Οικόπεδα: μετά τους καθαρισμούς, πόλεμος ευθυνών για την ανεξέλεγκτη βιομάζα

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Οι χιλιάδες ιδιοκτήτες που καθάρισαν τα οικόπεδα τους για να γλιτώσουν από ποινές φυλάκισης και γενναία πρόστιμα ανησυχούν τώρα εάν θα γλιτώσουν τις περιουσίες τους σε περίπτωση φωτιάς, από τα ακαθάριστα οικόπεδα γειτόνων και Δήμων και από την ανεξέλεγκτη απόθεση βιομάζας στο εξωτερικό περιβάλλον. Μαίνονται φωτιές σε όλη τη χώρα και πυροδοτείται πόλεμος ευθυνών. Ποιος έχει την υποχρέωση απομάκρυνσης των αποβλήτων από τους καθαρισμούς των οικοπέδων.

Λήγει τα μεσάνυχτα της 15^ης Ιουλίου 2024 η προθεσμία των δηλώσεων  στην πλατφόρμα του Εθνικού Μητρώου Τήρησης Μέτρων Προληπτικής Πυροπροστασίας και όλα δείχνουν ότι δεν θα δοθεί νέα επίσημη παράταση. Έως τη λήξη της προθεσμίας περί τους  600.000 νομοταγείς ιδιοκτήτες καθάρισαν τα οικόπεδα τους για να γλιτώσουν τις προβλεπόμενες ποινές φυλάκισης και τα πρόστιμα των 1000 έως 54.000 ευρώ. Άλλοι 400.000 ιδιοκτήτες  δημιουργούν μαύρη τρύπα στην πλατφόρμα δηλώσεων.

Πυροπροστασία: τι ισχύει τελικά για δασικά ακίνητα και καθαρισμούς οικοπέδων

Η εύφλεκτη ύλη της βιομάζας μεταφέρθηκε από τα όρια των ιδιοκτησιών στο εξωτερικό περιβάλλον

Η ανεξέλεγκτη απόθεση χιλιάδων τόνων εύφλεκτης βιομάζας από τους φετινούς υποχρεωτικούς καθαρισμούς οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων προκαλεί μεγάλη ανησυχία σε περιοχές όλης της χώρας, εν μέσω των πυρκαγιών της θερινής περιόδου. Είναι εντυπωσιακό ότι ο κίνδυνος της φωτιάς πυροδοτεί κινητοποιήσεις κατοίκων στην Κινέττα, που διατηρούν ακόμη τραγικές μνήμες από την μεγάλη πυρκαγιά του 2018.

Ρεπορτάζ στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο καταγράφουν ότι η βιομάζα και τα κλαδέματα από τους καθαρισμούς οικοπέδων έχουν καταλήξει ανεξέλεγκτα μαζί με μπάζα και σκουπίδια σε δρόμους, πεζοδρόμια, κοινόχρηστους χώρους, ρέματα, όπως χαρακτηριστικά ρεπορτάζ του Alpha, έδειξε ότι έχει μετατραπεί από τις παράνομες αποθέσεις βιομάζας και σκουπιδιών σε βραδυφλεγής βόμβα το ρέμα της Χελιδονούς.

Προκύπτει ότι ο υποχρεωτικός καθαρισμός των οικοπέδων, λειτούργησε ως κατασταλτικό μέτρο για μεγάλο αριθμό νομοταγών ιδιοκτητών, όχι όμως και ως αποτελεσματικό μέτρο προληπτικής πυροπροστασίας, αφού οι αστοχίες εφαρμογής του έχουν ως αποτέλεσμα, η εύφλεκτη ύλη της βιομάζας να μεταφερθεί από τα όρια των ιδιοκτησιών στο εξωτερικό περιβάλλον.

Πόλεμος ευθυνών για την ανεξέλεγκτη βιομάζα

Οι Δήμοι λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, μέσων και προσωπικού δηλώνουν αδυναμία να ανταποκριθούν στην αποκομιδή των πολύ μεγάλων όγκων βιομάζας από τη μαζική αποψίλωση στα οικόπεδα. Έρχεται λοιπόν νομοθετική ρύθμιση, η οποία ζητούν οι Δήμοι και η κυβέρνηση εξετάζει θετικά,  να προβλέπει ότι ανήκει στην αποκλειστική ευθύνη των ιδιοκτητών η ασφαλής συλλογή και μεταφορά όλων των υπολειμμάτων καθαρισμών, μέσω εταιριών και συστημάτων ανακύκλωσης και με ενοικίαση κάδων, όπως στις οικοδομές.

Οικόπεδα: με νέα ρύθμιση η ευθύνη στους ιδιοκτήτες και πρόστιμα για τη βιομάζα

Τι λέει  ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων

Στο μεταξύ όμως υπάρχουν σοβαρές και έντονες αντιρρήσεις, που αποκρούουν την επιχειρούμενη μεταφορά της ευθύνης διαχείρισης της ύλης από τους καθαρισμούς των οικοπέδων αποκλειστικά στους ιδιοκτήτες.

-«Το άρθρο 75 παράγραφος Ιβ’ περίπτωση 4 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 34632006, ΦΕΚ Α’ 114/8.6.2006) ορίζει ότι στην αρμοδιότητα των δήμων ανήκει, μεταξύ άλλων, η καθαριότητα όλων των κοινοχρήστων χώρων της εδαφικής περιφέρειάς τους, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων καθώς και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των χώρων διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς. Συναφώς και το άρθρο 41 του ν. 4819/2021 (ΦΕΚ Α’ 129/23.7.2021), στον οποίο η ίδια η Πυροσβεστική Διάταξη 20/2024 παραπέμπει σχετικά με την ευθύνη διαχείρισης αποβλήτων (σε συμμόρφωση με το άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ), ορίζει ότι οι αρχικοί παραγωγοί ή άλλοι κάτοχοι αποβλήτων πραγματοποιούν οι ίδιοι την επεξεργασία τους ή την αναθέτουν, μεταξύ άλλων, σε δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό που εκτελεί εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων, όπως εν προκειμένω οι οικείοι ΟΤΑ» σημειώνει σε άρθρο της στο  dasarxeio η δικηγόρος Σοφία Παυλάκη, ειδική σε θέματα δασικής νομοθεσίας, τονίζοντας ότι:.

-«Πέραν αυτών, η ίδια η συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 παρ. 1 προβλέπει ότι η λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος (στα οποία συγκαταλέγεται η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων) είναι αποκλειστική υποχρέωση της Πολιτείας και δικαίωμα του καθενός, επομένως καθίσταται αντισυνταγματική η μετακύλισή της στον πολίτη και μάλιστα με την επιβολή σε αυτόν της υποχρέωσης να καταβάλει οποιοδήποτε χρηματικό αντίτιμο σε ιδιώτες εργολάβους για την εκτέλεσή της».

Οι Δήμοι έχουν αρμοδιότητες και ευθύνες από το 2002

-«Ήδη από το 2002 και συγκεκριμένα σύμφωνα με τον Νόμο 3013/2002 κάθε Δήμος θα έπρεπε να διαθέτει Τμήμα Πολιτικής Προστασίας με συγκεκριμένη στελέχωση και Συντονιστικό Τοπικό Όργανο. Με τον ίδιο νόμο, προβλέπονται με λεπτομέρεια οι αρμοδιότητες των Δήμων στο έργο της Πολιτικής Προστασίας για την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών εντός των διοικητικών ορίων τους, ενώ έχουν και την ευθύνη εφαρμογής του σχεδιασμού και συντονισμού των δράσεων και του δυναμικού τους», σημειώνει ο υπεύθυνος χερσαίου προγράμματος της WWF Ελλάς, Νίκος Γεωργιάδης, σε άρθρο του στο news247 και εξηγεί ότι:

-«Για να το πούμε απλά, ο νόμος ορίζει ότι οι Δήμοι πρέπει να έχουν σχέδιο και κατάλληλο προσωπικό, ώστε να μπορούν εγκαίρως να εκτιμούν τους κινδύνους, τα κενά στον συντονισμό και τα ευάλωτα σημεία της περιοχής τους και να αναλαμβάνουν κατάλληλες δράσεις πρόληψης σε τοπικό επίπεδο. Οι αρμοδιότητες των Δήμων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, μέριμνα για την τήρηση υποχρεώσεων καθαρισμού από τους ιδιοκτήτες, την ενημέρωση πολιτών, τη συντήρηση οδικού δικτύου και τη διαχείριση βλάστησης για τη μείωση κινδύνου σε περιοχές αρμοδιότητάς τους, υποδομές όπως πηγές υδροληψίας, κλπ».

Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική

-«Είκοσι και πλέον χρόνια μετά από την ψήφιση του εν λόγω νόμου, και μετά από μια σειρά από εγκυκλίους, διατάξεις, Υπουργικές Αποφάσεις και επιπρόσθετους ρυθμιστικούς νόμους, τίποτα δεν φαίνεται να κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Από τη μία, η πλειονότητα των Δήμων δεν ακολουθεί κατά γράμμα τη νομοθεσία και κάποιοι απ’ αυτούς δεν έχουν καν στελεχωμένο Τμήμα Πολιτικής Προστασίας (ΤΠΠ). Βάσει πρόσφατης έρευνας του WWF Ελλάς που πραγματοποιήθηκε το 2023, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τo 84% των Δήμων που έχουν Τμήμα Πολιτικής Προστασίας, εξακολουθεί να απασχολεί το προσωπικό Πολιτικής Προστασίας σε παράλληλα καθήκοντα και κατά παράβαση της ισχύουσας νομοθεσίας. Το 34% του προσωπικού αυτού είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χωρίς καμία επιστημονική γνώση στο αντικείμενο, ενώ το 50% των στελεχών πολιτικής προστασίας έχουν ειδικότητες, οι οποίες είναι άσχετες με το αντικείμενο της Πολιτικής Προστασίας ή δεν μπορούν να υποστηρίξουν επιστημονικά τις αναγκαίες δράσεις.

Από την άλλη πλευρά, η πολιτεία και το αρμόδιο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας δεν προσφέρει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο και ικανό σχεδιασμό που θα επιτρέψει στους Δήμους να κινηθούν πιο οργανωμένα. Το προτεινόμενο από το Υπουργείο σχέδιο με την κωδική ονομασία “Ιόλαος” προβλέπει διαδικασίες και ενέργειες σχετικά με τον συντονισμό και τις δράσεις στις οποίες πρέπει να προβούν οι αρμόδιοι φορείς, ενισχύει τον συντονισμό με άλλα επίπεδα σχεδιασμού και υλοποίησης (π.χ. περιφερειακό), αλλά δεν προβλέπει τον σχεδιασμό των δράσεων πρόληψης που πρέπει να υλοποιήσει ο εκάστοτε Δήμος σε τοπικό επίπεδο» σημειώνει ό κος Νίκος Γεωργιάδης.

Κινητοποιήσεις κατοίκων για την ανεξέλεγκτη απόθεση βιομάζας

Στην Κινέττα η διαχείριση μπαζών και πράσινων αποβλήτων (κλαδεμάτων) στο περίφημο πράσινο σημείο, το οποίο έχει κ ο ρ ε σ τ ε ί, λόγω καθυστέρησης αποκομιδής.

Η Επιτροπή Κατοίκων Κινέττας, της περιοχής που βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα των φονικών πυρκαγιών του 2018, παράλληλα με την πολύνεκρη τραγωδία στο Μάτι Αττικής, διοργανώνει σειρά κινητοποιήσεων τονίζοντας ότι: «οι κάτοικοι της Κινέττας αγανακτισμένοι από την αδιαφορία των εκάστοτε κυβερνώντων για την περιοχή και την απαξία τους για την ανθρώπινη ζωή, απαιτούν έμπρακτο ενδιαφέρον και άμεσες λύσεις».

Οι κάτοικοι της Κινέττας λοιπόν πραγματοποίησαν την Κυριακή 14/7/24 το πρωί συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο πράσινο σημείο,  στην διασταύρωση του κόμβου του βορείου παραδρόμου με την οδό Σαπουντζάκη και στην αυτοσχέδια χωματερή στον Αγ. Χαράλαμπο, με σκοπό την ευαισθητοποίηση και πληροφόρηση των πολιτών, των Αρχών και της κοινής γνώμης και αίτημα την άμεση, έγκαιρη και ταχεία αποκομιδή μπαζών, κλαδεμάτων και σκουπιδιών. Και

-Την Κυριακή 21/7/24 και ώρα 10 πραγματοποιούν νέα  συγκέντρωση διαμαρτυρίας, στη διασταύρωση στο 58οχλμ. της ΠΕΟΑΚ για τα οξυμένα, χρόνια και σοβαρά προβλήματα της περιοχής, ενάντια στον εμπαιγμό και την κοροϊδία που υφίστανται και στην εκκωφαντική απουσία των αρμοδίων Αρχών.

Σε ανακοίνωση τους, μεταξύ των άλλων οξυμένων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στην περιοχή τους σημειώνουν τα ακόλουθα:

-ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ ΜΠΑΖΩΝ- ΚΛΑΔΕΜΑΤΩΝ- ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ: Ένα σοβαρότατο πρόβλημα που είχε έγκαιρα εντοπίσει η Επιτροπή Αγώνα και αφορά την διαχείριση μπαζών και πράσινων αποβλήτων (κλαδεμάτων) στο περίφημο πράσινο σημείο, το οποίο έχει κ ο ρ ε σ τ ε ί λόγω καθυστέρησης αποκομιδής. Αποτέλεσμα μία εν δυνάμει εύφλεκτη ανά πάσα στιγμή ωρολογιακή βόμβα, με την σκέψη όλων να πηγαίνει μοιραία στην καταστροφική πυρκαγιά του 2018, τα δε μπάζα και τα κλαδέματα να διασκορπίζονται, πράγμα επιεικώς απαράδεκτο, από κάποιους πολίτες πάλι σε μικρές αυτοσχέδιες χωματερές της περιοχής, αφού κανείς αρμόδιος δεν παίρνει μέτρα αποτροπής όπως περίφραξη, πινακίδες, πληροφόρηση, νυκτερινός φωτισμός, οριοθέτηση και αύξηση κάδων κλπ. συντηρώντας έτσι και ανακυκλώνοντας μία πάγια καταστροφική περιβαλλοντική αντίληψη. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την καθυστέρηση αποκομιδής των σκουπιδιών ειδικά τα Σαββατοκύριακα, λόγω ανεπάρκειας προσωπικού και μέσων του Δήμου, με αποτέλεσμα πέραν από την άσχημη εικόνα της περιοχής και κινδύνους για την δημόσια υγεία. Εστω υπόψιν ότι ο πληθυσμός της περιοχής όπως κάθε περίοδο από άνοιξη έως καλοκαίρι δεδομένου και των ξενοδοχειακών μονάδων πολλαπλασιάζεται”.

ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: «Η περιοχή λόγω της γειτνίασης της με δασικό περιβάλλον αλλά και της εκτεταμένης οικιστικής ανάπτυξης και κατοίκησης όπως κατέδειξε και η καταστροφική πυρκαγιά του 2018, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, καθότι ο αστικός της ιστός ιδιαίτερα στην άνω Κινέτα περιέχει βλάστηση φιλική στην πυρκαγιά. Οι πολίτες είναι ανημέρωτοι και οι πυροσβεστικοί κρουνοί σε περίπτωση ανάγκης θα είναι χρήσιμοι εφόσον υπάρχει τροφοδοσία και δεν σημειωθεί διακοπή ρεύματος!!! Εδώ φαίνεται και η ανάγκη της ύπαρξης ασφαλών δρόμων, οδοφωτισμού, ονοματοδοσίας και βέβαια συντήρησης τους σε λειτουργική κατάσταση».

ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΠΡΑΝΩΝ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ: « Ένα άλλο πρόβλημα είναι η αποψίλωση και ο καθαρισμός των πρανών και των ερεισμάτων των δρόμων του αστικού ιστού από την ξερή βλάστηση που αποτελεί εύφλεκτη ύλη. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Π. Ε. δυτ. Αττικής την 19-5-2024 το πρόγραμμα που είναι σε εξέλιξη αποσκοπεί εκτός των άλλων “στην προστασία του περιβάλλοντος από πυρκαγιές, στην βελτίωση της οδικής ασφάλειας και την αισθητική αναβάθμιση του οδικού δικτύου και στην απαλλαγή του οδικού δικτύου από σκουπίδια, μπάζα, ξένα αντικείμενα οποιουδήποτε μεγέθους και οτιδήποτε ενοχλεί την ορατότητα των οδηγών.” Όμως στην Κινέτα κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει, καθότι ειδικά στον βόρειο παράδρομο και μάλιστα στο πιο επικίνδυνο σημείο στο μέσον του παραδρόμου στην στροφή που στερείται επαρκούς ορατότητας, η παρόδια βλάστηση και τα ξερόχορτα στα πρανή εκατέρωθεν του δρόμου εκτός από κίνδυνο πυρκαγιάς, μόνο σε οδική ασφάλεια δεν συνηγορούν. Εδώ όμως παρατηρούμε να έχει αποψιλωθεί μ ό ν ο το τμήμα των πρανών που συνορεύει με την Ολυμπία οδό(!!!), πράγμα που ερμηνεύει και την σκοπιμότητα της επιλεκτικής ανακατασκευής του βορείου παραδρόμου προς όφελος μόνο των ιδιωτικών συμφερόντων.Το ίδιο συμβαίνει με σκουπίδια και αντικείμενα στο παρακείμενο βουλωμένο φρεάτιο συλλογής ομβρίων που παραμένει χρόνια ακαθάριστο, όπως και με αντικείμενα, κλαδιά και απορρίμματα που έχουν περιπέσει σε κάποια σημεία στα ακάλυπτα φρεάτια του βορείου παραδρόμου, για τα οποία κανείς δεν ενδιαφέρεται. Ετσι η σπουδή για πρόστιμα και χαράτσια στους πολίτες για τα ακαθάριστα οικόπεδα, κάπου αποδεικνύεται και υποκρισία».

-“Η Επιτροπή Αγώνα έχει κοινοποιήσει σε κρατικές, περιφερειακές και δημοτικές αρχές με υπομνήματα κατά το δυνατόν λεπτομερώς τα προβλήματα και την σοβαρότητα τους. Οι κάτοικοι της Κινέτας αγανακτισμένοι από την αδιαφορία των εκάστοτε κυβερνώντων για την περιοχή και την απαξία τους για την ανθρώπινη ζωή, απαιτούν έμπρακτο ενδιαφέρον και άμεσες λύσεις. Καλούμε την Δημοτική Αρχή που γνωρίζει καλά τα προβλήματα να συστρατευθεί με τους κατοίκους και παράλληλα να διεκδικήσει από την Κυβέρνηση να σταματήσει την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση του Δήμου σε μέσα και προσωπικό. Επίσης καλεί την νέα περιφερειακή Αρχή να δείξει έμπρακτα την κατανόηση, το ενδιαφέρον και την θέληση που επικαλείται στις δημόσιες αναρτήσεις και ανακοινώσεις, για ουσιαστικές λύσεις και όχι πρόχειρες και εμβαλωματικές. ΟΧΙ άλλες υποσχέσεις, ΟΧΙ άλλη κοροϊδία. Οι κινητοποιήσεις είναι μονόδρομος” σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση.