Πράσινο Ταμείο: εκδήλωση για τα 30 χρόνια του προγράμματος LIFE

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η Εκδήλωση Εορτασμού 30 Χρόνων του Ευρωπαϊκού Χρηματοδοτικού Προγράμματος LIFE για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα από το Πράσινο Ταμείο, την Πέμπτη 26 Μαΐου 2022, στην ιστορική Βίλα Καζούλη. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν 23 ομιλίες, παρουσιάστηκαν 12 ολοκληρωμένα (integrated) και παραδοσιακά έργα LIFE και παρευρέθηκαν 118 ενδιαφερόμενοι από Δήμους, Περιφέρειες, Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα, ΜΚΟ, εταιρείες.

Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, η κα Βίβιαν Παπανικολάου, Digital Marketing & Communications Manager της Inventus Services, παρουσίασε την Εικονική Περιήγηση της Βίλας Καζούλη. Η περιήγηση αποτελείται από πλούσιο ιστορικό και οπτικοακουστικό υλικό και είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο: www.villa-kazouli.inventus.com.gr

Ακολούθησε χαιρετισμός από τον κ. Στάθη Σταθόπουλο, Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του Πράσινου Ταμείου, ο οποίος αναφέρθηκε στο σημαντικό έργο του Πράσινου Ταμείου από τον Οκτώβριο 2019, εν μέσω πανδημίας, Κλιματικής Κρίσης, megafires και αλλεπάλληλων ακραίων καιρικών φαινομένων. Ειδικότερα, ο κ. Σταθόπουλος επεσήμανε ότι σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας,  με πληρωμές 148 εκ. ευρώ στους δικαιούχους του φορέα, μέσω 40 διαφορετικών προγραμμάτων, προσκλήσεων ευρέως περιβαλλοντικού φάσματος, το Πράσινο Ταμείο κατάφερε να υπερδιπλασιάσει τη συνολική απορρόφηση, με αύξηση 108%, έναντι του Οκτωβρίου 2017-Οκτωβρίου 2019. Ειδικά για τα προγράμματα αστικών αναπλάσεων Δήμων, το 2020 και το 2021 ήταν οι δύο πρώτες χρονιές στην ιστορία του φορέα με 100% απορρόφηση του προϋπολογισμού. Η απορρόφηση του μεγαλύτερου προγράμματος (Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο) σημείωσε αύξηση κατά 257% σε σχέση με το σημείο εκκίνησης. Οι 4 προσκλήσεις Αστικής Αναζωογόνησης που απευθύνθηκαν και στους 332 Δήμους εξασφάλισαν χρηματοδοτικό εργαλείο 104,2 εκ. ευρώ και πλέον, για 800, περίπου, ενταγμένα έργα το τελευταίο 30μηνο. Σημαντικές βελτιώσεις απορρόφησης εμφάνισαν όλα ανεξαιρέτως τα προγράμματα του φορέα για την προστασία δασών (28%), το Γαλάζιο Ταμείο για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης (120%), τα ευρωπαϊκά προγράμματα LIFE (80% περίπου), ενώ το πρόγραμμα για τους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών σημείωσε απορρόφηση 100% για πρώτη φορά, επίσης, πριν η σχετική αρμοδιότητα μεταβιβαστεί στον νέο φορέα, τον ΟΦΥΠΕΚΑ.

Στη συνέχεια, ο κ. Σταθόπουλος τόνισε την είσοδο του Ταμείου σε νέα αντικείμενα όπως είναι η απολιγνιτοποίηση, η ηλεκτροκίνηση, η στήριξη της έρευνας στα Πανεπιστήμια και η ψηφιακή καταγραφή κοινόχρηστων χώρων, την είσοδο του φορέα στον Ψηφιακό Χάρτη της χώρας αλλά και την ενεργοποίηση των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας.

Κλείνοντας τον χαιρετισμό του, ο Πρόεδρος αναφέρθηκε στη σημαντική συμμετοχή του Πράσινου Ταμείου σε συνολικά 10 έργα LIFE.

Χαιρετισμό απέστειλε ο κ. Γιώργος Αμυράς, Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), ο οποίος αναφέρθηκε στον εντυπωσιακό απολογισμό της πορείας του Προγράμματος LIFE με 5.500 έργα και 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε όλη την Ευρώπη μέσα σε 30 χρόνια. Ο κ. Αμυράς επεσήμανε τη φιλοδοξία του Προγράμματος με τη διάθεση, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 3,5 δισ. ευρώ σε περιβαλλοντικές δραστηριότητες και 1,9 δις. ευρώ σε δράσεις για το κλίμα για την περίοδο 2021-2027. Κλείνοντας, τόνισε την έμπρακτη στήριξη του ΥΠΕΝ στα Ολοκληρωμένα Στρατηγικά Έργα LIFE και ευχαρίστησε το Πράσινο Ταμείο και τον κ. Σταθόπουλο για την αγαστή συνεργασία σε έργα LIFE.

Χαιρετισμό απεύθυνε και ο κ. Νικόλαος Χιωτάκης, Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ),  ο οποίος συνεχάρη το Πράσινο Ταμείο για την απορροφητικότητα των κονδυλίων και τη διοργάνωση της εκδήλωσης και ανέφερε ότι ο ΕΟΑΝ συμμετείχε και εξακολουθεί να συμμετέχει σε 4 σημαντικά έργα LIFE που έχουν χρηματοδοτηθεί από το Πρόγραμμα LIFE: το LIFE DEBAG (2014-2017) – Ολοκληρωμένη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον, το LIFE RE-WEEE (2014-2020) – Ανάπτυξη και επίδειξη υποδειγμάτων πρόληψης και επαναχρησιμοποίησης των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών με στόχο την αύξηση χρόνου ζωή τους, το LIFE-IP CEI-Greece (2019-2027) – Εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα, με το οποίο αναδεικνύεται η νέα αντίληψη στον τομέα των αποβλήτων στη βάση των αρχών της κυκλικής οικονομίας, υιοθετώντας πρακτικές και αλλαγή συμπεριφοράς για την αύξηση του κύκλου ζωής των προϊόντων, την μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους και την αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθετικής δέσμης μέτρων για τα απόβλητα, και τον περιορισμό των αποβλήτων που θάβονται, αλλά και το LIFE PROWhIBIT (2020-2023) που αφορά στην πρόληψη περιβαλλοντικού εγκλήματος με Έξυπνες Επιθεωρήσεις.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο κ. Γιώργος Πρωτόπαπας, Εθνικό Σημείο Επαφής για το Πρόγραμμα LIFE/Περιβάλλον από το 2010 και Διευθυντής του Πράσινου Ταμείου από τα τέλη του 2016, ο οποίος αναφέρθηκε στο γενικό σκοπό του Προγράμματος LIFE που είναι να συμβάλει στη στροφή προς μια οικονομία βιώσιμη, κυκλική, ενεργειακά αποδοτική, βασισμένη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή, προκειμένου να προστατεύσει, να αποκαταστήσει και να βελτιώσει την ποιότητα του περιβάλλοντος, συνεισφέροντας με αυτόν τον τρόπο στη βιώσιμη ανάπτυξη. Παρουσίασε τα στοιχεία του LIFE στην Ελλάδα, όπου από την έναρξη του Προγράμματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 1992 και μέχρι το 2020, συγχρηματοδοτήθηκαν συνολικά 266 έργα με έναν Έλληνα Συντονιστή δικαιούχο. Η συνολική επένδυση αυτών των έργων ανέρχεται σε 436,8 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων η συνεισφορά της ΕΕ αντιστοιχεί σε 240,2 εκατομμύρια ευρώ. Σημειώθηκε ότι στο πλαίσιο της πρόσκλησης του 2021 υποβλήθηκαν 90 προτάσεις με Έλληνα συντονιστή ή συνδικαιούχο στο πεδίο του Περιβάλλοντος, 98 προτάσεις με Έλληνα συντονιστή ή συνδικαιούχο στο πεδίο της Δράσης για το Κλίμα. Σύντομη αναφορά έγινε στο πεδίο «Περιβάλλον», που καλύπτει δύο υπο-προγράμματα:

Το υπο-πρόγραμμα Φύση και Βιοποικιλότητα.

Το υπο-πρόγραμμα Κυκλική Οικονομία και Ποιότητα Ζωής και

Το πεδίο «Δράση για το Κλίμα», που καλύπτει δύο υπο-προγράμματα:

Το υπο-πρόγραμμα Μετριασμός και Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή.

Το υπο-πρόγραμμα Μετάβαση σε Καθαρές Μορφές Ενέργειας.

Επίσης επισημάνθηκε το γεγονός ότι το ανώτατο ποσοστό συγχρηματοδότησης από την ΕΕ για την προγραμματική περίοδο 2021 – 2027 είναι ύψους 60% των συνολικών επιλέξιμων δαπανών του έργου. Εξαίρεση στο ποσοστό συγχρηματοδότησης της ΕΕ προβλέπεται στις περιπτώσεις έργων φύσης και βιοποικιλότητας, όπου μπορεί να φτάσει το 75% και σε περιπτώσεις έργων μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, όπου το ποσοστό διαμορφώνεται στο 95%.

Στη συνέχεια, ο κ. Πρωτόπαπας αναφέρθηκε στο ρόλο του Πράσινου Ταμείου σε έργα LIFE. Πιο συγκεκριμένα το Πράσινο Ταμείο ήταν ο συντονιστής δικαιούχος του Έργου Οικοδόμησης Δυναμικού Greek LIFE Task Force, το οποίο παρείχε υποστήριξη και συμβουλευτική σε πιθανούς δικαιούχους που ενδιαφέρονταν να υποβάλλουν προτάσεις έργων στο Πρόγραμμα LIFE. Επίσης, το Πράσινο Ταμείο είναι συντονιστής δικαιούχος ενός νέου έργου, του LIFE EL-BIOS που εστιάζει στη δημιουργία ενός διαδικτυακού συστήματος πληροφοριών που θα ενσωματώνει όλες τις υπάρχουσες γνώσεις και δεδομένα για τη βιοποικιλότητα σε εθνικό επίπεδο μέσω μιας ολοκληρωμένης γεωχωρικής πύλης.

Το Πράσινο Ταμείο συμμετέχει ως Εταίρος στα 3 Ολοκληρωμένα Έργα LIFE, που συντονίζονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας:

• Το LIFE-IP 4 NATURA
• Το LIFE-IP AdaptInGR
• Το LIFE-IP CEI-Greece

Τέλος, ως Εταίρος συμμετέχει στα ακόλουθα παραδοσιακά έργα LIFE:

• Το LIFE RE-WEEE
• Το LIFE TERRACESCAPE
• Το LIFE GRECABAT
• Το LIFE PROWhIBIT
• Το LIFEPROFILE

Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε η κα Χαρίκλεια Κλουκινιώτη ως εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ και Εθνικό Σημείο Επαφής για τον Μετριασμό και την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Η κα Κλουκινιώτη τόνισε ότι στο σύνολό τους τα έργα LIFE συνεισφέρουν στους στόχους που έχει θέσει η Ε.Ε. για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050 – μια οικονομία με καθαρές μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αυτός ο στόχος βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, συμβαδίζοντας με τη δέσμευση για παγκόσμια δράση για το κλίμα στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού.

Επεσήμανε ότι η πλειοψηφία των ελληνικών έργων LIFE στο Κλίμα κατά τη διάρκεια των 30 χρόνων αφορά σε ζητήματα που σχετίζονται με τον αγροτικό τομέα και κυρίως με θέματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αλλά και μετριασμού, γεγονός που αποτυπώνει και τη δυναμική του αγροτικού τομέα στην χώρα μας. Διαχρονικά η δεύτερη κατηγορία έργων με μεγάλη δυναμική είναι αυτά που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος, κτίζοντας έτσι την ανθεκτικότητα των πόλεων έναντι της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον θέματα τα οποία αναπτύσσονται σαν προτάσεις και μετουσιώνονται σε έργα είναι αυτά που σχετίζονται με θέματα ενέργειας, μεταφορών, ευρύτερης διαχείρισης υδάτινων οικοσυστημάτων, διαχείρισης δασικών πόρων, διαχείρισης φυσικών καταστροφών καθώς και τουρισμού.

Τα τελευταία δυο χρόνια το πρόγραμμα LIFE έχει δεχθεί αρκετές δομικές αλλαγές όσων αφορά στα λειτουργικά του ζητήματα, όπως ο τρόπος υποβολής προτάσεων, ο τρόπος αξιολόγησης, η μετάβαση από την εποχή της EASME στη CINEA. Ταυτόχρονα και ο χαρακτήρας των έργων και η προσέγγιση για την κλιματική προστασία ή την προσαρμογή ακολουθεί τις νέες προκλήσεις που προκύπτουν με νέα θεματολογία μέσω των ετήσιων προκηρύξεων του Προγράμματος.

Εν συνεχεία, η κα Κλουκινιώτη παρουσίασε στοιχεία με τις υποβολές προτάσεων, του 2021, στο υπο-πρόγραμμα του Κλίματος. 8 υποβλήθηκαν με Έλληνα συντονιστή φορέα, ενώ η Ελλάδα βρέθηκε στην έκτη θέση σε σχέση με όλες τις χώρες που υπέβαλλαν προτάσεις. Επεσήμανε ότι τα Εθνικά Σημεία Επαφής εργάστηκαν στενά με την πλειοψηφία των δικαιούχων των προτάσεων και παραδοσιακά φάνηκε χρόνο με το χρόνο να βελτιώνεται η ποιότητα των προτάσεων. Οι φορείς κατανοούν πλέον τις απαιτήσεις του Προγράμματος, ενώ κατά τη διάρκεια των 30 χρόνων έχουν αναδειχθεί και φορείς με επαναλαμβανόμενες επιτυχίες.

Έπειτα το λόγο έλαβε ο κ. Στέλιος Αλειφαντής ως Εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ και Εθνικό Σημείο Επαφής για τη Μετάβαση σε Καθαρές Μορφές Ενέργειας, ο οποίος αναφέρθηκε στην προστιθέμενη αξία του Προγράμματος LIFE κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών.

Το Πρόγραμμα LIFE από το 1992, ξεκίνησε σαν το βασικό εργαλείο για τη χρηματοδότηση έργων για τη Βιοποικιλότητα. Η συνεισφορά του ήταν και παραμένει σημαντική για αρκετά είδη και προστατευόμενες περιοχές, όμως με την πάροδο των ετών παρουσιάστηκαν νέες προκλήσεις και το LIFE χρειάστηκε να στραφεί και σε άλλες προτεραιότητες.

Ο τομέας της Ενέργειας εισχώρησε στο LIFE, μέσω του clean energy transition, ένα κομμάτι το οποίο μεταφέρθηκε από το πρόγραμμα Horizon 2020, Intelligent Energy Europe. Αισίως διανύουμε τον δεύτερο χρόνο του υπο-προγράμματος, το οποίο συγκέντρωσε εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Ο κ. Αλειφαντής στάθηκε στο γεγονός ότι, ενώ παραδοσιακά τα θέματα των έργων στο Πρόγραμμα LIFE συσχετιζόντουσαν περισσότερο με έργα της ευρύτερης περιβαλλοντικής προστασίας, η ενεργειακή κρίση που πλέον πλήττει ολόκληρη την Ευρώπη έρχεται στο επίκεντρο. Το κόστος της ενέργειας και η τιμή των ορυκτών καυσίμων επηρεάζει όλους τους οικονομικούς κλάδους, αλλά και κάθε πολίτη ξεχωριστά. Οι εφαρμοστικές λύσεις μέσω του LIFE μπορούν να υποδείξουν καλές πρακτικές, συντονίζοντας τους αρμόδιους φορείς τόσο σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού, όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας. Τόνισε ότι τα έργα αυτά έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη και έρχονται να συμβάλλουν ταυτόχρονα στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών και στη χάραξη εθνικής και ενωσιακής πολιτικής. Σήμερα υπάρχει πλέον ένα διακριτό υπο-πρόγραμμα με 18 εξειδικευμένες ενεργειακές προτεραιότητες, στις οποίες μπορούν να στοχεύσουν οι δυνητικά ωφελούμενοι.

Αναφορικά με τις υποβολές προτάσεων, του 2021, στο υπο-πρόγραμμα Μετάβαση σε Καθαρές Μορφές Ενέργειας, υποβλήθηκαν 171 προτάσεις συνολικά στην Ε.Ε. Η Ελλάδα συμμετείχε ως εταίρος σε 90 προτάσεις, αριθμός ρεκόρ για τα δεδομένα του LIFE, λαμβάνοντας υπόψη ότι εξετάζουμε μια εντελώς νέα πρόσκληση.

Η συλλογική προσπάθεια στον κόμβο του «Εθνικού Σημείου Επαφής» είχε ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί όλη η απαραίτητη νέα πληροφορία της νέας πρόσκλησης για πρώτη φορά στους δυνητικά δικαιούχους.

Κλείνοντας, ο κ. Αλειφαντής ευχαρίστησε το Πράσινο Ταμείο, τα στελέχη και τους Εμπειρογνώμονες που συνεισφέρουν στην υλοποίηση του Προγράμματος και βεβαίωσε ότι θα υπάρξει συνέχεια στην υποστήριξη των δυνητικά δικαιούχων.

Στη συνέχεια της ροής της εκδήλωσης, παρουσιάστηκαν έργα από τις 3 θεματικές υπο-ενότητες έργων του Προγράμματος LIFE. Τα έργα αφορούσαν στη Φύση/Βιοποικιλότητα, το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα. Οι εκπρόσωποι τρεχόντων και ολοκληρωμένων έργων παρουσίασαν εις βάθος τα αποτελέσματα των έργων τους, τονίζοντας την συνεισφορά στην επίλυση περιβαλλοντικών και κλιματικών ζητημάτων, αφήνοντας θετικό πρόσημα στην εθνική και ευρωπαϊκή πολιτική.

Πιο συγκεκριμένα στην ενότητα LIFE Φύση/Βιοποικιλότητα παρουσιάστηκαν τα έργα:

• LIFE RE-Vultures – Προστασία του Μαυρόγυπα και του Όρνιου στη διασυνοριακή περιοχή της ορεινής Ροδόπης
• LIFE GRECABAT – Ελληνικά Σπήλαια και Χειρόπτερα: Διαχειριστικές Δράσεις και Αλλαγή Συμπεριφοράς
• LIFE EUROTURTLES – Συλλογικές δράσεις για τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των Ευρωπαϊκών πληθυσμών θαλασσίων χελωνών
• LIFE-IP 4 NATURA – Ολοκληρωμένες δράσεις για τη διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα.

Στην ενότητα LIFE/Περιβάλλον παρουσιάστηκαν τα έργα:

• LIFE B2E4sustainable-WWTP – Νέα μέθοδος για την ενεργειακά αυτόνομη επεξεργασία υγρών αποβλήτων και διαχείριση βιοστερεών
• LIFE GreenYourRoute – Μια Ευρωπαϊκή καινοτόμος πλατφόρμα εφοδιαστικής για τελική παράδοση φορτιών σε αστικό περιβάλλον
• LIFE BRINE-MINING – Επίδειξη προηγμένης τεχνικής για την επεξεργασία λυμάτων (άλμεων) παραγόμενων κατά την εξόρυξη άνθρακα σε συνδυασμό με την ανάκτηση πόρων
• LIFE-IP CEI-Greece – Εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας στην Ελλάδα.

Τέλος, στην ενότητα LIFE/Δράση για το Κλίμα παρουσιάστηκαν τα έργα:

• LIFE STEMMA ATHOS – Στρατηγική Περιβαλλοντική Διαχείριση του Αγίου Όρους υπό το πρίσμα της Κλιματικής Αλλαγής
• LIFE GrIn – Προώθηση της ενσωμάτωσης πράσινων υποδομών στον αστικό ιστό για τη βελτίωση της κλιματικής διακυβέρνησης των πόλεων
• LIFE ClimaMed – Καινοτόμες τεχνολογίες για το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στον Μεσογειακό αγροτικό τομέα
• LIFE-IP AdaptInGR – Ενισχύοντας την εφαρμογή πολιτικής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα

Τις ενότητες της εκδήλωσης συντόνισαν οι ακόλουθοι Εμπειρογνώμονες του Πράσινου Ταμείου, οι οποίοι αποτελούν συνέχεια της ομάδας Greek LIFE Task Force: Κέλλη Κολιγιώργα – Υπεύθυνη σε Θέματα Επικοινωνίας, Διάχυσης, Ενημέρωσης & Γραφείου Τύπου, Βασίλης Μποντζώρλος – Project Manager Έργου LIFE EL-BIOS, Δημήτρης Μπανούσης – Τεχνικός Σύμβουλος στο πεδίο του Περιβάλλοντος και Νίκος Ψημμένος – Τεχνικός Σύμβουλος στο πεδίο της Δράσης για το Κλίμα.