ΝΟΚ: στο τραπέζι οι τρύπες της απόφασης του ΣτΕ και της ρύθμισης του ΥΠΕΝ 

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Τα θετικά σημεία που δίνουν λύσεις αλλά και οι αρνητικές πλευρές της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ, που τροφοδοτούν νέο κύκλο δικαστικών προσφυγών και ανασφάλεια δικαίου στις επενδύσεις των κατασκευών. Η καθυστέρηση του υπουργείου Περιβάλλοντος να καλύψει νομοθετικά την εφαρμογή του ΝΟΚ, μετά την ακυρωτική απόφαση του δικαστηρίου. Τι λέει το ΣτΕ για τη νομοθετική λύση, που ετοιμάζει το ΥΠΕΝ για το ΝΟΚ με Προεδρικό Διάταγμα και τι θα γίνει με τα 300 Προεδρικά Διατάγματα του νέου πολεοδομικού σχεδιασμού.

Δύο από τους νομικούς πρωταγωνιστές της μεγάλης δίκης στο ΣτΕ, για τα κίνητρα στη δόμηση και τα ύψη των κτιρίων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), η  Γλυκερία Π. Σιούτη, Δικηγόρος, Ομ. Καθηγήτρια, Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, που υποστήριξε την αντισυνταγματικότητα των κινήτρων, ως παραστάτης στη δίκη της ΚΕΔΕ, ο Ανδρέας Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, Δικηγόρος, με εξειδίκευση σε θέματα πολεοδομίας και περιβάλλοντος, που υποστήριξε την  συνταγματικότητα των κινήτρων του ΝΟΚ, ως παραστάτης στη δίκη κατασκευαστών και ο Νικόλαος Π. Σεκέρογλου, Πάρεδρος –  εκπρόσωπος Τύπου του Συμβουλίου της Επικρατείας άνοιξαν τα χαρτιά τους για την επόμενη ημέρα του ΝΟΚ, σε θεματική συζήτηση με τίτλο «ασφάλεια δικαίου και εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη», στο συνέδριο INVEST IN GREECE, που διοργάνωσε η «Νομική Βιβλιοθήκη».

Οι Νικόλαος Π. Σεκέρογλου, Πάρεδρος –  εκπρόσωπος Τύπου του Συμβουλίου της Επικρατείας, Ανδρέας Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, Δικηγόρος, με εξειδίκευση σε θέματα πολεοδομίας και περιβάλλοντος, Γλυκερία Π. Σιούτη, Δικηγόρος, Ομ. Καθηγήτρια, Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

Δύο κατηγορίες οικοδομικών αδειών του ΝΟΚ και δύο κατηγορίες πολιτών

Από τις τοποθετήσεις και των τριών ομιλητών, προκύπτει ότι παραμένει ανοιχτό θέμα η ασφάλεια δικαίου στις επενδύσεις των κατασκευών, για παλαιές και νέες οικοδομικές του ΝΟΚ. Οι δύο δικηγόροι των αντιμαχόμενων πλευρών στη δίκη του ΣτΕ συμφώνησαν στην ημερίδα ότι παρά την προσπάθεια του Δικαστηρίου με την απόφαση του να περιορίσει τις συνέπειες της αντισυνταγματικότητας επιφυλάσσεται άνιση μεταχείριση των πολιτών, που εξέδωσαν οικοδομικές άδειες πριν την ανακοίνωση της απόφασης του Δικαστηρίου από τον Πρόεδρο του ΣτΕ κο Μιχάλη Πικαρμένο της 11^ης Δεκεμβρίου 2024.

Από την πλευρά του ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ είπε ότι «το Δικαστήριο βρήκε τρόπο να περιορίσει τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας ενώ δεν το επιτρέπει ρητά ο νόμος» και υπογράμμισε ότι «η απόφαση του ΣτΕ δεν είχε εκπλήξεις, επαναλαμβάνει την νομολογία του ΣτΕ, που είναι γνωστή εδώ και 30 χρόνια και ο νομοθέτης όφειλε να την λάβει υπόψη του», και ότι «συνάδελφοι του 5ου τμήματος, που μετέχουν σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές όταν ψηφιζόταν ο νόμος το 2012, είχαν επισημάνει τα ζητήματα».

Οι 6 ανοιχτές πληγές στη νομοθεσία και νομολογία για δόμηση και ιδιοκτησιακά

-«Η απόφαση του δικαστηρίου προστατεύει μόνον όσες άδειες έχουν ξεκινήσει την υλοποίηση τους  μέχρι την 11η Δεκεμβρίου 2024. Γιατί περιορίστηκε η προστασία και δεν έγινε αυτό που θα εξασφάλιζε πολύ πληρέστερα την ασφάλεια του δικαίου, δηλαδή να προβλεφθεί στην απόφαση του ΣτΕ ότι όλες οι άδειες που εκδόθηκαν μέχρι την 11η Δεκεμβρίου 2024 να είναι ασφαλείς; Γιατί να έχουμε δύο κατηγορίες πολιτών, που βρίσκονται κάτω από τις ίδιες συνθήκες, χωρίς να έχουν καμία ευθύνη;  Αυτό δημιουργεί πάρα πολλά προβλήματα με βάση την αρχή της ισότητας», είπε ο κος Παπαπετρόπουλος και παράλληλα σημείωσε στα αρνητικά της απόφασης του ΣτΕ ότι:

«Οι καλύτεροι μηχανικοί της χώρας, δεν μπορούν να βρουν τι σημαίνει η έννοια της «έναρξης εργασιών»

-«Οι καλύτεροι μηχανικοί της χώρας, δεν μπορούν να καταφέρουν να συμφωνήσουν τι σημαίνει η έννοια της «έναρξης εργασιών», που προβλέπει η απόφαση του ΣτΕ», τονίζοντας ότι «δημιουργήθηκε μία πάρα πολύ ανασφαλής έννοια».  Ανέφερε ως παράδειγμα ότι «όταν πρόκειται να ξεκινήσει ένα έργο γίνονται δοκιμαστικές τομές στο έδαφος και έρχεται και σταματάει το έργο ή Εφορία Αρχαιοτήτων». Θέτοντας το ερώτημα: «Έχουμε έναρξη εργασιών σε αυτή την περίπτωση;  Δεν έχουμε;»

-«Αυτά τα ζητήματα θα δημιουργήσουν νέο κύκλο δικαστικών υποθέσεων και η ασφάλεια του δικαίου πλήττεται ανεπανόρθωτα», σημείωσε ο κος Παπαπετρόπουλος και πρόσθεσε ακόμη στα αρνητικά της απόφασης του ΣτΕ, ότι το Δικαστήριο δείχνει παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης στα διοικητικά όργανα». Σχετικά είπε ότι:

«Δεν ισχύει η εντύπωση που καλλιεργήθηκε ότι κάποιος μπορεί να εφαρμόσει οριζόντια τα κίνητρα του ΝΟΚ με ευκολία. Οι υποθέσεις περνούν από την κρίση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, ένα όργανο θεσμοθετημένο καινούργιο, το οποίο  ζητούσε μετ΄ επιτάσεως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ωστόσο η απόφαση του ΣτΕ εμφανίζεται να μην δείχνει καμία εμπιστοσύνη σε αυτό το όργανο. Το δικαστήριο δεν έχει υποχρέωση να δείξει εμπιστοσύνη στα όργανα της διοίκησης μέχρι εκεί που είναι η ευθύνη τους;» Και υπογράμμισε ότι:

-«Η έλλειψη εμπιστοσύνης στα όργανα της διοίκησης δεν ωφελεί σε καμία περίπτωση των πολίτη, ο οποίος όμως είναι υποχρεωμένος να δείξεις την εμπιστοσύνη του στο κράτος».

ΣτΕ: ντιμπέιτ για ΝΟΚ, ξεμπλοκάρισμα δικαστικών αποφάσεων και επενδύσεων

«Η απόφαση του ΣτΕ φέρνει την πολιτεία ενώπιον των ευθυνών της να ολοκληρώσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό»

Παράλληλα ο κος Παπαπετρόπουλος υπογράμμισε ότι από την απόφαση του ΣτΕ «δεν κρίθηκαν αντισυνταγματικά τα λεγόμενα κίνητρα του ΝΟΚ, αντιθέτως υπό προϋποθέσεις κρίθηκαν απολύτως συνταγματικά και εν δυνάμει επ΄ ωφελεία του περιβάλλοντος, δεν δικαιώθηκαν δηλαδή οι φανατικοί πολέμιοι τους, που έλεγαν ότι επιφέρουν την καταστροφή του οικιστικού περιβάλλοντος».

Σημείωσε ο ίδιος ότι στα θετικά της απόφασης είναι επίσης ότι φέρνει την πολιτεία ενώπιον των ευθυνών της να ολοκληρώσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό», που είναι προϋπόθεση για την εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ αλλά και για την αντιμετώπιση και άλλων ανοιχτών θεμάτων, όπως η αντιμετώπιση της εκτός σχεδίου δόμησης. Σημείωσε επίσης ως πολύ θετικό τον σύντομο  χρόνο περαίωσης της δικαστικής διαδικασίας και της έκδοσης απόφασης, είπε μάλιστα ότι «είναι εντυπωσιακός», προσθέτοντας «μακάρι η δίκη του ΝΟΚ να αποτελέσει προηγούμενο και να έχουμε στο εξής σύντομη έκδοση αποφάσεων».

-«Το δικαστήριο έπρεπε στην απόφαση του, και εγώ συμφωνώ, να προβλέψει στην απόφαση του να καλύπτονται όσοι είχαν εκδώσει οικοδομική άδεια πριν της 11ης Δεκεμβρίου 2024», είπε η Γλυκερία Σιούτη και ανάφερε σχετικά ως θετικό παράδειγμα το Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, λέγοντας ότι

-«Πρόλαβε αυτή την αδικία, διότι ο δήμαρχος 3 Β Γρηγόρης Κωνσταντέλλος έβγαλε «εντέλλεσθε» στην Πολεοδομία του και απαγόρευσε την έκδοση αδειών με βάση τα κίνητρα του ΝΟΚ αλλά είπε ότι όποιος, όχι μόνον να έχει βγάλει οικοδομική άδεια αλλά και απλώς να έχει πάρει βεβαίωση όρων δόμησης πριν βγάλει το «εντέλλεσθε» μπορεί να συνεχίσει τις οικοδομικές εργασίες και να ολοκληρώσει το κτίριο του».

Παράλληλα η κα Σιούτη κατέθεσε την άποψη ότι «αυτό που πλήττει την ασφάλεια δικαίου, αναφορικά με την απόφαση του ΣτΕ για την εκκίνηση των εργασιών είναι η στάση της διοίκησης που νομοθετεί αγνοώντας τη νομολογία». Και υπογράμμισε ότι:

«Στην περίπτωση του ΝΟΚ δουλειά της πολιτείας ήταν να ξέρει ότι υπήρχε νομολογία. Να γνωρίζει ότι δεν μπορεί να έρθει να πει οριζοντίως παντού χωρίς καμία μελέτη μπορείς να αλλάζεις τα ύψη, τις καλύψεις και τους όγκους των κτιρίων»,  αποδίδοντας τις κύριες ευθύνες στην πολιτεία ότι δεν ακολούθησε τους κανόνες καλής νομοθέτησης.

«Προσπάθησε το τη δικαστήριο να βρει μία μέση λύση»

-«Αυτά που είπε το δικαστήριο για τον ΝΟΚ τα λέει πάνω από 30 χρόνια. Δεν ήταν τίποτα εντυπωσιακό, δεν ήταν τίποτα καινούργιο. Άρα λοιπόν δεν ήτανε τόσο αθώοι όλοι όσοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη δυνατότητα», απάντησε από την πλευρά του ο κος Σεκέρογλου και σημείωσε ότι:

-«Είχαν βγει στην αρχή του 2024 δύο παραπεμπτικές αποφάσεις από το Ε΄ Τμήμα, που επισήμαιναν την αντισυνταγματικότητα και οι δύο, στέλνοντας στην Ολομέλεια την υπόθεση», προσθέτοντας ότι  «σε ένα χρόνο, έως ότου βγήκε η τελική απόφαση της Ολομέλειας είχαν βγει χιλιάδες άδειες και  έχουν χτιστεί αντίστοιχα κτίρια». Ο ίδιος πρόσθεσε ότι σε αυτές τις συνθήκες «προσπάθησε το τη δικαστήριο να βρει μία μέση λύση», για την οποία σημείωσε ότι «δεν ξέρω αν ήταν καλή ή κακή, δεν θα το πω κιόλας γιατί δεν είναι δουλειά μου».

Τι λέει το ΣτΕ για τη νομοθετική λύση, που ετοιμάζει το ΥΠΕΝ για το ΝΟΚ με Προεδρικό Διάταγμα

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της συζήτησης βρέθηκε η νομοθέτηση για την επόμενη ημέρα του ΝΟΚ, μετά την ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ. Σημειώνεται σχετικά ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε πρόσφατα με δηλώσεις του απελθόντος υπουργού Θόδωρου Σκυλακάκη, – ο νέος υπουργός Σταύρος Παπασταύρου δεν έχει τοποθετηθεί ακόμη δημοσίως στο θέμα- πως θα  προωθήσει στη Βουλή νομοθετική εξουσιοδοτική διάταξη για την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου, αφού προβλέπεται να προηγηθεί νομοτεχνική έγκριση του ΠΔ από το ΣτΕ.

Στην γενική τοποθέτηση του, αναφερόμενος στις προσπάθειες που καταβάλλει το ΣτΕ για να βελτιώσει τη λειτουργία του αλλά και για να καλύψει το κενό εμπιστοσύνης των πολιτών προς τη Δικαιοσύνη, όπως οι έρευνες γνώμης καταγράφουν, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ είπε μεταξύ άλλων ότι: «ποιότητα στην απονομή της δικαιοσύνης  από το Συμβούλιο της Επικρατείας εξασφαλίζει έως ένα βαθμό, ο έλεγχος των Προεδρικών Διαταγμάτων ιδίως στα πολεοδομικά ζητήματα», σημειώνοντας παράλληλα ότι:

-«Έρχονται τα Προεδρικά Διατάγματα αλλά δεν είναι 100% βέβαιο, ότι επειδή πέρασε από την επεξεργασία του Συμβουλίου της Επικρατείας ένα Προεδρικό Διάταγμα σίγουρα θα είναι νόμιμο αλλά δίνει μια γενική κατεύθυνση και φαίνεται συνήθως ότι δεν αλλάζουν τα πράγματα».

Κληθείς να απαντήσει σε δημοσιογραφική ερώτηση του ecopress, ειδικά για την ασφάλεια δικαίου σε περίπτωση νομοθέτησης του ΝΟΚ από το ΥΠΕΝ με ΠΔ και το χρόνο που θα απαιτηθεί, ο κος Σεκέρογλου είπε ότι:

-«Εξετάζεται ως προς την Συνταγματικότητα του καταρχήν και στη γενική του κατεύθυνση. Στον  έλεγχο φαντάζεσαι τις διαφορές που μπορεί να γεννήσει το νομοθέτημα. Σε μία πολύ ειδική περίπτωση θα μπορούσε ίσως να γεννηθεί ένα θέμα. Μεγάλες αποκλίσεις από αυτά που κρίνονται στην επεξεργασία ενός Προεδρικού Διατάγματος δεν πρόκειται να έχουμε. Σε μια ειδική περίπτωση εάν κάτι έχει ξεφύγει από τον έλεγχο, αν έρθει μία συγκεκριμένη υπόθεση με πολύ συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά, εκεί είναι πολύ πιθανό να υπάρξει μία μικρή απόκλιση, η οποία δεν θα ρίξει το συνολικό νομοθέτημα σε καμία περίπτωση».

Και για το χρόνο που θα απαιτηθεί από την κατάθεση του σχεδίου ΠΔ από το ΥΠΕΝ στο ΣτΕ,  είπε ότι:

«Για νομοθετήματα τα οποία είναι πολύ επείγοντα, τα οποία έρχονται να ρυθμίσουν ζητήματα που είναι εκκρεμεί και φλέγοντα εξετάζονται σε πάρα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», προσθέτοντας ότι όπως η απόφαση της Ολομέλειας βγήκε πολύ γρήγορα κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και σε περίπτωση που κατατεθούν Προεδρικά Διατάγματα για το ΝΟΚ».

Το ΣτΕ ετοιμάζεται να υποδεχθεί τα πάνω από 300 ΠΔ των νέων ΤΠΣ και ΕΠΣ

Παράλληλα ο κος Σεκέρογλου, σχετικά με τα περισσότερα από 300 σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων, που προβλέπεται να προωθηθούν από το ΥΠΕΝ στο ΣτΕ προς έλεγχο για την υλοποίηση του νέου πολεοδομικού σχεδιασμού των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων είπε ότι «το δικαστήριο έχει οργανώσει έτσι τη λειτουργία του, ώστε να ανταποκριθεί σε πάρα πολύ σύντομο χρόνο, να μπορέσει να τα επεξεργαστεί και να δώσει τις κατευθύνσεις που πρέπει στο υπουργείο Περιβάλλοντος».

Γιατί καθυστερεί το ΥΠΕΝ που δήλωνε πανέτοιμο να νομοθετήσει για το ΝΟΚ;

Ερωτήματα για καθυστερήσεις από το υπουργείο Περιβάλλοντος να νομοθετήσει για το ΝΟΚ έθεσε από την πλευρά του ο Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι:  «βγήκε μία απόφαση από το ΣτΕ, η οποία είναι ήπια και πολύ καλύτερη από αυτήν που αναμενόταν. Το αρμόδιο υπουργείο είχε συστήσει πριν 6 μήνες μια  επιτροπή, η οποία θα αντιμετώπιζε τα πιθανά προβλήματα του ΝΟΚ. Από τις 11 Δεκεμβρίου που έχουμε την ανακοίνωση του ΣτΕ μέχρι σήμερα διαπιστώνουμε από το υπουργείο σιγή ιχθύος. Γιατί από το αρμόδιο υπουργείο υπάρχει αφωνία ενώ είχε δώσει μόνο του στη δημοσιότητα τη διάσταση ότι είναι πανέτοιμο να νομοθετήσει για το ΝΟΚ;»

Ο κος Παπαπετρόπουλος υπογράμμισε ιδιαίτερα την ανάγκη να ολοκληρωθεί εντός των χρονοδιαγραμμάτων έως το 2025-26 ο νέος πολεοδομικός σχεδιασμός, σημειώνοντας ότι «εάν υπάρχουν προβλήματα που θα οδηγήσουν σε καθυστερήσεις πρέπει να επισημανθούν τώρα από το υπουργείο και τον τεχνικό κόσμο, ώστε να αντιμετωπιστούν εγκαίρως»,

-«H μόνη ασφαλής λύση είναι η ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα» και ότι «με αποσπασματικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα κριθούν ενδεχομένως πάλι από το δικαστήριο αντισυνταγματικές οδηγούμαστε σε νέο κύκλο αδιεξόδου», υπογράμμισε ο ίδιος.