Πυρκαλ: «πυροβολούν» τους ελευθέρους χώρους και «σκοτώνουν» το κέντρο της Αθήνας

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Είναι απορίας άξιο ότι συζητείται σοβαρά η μεταφορά 9 υπουργείων στην ιδιοκτησία της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό. Εργαζόμενοι, επισκέπτες και αυτοκίνητα, όλα μαζί θα αποτελέσουν βρόγχο στους πολίτες και στη ζωή του Δήμου Δάφνης-Υμηττού. Ένας φιλήσυχος Δήμος που, με μαθηματική ακρίβεια, θα ασφυκτιά. Και οι δημότες του θα καταστούν όμηροι της αναλγησίας των κρατούντων.

Η ΠΥΡΚΑΛ σήμερα

Το όλο εγχείρημα βασίζεται στην «αξιοποίηση» του γεγονότος ότι οι περιοχές του Υμηττού και της Δάφνης ανήκουν διοικητικά στην ίδια υποενότητα με το κέντρο της Αθήνας, άρα είναι Αθήνα! Μια λέξη αρκεί – αιδώς.

Αιδώς όλοι εσείς που το επινοήσατε με μοναδικό σκοπό την παραπέρα τουριστικοποίηση της καρδιάς της πόλης μας. Και με προφανέστατο αποτέλεσμα την σταδιακή εξαφάνιση της ζωής στο κέντρο. Η Ευρυπίδου και όλη η περιοχή γύρω της που αγαπήσανε και αγαπάνε οι Αθηναίοι σταδιακά θα πάψει να υπάρχει. Όταν θα κλείσει και το τελευταίο κατάστημα, όταν θα φύγει και ο τελευταίος μικροπωλητής δεν θα μας μένει παρά να υποδεχτούμε τα επενδυτικά κεφάλαια. Εγερθείτε συμπολίτες μου, εγερθείτε κόντρα στον πολεοδομικό και κοινωνικό αμοραλισμό.

Ευκαιρίες σε αναμονή

Υπάρχουν ακόμα μεγάλοι ελεύθεροι χώροι στο λεκανοπέδιο που περιμένουν την αξιοποίηση τους. Και σημαντικά σε μέγεθος κτίρια και συγκροτήματα κτιρίων που και αυτά περιμένουν νέες χρήσεις ή την κατεδάφιση τους. Όλα αυτά αντιπροσωπεύουν ευκαιρίες για έργα πνοής που θα κάνουν τη διαφορά αρκεί να θελήσει η Πολιτεία να πάρει γενναίες αποφάσεις, και να το θελήσουμε και εμείς. Γιατί, συχνά, είμαστε μάρτυρες «κοινωνικής απάθειας και πλήρους αδιαφορίας για την αναγκαιότητα πνευμόνων πρασίνου και ελεύθερων δημόσιων χώρων» [Ελεύθεροι χώροι /Γιώργος Σταματόπουλος /Εφημερίδα των Συντακτών 24.11.2019].

Ευκαιρίες υπάρχουν και θα παρουσιάζονται και άλλες. Είμαστε, όμως, έτοιμοι; Έτοιμοι να τις διαχειριστούμε, ή θα αρχίσουμε να ερίζουμε, και όταν αλλάξει η όποια κυβέρνηση, πάλι από την αρχή. Σε νέα βάση θα μας πούνε, πάντα βέβαια για το καλό της Αθήνας. Και ο χρόνος θα κυλάει, πάντως όχι για το καλό της Αθήνας.

Μεγάλο ερωτηματικό θα παραμένει πάντα ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τους ελεύθερους χώρους. Αν είμαστε πεπεισμένοι ότι το πράσινο και οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν την πεμπτουσία κάθε σχεδιασμού, τότε η διατήρηση και διαμόρφωση τυχόν υφιστάμενων κτιρίων, και η κατασκευή νέων κτιρίων που θα αποφέρουν εισόδημα, δικαιολογείται μόνο στο βαθμό που θα εξασφαλίζουν την δαπάνη των έργων και τη μελλοντική συντήρηση κτιρίων και πρασίνου. Από κει και πέρα ανοίγονται άλλες δυνατότητες, με μεγαλύτερη δόμηση και λιγότερους ελεύθερους χώρους και με συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Όλα είναι θέματα αποφάσεων και κριτικής αξιολόγησης. Σε καμιά, όμως, περίπτωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή η παράδοση αυτών των πολύτιμων ελεύθερων χώρων για τη δημιουργία ακόμα μερικών εμπορικών κέντρων, ή επενδύσεων αμφιβόλου κοινωνικού οφέλους. Σε αυτές τις αναπλάσεις, ας παραμείνει η κλίμακα ανθρώπινη και αφετηρία του σχεδιασμού ο πολίτης αυτής της πόλης. Με παρεμφερή κριτήρια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται και η όποια αξιοποίηση των ανενεργών κτιρίων, χωρίς να αποκλείεται και η κατεδάφιση τους για περιπτώσεις μη διατηρητέων κτιρίων.

Τα παραδείγματα που αναφέρονται είναι ενδεικτικά του αναξιοποίητου πλούτου που μας περιβάλλει.

Η ΠΥΡΚΑΛ όπως θα την ήθελαν

ΠΥΡ.ΚΑΛ

Στο κέντρο ενός ιδιαίτερα πυκνοδομημένου δήμου, όπως ο Δήμος Δάφνης-Υμηττού, η συνολική έκταση 157 στρεμμάτων των τέως εγκαταστάσεων της ΠΥΡ.ΚΑΛ είναι ιδανικά χωροθετημένη για να αλλάξει την όλη εικόνα της περιοχής και για να αναβαθμίσει έναν ιδιαίτερα στερημένο σε κοινωνικά αγαθά δήμο. Οι δυνατότητες διαμόρφωσης είναι πάρα πολλές. Όλα θα ξεκινήσουν από δύο αποφάσεις που θα αποβούν καθοριστικές για τον τελικό σχεδιασμό – πόσα από τα πάρα πολλά διάσπαρτα κτίρια θα διατηρηθούν με αλλαγή χρήσεων, και πόση έκταση θα διατεθεί για τη δημιουργία μιας πράσινης νησίδας μέσα σε έναν ασφυκτικό αστικό ιστό, ενός πραγματικού πάρκου στο οποίο θα μπορούσε να ενταχθεί και το ιστορικό υπόσκαφο πεδίο βολής.

Η πρόσφατη εξαγγελία για την δημιουργία, στην ιδιοκτησία ΠΥΡ.ΚΑΛ, πάρκου 80 στρεμμάτων, κοινόχρηστων χώρων 20 στρεμμάτων, την χωροθέτηση 9 υπουργείων και την παράλληλη απελευθέρωση ακινήτων του Κέντρου που σήμερα στεγάζουν τα υπουργεία αυτά, θέτει το ερώτημα μήπως η σειρά προτεραιότητας ήταν ακριβώς η αντίστροφη. Μήπως οι προοπτικές αξιοποίησης αυτών των σημαντικών ακινήτων του Κέντρου ήταν το έναυσμα για το όλο εγχείρημα.

Χαλάνδρι

Στα όρια του Δήμου, και 150μ. από τη Λεωφόρο Μεσογείων, μια έκταση 30 στρεμμάτων στεγάζει καταυλισμό Ρομά. Όταν θα έχει γίνει η μετεγκατάσταση σε χώρο με πιο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, ίσως δούμε ένα νέο πνεύμονα πρασίνου. Και, μαζί, έναν ευφάνταστο χώρο για παιδιά κάθε ηλικίας.

Λαχανόκηποι στο Πάρκο Τρίτση

Πάρκο Τρίτση

Επειδή η σημερινή του κατάσταση υπολείπεται πολύ των δυνατοτήτων του, το Πάρκο Τρίτση έχει ανάγκη από μια μεγάλη τονωτική ένεση που θα το φέρει πιο κοντά στο αρχικό όραμα.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design