Πολύνεκρη τραγωδία στη Δυτική Αττική από τη νεροποντή:  Ένα (δυστυχώς !!!) εξαιρετικά επίκαιρο ρεπορτάζ!

Με αφορμή την καταστροφική νεροποντή στη Δυτική Αττική, που είχε σαν αποτέλεσμα για άλλη μία φορά μία από τις καταγεγραμμένες ως ευάλωτες και υψηλού κινδύνου στις πλημμύρες  περιοχές της Αττικής, να μετρά απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και μεγάλες καταστροφές δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας έρχεται στην επιφάνεια το ζήτημα της συνολικής αντιπλημμυρικής θωράκισης της Αττικής.

Ταυτοχρόνως έρχεται στην επιφάνεια και την επικαιρότητα, ένα από τα αναρίθμητα ρεπορτάζ, που έχουν γραφτεί για την ελλιπή αντιπλημμυρική θωράκιση της Αττικής, το οποίο παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο, όπως  επισημαίνουν στο ecopress.gr  αρμόδιοι τεχνικοί και πολιτικοί παράγοντες, που ανοίγουν τα αρχεία τους για να συγκεντρώσουν στοιχεία τρέχουσας διαχείρισης.

Είναι ρεπορτάζ του δημοσιογράφου Αργύρη Δεμερτζή, στην «Κυριακάτική Ελευθεροτυπία» της 2^ης Νοεμβρίου 2014. Γράφτηκε πριν ακριβώς τρία χρόνια τέτοιες ημέρες, με αφορμή πάλι τις καταστροφικές πλημμύρες, που είχαν πλήξει εκείνη την περίοδο τη Δυτική Αττική.

Η εξόφθαλμη παρατήρηση είναι ότι το ίδιο ρεπορτάζ θα μπορούσε να έχει γραφτεί και σήμερα πανομοιότυπο.  Έχουν αλλάξει μόνον οι  ημερομηνίες, τα ονόματα των αρμοδίων  και τα ονόματα κάποιων υπουργείων. Παραμένουν τα ίδια και με τραγικό τρόπο επίκαιρα όλα τα στοιχεία του ρεπορτάζ, όπως  ο τίτλος,   «Στην εσχατιά της εγκατάλειψης άνθρωποι και περιουσίες, από τις βροχές». Και η βασική παρατήρηση ότι « ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός της Αττικής είναι στον αέρα»  και ότι «. Η κατάσταση δεν φαίνεται να μπορεί να αλλάξει για τα επόμενα πολλά χρόνια και θα είναι στο έλεος της βροχής και του κράτους, που μετά τις μεγάλες νεροποντές μοιράζει στους πλημμυροπαθείς ψίχουλα για τις κατεστραμμένες περιουσίες τους και μεγάλα λόγια για νέα έργα» αλλά και οι … μελλοντικοί τότε και τώρα σχεδιασμοί για νέα έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης.

Με την ελπίδα να είναι η τελευταία φορά, που ένα τέτοιο ρεπορτάζ εξακολουθεί να είναι επίκαιρο και την ευχή να πάρει επιτέλους το δρόμο της ιστορικής αναδρομής και να γίνει παρελθόν, το ecopress.gr  αναδημοσιεύει το επίμαχο ρεπορτάζ,  το οποίο έχεις ως εξής:

ΑΤΤΙΚΗ ΟΙ 11 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΕΚΠΟΝΗΘΗΚΕ ΩΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΚΑΤ’ ΕΦΑΡΜΟΓΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ

Στην εσχατιά της εγκατάλειψης άνθρωποι και περιουσίες, από τις βροχές

Στον αέρα ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός της Αττικής. Η κατάσταση δεν φαίνεται να μπορεί να αλλάξει για τα επόμενα πολλά χρόνια και θα είναι στο έλεος της βροχής και του κράτους, που μετά τις μεγάλες νεροποντές μοιράζει στους πλημμυροπαθείς ψίχουλα για τις κατεστραμμένες περιουσίες τους και μεγάλα λόγια για νέα έργα

ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΗ ΔΕΜΕΡΤΖΗ

Έντεκα περιοχές δείχνει στο κόκκινο, ως «υψηλού κινδύνου πλημμύρας», ανάμεσά τους πυκνοκατοικημένες και υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας και των συνοικιών του Πειραιά, μαζί με τις «σεσημασμένες» από δεκαετίες περιοχές της Δυτικής Αθήνας, των Μεσογείων και του παραλιακού μετώπου Σαρωνικού, η μελέτη αξιολόγησης κινδύνων πλημμύρας της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος για την περιοχή της Αττικής.

Η μελέτη του ΥΠΕΚΑ, που εκπονήθηκε προσφάτως ως υποχρέωση της χώρας κατ’ εφαρμογή Κοινοτικής Οδηγίας (2007/60/ΕΚ), με σκοπό να καθοριστούν ζώνες υψηλού κινδύνου πλημμύρας, για τη λήψη μέτρων και την εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης των φαινομένων και έγκυρης ενημέρωσης του κοινού, πράγμα που βεβαίως ακόμη δεν υπάρχει, φέρνει ξανά στην επιφάνεια το τεράστιο και διαχρονικό κενό που υπάρχει στην αντιπλημμυρική θωράκιση, με συνέπεια, όπως συνέβη τις προηγούμενες ημέρες στη Δυτική Αθήνα, να πνίγονται σταθερά και επαναλαμβανόμενα ολόκληρες περιοχές του μητροπολιτικού συγκροτήματος της Αττικής, όπου ζει και εργάζεται περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι πολίτες μάλλον θα πρέπει να πάρουν απόφαση, πως η κατάσταση αυτή δεν πρόκειται να αλλάξει ουσιαστικά για τα επόμενα πολλά χρόνια και ότι θα είναι στο έλεος της βροχής και… του κράτους, που μετά τις μεγάλες νεροποντές μοιράζει στους πλημμυροπαθείς ψίχουλα για τις κατεστραμμένες περιουσίες τους και μεγάλα λόγια για νέα έργα και ταχεία αποκατάσταση των ζημιών σε ιδιωτικές περιουσίες και δημόσιες υποδομές.

Ανοχύρωτη πόλη

Οι βασικοί λόγοι που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Αττική είναι και θα παραμείνει ανοχύρωτη στις μεγάλες πλημμύρες είναι οι εξής:

1 Εχει εκτραπεί και θεωρείται πλέον μη υλοποιήσιμος ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός μεγάλων, μικρών και μεσαίων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας της Αττικής, που έχει εκπονηθεί εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες από το υπουργείο Δημοσίων Εργων, με τη συμβολή τεχνικών και πανεπιστημιακών φορέων, ο οποίος συμπληρώνεται με διαρκείς επικαιροποιήσεις των έργων προτεραιότητας, τα οποία ωστόσο μένουν στο συρτάρι. Μετά τα αντιπλημμυρικά έργα που έγιναν με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το πρόγραμμα «τρέχει» με πολύ χαμηλούς ρυθμούς, ουσιαστικά το βάρος πέφτει στην ολοκλήρωση των έργων της διευθέτησης του φονικού ρέματος της Εσχατιάς, που δεν έχει ολοκληρωθεί στο σύνολό του, και σε μικρότερα έργα διαδημοτικής και τοπικής κλίμακας αγωγών όμβριων, ενώ δεν υπάρχουν κονδύλια όχι μόνον για νέα και την ολοκλήρωση εν εξελίξει, αλλά ούτε για τη συντήρηση των υφιστάμενων έργων.

2 Το κόστος των βασικών αντιπλημμυρικών έργων της Αττικής, ενόσω δεν υλοποιούνται αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Από 1 δισ. ευρώ που είχε προϋπολογιστεί προ δεκαετίες, τώρα, όπως ανακοινώνουν επισήμως οι κυβερνητικοί αρμόδιοι, εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας των μεγάλων οδικών και άλλων έργων που έγιναν, της καταστροφής δασικών εκτάσεων από τις πυρκαγιές στα βουνά της Αττικής, της αλόγιστης επέκτασης της πόλης και της κάλυψης των φυσικών απορροών από μπάζα και νέες περιοχές αυθαιρέτων και νομιμοποιημένων οικισμών, υπήρξε συνέπεια να τετραπλασιαστούν οι ποσότητες νερών που πρέπει να διοχετευτούν στους τελικούς αποδέκτες και ταυτόχρονα να τριπλασιαστεί η ταχύτητα απορροής τους, γεγονός που μοιραία οδηγεί σε πλημμυρικά φαινόμενα στις χαμηλότερες περιοχές.

3 Τα αντιπλημμυρικά έργα βρίσκονται σταθερά, ιδίως τα τελευταία χρόνια της κρίσης, εκτός των βασικών προτεραιοτήτων του υπουργείου Υποδομών, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, ενώ συνεχίζεται για έβδομη χρονιά η συρρίκνωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο θα είναι μειωμένο κατά 400 εκατ. ευρώ τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού που κατατέθηκε στη Βουλή. Έναντι 6.800 εκατ. ευρώ που εκτιμώνται οι πληρωμές του ΠΔΕ ώς το τέλος του χρόνου φέτος, το 2015 προβλέπεται να φτάσουν στα 6.400 εκατ. ευρώ.

4 Το πρόβλημα της χρηματοδότησης των αντιπλημμυρικών έργων γίνεται αξεπέραστο, όχι μόνον διότι η κυβέρνηση δίνει το βάρος της χρηματοδότησης στα μεγάλα οδικά έργα με συμβάσεις παραχώρησης και συρρικνώνονται οι διαθέσιμοι πόροι για κλασικά δημόσια έργα, αλλά και διότι παράλληλα τα αντιπλημμυρικά αστικά έργα δεν είναι επιλέξιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το νέο ΕΣΠΑ. Το υπουργείο Υποδομών κάνει προσπάθειες να προωθήσει ως «έργο- γέφυρα» την ολοκλήρωση της Εσχατιάς με νέα εργολαβία ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ, ενώ τα άλλα έργα μικρότερης κλίμακας, που προγραμματίζει από το 2015, προορίζονται για χρηματοδότηση από το ΠΔΕ.

5 Δεν γίνεται αποδεκτός πλέον όχι μόνον για χρηματοδότηση από την Ε.Ε., αλλά και ως ορθολογική οικονομική και επιστημονική λύση για την Αττική ο κλασικός αντιπλημμυρικός σχεδιασμός μεγάλων έργων, που εξέθρεψε εργολαβικές αυτοκρατορίες τα τελευταία τριάντα χρόνια, με δημόσιες δαπάνες πολλών δισ. ευρώ, ενώ η πόλη εξακολουθεί να πνίγεται και προκύπτουν διαρκώς νέες ανάγκες. Χαρακτηριστικά ο καθηγητής ΕΜΠ Ανδρέας Ανδρεαδάκης λέει στην «Κ.Ε.» ότι στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται απαιτείται ένας νέος σχεδιασμός, που θα ανατρέπει το μοντέλο διαρκούς εξάπλωσης της πόλης, κάλυψης των φυσικών απορροών και ρεμάτων, κατασπατάλησης στη δόμηση της ελεύθερης γης και διαρκούς επέκτασης της κατασκευής φρεατίων και αγωγών όμβριων. Το νέο σχέδιο, λέει ο ίδιος, πρέπει να βασιστεί σε ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης του νερού στις πόλεις, τη δημιουργία δικτύου ελεύθερων χώρων, που θα λειτουργούν παράλληλα ως ζώνες ανάσχεσης των νερών της βροχής, εκτεταμένα δίκτυα περατών από το νερό της βροχής πεζοδρομίων και πεζοδρόμων, εφαρμογές αυτοματισμών στα δίκτυα και συστημάτων παρακολούθησης των φαινομένων.

Πόλεμος αρμοδιοτήτων

Σε αυτές τις συνθήκες αποτυχίας του καθιερωμένου μοντέλου αντιπλημμυρικού σχεδιασμού και αδυναμίας από την πλευρά της πολιτείας να ολοκληρώσει τα βασικά αντιπλημμυρικά έργα, έχει στηθεί ένα γαϊτανάκι μετάθεσης των ευθυνών μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης, μεταξύ των συναρμοδίων υπουργείων Εσωτερικών, Υποδομών, Περιβάλλοντος, κανένα από τα οποία δεν έχει ολοκληρωμένη ευθύνη για την αντιμετώπιση των πλημμυρών και των φορέων της Αυτοδιοίκησης, της περιφέρειας και των δήμων, στους οποίους έχει μεταφερθεί η ευθύνη για την προώθηση έργων και μελετών διαδημοτικών και τοπικών έργων και τη συντήρηση των δικτύων, χωρίς πόρους και προϋποθέσεις εκπλήρωσης του έργου τους.

Οι ευάλωτες περιοχές

Οι 11 ευάλωτες περιοχές που παρουσιάζει η μελέτη του ΥΠΕΚΑ ως «υψηλού κινδύνου πλημμύρας», και βεβαίως έχουν μεγάλο ιστορικό να πνίγονται στις δυνατές νεροποντές, είναι οι εξής:

*Μητροπολιτική περιοχή Αθήνας: Μεγάλους κινδύνους αντιμετωπίζουν οι χαμηλές «βυθισμένες» περιοχές της πλ. Βάθη και της πλ. Αττικής, οι κεντρικές περιοχές από το Βοτανικό, τον Κεραμεικό μέχρι τον Ταύρο και τον Αγ. Ιωάννη Ρέντη, πολλές κεντρικές αρτηρίες (Πειραιώς, Χαμοστέρνας, Πέτρου Ράλλη, Κων/πόλεως), οι περιοχές Μοσχάτο και Καλλιθέα.

* Πειραιάς: Προβληματικές είναι οι περιοχές πλησίον της λεωφόρου Θηβών καθώς και οι χαμηλές περιοχές στις συνοικίες Καμίνια και Παλαιά Κοκκινιά.

* Ηλιούπολη: Τα σημεία αυξημένου πλημμυρικού κινδύνου εστιάζονται στην περιοχή Αγ. Μαρίνας και στη λεωφόρο Πατριάρχου Γρηγορίου Ε’.

* Ευρύτερη παραλιακή ζώνη Σαρωνικού: Εντονα πλημμυρικά προβλήματα καταγράφονται μετά το 1980 στις περιοχές του Ελληνικού και της Γλυφάδας (περιοχή πρώην Αεροδρομίου και λεωφόρος Ποσειδώνος), σε Αλιμο, Αγ. Δημήτριο και Παλαιό Φάληρο (ρ. Πικροδάφνης) που οφείλονται στην εκτεταμένη οικιστική ανάπτυξη χωρίς την κατασκευή ικανών αποχετευτικών δικτύων.

* Δυτική Αθήνα: Ως περιοχές υψηλού πλημμυρικού κινδύνου καταγράφονται το Ζεφύρι, το Καματερό, οι Αγ. Ανάργυροι, διάφορες χαμηλές περιοχές του Ιλίου, η Πετρούπολη, οι χαμηλές περιοχές του Περιστερίου, του Αιγάλεω και του Κορυδαλλού (περιοχή Σχιστού).

* Βόρειες περιοχές Αττικής: αυξημένοι πλημμυρικοί κίνδυνοι παρουσιάζονται σε διάφορα σημεία της λεωφόρου Κηφισίας.

* Περιοχή Μεγάρων (έντονα πλημμυρικά φαινόμενα με προβλήματα σε ανθρώπους, οικισμούς και καλλιέργειες): Ρέμα Αγ. Παρασκευής-Εξω Βρύση (έχει πλημμυρίσει πολλές φορές, έχουν μελετηθεί και κατασκευάζονται έργα εκτροπής και διευθέτησης), ρέμα Καμάρες – Λάκκα Καλογήρου με έντονα πλημμυρικά φαινόμενα (έχει μελετηθεί φράγμα ανάσχεσης στα ανάντη και συλλεκτήριοι αγωγοί απορροής μέχρι τη θάλασσα).

* Περιοχή Ν. Περάμου (ρέμα Κουλουριώτικο Μονοπάτι). Εντονα προβλήματα σε ανθρώπους, οικισμούς και καλλιέργειες.

* Περιοχή Ανω Λιοσίων – Ζεφύρι: Ρέμα Εσχατιάς (έχει πλημμυρίσει κατ’ επανάληψη, κατασκευάζονται έργα διευθέτησης του ανάντη τμήματος από το Ιλιον έως το ρέμα Ευπυρίδων και μελετώνται έργα διευθέτησης από το ρέμα Ευπυρίδων έως την Πάρνηθα) και ρέμα Γιαννούλας (στα Ανω Λιόσια το ρέμα “στραγγαλίζεται” και απαιτείται διευθέτηση που πρέπει να γίνει μετά την ολοκλήρωση της διευθέτησης του ανάντη ρέματος Εσχατιάς). Εντονα προβλήματα σε ανθρώπους, οικισμούς και καλλιέργειες.

* Νέα Εθνική Οδός Αθηνών-Κορίνθου στις θέσεις: Ρέμα Αγ. Ιωάννης στο ύψος της Β’ εισόδου της Χαλυβουργικής (προγραμματίζονται έργα διευθέτησης των κατάντη με εκτροπή σε παρακείμενο μεγάλο διευθετημένο ρέμα του Σαρανταπόταμου), ρέμα Γουρούνας στον Ασπρόπυργο (πλημμυρίζει η περιοχή Αγ. Παρασκευής Ασπροπύργου).

* Περιοχή Ασπροπύργου: Ρέμα Μαύρης Ωρας που εκβάλλει στο ρέμα Γιαννούλας Ασπροπύργου (βιομηχανική περιοχή Ασπροπύργου), δεν υπάρχει διαμορφωμένη κοίτη με προφανείς κινδύνους στις περιόδους βροχοπτώσεων.

ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ (γ.γ. δημοσίων έργων)

Οι προτεραιότητες του υπουργείου Υποδομών

Δημοπρασίες ύψους 220 εκατομμυρίων ευρώ, που αφορούν στην ολοκλήρωση του έργου της Εσχατιάς με νέα εργολαβία ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ και άλλα τέσσερα μικρότερα έργα συνολικού ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ, προβλέπει ο σχεδιασμός βασικών αντιπλημμυρικών έργων του υπουργείου Υποδομών για το 2015, σύμφωνα με ενημέρωση που έκανε στην «Κ.Ε.» ο γενικός γραμματέας Δημοσίων Εργων, Στράτος Σιμόπουλος. Αναφερόμενος στα μεγάλα έργα, αρμοδιότητας του υπουργείου, ενώ παράλληλα προωθούνται έργα και μελέτες από την περιφέρεια Αττικής και τους δήμους κυρίως για την ολοκλήρωση δικτύων φρεατίων και τη σύνδεσή τους με βασικούς αγωγούς, ο κ. Σιμόπουλος προσδιόρισε ότι αυτά είναι: 1) Η ολοκλήρωση του έργου της Εσχατιάς, ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ. 2) Εργα στον Ερασινό ποταμό Μαρκοπούλου ύψους 70 εκατ. ευρώ. 3) Αντιπλημμυρικό έργο Καναπίτσας 20 εκατ. ευρώ. 4) Αντιπλημμυρική τάφρος στον Φαληρικό Ορμο 20 εκατ. ευρώ. 5) Εργο χειμάρρου Αγίου Γεωργίου στο Θριάσιο Πεδίο, και μερικά άλλα μικρότερης κλίμακας έργα.

Ειδικότερα για το έργο της Εσχατιάς σημειώνεται ότι η επόμενη δημοπράτηση που ετοιμάζει το υπουργείο Υποδομών είναι για το δεύτερο τμήμα του ρέματος από την Αττική Οδό μέχρι τη λεωφόρο Πάρνηθας, μήκους 4.800 μέτρων, ενώ σε μεγάλο ποσοστό έχει υλοποιηθεί βασικός αγωγός 30-50 μέτρων με ύψος 5 μέτρα από την Αττική οδό έως το Ιλιον, με εργολαβία 60 εκατομμυρίων ευρώ. Στο μεταξύ δεν έχουν γίνει τα έργα σύνδεσης των δικτύων όμβριων υδάτων, με αυτόν το βασικό αγωγό και οι δήμοι αναζητούν πόρους για έργα και μελέτες. Παράλληλα η περιφέρεια υλοποιεί έργο 5 εκατομμυρίων ευρώ σύνδεσης δημοτικών δικτύων με το νέο αγωγό. Το ρέμα Εσχατιάς αποτελεί το βασικό αποδέκτη ομβρίων της λεκάνης απορροής έξι δήμων (Αχαρνών, Ζεφυρίου, Καματερού, Ιλίου, Αγίων Αναργύρων και Περιστερίου) και τον κύριο αποδέκτη ομβρίων της λεκάνης απορροής των Δήμων Φυλής, Ανω Λιοσίων και Πετρούπολης, με συνολική έκταση λεκάνης απορροής 90 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Στην τελική του μορφή το αντιπλημμυρικό έργο του ρέματος της Εσχατιάς θα καλύπτει τη διοχέτευση των όμβριων υδάτων από την Πάρνηθα μέχρι τις Τρεις Γέφυρες, ώστε εν συνεχεία από το τμήμα που είναι διαμορφωμένο τα νερά να φτάνουν, μέσω του Κηφισού, μέχρι τη θάλασσα του Σαρωνικού.