Εδώ και σαράντα χρόνια είναι ένα πάρκο στα χαρτιά και το μόνο που προχώρησε ήταν… ο τεμαχισμός του για να καλυφθούν κοινωφελείς αλλά και επιχειρηματικές χρήσεις. Πρόκειται για έκταση περίπου 4.000 στρεμμάτων που αναπτύσσεται από τις παρυφές του Υμηττού και φτάνει ως τη λεωφόρο Μεσογείων, η οποία μπορούσε να είναι όαση πρασίνου και δροσιάς για το ανατολικό Λεκανοπέδιο, ειδικά για τις πυκνοδομημένες περιοχές των Αμπελοκήπων και του Ζωγράφου. Στον πυρήνα της βρίσκονται ένα από τα ελάχιστα τμήματα της φυσικής κοίτης του Ιλισού, αδόμητες εκτάσεις και ιστορικά κτίρια που στην πλειονότητά τους παραμένουν αναξιοποίητα.
Η κυβέρνηση, με πρωτοβουλία που ανέλαβε προσωπικά ο Αλέξης Τσίπρας, φιλοδοξεί να ξεδιπλώσει το κουβάρι, να θεσμοθετήσει επιτέλους το μητροπολιτικό πάρκο Γουδή και να δρομολογήσει τις πρώτες παρεμβάσεις. Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει την ολοκλήρωση, από το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος, της νομοθετικής ρύθμισης στα τέλη Αυγούστου, με την οποία θα ορίζονται μέτρα ελέγχου σε ολόκληρη την έκταση των 4.000 στρεμμάτων, με πυρήνα τη ζώνη απόλυτης προστασίας των 1.450 στρεμμάτων.
Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, καθώς υπάρχουν 53 διαφορετικοί ιδιοκτήτες, όλοι φορείς του Δημοσίου και των όμορων δήμων, από τους οποίους ξεχωρίζουν οι στρατιωτικοί, που έχουν παγώσει την εκχώρηση μέρους της δωρεάς του 1974, πιέζοντας για ανταλλάγματα που αναφέρονται στην οικοπεδοποίηση δασικής έκτασης στου Παπάγου! Υπάρχει η «πονεμένη» ιστορία των ολυμπιακών εγκαταστάσεων του μπάντμιντον, που κατασκευάστηκαν ως προσωρινές αλλά στη συνέχεια μονιμοποιήθηκαν και παραμένουν, παρά την απόφαση του ΣτΕ που ζητά την κατεδάφισή τους και το γεγονός ότι ο μισθωτής έχει πάψει να πληρώνει ενοίκιο σχεδόν μία δεκαετία.
Την εικόνα συμπληρώνουν τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα που καταλαμβάνουν κάθε ελεύθερη γωνιά και, σε συνδυασμό με τις διάφορες περιφράξεις, λειτουργούν ως «φράχτης» ακόμα και για όσους κατοικούν στις γύρω γειτονιές.
Το παρελθόν
Οι εξηγήσεις για την πολύχρονη εγκατάλειψη της πολύτιμης έκτασης βρίσκονται στο παρελθόν της, όπως καταγράφει η πολυσέλιδη μελέτη του Πολυτεχνείου, που εκπονήθηκε από επιστημονική ομάδα με ευθύνη των καθηγητών Γιάννη Πολύζου και Γιώργου Πατρικίου. Ως το 1875 στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν μόνον ο αρχαίος δρόμος που οδηγούσε στα Μεσόγεια, η εκκλησία του Αγίου Θωμά και τα ερείπια άλλων δύο.
Από τις αρχές του 20ού αιώνα και ως το 1938 δημιουργήθηκε η «στρατιωτική πόλη Γουδί» με έξι στρατόπεδα κοντά στη λεωφόρο Μεσογείων. Το 1918 εγκαταστάθηκαν και οι σχολές της Χωροφυλακής.
Ως το 1940 είχαν επίσης διατεθεί διάφορα κομμάτια στα οποία αναπτύχθηκαν νοσοκομεία, πρώτα το «Σωτηρία» και στη συνέχεια τα δύο συγκροτήματα των «Παίδων», ενώ ώς το 1967 προστέθηκαν τα στρατιωτικά νοσοκομεία και το σημερινό συγκρότημα «Γ. Γεννηματάς».
Από τη δεκαετία του 1950 ξεκίνησαν τα πρώτα κτίρια της Πολυτεχνειούπολης, σε συνδυασμό με τη διάνοιξη της λεωφόρου Κατεχάκη που διχοτόμησε την έκταση. Την ίδια εποχή κατασκευάστηκαν σταδιακά οι εγκαταστάσεις της τότε ΥΕΝΕΔ, του τηλεοπτικού σταθμού των Ενόπλων Δυνάμεων, το πολυώροφο κτίριο της ΚΥΠ που στεγάζει τη σημερινή ΕΥΠ και το υπουργείο Δημόσιας Τάξης, ενώ αργότερα προστέθηκε και το υπουργείο Δικαιοσύνης.
Οι στρατιωτικοί
Με τον νόμο 732/1977, το Ταμείο Εθνικής Αμυνας παραχώρησε άνευ ανταλλάγματος στους Δήμους Αθηναίων και Ζωγράφου τα 965 στρέμματα που κατείχε στον πυρήνα της έκτασης με σκοπό τη δημιουργία πάρκου. Από το 1981 προχώρησε η σταδιακή παραχώρηση των πρώτων 435 στρεμμάτων, αλλά η διαδικασία πάγωσε το 1989 και η ίδια στάση τηρείται ως σήμερα γιατί οι στρατιωτικοί συνέδεσαν την ολοκλήρωσή της με τη συναίνεση της πολιτείας στην οικοπεδοποίηση δασικής έκτασης που κατέχει ο Αυτόνομος Οικοδομικός Οργανισμός Αξιωματικών (ΑΟΟΑ) στη δεξιά πλευρά της λεωφόρου Κατεχάκη, στα διοικητικά όρια του Δήμου Παπάγου.
Σε αυτό το «υπόλοιπο» της δωρεάς διαμορφώθηκε το άλσος Στρατού, που διαθέτει άψογο γκαζόν αλλά η περίφραξη λειτουργεί αποτρεπτικά για όσους θα ήθελαν να απολαύσουν το πράσινο. Στις Ενοπλες Δυνάμεις ανήκουν δύο αναξιοποίητες στρατιωτικές εγκαταστάσεις: το στρατόπεδο Βαρύτη, που βρίσκεται ανάμεσα στο πάρκο Χωροφυλακής και τον Δήμο Ζωγράφου, καθώς και το στρατόπεδο Φακίνου, που καταλαμβάνει μια πολύτιμη έκταση ανάμεσα στο φυτώριο του Δήμου Αθηναίων και την κοίτη του Ιλισού.
Η αδόμητη περιοχή μπήκε πάλι στο στόχαστρο εν όψει της ολυμπιακής προετοιμασίας. Για να παρακαμφθούν οι ενστάσεις του ΣτΕ, χωροθετήθηκαν ως «προσωρινές» οι εγκαταστάσεις του άγνωστου στην Ελλάδα αγωνίσματος του μπάντμιντον. Από τον τρόπο κατασκευής τους ήταν φανερό ότι ήρθαν για να μείνουν. Οι αθλητικές υποδομές, με δομημένη επιφάνεια 8.200 τετραγωνικών, μονιμοποιήθηκαν με νομοθετική ρύθμιση του 2005 και στη συνέχεια ενοικιάστηκαν για πολιτιστικές χρήσεις, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο των 25,5 στρεμμάτων.
Τα «φέσια»
Ευτυχώς επαγρυπνούσαν οι φορείς των Αμπελοκήπων, που προσέφυγαν στο ΣτΕ, το οποίο, με την υπ’ αριθμόν 1970/2012 απόφαση της Ολομέλειάς του, έκρινε αντισυνταγματική τη «μονιμοποίηση» και ζήτησε την κατεδάφιση των εγκαταστάσεων, που ως σήμερα παραμένουν στη θέση τους… Μέχρι το 2009 ο επιχειρηματίας πλήρωνε κανονικά το ενοίκιο, στη συνεχεία όμως άρχισαν τα «φέσια» προς το Δημόσιο και τη ΔΕΗ, που ξεπερνούν τα 10 εκατ. ευρώ. Το 2013 το δικαστήριο τον κήρυξε… μερικώς έκπτωτο, άσκησε όμως έφεση η οποία, μετά τις συνήθεις αναβολές, θα εκδικαστεί τον Ιανουάριο του 2019! Το αυθαίρετο του μπάντμιντον όπως και άλλα κτίρια, παλιά και νεότερα, ανήκουν στην Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Από το 2009 έχουν παραχωρηθεί χωρίς αντάλλαγμα στην Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (ΕΠΟ) τέσσερα κτίρια με συνολική επιφάνεια που υπερβαίνει τα 2.200 τετραγωνικά καθώς και αδόμητη έκταση που χρησιμοποιείται για στάθμευση οχημάτων. Η σύμβαση λήγει τον Αύγουστο του 2019 και όλα δείχνουν ότι η ΕΠΟ θα ζητήσει την παράτασή της.
Το ιστορικό κτίριο Β-15 έχει παραχωρηθεί στην Ομοσπονδία μοντέρνου πένταθλου. Η πενταετής σύμβαση είχε υπογραφεί τον Σεπτέμβριο του 2009 και δεν έχει ανανεωθεί παρότι έχει υποβληθεί αίτημα για δεκαετή παράταση. Αλλο κτίριο έχει παραχωρηθεί από το 2011 και χωρίς χρονικό περιορισμό στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό των «Special Olympics», ένα άλλο χρησιμοποιείται από υπηρεσίες του Στρατού και ένα παραμένει κενό. Στην ΕΤΑΔ ανήκει και το λεγόμενο «γυάλινο» κτίριο, το οποίο είναι νοικιασμένο ως το 2023 με ετήσιο μίσθωμα 33.254 ευρώ και λειτουργεί ως καφετέρια.
Πηγή: Εφ. Συν
