Ο ΕΟΑΝ κρίνει το μέλλον της ανακύκλωσης – Ο Οργανισμός με τα … πήλινα πόδια καλείται να γίνει πυλώνας της εναλλακτικής διαχείρισης

Του Αργύρη Δεμερτζή

– Τι ειπώθηκε στην ημερίδα του ΕΟΑΝ και της ΚΕΕΕ,  με τίτλο «Εθνικό Μητρώο Παραγωγών, ο ρόλος και οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων»  

Ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), που έχει οπλιστεί με αρμοδιότητες και εξουσίες, ώστε σύμφωνα με τις προβλέψεις του νέου νόμου, να αποτελέσει τον κεντρικό πυλώνα ελέγχου και ανάπτυξης της ανακύκλωσης στη χώρα βρέθηκε στο επίκεντρο της ημερίδας, που διοργάνωσε ο ίδιος ο ΕΟΑΝ και η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων την Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2017 στο ΕΒΕΑ, με τίτλο «Εθνικό Μητρώο Παραγωγών, ο ρόλος και οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων».

Ο ΕΟΑΝ, όπως τονίστηκε στην εκδήλωση  βαρύνεται με  μακρύ αρνητικό παρελθόν. Ιδρύθηκε το 2001 και έμεινε πάνω από δέκα χρόνια ουσιαστικά στα χαρτιά, αφού για πρώτη φορά στελεχώθηκε το 2011. Μέχρι σήμερα ο Οργανισμός εξακολουθεί να υπολειτουργεί, με μονοψήφιο συνολικό αριθμό μονίμων, αποσπασμένων και εκτάκτων υπαλλήλων. Στη συνολική πορεία του ο ΕΟΑΝ, παρά τις προσπάθειες και τα όποια θετικά βήματα έχουν γίνει κατά καιρούς, τελικά καταγράφει αρνητικά ρεκόρ στους τομείς της ανακύκλωσης και πανθομολογούμενη αδυναμία στην υλοποίηση του σχεδιασμού της εναλλακτικής διαχείρισης στη χώρα και τον έλεγχο, την παρακολούθηση αλλά και την ουσιαστική ενίσχυση της λειτουργίας των ΣΕΔ.

Τώρα, στο νέο νόμο του ΥΠΕΝ  προβλέπεται ότι ο Ε.Ο.ΑΝ, ενισχύεται  με ανθρώπινο δυναμικό, ώστε  φτάσει το δυναμικό του τα  52 άτομα εξειδικευμένο προσωπικό. Επίσης αποκτά διευρυμένες εξουσίες και αποκτά αρμοδιότητες και νέα  δομή λειτουργίας. Αναλαμβάνει κεντρικό ρόλο, με στόχο την καλύτερη συνεργασία με τα ΣΕΔ, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις οργανώσεις της κοινωνίας και των πολιτών για να δώσει ώθηση στην ανακύκλωση. Αυτή η μετάβαση αναδείχθηκε απ όλες τις πλευρές στην εκδήλωση στο ΕΒΕΑ ότι είναι  και το μεγάλο στοίχημα για την επόμενη ημέρα της ανακύκλωσης.

Τι είπαν οι ομιλητές για τον ΕΟΑΝ

Πιο συγκεκριμένα ο Κωνσταντίνος Μίχαλος πρόεδρος του ΕΒΕΑ εξέφρασε σοβαρό προβληματισμό στο κατά πόσο θα αναβαθμιστεί η εναλλακτική διαχείριση αλλά και η διαφάνεια του ΕΟΑΝ αλλά και αν ο Οργανισμός θα ανταποκριθεί στο νέο ρόλο που του έχει ανατεθεί. Ο Μανώλης Μπαλτάς, επιστημονικός σύμβουλος της ΚΕΕΕ και μέλος του ΔΣ του ΕΟΑΝ, υπογραμμίζοντας και τις τοποθετήσεις στελεχών του ΕΟΑΝ, που δήλωσαν χαρακτηριστικά στην εκδήλωση «τρέμουμε με τόσες ευθύνες που αναλαμβάνουμε», υπογράμμισε προς τον παριστάμενο αν ΥΠΕΝ  Σ. Φάμελλο την ανάγκη τόσο άμεσης όσο και ποιοτικά σωστής, με καταρτισμένο προσωπικό στελέχωσης του ΕΟΑΝ.

Ο Μ. Μπαλτάς τόνισε επίσης την ανάγκη δέσμευσης της Διοίκησης του ΕΟΑΝ στην εφαρμογή ενός εγκεκριμένου επιχειρησιακού σχεδίου, στην υιοθέτηση προτύπων διοίκησης μέσω στόχων, στην θεσμοθέτηση συγκεκριμένων διαδικασιών, που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την κοινωνική λογοδοσία, προτείνοντας χαρακτηριστικά να υπάρξει για τον ΕΟΑΝ, ο οποίος είναι ΝΠΙΔ, δέσμευση όπως για τα ΝΠΔΔ να απαντάει εντός 60 ημερών στις αιτήσεις και στα αιτήματα των ενδιαφερομένων των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης της αγοράς και των πολιτών. Επίσης ο κ Μπαλτάς ζήτησε  τη  θέσπιση συγκεκριμένων, ποσοτικοποιημένων δεικτών αξιολόγησης, αλλά και προδιαγραφών δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων του ΕΟΑΝ.

Αξιοσημείωτη είναι επίσης η επισήμανση του κ Μπλατά, προς τον παριστάμενο αν υπουργό Σ. Φάμελλο, ότι για να πετύχει το εγχείρημα της ανακύκλωσης, που φιλοδοξεί ο νέος νόμος χρειάζεται και μία κινηματικού τύπου ενεργοποίηση της κοινωνίας και των δήμων, η οποία προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχει στο βαθμό που απαιτέίται.

Πάντως τόσο ο κ. Μίχαλος όσο και ο κ.  Μπαλτάς υπογράμμισαν ότι:

-«Εμείς, ως Επιμελητηριακή Κοινότητα, είμαστε διατεθειμένοι να στηρίξουμε ουσιαστικά τον ΕΟΑΝ, προκειμένου να διαχειριστεί αποτελεσματικά και δίκαια τις κρίσιμες για το περιβάλλον, αλλά και την ανάπτυξη αρμοδιότητές του».

Επίσης ο πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης Δημήτρης Πολιτόπουλος έκανε λόγο για επιτακτική ανάγκη στελέχωσης του Οργανισμού, προκειμένου, όπως είπε «να αποδείξουμε ότι θα κατακτήσουμε τους στόχους του νέου ΕΣΔΑ», εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι «στα επόμενα βήματα θα το πετύχουμε». Την ανάγκη να ενισχυθεί ο ΕΟΑΝ ώστε να ανταποκριθεί στο νέο ρόλο του υπογράμμισαν, αναπτύσσοντας τις ξεχωριστές εισηγήσεις τους και τα στελέχη του Οργανισμού Ρόζυ Χαριτοπούλου, Διευθύντρια Εναλλακτικής Διαχείρισης του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, καθώς και τα στελέχη του ΕΟΑΝ, Έφη Τριτοπούλου και Δημήτρης Ποδιώτης.

Από την πλευρά του  αν. υπουργός ΠΕΝ Σωκράτης Φάμμελος, αφού δεσμεύτηκε ότι θα γίνουν άμεσα νέες προσλήψεις στον ΕΟΑΝ μέσω ΑΣΕΠ και θα ληφθούν οι πρόνοιες ώστε να ανταποκριθεί στο νέο ρόλο του επισήμανε ότι «δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για θεσμικές ρυθμίσεις, χρειάζεται να αλλάξουμε στάση, η ευθύνη είναι κοινή» και έκανε λόγο για την ανάγκη υπεύθυνης λειτουργίας από κοινού των πολιτών, των παραγωγών, της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης.

Ο  κ. Φάμελλος:  Σύστημα «πληρώνω όσο πετάω» και στους πολίτες με νέο νομοσχέδιο

Ο αν. ΥΠΕΝ Σ. Φάμελλος έκανε γνωστό ότι ήδη έχει συσταθεί διυπουργική επιτροπή, με ευθύνη του ΥΠΕΝ, και, όπως είπε, «θα είμαστε έτοιμοι μέσα στο 2017 να αναγγείλουμε τις χρηματοδοτήσεις και τις ρυθμιστικές αλλαγές», καθώς ήδη 80 εκατομμύρια είναι διαθέσιμα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία (ΕΠΑΝΕΚ).

«Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για θεσμικές ρυθμίσεις. Χρειάζεται να αλλάξουμε στάση», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Φάμελλος, τονίζοντας την ανάγκη για τη δημιουργία αξιόπιστων βάσεων δεδομένων. Όπως εκτίμησε, με τη ψήφιση της τροποποίησης του νόμου 2939/2001 σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων, «μπορούμε πλέον να μιλάμε για πολύ περισσότερο από 50% στην επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση». Επεσήμανε ότι με τον νέο νόμο επιχειρείται η αύξηση της απόδοσης, αφού το 83% των απορριμμάτων στη χώρα εξακολουθεί να θάβεται. Ο κ. Φάμελλος έκανε λόγο για την ανάγκη δημιουργίας κινήτρων για την επιτυχία των στόχων. «Το “πληρώνω όσο πετάω” για τους δήμους είναι ένα πρώτο εργαλείο, ενώ σε δεύτερο επίπεδο θα εφαρμοστεί και σε επίπεδο πολίτη», ανέφερε.

Επεσήμανε δε, την ανάγκη «ενηλικίωσης» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε τόσο των δήμων όσο και των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), και έκανε λόγο για την ανάγκη μίας σοβαρής προσπάθειας για μείωση της εισφοροδιαφυγής, ενώ στόχο αποτελεί «τα συστήματα να αποδίδουν τους πόρους στην κοινωνία και το περιβάλλον».

Στάθηκε επίσης στην πολύ μεγάλη αύξηση εγγραφών στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων που φθάνει στις 25.000, ενώ, όπως είπε, «η καταγραφή όλων των ροών ανοίγει την πόρτα για την κυκλική οικονομία».

Όσον αφορά τη μείωση της πλαστικής σακούλας, ο κ. Φάμελλος έκανε λόγο για την εφαρμογή ενός εργαλείου που παράλληλα θα ενισχύσει την αγορά, και έκανε γνωστό ότι ο ετήσιος απολογισμός του ΕΟΑΝ θα κατατίθεται και στην αρμόδια επιτροπή της βουλής.

Στόχος είναι «να δημιουργήσουμε ένα κλίμα, όπου η ανακύκλωση θα είναι ταυτότητα όλων μας και θα είναι πρώτη στην ημερήσια διάταξη» κατέληξε ο αν. υπουργός.

Τσιρώνης:  ανάγκη πάταξης της εισφοροδιαφυγής

Απ’ την πλευρά του ο αν. υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιάννης Τσιρώνης, κατά τη θητεία του οποίου στο ΥΠΕΝ ξεκίνησε και ο διάλογος για την τροποποίηση του νόμου, ανέφερε ότι «το καθαυτό δίλημμα δημόσιος – ιδιωτικός τομέας είναι μία από τις βασικές αιτίες της κρίσης». O κ. Τσιρώνης έκανε ειδική αναφορά στην ανάγκη πάταξης της εισφοροδιαφυγής, η οποία, όπως είπε προκαλεί ένα τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος, στην εφαρμογή ελέγχων, αλλά και στη διαμόρφωση συνθηκών και κινήτρων που θα προάγουν τον υγιή ανταγωνισμό. «Αν ο νόμος πετύχει, θα πετύχει σε αυτή την κατεύθυνση. Έχουμε κοινό συμφέρον Πολιτεία και Αγορά. Ο πραγματικός έλεγχος είναι ο ενδογενής έλεγχος, είναι γρήγορος, συστηματικός και αποτελεσματικός», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ενώ, τόνισε την ανάγκη ταχύτερης εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την άμεση απόδοση ευθυνών και κυρώσεων στους παραβάτες.

Μίχαλος: άσκηση αντικειμενικής διοίκησης προς την αγορά

Ο Κωνσταντίνος Μίχαλος πρόεδρος του ΕΒΕΑ ανέφερε ότι το κύριο μέρος των αλλαγών και των ρυθμίσεων θα έπρεπε να αφορά την αποτελεσματικότητα των δημόσιων δομών και λιγότερο τα συστήματα, ενώ εξέφρασε την ικανοποίησή του καθώς αρκετές από τις προσπάθειες των εμπλεκόμενων φορέων υιοθετήθηκαν. Ταυτόχρονα έκανε λόγο για «πολλά σημεία όπου δεν καταγράφεται επαρκής πρόοδος», όπως σειρά οριζόντιων ατεκμηρίωτων διατάξεων, η μη διασφάλιση της άσκησης αποτελεσματικής διοίκησης προς την αγορά, κενά στις προβλέψεις της λειτουργίας του ΕΟΑΝ, ενώ εξέφρασε σοβαρό προβληματισμό στο κατά πόσο θα αναβαθμιστεί η εναλλακτική διαχείριση αλλά και η διαφάνεια του ΕΟΑΝ. Επιπλέον, έκανε λόγο για μη προώθηση στοχευμένης πολιτικής κινήτρων με στόχο την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην εναλλακτική διαχείριση.

–«Δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε θετικά σημεία, είπε ο κ Μίχαλος, όπως είναι:

-Ο περιορισμός των αναιτιολόγητων διατάξεων, οι οποίες καταργούν μηχανιστικά το ρόλο της ελεύθερης οικονομίας στην εναλλακτική διαχείριση, αντί να επιβάλλουν την ευνομία και τη διαφάνεια με ξεκάθαρους κανόνες.

-Η θέσπιση, έστω και περιορισμένων ακόμη, διαδικασιών και κανόνων λειτουργίας των αρμόδιων δημοσίων δομών.

-Η προσπάθεια ενίσχυσης του θεσμικού ρόλου του ΕΟΑΝ, με προβλέψεις που αφορούν τη διοικητική οργάνωση και τη στελέχωσή του, την υιοθέτηση δεσμευτικών προθεσμιών αντίδρασης κτλ.

Στα θετικά καταγράφεται επίσης, η προσπάθεια ενεργότερης συμμετοχής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Και βεβαίως, έγινε ένα θετικό βήμα ως προς τη διασφάλιση κανόνων υγιούς ανταγωνισμού, με την απαγόρευση της άσκησης εμπορικής δραστηριότητας στα ΣΕΔ που διαχειρίζονται απόβλητα με εμπορική αξία.

Ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ επισήμανε ότι  «πολλά είναι, ωστόσο, τα σημεία στα οποία δεν καταγράφεται επαρκής πρόοδος.Κι ένα από τα κυριότερα, είναι το γεγονός ότι διατηρείται ακόμη μια  σειρά οριζόντιων διατάξεων, οι οποίες είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένες και ατεκμηρίωτες. Στα αρνητικά καταγράφεται και το γεγονός ότι δεν διασφαλίζεται ακόμη επαρκώς η άσκηση αντικειμενικής διοίκησης προς την αγορά και τους εμπλεκόμενους.

-«Θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε τις απαραίτητες βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο, θα συνεχίσουμε για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στον τομέα της κυκλικής οικονομίας για τη βελτιστοποίηση του περιβάλλοντος» τόνισε ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ.

Ο νέος ρόλος του ΕΟΑΝ

Με το νέο νόμο του ΥΠΕΝ  ενισχύεται ο Ε.Ο.ΑΝ. με ανθρώπινο δυναμικό, με στόχο την καλύτερη συνεργασία με τα ΣΕΔ, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις οργανώσεις της κοινωνίας και των πολιτών. Η οργανωτική δομή του Ε.Ο.ΑΝ. προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και στις υψηλές απαιτήσεις με στόχο την ενεργή παρέμβαση του Ε.Ο.ΑΝ. και στους παρακάτω τομείς:

– έλεγχοι των ΣΕΔ και των υπόχρεων παραγωγών/διαχειριστών,

– λειτουργία του σχετικού ηλεκτρονικού Εθνικού Μητρώου Παραγωγών Αποβλήτων (ΕΜΠΑ),

– στήριξη και έλεγχος της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των φορέων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας για την ενεργοποίησή τους στην διαλογή στην πηγή και την επαναχρησιμοποίηση,

– ενίσχυση της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών αλλά και των εργαζομένων στις υπηρεσίες καθαριότητας των Δήμων,

– βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των Δήμων και των ΣΣΕΔ με θέσπιση συγκεκριμένων κριτηρίων επίδοσης αλλά και κινήτρων για τη βελτίωση της απόδοσης,

– προώθηση σταδιακά της χωριστής συλλογής των διαφορετικών ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίας.

Οι προτεινόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις σηματοδοτούν την επιλογή για την ουσιαστική ενίσχυση της εναλλακτικής διαχείρισης και της στήριξης της κυκλικής οικονομίας και αποσκοπούν σε έναν οικονομικό μετασχηματισμό και στη δημιουργία μίας νέας οικονομίας που αναπτύσσεται σε ασφαλέστερο περιβάλλον.