Πήρε ΦΕΚ  η ανατροπή του κεντρικού μοντέλου παραγωγής έργων – Σκυτάλη στους δήμους με 500 εκ. ευρώ

• Αλέξης Χαρίτσης- Οι τρεις αλλαγές που ανατρέπουν το μοντέλο κεντρικής παραγωγής των έργων: Σύσταση  καταπιστευτικού λογαριασμού χρηματοδότησης των δήμων – Το ΠΔΕ γίνεται σύγχρονο πρόγραμμα, τύπου ΕΣΠΑ – Λειτουργία εθνικής τεχνικής «task forst» υποστήριξης των δήμων
• Στο προσκήνιο δημοτικά έργα 500 εκ ευρώ προστασίας του περιβάλλοντος, ορθολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων, αντιπλημμυρικής θωράκισης, ύδρευσης, άρδευσης, οδοποιίας και πολλών άλλων αναγκαίων κοινωνικών υποδομών

Του Αργύρη Δεμερτζή

Με τρεις σημαντικές θεσμικές και χρηματοδοτικές αλλαγές, που τίθενται σε εφαρμογή από τις αρχές του νέου χρόνου ανατρέπεται το  κυρίαρχο μοντέλο κεντρικής διοίκησης και παραγωγής μεγάλης κλίμακας δημοσίων έργων, που έχει καθιερωθεί στη χώρα εδώ και πολλές δεκαετίες.

Το κέντρο βάρους των εξελίξεων και των αποφάσεων, με χρηματοδοτική εγγύηση του ελληνικού δημοσίου και  την υποστήριξη του κεντρικού κράτους μεταφέρεται απευθείας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Κατά κύριο λόγο οι δήμοι και οι Περιφέρειες παίρνουν τη σκυτάλη, για να περάσουν σε μία νέα φάση σχεδιασμού, μελέτης και  υλοποίησης πολλών μικρών και μεσαίων έργων  τοπικού και διαδημοτικού ενδιαφέροντος, σε κρίσιμους τομείς,  όπως προστασίας του περιβάλλοντος, ορθολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων, αντιπλημμυρικής θωράκισης, ύδρευσης, άρδευσης, οδοποιίας και  πολλών άλλων αναγκαίων κοινωνικών υποδομών.

Σύμφωνα με ανακοινώσεις,  που έκανε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας Αλέξης Χαρίτσης,  σε συνάντηση του με δημοσιογράφους,  το πρωί της Πέμπτης 28  Δεκεμβρίου 2017,  οι τρεις αλλαγές που οδηγούν στο νέο αποκεντρωμένο μοντέλο παραγωγής των έργων,  με πρωταγωνιστές τους δήμους έχουν ως εξής:

1.Σύσταση  καταπιστευτικού λογαριασμού χρηματοδότησης των δήμων

Είναι ήδη νόμος του κράτους (περιελήφθη στο νόμο 4509/2017 (άρθρο 56) του υπουργείου Δικαιοσύνης και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 201/Α/22-12-2017), η ρύθμιση των υπουργείων Οικονομίας και Εσωτερικών, η οποία προβλέπει τη σύσταση ειδικού καταπιστευτικού λογαριασμού (escrow account), για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων απευθείας από τους δήμους, με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠ&Δ) και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Ο αρχικός προϋπολογισμός των προωθούμενων από τους δήμους έργων, με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου είναι 500 εκατ. ευρώ και υπάρχει προοπτική σε βάθος πενταετίας να ανέλθει έως και τα 2 δις  ευρώ.

2.Το ΠΔΕ γίνεται σύγχρονο πρόγραμμα τύπου ΕΣΠΑ

Με νομοσχέδιο που προωθεί  το υπουργείο Οικονομία,  εντός του Ιανουαρίου 2018 στη Βουλή  αλλάζει ριζικά το νομοθετικό πλαίσιο, που διέπει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), ώστε όπως είπε ο αν. υπουργός Οικονομίας να γίνει αποτελεσματικό εργαλείο στον τομέα των δημοσίων επενδύσεων, δεδομένου ότι είναι δημοσιονομικά ουδέτερο και δεν παίζει κανένα ρόλο στη δημιουργία πλεονάσματος. Σύμφωνα με τον κ. Χαρίτση στόχευση της κυβέρνησης είναι η αύξηση των εθνικών πόρων του ΠΔΕ, με στόχο  «να αξιοποιήσουμε εθνικούς πόρους για έργα που δεν είναι επιλέξιμα από το ΕΣΠΑ». Σημειώνεται ότι το 2017 οι εθνικοί πόροι του ΠΔΕ ήταν 700 εκατ. ευρώ και το 2018 αυτοί ανεβαίνουν στο 1 δισ. ευρώ.  Βασικοί στόχοι της νέας θεσμικής παρέμβασης είπε ο αν. υπουργός Οικονομίας είναι ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου, που ισχύει από το 1955, ώστε να είναι δυνατή η απευθείας χρηματοδότηση των δήμων από το ΠΔΕ, χωρίς να παρεμβάλλονται οι περιφέρειες και τρίτοι φορείς. Παράλληλα να υπάρχει από το υπουργείο Οικονομίας και τα συναρμόδια υπουργεία  κεντρικός έλεγχος της εξέλιξης των υλοποιούμενων έργων και μελετών, όπως επίσης και η παρακολούθηση της διαχείρισης των πόρων ενδιάμεσων και απολογιστικών πληρωμών. Για να υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης της διαδρομής των κονδυλίων σε σχέση με την εκτέλεση των έργων έχει ήδη συγκροτηθεί στη Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων η διαχειριστική αρχή του εθνικού ΠΔΕ. Προκύπτει το συμπέρασμα ότι το ΠΔΕ αλλάζει ώστε να γίνει ένα νέο πρόγραμμα τύπου ΕΣΠΑ,  όσον αφορά τη δομή και τη λειτουργία του, τους μηχανισμούς ελέγχου υλοποίησης του και για να υπάρξει ευελιξία στον προγραμματισμό των έργων. Πχ ο προγραμματισμός να επεκτείνεται αντί ετήσιας σε τριετή βάση.

3.Λειτουργία εθνικής τεχνικής «task forst», υποστήριξης των δήμων

Έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία, με επικεφαλής την  Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (ΜΟΔ ΑΕ) του υπουργείου Οικονομίας, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ανάπτυξης (ΕΕΤΑΑ ΑΕ) της ΚΕΔΕ, η  πανελλαδικής εμβέλειας τεχνική υπηρεσία, δηλαδή μία εθνική τεχνική «task forst»,  που  δρα άμεσα και αποτελεσματικά, για την υλοποίηση μελετών και έργων των δήμων όλης της χώρας.  Ο πρώτος απολογισμός, όπως έκανε γνωστό ο κ Χαρίτσης είναι ότι  μέσω της συγκεκριμένης δομής της ΜΟΔ ΑΕ και της ΕΕΤΑΑ ΑΕ έχουν ήδη προωθηθεί συνολικά 71 έργα δήμων, οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα να τα προωθήσουν μόνοι τους. Το θέμα συνδέεται με τη συνολική οργανωτική και λειτουργική αναβάθμιση των τεχνικών και πολεοδομικών υπηρεσιών κυρίως των μικρών, μεσαίων και απομακρυσμένων δήμων,  που αντιμετωπίσουν τραγικά προβλήματα  υποστελέχωσης.

Όπως έχει γράψει το ecopress  προωθείται παράλληλη νομοθετική ρύθμιση από το υπουργείο Εσωτερικών και τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και Υποδομών. Στόχος είναι,  όταν και όπου υπάρχει ανάγκη και σχετικό αίτημα από την εθνική τεχνική «task forst»,  να  αξιοποιούνται άμεσα εθνικές και ευρωπαϊκές  χρηματοδοτήσεις, ώστε να μην χάνονται πόροι και να υλοποιούνται  με επιτυχία , χωρίς τις γνωστές εμπλοκές και καθυστερήσεις,  κάθε είδους δημόσιες συμβάσεις για έργα και προγράμματα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου

Μέσω του ειδικού καταπιστευτικού λογαριασμού (escrow account), για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων απευθείας από τους δήμους, ο σχεδιασμός των υπουργείων Οικονομίας και Εσωτερικών προβλέπει να προωθηθούν από τους δήμους από τις αρχές του 2018 έργα 500 εκατ. ευρώ με  προοπτική σε βάθος πενταετίας ο προϋπολογισμός των έργων να ανέλθει έως και τα 2 δις  ευρώ.

Όπως εξήγησε ο κ. Χαρίτσης στους δημοσιογράφους οι πόροι για τα έργα και τις μελέτες θα διοχετεύονται στους δήμους με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠ&Δ) και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Το ελληνικό δημόσιο θα καλύπτει τη χρηματοδότηση των έργων  παρέχοντας εγγύηση για τις εκταμιεύσεις των δανείων από την ΕΤΕπ και το ΤΠ& Δ και αναλαμβάνοντας σε βάθος χρόνου την αποπληρωμή τους.

Το συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα των δήμων θα κινηθεί σε δύο επίπεδα:  Σε πρώτο και κύριο επίπεδο το πρόγραμμα αφορά τη χρηματοδότηση έργων στους δήμους σε κρίσιμους τομείς και σε ένα δεύτερο επίπεδο θα προορίζεται  τόσο για την προμήθεια μηχανημάτων έργου, ώστε οι δήμοι να αποκτήσουν αυτάρκεια μικρών τεχνικών παρεμβάσεων (συντηρήσεις δικτύων, αποκαταστάσεις ζημιών κλπ) όσο και για τη δημιουργία δομών και εγκαταστάσεων κοινωνικής επανένταξης και κοινωνικής οικονομίας.

Η καινοτομία αυτού του προγράμματος εδράζεται στο γεγονός ότι δεν θα υπάρχει επιβάρυνση από την δανειοδότηση των δήμων, καθώς το Ελληνικό δημόσιο μέσω του ΠΔΕ θα αναλάβει την υποχρέωση της εξόφλησης τόκων και κεφαλαίου για την υλοποίηση των συγκεκριμένων έργων. Συνεπώς, θα μπορούν να συμμετάσχουν και δήμοι, που με τα σημερινά δεδομένα δεν είχαν πρόσβαση σε δανειοδότηση.

Η νομοθετική ρύθμιση

Η νομοθετική ρύθμιση για τη σύσταση  για τη σύσταση ειδικού καταπιστευτικού λογαριασμού (escrow account) χρηματοδότησης των έργων των δήμων, όπως περιελήφθη στο νόμο 4509/2017 (άρθρο 56) του υπουργείου Δικαιοσύνης και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 201/Α/22-12-2017 αναλυτικά προβλέπει:

«Άρθρο 56- Αντικατάσταση της παρ. 1 του άρθρου 73 του ν. 4445/2016 (Α’ 236) Η παρ. 1 του άρθρου 73 του ν. 4445/2016 (Α’ 236) αντικαθίσταται ως εξής: «1. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, κατόπιν σχετικής απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του, δύναται να επιχορηγεί από τους πόρους του, με σύσταση ειδικού καταπιστευτικού λογαριασμού (escrow account), τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, με σκοπό: α) την εκπόνηση μελετών για την ωρίμανση και εκτέλεση έργων υποδομής ή έργων γενικού συμφέροντος ή και έργων με κοινωνικό αντίκτυπο εντός του πλαισίου των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. και β) την εκπόνηση μελετών ή και την προμήθεια υλικών των έργων που εκτελούνται στους Ο.Τ.Α. από ωφελουμένους των προγραμμάτων απασχόλησης και ένταξης στην εργασία του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομικών και κατά περίπτωση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μετά από πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, καθορίζονται οι προϋποθέσεις της επιχορήγησης και ρυθμίζονται όλα τα ζητήματα και οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή της παρούσας διάταξης.».