ΣΕΠΟΧ:«Αστικός Οκτώβρης» και ελληνικά πολεοδομικά νομοθετήματα

«Στην Ελλάδα, στη συγκυρία της πανδημίας προωθούνται μια σειρά από νομοθετήματα, που έχουν άμεσες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο χώρο, καθώς και ένα νέο πλαίσιο για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, που καλείται να ανταποκριθεί  στα   επίκαιρα ζητήματα . Παράλληλα, υλοποιούνται αποσπασματικές χωρικές παρεμβάσεις με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και μακροχρόνιες επιπτώσεις στο περιβάλλον».

Αυτά αναφέρονται σε ανακοίνωση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ)  μήνυμα για την παγκόσμια πρωτοβουλία Αστικός Οκτώβρης (Urban October) του Προγράμματος Ανθρώπινων Οικισμών των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο της οποίας για το 2020 η 31η Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων είναι αφιερωμένη στο θέμα «Δίνοντας αξία στις κοινότητες και  στις πόλεις μας»  (Valuing our communities and cities).

Αναλυτικά στην ανακοίνωση που εξέδωσε το Δς του ΣΕΠΟΧ σημειώνεται ότι:

«Η πανδημία έδωσε άλλη διάσταση στην σχέση του ανθρώπου με την φύση και στα προβλήματα των πόλεων.  Νέα στοιχεία καθορίζουν την αναμόρφωση των πόλεων με κύριο στόχο την εξασφάλιση της υγείας των κατοίκων παράλληλα με τη διατήρηση των οικονομικών δραστηριοτήτων.

Κεντρικές έχουν καταστεί στη δημόσια σφαίρα συζητήσεις γύρω από τον μετασχηματισμό του αστικού χώρου και την υγεία, την υγιεινή, την ασφάλεια, το πράσινο και τους ελεύθερους χώρους, το δημόσιο χώρο, τη μετακίνηση αλλά και το παραγωγικό πρότυπο, την απασχόληση, την κατανάλωση, τη στέγαση, τη φροντίδα για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τις χωρο-κοινωνικές ανισότητες που εντείνονται.

Αυτά τα ζωτικά θέματα αναδεικνύονται για το 2020 στο πλαίσιο της παγκόσμιας πρωτοβουλίας Αστικός Οκτώβρης (Urban October).

Το 1985 με το ψήφισμα 40/202 των Ηνωμένων Εθνών ανακηρύχθηκε η πρώτη Δευτέρα του Οκτώβρη ως Παγκόσμια Μέρα για τη Στέγαση (World Habitat Day), επιδιώκοντας:

• να αναπτυχθεί ο προβληματισμός ως προς την κατάσταση των πόλεων και το βασικό δικαίωμα της ανθρωπότητας για επαρκή στέγαση για όλους.
• να υπενθυμίσει ότι όλοι έχουμε τη δύναμη και την ευθύνη να διαμορφώσουμε το μέλλον των πόλεων .

Το Δεκέμβριο του 2013 με το ψήφισμα των Ην. Εθνών A / RES / 68/239 καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων (World Cities Day) η 31η Οκτωβρίου προκειμένου, να αναζωογονηθεί το ενδιαφέρον για την αυξανόμενη αστικοποίηση και την ανάγκη συνεργασίας των πόλεων για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας τους.

Με δεδομένες αυτές τις δύο παγκόσμιες ημέρες που συνδέονται άμεσα με το έργο του, το Πρόγραμμα Ανθρώπινων Οικισμών των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Human Settlements Programme, UN-Habitat) προώθησε την έννοια του Αστικού Οκτώβρη και την καθιέρωσε ως ετήσια καμπάνια των Ηνωμένων Εθνών, μετά από την υιοθέτηση των Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης για τις πόλεις και κοινότητες, στο πλαίσιο μιας συνάντησης υψηλού πολιτικού επιπέδου στην Ν. Υόρκη το 2014. Με αφετηρία την πρώτη Δευτέρα του Οκτώβρη για τη Στέγαση και καταληκτική την 31η Οκτώβρη με την Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων, το UN-Habitat ενθαρρύνει τις κεντρικές και τοπικές κυβερνήσεις, τους  θεσμικούς φορείς όργανα, τους ενδιαφερόμενους και τους πολίτες να οργανώνουν δραστηριότητες καθ ‘όλη τη διάρκεια του Αστικού Οκτώβρη.

Ο Αστικός Οκτώβρης επομένως αποτελεί ένα πανανθρώπινο μήνυμα που απευθύνεται σε κυβερνήσεις και πολίτες.

Το 2020, η Παγκόσμια Μέρα για τη Στέγαση, η πρώτη ημέρα του Αστικού Οκτώβρη είναι αφιερωμένη στο θέμα της Στέγης για όλους – Ένα καλύτερο αστικό μέλλον (Housing For All: A Better Urban Future).

Η κατοικία είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια στέγη. Θα πρέπει να συνδέεται με  βασικές εξυπηρετήσεις υγείας και άλλες κοινωνικές υποδομές   κυρίως όμως με δημόσιους, πράσινους, ελεύθερους χώρους. Η απαιτούμενη ανθεκτικότητα των πόλεων θέτει επιτακτικά τα θέματα του εμπλουτισμού του πρασίνου, της απόκτησης και δημιουργίας νέων ελεύθερων δημόσιων χώρων, της απελευθέρωσης και αποκατάστασης ακτών και ρεμάτων. Η προσιτή και επαρκής στέγαση για όλους αποτελεί το κλειδί   για το βιώσιμο μετασχηματισμό των τοπικών κοινωνιών και των πόλεών μας

Σήμερα,  που η πραγματικότητα με τραγικό τρόπο επαναφέρει το θέμα της προστασίας της ανθρώπινης ζωής στο αστικό περιβάλλον, στο πλαίσιο του Αστικού Οκτώβρη, προτείνονται και σχεδιάζονται συζητήσεις και δραστηριότητες για την εφαρμογή της Νέας Αστικής Ατζέντας του 2016 (ΝUA), ώστε οι πόλεις μας να γίνουν πιο ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες. Έτσι για το 2020 η 31η Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων είναι αφιερωμένη στο θέμα Δίνοντας αξία στις κοινότητες και  στις πόλεις μας  (Valuing our communities and cities).

Σήμερα το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε  μικρές η  μεγάλες πόλεις και αυξάνεται μάλιστα καθημερινά. Η Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη και ο Στόχος 11 «να καταστήσουμε τις πόλεις χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες» θέτει τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη στο επίκεντρο της  παγκόσμιας συζήτησης   για την ανάπτυξη.

Οι πόλεις μας χρειάζονται την υποστήριξη μας και οι κυβερνήσεις και οι πολίτες καλούνται να ενσωματώσουν νέα καινοτόμα πράσινα εργαλεία για να προστατεύσουν αποτελεσματικά τη ζωή τους και την εργασία τους. Με την κατάλληλη πρόληψη, η προστασία απέναντι σε κάθε λογής κινδύνους είναι εφικτή.

Εθνικές και  τοπικές κυβερνήσεις υιοθετούν διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση  της υγειονομικής κρίσης, ενώ αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος, η αξία των τοπικών κοινοτήτων και η σημασία των τοπικών δράσεων για την αστική ανθεκτικότητα και ανάκαμψη.

Στην Ελλάδα, στη συγκυρία της πανδημίας προωθούνται μια σειρά από νομοθετήματα, που έχουν άμεσες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο χώρο, καθώς και ένα νέο πλαίσιο για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, που καλείται να ανταποκριθεί  στα   επίκαιρα ζητήματα . Παράλληλα, υλοποιούνται αποσπασματικές χωρικές παρεμβάσεις με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και μακροχρόνιες επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Ο ΣΕΠΟΧ συμβάλει με τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του μέσα από θεσμικές διαδικασίες, καταθέτοντας τις απόψεις των μελών του και την εμπειρία του σε επιστημονικά και επαγγελματικά θέματα, παρακολουθώντας τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις και ως μέλος του  ECTP-CEU (European Council of Town Planners), αλλά και συμμετέχοντας ενεργά στον ευρύτερο κοινωνικό διάλογο για το σήμερα και την επόμενη μέρα.

Επιπλέον με μια σειρά δράσεων προτίθεται να διαδώσει το μήνυμα του Αστικού Οκτώβρη 2020.