“Τα γκρέμια σκηνικό και ο Κωνσταντίνος να σφίγγει το χέρι της Ελένης. Έγινε πόλεμος κι απ’ τα συντρίμμια, ξαπλωμένοι και όρθιοι, σοβατισμένοι, βγαίνουν έντρομοι οι ηττημένοι ήρωες σε μια περίεργη αλλόκοσμη σκηνή”, γράφει ο γνωστός μουσικός, Διογένης Δασκάλου, στο βιβλίο “Σεισμογραφίες”, που μόλις κυκλοφόρησε.
Το βιβλίο (εκδ. Ιανός) είναι συλλογικό έργο επώνυμων και ανωνύμων Θεσσαλονικέων. “Πρώτα ήρθε η ιδέα καταγραφής των εμπειριών για μια εκδήλωση του συλλόγου Οι Φίλοι της Νέας Παράλιας”, εξήγησε στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων “Πρακτορείο 104,9 FM” ο αρχιτέκτονας Πρόδρομος Νικηφορίδης, ένας από τους εμπνευστές του βιβλίου και προσθέτει: “Οργανώναμε μια εκδήλωση για τα 40 χρόνια μετά τον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης, αλλά μόλις διάβασα τις αφηγήσεις, μαζί με φίλους, καταλάβαμε ότι όλα τα γραπτά κείμενα έχουν ιστορική αλλά και λογοτεχνική αξία. Έτσι, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στην έκδοση βιβλίου”.
“Στην πόλη επικρατεί μια περίεργη ατμόσφαιρα, ένα είδος ευτυχίας μαζί και αγωνία που είμαστε ζωντανοί”, γράφει η Κατερίνα Καμάρα, Γενική Γραμματέα του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, που έζησε όλη τη φρίκη της καταστροφής.
Ο Πρόδρομος Νικηφορίδης, τη χρόνια εκείνη βρισκόταν για σπουδές στο Παρίσι, αλλά θυμάται αυτά που του αφηγήθηκαν ότι έζησαν οι γονείς του: “Ο πατέρας και η μητέρα κράτησαν την απόλυτη ψυχραιμία και παρέμειναν στον 8ο όροφο της πολυκατοικίας στη οδό Δραγούμη. Δεν εγκατέλειψαν το διαμέρισμα ούτε μια μέρα. Ίσως, ως πρόσφυγες από την Καππαδοκία είχαν μάθει να διώχνουν τον φόβο… Μετά τον ξεριζωμό, δεν φοβόντουσαν τίποτα πλέον”.
“Πού να πάμε; Δεν είχαμε ιδέα. Περνάμε την Αγγελάκη. Σκηνές ροκ, να θέλεις να κλάψεις. Κοντά στον ‘Ξαρχάκο’, συντρίμμια μιας πολυκατοικίας. (…) Στρίβουμε μετά στην Πρίγκηπος Νικολάου και ακούμε σειρήνες της Πυροσβεστικής. Βλέπουμε την πολυκατοικία του ‘Νίκου’ στην οδό Ιπποδρομίου που έχει καταρρεύσει μέσα σε καπνούς”, αφηγείται ο Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ιδιοκτήτης ροκ μπαρ.
Τον Τέλλο Φίλη, σύμβουλο προγραμματισμού ταινιών του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο σεισμός τον βρήκε σε πάρτι γενεθλίων: “… Ας τολμήσω 40 χρόνια μετά να ομολογήσω πως ο σεισμός του 1978 αυτό που έφερε στη δική μου γενιά, ήταν μια όψιμη …σεξουαλική επανάσταση! Ξορκίζαμε την ερημιά και τον φόβο, ανάμικτα με μια ανασφάλεια για το αύριο…”.
Ένας άλλος αφηγητής του βιβλίου, ο δημοσιογράφος Κωστής Ζαφειράκης, μιλώντας στο “Πρακτορείο 104,9 FM” ομολόγησε πως ήταν πολύ μικρός για να θυμάται μεν και όμως “θυμάται” γιατί ο φόβος μαζί με τη χαρά της επιβίωσης των γονιών του “πέρασαν”, όπως λέει, στο DNA του: “Με το που τελειώνουν τα εφιαλτικά δευτερόλεπτα των Ρίχτερ, μας αρπάζουν οι γονείς, μας βάζουν στο κατακόκκινο Όπελ και πρόσω ολοταχώς για τον Εύοσμο. Λες κι είχε πέσει γραμμή από τη γιαγιά Χρύσα, θείες, θείοι και ξαδέλφια είχαμε μαζευτεί όλοι στη μονοκατοικία της Μακεδονομάχων, όπου και ξεκαλοκαιριάσαμε στους κήπους της γιαγιάς, κάτι που για μας τα πιτσιρίκια τότε, ήταν μια φέτα από Παράδεισο”.
Οι 34 αφηγήσεις των πολιτών της Θεσσαλονίκης, που θυμούνται τις οδυνηρές αλλά -όσο παράλογο και αν ακούγεται- ευτυχισμένες στιγμές μετά τον σεισμό στη Θεσσαλονίκη, στις 20 Ιουνίου το 1978, συνοδεύονται από 12 φωτογραφίες, που είναι αντικειμενικές αποτυπώσεις, ντοκουμέντα της καταστροφής που προκάλεσε ο εγκέλαδος. Οι φωτογραφίες είναι του διακεκριμένου φωτογράφου της Θεσσαλονίκης Μιχάλη Παππού, που τις παραχώρησε αφιλοκερδώς στον Σύλλογο “Φίλοι της Νέας Παραλίας”.
“Αμέσως μετά το σεισμό (Τρίτη 20 Ιουνίου 1978, 23:15) μαζευτήκαμε στο χώρο που είναι τώρα κτισμένη η εκκλησία του Κύριλλου και Μεθόδιου στην παραλιακή. Παντού πανικός! Φωνές, κλάματα, αγωνία και καμία ενημέρωση από πουθενά! Πείθω, μετά από πολλά παρακάλια, τον αδερφό μου να με συνοδεύσει έως στο κέντρο της πόλης (φοβόμουν να πάω μόνη μου), όπου ήταν το γραφείο στο οποίο εργαζόμουν (Φωτορεπορτάζ Μιχάλη Παππού, Τσιμισκή 70) ώστε να ειδοποιήσω τον κ. Παππού για τον σεισμό (βρισκόταν στην Καψόχωρα της Χαλκιδικής με την οικογένειά του). Το τηλέφωνο επικοινωνίας το είχα στο γραφείο και έπρεπε να παω εκεί για να δώσω φωτογραφικές μηχανές στους βοηθούς του”, αφηγείται στο βιβλίο η Χρύσα Περιδέλη, που εργαζόταν τότε στο γραφείο του γνωστού φωτογράφου της Θεσσαλονίκης.
Ο Μιχάλης Παππούς, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, θυμάται: “Οι εικόνες έπεφταν πάνω μας, δεν προλαβαίναμε να αποτυπώσουμε όλα αυτά που βλέπαμε! Το κάθε κάδρο είχε αξία ιστορική. Η σύζυγος μου, Καλλιόπη Σμυρνιού, είχε διαίσθηση για τον μεγάλο σεισμό μετά τους προσεισμικούς της Βόλβης. Επέμεινε να φύγουμε από την πόλη με τα τρία μας παιδιά, έτσι γλιτώσαμε από τα δεινά…”.
Τις 34 ιστορίες ανθρώπων, που έζησαν το χτύπημα του Εγκέλαδου στην πόλη, το βράδυ της 20ής Ιουνίου 1978 γράφουν οι: Απόστολος Βεϊζαδές, Σπύρος Βούγιας, Ξανθίππη Γκλαβοπούλου, Διογένης Δασκάλου, Βασιλική Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Άκις Δ., Δημήτρης Δραγώγιας, Κωστής Ζαφειράκης, Άλκης Κακαλιάγκος, Κατερίνα Καμάρα, Βασίλης Κεχαγιάς, Σταυρούλα Κλειδαριά, Χρήστος Κοσμάογλου, Άκης Λαζάρου, Σάββας Λεσπουρίδης, Δέσποινα Μακροπούλου, Ευαγγελία Μίχου, Γιάννης Μπόντης, Λέων Ναρ, Φάνης Ουγγρίνης, Δημήτρης Παπαγρηγορίου, Θόδωρος Παπαδόπουλος, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Θοδωρής Πελαγίδης, Χρύσα Περιδέλη, Φάνης Πετράκης, Σύνθια Σάπικα, Μαρία Στεφανούρη, Άρης Στυλιανού, Γιώργος Τούλας, Τέλλος Φίλης, Ελένη Φωκά, Κυριάκος Χατζηιωάννογλου, Ιωάννα Χρυσοχοΐδου.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
