαλεί αντιδράσεις από επιστημονικές και οικολογικές οργανώσεις.

Παράλογη χαρακτηρίζει την απαγόρευση η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) και ζητεί από το ΥΠΕΝ να εξαιρεθούν από τον περιορισμό τα αιολικά πάρκα.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Greenpeace και το WWF Ελλάς με κοινή ανακοίνωσή τους αφ’ ενός μεν «καλωσορίζουν τις διατάξεις του νομοσχεδίου», διότι «στοχεύουν στην ουσιαστική στήριξη των ΑΠΕ», αφ’ ετέρου δε ξιφουλκούν εναντίον του «παράλογου και αναποτελεσματικού περιορισμού» που θέτει το άρθρο 24 «δημιουργώντας νέα προβλήματα αντί να επιλύσει».

Το θέμα είχε αναδείξει δείτε εδώ το ρεπορτάζ του ecopress παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ «Απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, εκσυγχρονισμός ΔΕΗ, ιδιωτικοποίηση ΔΕΠΑ και στήριξη των ΑΠΕ». Όπως υπογράμμιζε το σχετικό ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2019, ενώ «οι ανεμογεννήτριες χρειάζονται εξαιρετικά μικρότερες επιφάνειες για να τοποθετηθούν και να λειτουργήσουν  στα χωράφια και βέβαια, όπως συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες διασφαλίζουν συνύπαρξη με τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, χωρίς να τις επικαλύπτουν πλήρως, όπως συμβαίνει με τα φωτοβολταϊκά», «για άγνωστους και ανεξήγητους λόγους έχει εκτοπιστεί από τις νέες ρυθμίσεις η  δυνατότητα χωροθέτησης σε αυτές ανεμογεννητριών».

Στο επίμαχο άρθρο 24 που επιγράφεται «Πλαίσιο εγκατάστασης Φ/Β σταθμών σε αγροτική γη» αντέδρασε ήδη η ΕΛΕΤΑΕΝ με σχόλιό της στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το περιεχόμενο του νομοσχεδίου ζητώντας από το ΥΠΕΝ να εξαιρέσει από την απαγόρευση τα αιολικά πάρκα:

Άρση της απαγόρευσης ζητεί η ΕΛΕΤΑΕΝ

«Ο τίτλος του άρθρου, σχολιάζει η Ένωση, δημιουργεί τη λανθασμένη εντύπωση ότι το συγκεκριμένο άρθρο αφορά μόνο την εγκατάσταση ΦΒ σταθμών σε αγροτική γη. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο άρθρο απαγορεύει  αδικαιολόγητα την εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας (ΑΓΥΠ)». Όπως εξηγεί η ΕΛΕΤΑΕΝ «η απαγόρευση αυτή είναι παράλογη, αν ληφθεί υπόψη ότι:

• Η αιτιολογική έκθεση της συγκεκριμένης διάταξης, την διαφημίζει ως υποστηρικτική των Α.Π.Ε. που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση της φιλοδοξίας του νέου ΕΣΕΚ.
• Ήδη από το 2008 όταν θεσπίσθηκε το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των Α.Π.Ε., η Υποστηρικτική Μελέτη του ΕΧΠ-ΑΠΕ είχε διαπιστώσει ότι «δεν υφίσταται κανενός είδους λειτουργική ασυμβατότητα» μεταξύ αιολικών πάρκων και ΑΓΥΠ, παρόλο που τότε (το 2008) απαγορευόταν η εγκατάστασή τους σε τέτοιες γαίες. Για αυτό και η Μελέτη είχε προτείνει ρητά ότι «… θα πρέπει να προωθηθεί νομοθετική ρύθμιση για την άρση αυτής της αντίφασης, ώστε να επιτρέπεται η εγκατάσταση ΑΠΕ υπό όρους στις περιοχές αυτές».

Και ενώ πράγματι προωθήθηκε αργότερα και εφαρμόσθηκε σχετική διάταξη που έχει ήδη επιτρέψει την αδειοδότηση και ωρίμανση αιολικών πάρκων σε περιοχές ΑΓΥΠ, έρχεται σήμερα το άρθρο 24 του νομοσχεδίου να ανατρέψει τα από ετών κοινώς παραδεχθέντα.

Η απαγόρευση προκύπτει από την αναδιατύπωση του τρίτου εδαφίου της παρ. 6.α του άρθρου 56 του ν. 2637/1998, η οποία επεκτείνει την απαγόρευση για αιολικά πάρκα άνω του 1MW σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ως ΑΓΥΠ σε όλη την Επικράτεια (ενώ πριν ο περιορισμός αυτός ίσχυε μόνο για την Αττική) και διατηρεί την απαγόρευση για περιοχές που έχουν καθορισθεί ως ΑΓΥΠ μέσω κάποιου εγκεκριμένου σχεδίου (εκτός αν διαφορετικά προβλέπεται σε αυτό).

Θα πρέπει λοιπόν να διευκρινισθεί ότι η απαγόρευση αυτή δεν καταλαμβάνει το αιολικά πάρκα. οικοδομική άδεια κλπ.) και να υλοποιηθούν κανονικά.

Σε κάθε περίπτωση διευκρινίζουμε με έμφαση ότι δεν συμφωνούμε ούτε με την απαγόρευση εγκατάστασης  μεγάλων φωτοβολταϊκών σε ΑΓΥΠ, η οποία είναι εξίσου αντιεπιστημονική. Η ανωτέρω προτεινόμενη διατύπωση ασχολείται μόνο με την διόρθωση του σφάλματος για τα αιολικά πάρκα που είναι ο κλάδος της Ένωσης μας.

Κατ’ ελάχιστον, καταλήγει η ΕΛΕΤΑΕΝ, ακόμα και εάν τα ανωτέρω δεν γίνουν αποδεκτά, θα πρέπει να εισαχθεί ειδική (μεταβατική στην ουσία) διάταξη που θα επιτρέπει σε αιολικά πάρκα και έργα ΑΠΕ που χωροθετούνται εντός ΑΓΥΠ και έχουν ήδη λάβει άδεια παραγωγής να ολοκληρώσουν την αδειοδότησή τους (ΑΕΠΟ, θα ανατραπούν αναδρομικά οι προσπάθειες και σχεδιασμοί των επιχειρήσεων αυτών».

Οι οικολογικές οργανώσεις

Η Greenpeace και το WWF Ελλάς με κοινή ανακοίνωσή τους «καλωσορίζουν τις διατάξεις του σχεδίου νόμου οι οποίες στοχεύουν στην ουσιαστική στήριξη των ΑΠΕ. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στην ανακοίνωση, η άρση της οριζόντιας απαγόρευσης των φωτοβολταϊκών στην αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας αποτελεί μία εξέλιξη που βρίσκεται σε θετική κατεύθυνση υπό την προϋπόθεση ορθής αντιμετώπισης της χωροθέτησης των ΑΠΕ συνολικά, εξέλιξη μάλιστα η οποία εδώ και καιρό αποτελούσε πάγιο αίτημα προς εξέταση από τη μεριά των δύο οργανώσεων.

Η άρση της οριζόντιας απαγόρευσης – πάντα με την απαραίτητη προϋπόθεση της επιβολής του ανώτατου ορίου κάλυψης 1% επί της συνολικής έκτασης της αγροτικής γης ανά Περιφέρεια αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά την ανάπτυξη των έργων ΑΠΕ και να στηρίξει ουσιαστικά και τον θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων, επομένως και την εμπλοκή όλων των πολιτών στη διαδικασία ενεργειακού μετασχηματισμού αξιοποιώντας τις ΑΠΕ με όρους ενεργειακής δημοκρατίας, στην κατεύθυνση της μείωσης του ενεργειακού κόστους και βελτίωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Ωστόσο, επισημαίνεται στην ανακοίνωση των δύο οικολογικών οργανώσεων, το σχέδιο νόμου, χωρίς κάποια προφανή αιτία ή τεκμηρίωση, θέτει τον επιπρόσθετο περιορισμό του ορίου του 1 MW στην ισχύ όλων των προς εγκατάσταση τεχνολογιών ΑΠΕ.

Πέραν του γεγονότος του ότι ο εν λόγω περιορισμός δεν προσφέρει επί της ουσίας επιπρόσθετη προστασία στην αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, αφού ούτως ή άλλως ισχύει το 1% της κάλυψης της αγροτικής έκτασης ως ανώτατο πλαφόν, φαίνεται τελικά να δημιουργεί μία σειρά από σημαντικά προβλήματα που ενδεχομένως να μην έχουν προβλεφθεί:

Επί της ουσίας, υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση,  αποκλείει όλα τα αιολικά πάρκα από την αγροτική γη. Η επιλογή αυτή είναι σαφές πως ενισχύει περαιτέρω τις πιέσεις για εγκατάσταση των  αιολικών αποκλειστικά σε απομακρυσμένες βουνοκορφές, απρόσιτες περιοχές και περιοχές ιδιαίτερης βιοποικιλότητας και εν γένει σε περιοχές με περιορισμένη φέρουσα ικανότητα. Δεδομένων των έντονων αντιδράσεων που ήδη υπάρχουν για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων σε αυτές τις περιοχές, ο συγκεκριμένος περιορισμός κρίνεται παράλογος και αναποτελεσματικός, δημιουργώντας νέα προβλήματα αντί να επιλύσει.

Υποχρεώνει επιπλέον την εγκατάσταση των μεγαλύτερων έργων ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά, αιολικά) που είναι απαραίτητα για την επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων σε δυσπρόσιτες περιοχές, οι οποίες δεν διαθέτουν τις απαραίτητες υποδομές. Κάτι τέτοιο εκτιμούμε πως θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο με αχρείαστες υποδομές και καλώδια υψηλής τάσης την ελληνική ύπαιθρο αλλά και κόστος για τον καταναλωτή.

Οι δύο οργανώσεις, εν όψει μάλιστα της αναθεώρησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, εκφράζουν την ανησυχία ότι ο αποκλεισμός έργων από τις περιοχές όπου ήδη υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην εύλογη ανάπτυξη των πηγών καθαρής ενέργειας που χρειάζεται η χώρα για την επίτευξη των αναθεωρημένων κλιματικών και ενεργειακών στόχων, τη στιγμή μάλιστα που η κλιματική κρίση επιταχύνεται.

Είναι σημαντικό η άρση των στρεβλώσεων να πραγματοποιείται χωρίς τη δημιουργία νέων. Greenpeace και WWF Ελλάς ζητούν την αφαίρεση του εν λόγω περιορισμού στην ισχύ των ΑΠΕ στις γαίες υψηλής παραγωγικότητας».