Ψηφιακά εργαλεία για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Ψηφιακά εργαλεία ανοιχτά στη διοίκηση, τους επιχειρηματίες και τους πολίτες για τον υπολογισμό του περιβαλλοντικού κινδύνου σε κάθε είδους έργα και επενδύσεις, όπως επίσης την καταγραφή, την εκτίμηση του κόστους και τη συνεχή παρακολούθηση μέχρι την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημίας αναπτύσσει το υπουργείο Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα και περιβαλλοντικούς φορείς, με την υποστήριξη του Πράσινου Ταμείου, στο πλαίσιο του προγράμματος «LIFE PROmoteFinancialInstruments for Liability on Environment- LIFE PROFILE».

Σε ειδική εκδήλωση με θέμα «Προώθηση Οικονομικών Εργαλείων για την Ευθύνη στο Περιβάλλον», ο υφυπουργός ΠΕΝ Γιώργος Αμυράς  υπογράμμισε τη σημασία των προγραμμάτων LIFE για την καινοτομία και την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και του συγκεκριμένου  προγράμματος που υποβλήθηκε από το ΥΠΕΝ/ Συντονιστικό Γραφείο Αποκατάστασης Περιβαλλοντικής Ζημιάς (συντονιστής δικαιούχος) στο  πρόγραμμα LIFE Environmental Governance and Information. Ανέφερε ότι το έργο αφορά στην ανάδειξη των βέλτιστων εργαλείων για τη βελτίωση των προβλέψεων χρηματοοικονομικής ασφάλειας και κάλυψης του περιβαλλοντικού κινδύνου για τις δραστηριότητες της Οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την Περιβαλλοντική Ευθύνη (ELD). Τόνισε ότι μέσω του προγράμματος με επιστημονική προσέγγιση και τα κατάλληλα εργαλεία θα βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να αναγνωρίσουν τον περιβαλλοντικό κίνδυνο τους και να εφαρμόσουν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Τα νέα ψηφιακά εργαλεία

Στην εκδήλωση η  Αθανασία Λαζάρου, Γενική Διευθύντρια Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ, αναφέρθηκε στους στόχους του προγράμματος  του LIFEPROFILE και η  Σταυρούλα Πουλή, προϊσταμένη του αρμόδιου ΣΥΓΑΠΕΖ του ΥΠΕΝ και από τους συνδικαιούχους του προγράμματος παρουσίασε τους επιμέρους στόχοους και τα παραδοτέα όλων των φάσεων του προγράμματος. Συγκεκριμένα ανακοινώθηκε ότι δημιουργούνται:

-Νέα διαδικτυακή πλατφόρμα, στην οποία θα καταχωρίζονται όλες οι υποθέσεις περιβαλλοντικής ζημιάς, που χειρίζονται η Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ και οι αρμόδιες Διευθύνσεις των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων με συνεχή επικαιροποίηση των στοιχείων για την εξέλιξη των υποθέσεων, ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι και οι πολίτες να ενημερώνονται πόσες και ποιές ζημιές αποκαταστάθηκαν ή παραμένουν ανοιχτές και σε ποιο στάδιο βρίσκεται η υλοποίηση μέτρων για κάθε περίπτωση.

-Νέο πληροφοριακό σύστημα για τον υπολογισμό του περιβαλλοντικού κινδύνου. Το έργο υλοποεί το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ο υπολογισμός του περιβαλλοντικού κινδύνου θα καλύπτει  όλες τις δραστηριότητες,  για τις οποίες η νομοθεσία αναφέρει ονομαστικά και προβλέπει αντικειμενική ευθύνη, δηλαδή τις δραστηριότητες, που έχουν υποχρέωση εφόσον προκληθεί περιβαλλοντική ζημιά οι υπεύθυνοι για αυτές να προβούν σε ενέργειες αποκατάστασης. Το εργαλείο αυτό θα αναρτηθεί στο site του υπουργείου θα είναι διαθέσιμο στις αρμόδιες αρχές, στους φορείς εκμετάλλευσης  και στους πολίτες και θα παρουσιάζει για κάθε δραστηριότητα  αν εχει κάποιο περιβαλλοντικό κίνδυνο και αν έχει ένα περιβαλλοντικό κίνδυνο πως αυτός μπορεί να κοστολογηθεί και πώς μπορεί να μεταφραστεί σε κάποια χρηματοοικονομική ασφάλεια, την οποία θα πρέπει να  αποκτήσει ο φορέας εκμετάλλευσης.

Ψηφιακό εργαλείο, που θα κάνει εκτίμηση του κόστους της αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας,  το οποίο αναπτύσσει το Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού του Παντείου Πανεπιστημίου.

Η ανάπτυξη των ψηφιακών εργαλείων για την εκτίμηση του κινδύνου και την οικονομική αποτίμηση της θα τεθούν σε πρώτο στέδιο σε πιλοτική δοκιμή για διαφορετικές δραστηριότητες και σε τρεις διαφορετικές περιοχές της χώρας σε συνεργασία του ΥΠΕΝ με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και εν συνεχεία θα τεθούν σε πλήρη λειτουργία σε όλη τη χώρα.

Ο ιδιώτης ρυπαίνει το κράτος πληρώνει…

Η κα Πουλή τονίζοντας τη σημασία ανάπτυξης και εφαρμογή των νέων συστημάτων αξιολόγησης και εκτίμησης του περιβαλλοντικού κινδύνου, με βάση τα οποία θα παραχθούν ή θα αναπτυχθούν περαιτέρω τα αναγκαία μέσα χρηματοοικονομικής ασφάλειας με στόχο αφενός την αποτροπή πρόκλησης περιβαλλοντικών ζημιών και αφετέρου την υλοποίηση των κατάλληλων μέτρων αποκατάστασης ανέφερε στοιχεία της μέχρι σήμερα κατάστασης, που δείχνουν ελλιπή αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ζημίας.

Συγκεκριμένα η προϊσταμένη του αρμόδιου ΣΥΓΑΠΕΖ του ΥΠΕΝ είπε ότι «εδώ και 10 χρόνια που εφαρμόζεται η περιβαλλοντική ευθύνη, έχουμε περίπου έναν αριθμό 160 υποθέσεων στο μητρώο οι περισσότερες από αυτές παραμένουν ανοιχτές,  δηλαδή δεν ολοκληρώνονται τα μέτρα αποκατάστασης».  Η ίδια πρόσθεσε ότι «σε κάποιες περιπτώσεις επωμίζεται το κράτος το κόστος αποκατάστασης, πράγμα το οποίο είναι σε αντίθεση με την αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει» Σημείωσε επίσης ότι  από την μέχρι τώρα εμπειρία της, «δεν μου έτυχε να έχουν λάβουν χώρα μέτρα αποκατάστασης με χρηματοοικονομική ασφάλεια ούτε σε μία περίπτωση από αυτές που εγώ γνωρίζω».

Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση 

Η Αθανασία Λαζάρου, Γενική Διευθύντρια Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ τόνισε ότι  μέσω του προγράμματος  του LIFEPROFILE προωθούνται μέτρα και έργα  βελτίωση των μεθόδων της αποκατάστασης, η ανάπτυξη μεθόδου για την ανάλυση επικινδυνότητας, η εφαρμογή της χρηματοοικονομικής ασφάλειας για την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών, η ανάπτυξη  εθνικού σχεδίου για την αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής ευθύνης, η ενημέρωση των υπαλλήλων της δημόσιας διοίκησης με αρμοδιότητα την εφαρμογή της περιβαλλοντικής ευθύνης καθώς και των εμπλεκομένων φορέων και του κοινού.

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης εντάσσεται και το σεμινάριο που αποτελεί το πρώτο μιας σειράς εξειδικευμένων μονοήμερων σεμιναρίων που θα πραγματοποιηθούν σε κάθε μία από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας σε συνεργασία με τους συνδικαιούχους που  είναι το Πράσινο Ταμείο, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού- Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Γρύφων Περιβαλλοντική Συμβουλευτική ΕΕ και η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ).

Το εξειδικευμένο σεμινάριο πραγματοποιήθηκε την  Πέμπτη 16 Ιουνίου 2022 στην αίθουσα εκδηλώσεων στο κτίριο του ΥΠΕΝ, Μεσογείων 119, από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), με θέμα «Προώθηση Οικονομικών Εργαλείων για την Ευθύνη στο Περιβάλλον»

Το εν λόγω Σεμινάριο εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων επικοινωνίας του προγράμματος «LIFE PROmoteFinancialInstruments for Liability on Environment- LIFE PROFILE» που ανέλαβε, σύμφωνα με την εγκεκριμένη πρόταση, ένας από τους Εταίρους, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, με φορέα υλοποίησης την Εθελοντική Οργάνωση ECOCITY, ως έχουσα ιδιαίτερη εμπειρία στο αντικείμενο του προγράμματος και σε δράσεις  ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε και η 1η συνάντηση του ConsultationForum, το οποίο προβλέπεται από το πρόγραμμα και θα  συμμετέχει σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος με συμβουλευτικό χαρακτήρα.

Στήριξη της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής

Ο Βουλευτής  Ιωάννης Μελάς μετέφερε τον χαιρετισμό της Προέδρου της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος, κυρίας Διονυσίας Αυγερινοπούλου, λόγω απουσίας της στο εξωτερικό, δηλώνοντας ταυτόχρονα την αμέριστη στήριξη της αρμόδια Επιτροπής στους σκοπούς του προγράμματοςτο οποίο συναρτάται με σειρά αντικειμένων που απασχολούν την Επιτροπή. Ανέφερε την σημασία της εφαρμογής της αρχής «ο ρυπαίνω πληρώνει»  και ανέφερε ότι θα πρέπει να γίνει ενημέρωση σχετικά με το πρόγραμμα LIFEPROFILEστην Επιτροπή, προσκαλώντας τους αρμόδιους φορείς σε μια ανταλλαγή απόψεων με τα μέλη της Επιτροπής.

Οι εκπρόσωποι της Ecocity

Τη σημασία και το περιεχόμενο της Οδηγίας για την Περιβαλλοντική Ευθύνη και την αξία της προβλεπόμενης χρηματοοικονομικής ασφάλειας υπογράμμισαν οι εκπρόσωποι της Ecocity, Γιώργος Κωνσταντινόπουλος και Μαργαρίτα Καραβασίλη, η οποία ειδικότερα συνέδεσε την περιβαλλοντική ευθύνη των επιχειρήσεων με τις σύγχρονες προκλήσεις που απορρέουν από την τήρηση και εφαρμογή των κριτηρίων ESG (Environment, Social, Governance) και αυτών της Βιώσιμης Χρηματοδότησης και της Ταξινομίας της ΕΕ.

Διάλογος των φορέων

Σύμφωνα με ανακοίνωση των διοργανωτών, κατά τη συζήτηση που αναπτύχθηκε  με εκπροσώπους των κατεξοχήν αρμόδιων φορέων της βιομηχανίας (ΣΕΒ), του ΕΒΕΑ, της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών,  της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας, του Πράσινου Ταμείου, του πρώην Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας, του Συνηγόρου του Πολίτη, της Εισαγγελέως Περιβάλλοντος, της Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000, της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταρείας, του Ecocity, και του ΥΠΕΝ, υπό τον συντονισμό του δημοσιογράφου Αργύρη Δεμερτζή, αναπτύχθηκαν οι απόψεις όλων οι οποίες συγκλίνανε στην αξία της επίτευξης πρόληψης της περιβαλλοντικής ζημιάς μέσω της βελτίωσης της συμμόρφωσης των εν δυνάμει ρυπαντών στα αναγκαία μέτρα που τους επιβάλλονται ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος της ζημιάς άρα και του κόστους για την αποκατάσταση αυτής. Η όλη προσπάθεια και οι στόχοι του προγράμματος βρήκαν απολύτως σύμφωνους τους εκπροσώπους του ΣΕΒ και του ΕΒΕΑ, ενώ ο τραπεζικός και ο ασφαλιστικός τομέας δήλωσαν ότι είναι ιδιαίτερα ώριμοι για την εφαρμογή υποχρεωτικών χρηματοοικονομικών μέσων και εργαλείων για την κάλυψη της περιβαλλοντικής ευθύνης με την αναγκαία υποστήριξη της Πολιτείας. Τονίστηκε από την εκπρόσωπο της Επιτροπής ΦΥΣΗ 2000 η αξία της προστασίας και αποκατάστασης όχι μόνο της σημειακής περιβαλλοντικής ζημιάς αλλά και της προστασίας και αποκατάστασης οικοσυστημικών υπηρεσιών που στις μέρες μας υφίστανται σημαντική συνολική ζημιά με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία. Τονίστηκε παράλληλα κι η αξία της προστασίας της βιοποικιλότητας και των προστατευόμενων ειδών με τη χρήση υφιστάμενων εργαλείων προσδιορισμού της οικονομικής και άλλης αξίας, στα οποία θα προστεθούν και θα συμβάλουν καθοριστικά τα εργαλεία που θα προκύψουν από το πρόγραμμα. Αναφέρθηκε η ανάγκη αντιμετώπισης της πολυνομίας που έχει ως αποτέλεσμα της διάχυσης των ευθυνών με αποτέλεσμα να δημιουργείται πρόβλημα ακόμα και στην απόδοση δικαιοσύνης.

Εν κατακλείδι έγινε σαφές ότι η σημερινή συγκυρία είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για την περιβαλλοντική ευθύνη, όπου ήδη αναπτύσσεται μια μικρή αλλά σημαντική αγορά που διαθέτει τεχνογνωσία και προοπτικές και για την αξιοποίηση των αναγκαίων εργαλείων με εστίαση στις μελέτες Αξιολόγησης και Διαχείρισης του Κινδύνου, στη δημιουργία επίκαιρης γνώσης με βάση μια δομημένη ανάλυση και επεξεργασία προϊόντων επιχειρηματικών κινδύνων, λαμβάνοντας υπόψη το σημαντικό ρόλο του ΗΜΑ, την ανάγκη εντατικοποίησης των περιβαλλοντικών ελέγχων και την ενίσχυση του προσωπικού των ελεγκτικών υπηρεσιών, την βελτίωση της πληροφορίας και της ουσιαστικής εμπλοκής της κοινωνίας των πολιτών, αλλά και ότι κάθε χρηματοοικονομικό μέσο ενέχει τον δικό του κίνδυνο.

Παρακολουθήστε ολόκληρη την εκδήλωση στο βίντεο: