Σεισμός: Τα τέσσερα ρήγματα που απειλούν το Λεκανοπέδιο Αττικής

Ηταν ακριβώς πριν από 20 χρόνια, όταν λίγο πριν από τις τρεις το μεσημέρι, οι κάτοικοι της Αττικής θα έχαναν για πάντα την αίσθηση της ασφάλειας. Ο Εγκέλαδος συγκλόνιζε την πρωτεύουσα, από μια εστία που οι σεισμολόγοι δεν είχαν ποτέ προβλέψει: Την Πάρνηθα, μόλις 20 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης. Ο σεισμός θα ξεσπίτωνε χιλιάδες ανθρώπους, χιλιάδες θα κατέλυαν στα πάρκα επί εβδομάδες, ο τρόμος θα άφηνε βαρύ αποτύπωμα στη συλλογική μνήμη.

5,9 ρίχτερ, 143 νεκροί και ζημιές σε χιλιάδες σπίτια

Ηταν μόλις 5,9 ρίχτερ, όμως οι συνέπειές του ήταν πολλαπλάσιες από άλλους ισχυρότερους σεισμούς: Προκάλεσε 143 νεκρούς, βλάβες σε χιλιάδες σπίτια και το μεγαλύτερο άμεσο οικονομικό κόστος που υπέστη ποτέ η χώρα από σεισμό ύψους τριών δισ. δολαρίων. Τα μάτια όλων ήταν στραμμένα στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο της Αθήνας και στις ανακοινώσεις που ανά διαστήματα εξέδιδαν οι επιστήμονές του. Στο στρατηγείο των σεισμολόγων είχε «μετακομίσει» και ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος συγκέντρωνε τα στοιχεία και ανά τακτά χρονικά διαστήματα πήγαινε να ενημερώσει τον πρωθυπουργό.

«Την ημέρα εκείνη ήμουν καλεσμένος για να μιλήσω σε έναν τηλεοπτικό σταθμό για τον μεγάλο σεισμό που είχε συμβεί στην Τουρκία πριν από 20 ημέρες με 20.000 νεκρούς», λέει στα «ΝΕΑ» ένας από τους πρωταγωνιστές εκείνων των ημερών ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ο οποίος βραβεύτηκε αργότερα από την Ακαδημία Αθηνών μαζί με τους σεισμολόγους Αθανάσιο Γκανά και Σπύρο Παυλίδη για την καλύτερη μελέτη του σεισμού.

«Θα έβγαινα στις τρεις το μεσημέρι. Στις τρεις παρά τέταρτο γίνεται ο φοβερός αυτός σεισμός. Οπως καταλαβαίνετε η εκπομπή δεν έγινε ποτέ. Εφυγα για το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο όπου βρήκα τους συναδέλφους μου προβληματισμένους. Η προκαταρκτική λύση έδινε το επίκεντρο στον Ασπρόπυργο. Επειδή γνωρίζαμε ότι αυτό έχει κάποια αβεβαιότητα και καταλαβαίναμε ότι το να πούμε κάτι τέτοιο θα είχε κοινωνικές συνέπειες, σκέφτηκα εκείνη την στιγμή να ανακοινώσουμε το επίκεντρο στις νότιες παρυφές της Πάρνηθας. Ετσι βαφτίστηκε ‘‘ο Σεισμός της Πάρνηθας’’ και εγώ ήμουν ο νονός»!

Τα τέσσερα ρήγματα που απειλούν το Λεκανοπέδιο

Μπορεί το ρήγμα της Πάρνηθας να έχει, σύμφωνα με τους επιστήμονες, εξαντλήσει το σεισμικό του δυναμικό, όμως ο σεισμικός κίνδυνος για την Αττική παραμένει: Ακόμη και σήμερα, 20 χρόνια μετά τον μεγάλο σεισμό, δεν έχουμε πλήρη γνώση των ενεργών ρηγμάτων που βρίσκονται εντός ή πέριξ του Λεκανοπεδίου και το απειλούν.
«Η διερεύνησή τους έχει αρκετές δυσκολίες, λόγω της πυκνής δόμησης που καθιστά αδύνατη την πρόσβαση σε επιφανειακές εκδηλώσεις των ρηγμάτων, όμως είναι εφικτή μια εκτεταμένη μελέτη», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος, σεισμολόγος και επιστημονικός συνεργάτης της EE και της UNESCO. «Εκτός από την υπαίθρια παρατήρηση, η μελέτη μπορεί να βασιστεί στη μικροσεισμικότητα κάθε περιοχής, διότι αυτή είναι που μας δείχνει τις θέσεις των ενεργών ρηγμάτων, σε δορυφορικές εικόνες και στη χρήση πιο εξειδικευμένων τεχνολογιών. Κατά τη γνώμη μου είναι κάτι που πρέπει να γίνει και μάλιστα άμεσα. Εξάλλου, στη μητροπολιτική περιοχή της Αττικής έχουν συμβεί πολύ σημαντικοί σεισμοί τους τελευταίους δύο αιώνες».

-Ποιες είναι, όμως, οι εν δυνάμει σεισμικές απειλές για το Λεκανοπέδιο;

Ανατολικός Κορινθιακός έως Νότιο Ευβοϊκό. Η περιοχή από τον Ανατολικό Κορινθιακό, προς τη Θήβα, τον Αυλώνα μέχρι τον Ωρωπό φιλοξενεί ένα σύστημα ρηγμάτων που έχουν δώσει πολύνεκρους σεισμούς μεγέθους 6 – 6,5 ρίχτερ το 1858 και το 1914. «Είναι μια μεγάλη ζώνη σαν δαχτυλίδι μήκους 60 χλμ. που περικυκλώνει την Αττική και συνιστά μόνιμη εστία κινδύνου», λέει ο κ. Παπαδόπουλος.

Ρήγματα Πεντέλης, Ραφήνας, Σπάτων. Είναι ρήγματα μέσα στην Αττική που έχουν εντοπιστεί σε παλαιότερες μελέτες, όμως κανείς δεν γνωρίζει το μήκος τους, το οποίο συνδέεται άμεσα με τη δυναμικότητά τους, δηλαδή με το μέγεθος του σεισμού που μπορούν να παραγάγουν.

Σαρωνικός. «Τα ρήγματα του Σαρωνικού Κόλπου προκαλούν σεισμούς ενδιαμέσου βάθους, δηλαδή με εστίες σε βάθη τουλάχιστον 50 – 60 χιλιομέτρων και με μέγεθος που μπορεί να είναι μεγαλύτερο των 6,5 ρίχτερ», λέει ο δρ. Παπαδόπουλος. Ενας τέτοιος σεισμός, με επίκεντρο κάτω από τον Ακροκόρινθο, σημειώθηκε τον Αύγουστο του 1962, έγινε πολύ αισθητός στην Αττική και προκάλεσε μικρές βλάβες. Δεν είναι γνωστό τι συνέπειες θα μπορούσε να επιφέρει η επανάληψη ενός τέτοιου φαινομένου σήμερα που το Λεκανοπέδιο είναι δομημένο με άλλου τύπου κατασκευές.

Αταλάντη. Βρίσκεται σε ευθεία απόσταση περίπου 130 χιλιομέτρων από την Αθήνα, όμως το 1894 έδωσε δύο σεισμικές δονήσεις, μεγέθους 6,7 και 6,4 Ρίχτερ, με διαφορά μιας εβδομάδας προκαλώντας βλάβες σε Αθήνα και Πειραιά. Θα πρέπει να μελετηθούν οι συνέπειες στο κτιριακό απόθεμα του Λεκανοπεδίου από ενδεχόμενο σεισμό στην Αταλάντη.

“Τα Νέα”