ΣΕΠΟΧ: προτεραιότητες για το χωρικό σχεδιασμό το 2025

Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΠΟΧ ξεκινά τη θητεία του σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για τα ζητήματα του χωρικού σχεδιασμού και του περιβάλλοντος σημειώνει σε ανακοίνωση του, και παρουσιάζει μακροσκελή λίστα ως επί το πλείστον αρνητικών επισημάνσεων για τα θέματα της πολεοδομίας, χωροταξίας και δόμησης, διατυπώνοντας παράλληλα προτάσεις και κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση τους.

“Σε συνέχεια εντατικών θεσμικών μεταρρυθμίσεων στο σύστημα του χωρικού σχεδιασμού κατά τη διάρκεια της κρίσης και σειράς υποχωρήσεων σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας και προάσπισης του δημόσιου συμφέροντος, προστίθενται σήμερα τάσεις κλονισμού της εμπιστοσύνης των πολιτών σε δημοκρατικούς θεσμούς, οι οξυνόμενες κοινωνικές και χωρικές ανισότητες αλλά και μια στροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ανταγωνιστικότητα, την άμυνα και την ασφάλεια σε βάρος των πολιτικών που προτεραιοποιούσαν την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης”, λέει η ανακοίνωση του ΔΣ ΣΕΠΟΧ και αναφέρει αναλυτικά τα ακόλουθα:

Στην Ελλάδα, σήμερα:

-Έχουν γίνει πλέον εμφανή τα προβλήματα του Προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» για την εκπόνηση Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) ως προς την πλημμελή προετοιμασία, το περιεχόμενο, τη διαχείριση, τη διασφάλιση της ποιότητας και τη διοικητική επάρκεια.

-Τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) κατακερματίζουν όλο και περισσότερο τον χώρο και τον σχεδιασμό του, συχνά παρακάμπτοντας τον υπερκείμενο σχεδιασμό και εντατικοποιώντας τη δόμηση.

-Το συνολικό σύστημα χωρικού σχεδιασμού εξακολουθεί να εμφανίζει σημαντικά προβλήματα συνοχής και συντονισμού λόγω παράλληλης υλοποίησης μελετών, ενώ συγχρόνως εκλείπουν εργαλεία σε ιεραρχικά ανώτερα επίπεδα σχεδιασμού.

-Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) δεν έχει ακόμα ουσιαστικά ξεκινήσει – μια αδικαιολόγητη ολιγωρία, όπως αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ.

-Το επίπεδο του μητροπολιτικού σχεδιασμού και της διακυβέρνησης έχει συρρικνωθεί.

-Η τουριστική ανάπτυξη τείνει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε συνδυασμό με τη μεγάλη ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων. Καταγράφονται φαινόμενα υπερτουρισμού και υπερδόμησης κυρίως στον νησιωτικό και παράκτιο χώρο σε βάρος του τοπίου, του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, που υπονομεύουν την βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των τόπων αυτών. Καταγράφονται, επίσης, φαινόμενα έντονης τουριστικοποίησης στον αστικό χώρο σε βάρος της προσιτής κατοικίας.

-Η εκτός σχεδίου δόμηση παραμένει ανεξέλεγκτη σε βάρος του τοπίου, του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ η κυβέρνηση αναζητά κατ’ επανάληψη τρόπους χαλάρωσης των περιορισμών, παρά τη νομολογία του ΣτΕ.

-Εκκρεμούν σημαντικά προαπαιτούμενα για τον εξορθολογισμό της διαχείρισης του χώρου όπως το κτηματολόγιο, η ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για τις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000.

-Γίνεται όλο και πιο εμφανές ότι οι τρόποι δόμησης, ανάπτυξης και διαχείρισης του χώρου έχουν καταστήσει περιοχές και υποδομές της χώρας τρωτές απέναντι σε έκτακτα φαινόμενα ή καταστροφές, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλεια των πολιτών.

-Ο μετριασμός και η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις, δεν αποτελεί έμπρακτη και εφαρμόσιμη πολιτική.

Με γνώμονα τις προκλήσεις αυτές, το νέο ΔΣ του ΣΕΠΟΧ θέτει ως κρίσιμες προτεραιότητες για τα ζητήματα του χωρικού σχεδιασμού κατά την επόμενη περίοδο:

-Την εξασφάλιση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων.

-Τον εξορθολογισμό στη χρήση του εργαλείου των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων.

-Την αποκατάσταση του επιπέδου του μητροπολιτικού σχεδιασμού και της διακυβέρνησης, με την εγγύηση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την αναθεώρηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας-Αττικής και την επίσπευση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης.

-Την ουσιαστική εκκίνηση και επιτάχυνση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.

-Τη ριζική αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό (που τέθηκε σε διαβούλευση το καλοκαίρι του 2024) προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος και του τοπίου.

-Την ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και την επακόλουθη θέσπιση προεδρικών διαταγμάτων και σχεδίων διαχείρισης για το σύνολο των περιοχών του δικτύου Natura 2000.

-Τη μέριμνα για την ενσωμάτωση των αρχών της Σύμβασης για το Τοπίο σε όλα τα επίπεδα του χωρικού σχεδιασμού και ενεργοποίηση των πρόσφατων προτεραιοτήτων του Συμβουλίου της Ευρώπης για συμβολή του Τοπίου στην προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

-Την αποτελεσματική εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου για την Αποκατάσταση της Φύσης που αφορά τόσο σε φυσικά όσο και σε αστικά οικοσσυστήματα.

-Πολιτικές για τον περιορισμό και τη σταδιακή κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης με αναφορά σε διαφορετικές κλίμακες ακίνητης περιουσίας και επενδύσεων.

-Συντεταγμένες πολιτικές για αστικές αναπλάσεις με έμφαση (α) στην εξασφάλιση Κ/Χ χώρων πρασίνου, δικτυώσεων πράσινων και μπλε διαδρομών ς και (β) στην προαγωγή αρχών του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους (ΝΕΒ) (συμπερίληψη, βιωσιμότητα, αισθητική αναβάθμιση). Σελίδα 2 από 3 ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΚΤΩΝ – ΣΕΠΟΧ www.sepox.gr

-Δυναμικές πολιτικές για τη στέγαση, όπως κοινωνική αντιπαροχή και σε ιδιωτικές αναπτύξεις, αντικίνητρα για εγκαταλειμμένα / κενά κτίρια, προσαρμογή σε νέες ανάγκες και πρότυπα κατοίκησης κ.λπ.

-Την κατοχύρωση του ρόλου των πολεοδόμων-χωροτακτών σε εργαλεία στρατηγικού αναπτυξιακού σχεδιασμού (όπως τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης – ΣΒΑΑ).

-Την έμφαση σε ζητήματα δημόσιας διαβούλευσης για τη διαφύλαξη και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας των πολιτών στον σχεδιασμό και την κατοχύρωση διαδικασιών δημόσιας συμμετοχής.

Ο ΣΕΠΟΧ καταθέτει τις απόψεις των μελών του και την εμπειρία του σε όλα τα παραπάνω κρίσιμα θέματα και συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο, προσπαθώντας να συμβάλλει στην ενημέρωση της επιστημονικής κοινότητας αλλά και της Διοίκησης. Είναι, συγχρόνως, κρίσιμης σημασίας οι προτεραιότητες αυτές να ληφθούν υπόψη από τη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΠΟΧ”