ΣτΕ: τι θα λέει η απόφαση και απαντήσεις για κίνητρα και εκκρεμείς άδειες ΝΟΚ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το Συμβούλιο της Επικρατείας δίνει νέα ευρεία ερμηνεία, με την οποία πρακτικά διασώζονται οι περισσότερες από τις 14.000 εκκρεμείς οικοδομικές άδειες, που έχουν ξεκινήσει εργασίες εκσκαφής πριν τις 11 Δεκεμβρίου 2024 και αυτό αποδεικνύεται «καθ΄ οιονδήποτε τρόπο»,  δηλαδή από την πρώτη τσαπιά, ακόμη και με φωτογραφίες. Ανοίγει διάπλατα το δρόμο των αποζημιώσεων για χιλιάδες ιδιοκτήτες και κατασκευαστές στις περιπτώσεις, που «προκαλείται ζημία από αντισυνταγματικότητα νόμου» και κρίνοντας ότι είναι «αντισυνταγματικό το σύστημα των κινήτρων του ΝΟΚ», δείχνει για τη διάσωση και τη συνέχιση της εφαρμογής τους, «ο πολεοδομικός νομοθέτης να τα συμπεριλάβει στον τοπικό σχεδιασμό».

Το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε ανακοινώσει  ότι η δημοσιοποίηση των αποφάσεων της Ολομέλειας για τη δίκη του ΝΟΚ θα γίνει το πρωί της Παρασκευής 24 Ιανουαρίου 2024, με παράλληλη παρουσίαση τους, σε συνέντευξη Τύπου (που θα οργάνωνε για πρώτη φορά) από τον πρόεδρο του Δικαστηρίου και τις εισηγήτριες των υποθέσεων. Τα ξημερώματα της Παρασκευής ακύρωσε την προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου και το απόγευμα της ίδιας ημέρας προχώρησε από τον εκπρόσωπο Τύπου του Δικαστηρίου, στην έκδοση δελτίου Τύπου, ως «περίληψη των αποφάσεων» και συνοδευτικού κειμένου ερωτήσεων- απαντήσεων, που το ίδιο το ΣτΕ έθεσε και απάντησε για τα θέματα του ΝΟΚ.

Πως η επικοινωνιακή, ενημερωτική προσπάθεια του ΣτΕ για το ΝΟΚ έμεινε σε “έναρξη εργασιών” πριν ρίξει θεμέλια

Η καθαρογραφή και επίσημη ανακοίνωση των επίσημων αποφάσεων του ΣτΕ για τη δίκη του ΝΟΚ αναμένεται. Το ενημερωτικό υλικό που εκδόθηκε με τη μορφή δελτίου Τύπου και ερωτήσεων – απαντήσεων του ΣτΕ για το ΝΟΚ παρέχει χρήσιμες και σημαντικές πληροφορίες στους χιλιάδες ενδιαφερόμενους, για την τελική έκβαση της υπόθεσης του ΝΟΚ. Στην ουσία εκτιμάται ότι αποτελεί προέκταση εκτενέστερων αναφορών και διευκρινήσεων, του περιεχομένου της ανακοίνωσης, που είχε εκδώσει ο πρόεδρος του ΣτΕ κος Μιχάλης Πικαραμένος στις 11 Δεκεμβρίου 2024.

Στην ανακοίνωση που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Δικαστηρίου τα ξημερώματα της Παρασκευής για την ακύρωση της προγραμματισμένης συνέντευξης Τύπου, το ΣτΕ σημειώνει ότι «η συνέντευξη Τύπου αναβάλλεται προκειμένου να διαφυλαχθεί το κύρος του Συμβουλίου της Επικράτειας». Κάνει λόγο για «νέα πρακτική» που εγκαινιάζει «προκειμένου να διευρυνθεί περαιτέρω η ενημέρωση του κοινού «σε υποθέσεις που αφορούν μεγάλο αριθμό προσώπων και ενδιαφέρουν έντονα την κοινή γνώμη». Αποδίδει την αναβολή της συνέντευξης Τύπου σε «ζήτημα που δημιουργήθηκε στους δημοσιογραφικούς κόλπους, σχετικά με το ποιοι δημοσιογράφοι θα παρευρεθούν στη συνέντευξη αυτή» και  κάνει αναφορές σε παρέμβαση της ΕΣΗΕΑ προς το ΣτΕ

Παραλήφθηκε να αναφερθεί ότι το «ζήτημα» προκλήθηκε από το γεγονός ότι, το ΣτΕ απέκλεισε  από την συνέντευξη Τύπου για το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, τους περιβαλλοντικούς συντάκτες, οι οποίοι παρακολουθούν στενά και καταγράφουν εκτός από τις νομικές και όλες τις άλλες πτυχές, αυτού του εξαιρετικά εξειδικευμένου θέματος, που επηρεάζει μεγάλο κύκλο δραστηριοτήτων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας. Και ότι η παρέμβαση της ΕΣΗΕΑ προς το ΣτΕ έγινε ακριβώς για να περιφρουρήσει το δικαίωμα και την υποχρέωση όλων των δημοσιογράφων, να έχουν άμεση πρόσβαση στις επίσημες πηγές και να δοθεί η δυνατότητα στους περιβαλλοντικούς συντάκτες να θέσουν στη συνέντευξη Τύπου καίριες ερωτήσεις, για την κατανόηση όλων των διαστάσεων και των συνεπειών, τις οποίες θα επιφέρει η κρίση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου για το ΝΟΚ στο περιβάλλον και στην οικονομική και κοινωνική ζωή των πολιτών.

Τα βασικά στοιχεία από το νέο ενημερωτικό υλικό που ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ

Από το επίσημο υλικό,  που δημοσιοποίησε ο Νικόλαος Σεκέρεγλου πάρεδρος, εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ  με τη μορφή δελτίου Τύπου και κειμένου ερωτήσεων-απαντήσεων, τα βασικά στοιχεία και οι πληροφορίες που προκύπτουν ότι θα λένε οι επίσημες και πλήρεις αποφάσεις του ΣτΕ για τη δίκη του ΝΟΚ, στην οποία ενοποιήθηκαν τέσσερις υποθέσεις προσφυγών κατοίκων και του Δήμου Αλίμου κατά της συνταγματικότητας των μπόνους του ΝΟΚ σε μία δίκη,  είναι τα ακόλουθα:

«Αντισυνταγματικό το σύστημα κινήτρων του Ν.Ο.Κ»: Με τις 146, 147, 148, 149/2025 αποφάσεις της Ολομελείας κρίνεται «αντισυνταγματικό το σύστημα κινήτρων του Ν.Ο.Κ», όπως είναι και ο τίτλος του δελτίου Τύπου του ΣτΕ. Δηλαδή υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρονται, κρίνονται αντισυνταγματικά όλα τα βασικά άρθρα για τα κίνητρα του ΝΟΚ, όπως επίσης τα μη προσμετρούμενα στο συντελεστή δόμησης πατάρια, δώματα και πισίνες επιτρέπονται έρκερ και κλιμακοστάσια. Μένει ωστόσο ανοιχτό, εάν θα ισχύσουν η θα ακυρωθούν σοφίτες και υπόγεια γκαράζ, καθώς όπως αναφέρεται αποτελούν αντικείμενο προσφυγών σε εκκρεμείς δίκες.

Εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ μέσω του νέου πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού: «Οι προσαυξήσεις στον συντελεστή της δόμησης και το ύψος, ως κίνητρα για την ανέγερση κτηρίων, δεν αντίκειται, κατ’ αρχήν, από μόνο το περιεχόμενο των διατάξεων, στο άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος». Και ότι «τα κίνητρα του Ν.Ο.Κ., λόγω του προέχοντος πολεοδομικού χαρακτήρα τους, δεν μπορούν να υλοποιούνται απευθείας με την έκδοση οικοδομικών αδειών που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή του Ν.Ο.Κ., αλλά ανήκει στον πολεοδομικό νομοθέτη να τα συμπεριλάβει στον τοπικό σχεδιασμό». Σημειώνεται ότι το ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει πως θα διασώσει τα μπόνους του ΝΟΚ με ένταξη τους, υπό όρους και προϋποθέσεις, στον νέο πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό των ΤΠΣ και ΕΠΣ που υλοποιούνται και ολοκληρώνονται έως το 2025-26 σε όλη τη χώρα.

Τι θα γίνει για τις εκκρεμείς οικοδομικές άδειες: Για το μεγάλο θέμα των εκκρεμών οικοδομικών αδειών, με έναρξη εργασιών πριν την ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ της 11ης Δεκεμβρίου 2024, στο νέο ενημερωτικό υλικό του ΣτΕ  υπογραμμίζεται ότι: «οι άδειες για τις οποίες έχουν ξεκινήσει οι οικοδομικές εργασίες δεν κινδυνεύουν εξαιτίας της εφαρμογής των αντισυνταγματικών κινήτρων του ΝΟΚ»  Σημειώνεται ότι: «ως έναρξη υλοποίησης των οικοδομικών αδειών νοούνται οι εργασίες εκσκαφής για την ανέγερση της οικοδομής, ο χρόνος πραγματοποίησης των οποίων πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο».

Το  ΣτΕ υιοθετεί ευρεία ερμηνεία της έναρξης των εργασιών. Απορρίπτει ερμηνείες που έγιναν ότι απαιτείται η οικοδομή να είναι σε φάση σκυροδέτησης και βάση αυτής έγινε μαζική αναστολή οικοδομικών αδειών στο Δήμο Αλίμου. Στην ουσία δίνει τη σκυτάλη στο ΥΠΕΝ, που έχει θεσπίσει εξουσιοδοτική διάταξη να νομοθετήσει για την έναρξη των εργασιών εντός ενός μηνός από την ανακοίνωση της επίσημης απόφασης του ΣτΕ να καθορίσει αναλυτικά ποιες οικοδομικές άδεις του ΝΟΚ τελικώς χτίζουν  και ποιες κόβονται.

Σημειώνεται ωστόσο ότι στο μεταξύ διάστημα, έως τη νομοθετική επίλυση του θέματος δημιουργείται νέος κύκλος ερωτηματικών από την ανακοίνωση του ΣτΕ. Ως γνωστόν οι χωματουργικές εργασίες δεν  κοινοποιούνται σε κάποια αρχή, κοινοποιούνται όμως εργασίες πχ στην αρχαιολογία, η δε απόδειξη «με κάθε πρόσφορο τρόπο» της  έναρξης των χωματουργικών εργασιών μπορεί να γίνει από την πρώτη τσαπιά αλλά και με αποδεικτικά στοιχεία, όπως τιμολόγια η φωτογραφίες.

Αποζημιώσεις για την αστική ευθύνη του Κράτους: Ανοίγει διάπλατα ο δρόμος των αποζημιώσεων για χιλιάδες ιδιοκτήτες  ακινήτων και κατασκευαστές κτιρίων στις περιπτώσεις,  που «προκαλείται ζημία από αντισυνταγματικότητα νόμου». Το ΣτΕ λέει υπάρχει δικαίωμα αποζημίωσης  «όταν προκαλείται ζημία από αντισυνταγματικότητα νόμου υπάρχει κατ’ αρχήν δικαίωμα αποζημίωσης, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις για την αστική ευθύνη του Κράτους».

Ποιός φταίει που ακυρώνονται διατάξεις νόμου 12 χρόνια μετά την εφαρμογή του και η ανασφάλεια συναλλαγών: Το ΣτΕ υπογραμμίζει ότι  έλαβε υπόψη του τον αντίκτυπο των αποφάσεων του στις επενδύσεις και στην ασφάλεια των συναλλαγών. Για το γεγονός ότι ένας νόμος κρίνεται αντισυνταγματικός 12 χρόνια μετά από την έναρξη εφαρμογής του, κάτι που είναι και ο κυριάρχος λόγος,  από τον οποίο εκπηγάζουν όλες οι παρενέργειες και τα προβλήματα που προκαλούνται σε όλα τα επίπεδα, το Δικαστήριο ουσιαστικά δείχνει ως υπεύθυνη τη νομοθετική εξουσία, αναφέροντας ότι στη νομοθέτηση του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού δεν έλαβε υπόψη της τη νομολογία του ΣτΕ.

To πλήρες ενημερωτικό υλικό, που δημοσιοποίησε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ

Αναλυτικά το πλήρες ενημερωτικό υλικό, που δημοσιοποίησε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ έχει ως εξής:

Το Δελτίο Τύπου του ΣτΕ, ως περίληψη των αποφάσεων με τίτλο: «Αντισυνταγματικό το σύστημα κινήτρων του Ν.Ο.Κ» αναφέρει τα ακόλουθα:

-«Με τις 146, 147, 148, 149/2025 αποφάσεις της Ολομελείας κρίθηκαν τα εξής:

Α. Το σύστημα των διατάξεων του Ν.Ο.Κ. (άρθρα 10 παρ. 1, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25 παρ. 1), με τις οποίες παρέχονται προσαυξήσεις στον συντελεστή της δόμησης και το ύψος, ως κίνητρα για την ανέγερση κτηρίων, δεν αντίκειται, κατ’ αρχήν, από μόνο το περιεχόμενο των διατάξεων, στο άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος. Τούτο διότι α) η πραγματοποιούμενη δόμηση, δυνάμει της προσαύξησης του σ.δ., δεν παρίσταται προδήλως υπέρμετρη, ώστε να οδηγεί οπωσδήποτε σε ανεπίτρεπτη συνταγματικά επιδείνωση των όρων διαβίωσης και του περιβάλλοντος, ο δε όρος δομήσεως που αναφέρεται στο ύψος δεν συνιστά, από μόνος του, δυσμενή μεταβολή των συνθηκών,  β) τα κίνητρα συνοδεύονται από τα αντισταθμίσματα της μείωσης της κάλυψης, της δημιουργίας κτηρίων υψηλής ενεργειακής απόδοσης και της αύξησης των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου, τα οποία συνιστούν, κατά κοινή πείρα, ευνοϊκά για το περιβάλλον στοιχεία.

Β. Εντούτοις, τα κίνητρα του Ν.Ο.Κ., λόγω του προέχοντος πολεοδομικού χαρακτήρα τους, δεν μπορούν να υλοποιούνται απευθείας με την έκδοση οικοδομικών αδειών που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή του Ν.Ο.Κ., αλλά ανήκει στον πολεοδομικό νομοθέτη να τα συμπεριλάβει στον τοπικό σχεδιασμό. Στον τοπικό σχεδιασμό σταθμίζονται οι συνέπειες στο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής, όπου τα κίνητρα εφαρμόζονται, με τεκμηρίωση της σχετικής κρίσης επί τη βάσει ειδικής επιστημονικής μελέτης, η οποία καταρτίζεται στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης του σχεδιασμού και λαμβάνει υπόψη τη φυσιογνωμία του κάθε οικισμού. Συνεπώς, το σύστημα των κινήτρων του Ν.Ο.Κ. αντίκειται στο άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος. Τούτο όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου των επίμαχων διατάξεων, οι οποίες δεν είναι, κατά τα ανωτέρω, από μόνες τους αντισυνταγματικές, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση από τους ισχύοντες με βάση το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης.

Γ. Οι ρυθμίσεις του άρθρου 11 παρ. 6 του Ν.Ο.Κ. για την προσμέτρηση ή μη στον συντελεστή δόμησης διαφόρων χώρων των οικοδομών θεμιτώς θεσπίζονται οριζοντίως με τον Οικοδομικό Κανονισμό, διότι δεν αποτελούν ζήτημα που ανάγεται στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι, όμως, αντισυνταγματικός ο μη συνυπολογισμός στον σ.δ. των παταριών και του κτίσματος έως 35 τ.μ. στο δώμα, καθώς και η εξομοίωση της πισίνας  με φυτεμένη επιφάνεια. Αυτά, επομένως, πρέπει να προσμετρώνται στον σ.δ. Αντιθέτως, είναι συνταγματικός ο μη συνυπολογισμός στον σ.δ. των έρκερ, δηλαδή αρχιτεκτονικών στοιχείων περιορισμένων διαστάσεων, και των κλιμακοστασίων που δεν συνιστούν χώρους κατοίκησης.

Δ. Περαιτέρω, όμως, το Δικαστήριο προέβη σε στάθμιση αφενός του δημοσίου συμφέροντος, και, αφετέρου των αρχών της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της εμπιστοσύνης των διοικουμένων που οικοδόμησαν, εμπιστευθέντες το νομοθετικό καθεστώς και τα θεσπισθέντα κίνητρα του ν. 4067/2012, και που απέκτησαν καλοπίστως εμπράγματα δικαιώματα επί των εν λόγω ακινήτων. Το Δικαστήριο επισήμανε ότι ο λόγος για τον οποίον οι οικείες διατάξεις κρίνονται αντισυνταγματικές στοιχεί προς παγία νομολογία του Δικαστηρίου, την οποία ο νομοθέτης δεν έλαβε υπόψη κατά τη θέσπιση του Ν.Ο.Κ. (ν. 4067/2012), προκειμένου να διαφυλάξει την αρχή της ασφάλειας δικαίου. Η αρχή αυτή υπηρετείται όταν η νομολογία των ανωτάτων Δικαστηρίων λαμβάνεται υπόψη κατά τη νομοθέτηση.

Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει έως και τις 11.12.2024, ημερομηνία κατά την οποία το Δικαστήριο, δια του Προέδρου, προέβη σε ανακοίνωση του περιεχομένου της παρούσας απόφασης.

Ως έναρξη υλοποίησης των οικοδομικών αδειών νοούνται οι εργασίες εκσκαφής για την ανέγερση της οικοδομής, ο χρόνος πραγματοποίησης των οποίων πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο, όπως, μεταξύ άλλων, α) με τη γνωστοποίηση, καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, της έναρξης των εργασιών εκσκαφής σε οποιαδήποτε διοικητική αρχή, β) με την ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης (ΑΠΔ) από τον εργοδότη στη βάση δεδομένων του ΕΦΚΑ κ.ο.κ., εφόσον η γνωστοποίηση ή η υποβολή των ως άνω στοιχείων γίνει έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024. Δεν αρκούν, όμως, η ηλεκτρονική αυτόματη έκδοση της οικοδομικής άδειας και η λήψη αριθμού άδειας ούτε η ηλεκτρονική ενημέρωση άλλων Υπηρεσιών, τα οποία αφορούν μόνον το γεγονός της  έκδοσης της άδειας και δεν αποδεικνύουν τον χρόνο έναρξης των οικοδομικών εργασιών.

Εκκρεμείς κατά την 11.12.2024 δίκες δεν καταλαμβάνονται από τον περιορισμό των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας.

Νικόλαος Σεκέρογλου

Πάρεδρος»

«ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ και ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ για τον ΝΟΚ»

Το κείμενο του ΣτΕ  με τίτλο «ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ και ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ για τον ΝΟΚ» αναφέρει τα ακόλουθα:

-Τι ακριβώς κρίθηκε με τις αποφάσεις 146-9/2025 της Ολομέλειας του ΣτΕ;

-Κρίθηκε ότι το σύστημα των διατάξεων του ΝΟΚ με το οποίο θεσπίζονται κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, θα μπορούσε να εισαχθεί στον πολεοδομικό σχεδιασμό συγκεκριμένων περιοχών ανάλογα με τα ειδικότερα χαρακτηριστικά τους αλλά δεν μπορεί, κατά το Σύνταγμα, να θεσπιστεί με διάταξη γενικής εφαρμογής, όπως στην προκειμένη περίπτωση, διότι αυτό οδηγεί στην ανατροπή του ισχύοντος πολεοδομικού σχεδιασμού κάθε περιοχής.

-Είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται απόφαση του ΣτΕ με τέτοιο περιεχόμενο;

-Οι σημερινές αποφάσεις αναφέρονται στο ζήτημα της σχέσης των γενικών οικοδομικών κανονισμών και των ειδικότερων όρων δόμησης της κάθε περιοχής. Παρόμοια ζητήματα έχουν τεθεί πολλές φορές κατά το παρελθόν και το Δικαστήριο δεχόταν πάντοτε ότι υπερισχύουν και εφαρμόζονται οι ειδικότεροι όροι δόμησης κάθε περιοχής, εφόσον είναι περιβαλλοντικά ευμενέστεροι. Το ζήτημα αυτό έχει κριθεί και για διατάξεις του ισχύοντος ΝΟΚ με την 705/2020 απόφαση της Ολομέλειας.

-Γιατί πήρε τόσο καιρό να κριθεί η συνταγματικότητα; Ο ΝΟΚ υπάρχει από το 2012.

-Κατ’ αρχάς, λόγω της οικονομικής κρίσης υπήρξε καθίζηση στην οικοδομική δραστηριότητα και περιορισμός στην έκδοση οικοδομικών αδειών, με αποτέλεσμα να μην έχουν ανοίξει σχετικές δίκες.     Οι οικοδομικές άδειες που οδήγησαν στις σημερινές αποφάσεις της Ολομέλειας εκδόθηκαν το 2022, δηλαδή 10 χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του ΝΟΚ, οι παραπεμπτικές αποφάσεις του Ε΄ τμήματος δημοσιεύθηκαν το 2024, οι υποθέσεις συζητήθηκαν στην Ολομέλεια τον Οκτώβριο του 2024 και το διατακτικό δημοσιεύθηκε δυο μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους.

-Εκκρεμούν στο ΣτΕ υποθέσεις για τη συνταγματικότητα άλλων οικοδομικών κινήτρων του ΝΟΚ;

-Ναι. Εκκρεμούν και άλλες υποθέσεις με οικοδομικές άδειες στις οποίες τίθεται το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας άλλων διατάξεων του ΝΟΚ (πχ υπόσκαφα, διεύρυνση υπογείων γκαράζ κλπ).

-Ποιον δεσμεύουν οι αποφάσεις τις Ολομέλειας;

-Τυπικά μόνο τους διαδίκους των συγκεκριμένων υποθέσεων. Επειδή, όμως, η παρανομία των οικοδομικών αδειών οφείλεται σε αντισυνταγματικότητα του νόμου, οι αποφάσεις αυτές μπορούν να έχουν συνέπειες στη νομιμότητα όλων των αδειών που εκδόθηκαν με βάση τις διατάξεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Για τον λόγο αυτό, οι σημερινές αποφάσεις, με ρητή σκέψη τους, περιόρισαν τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας. Έτσι, οι άδειες για τις οποίες οι οικοδομικές εργασίες έχουν ξεκινήσει και, πολύ περισσότερο, έχουν ολοκληρωθεί, δεν μπορούν να ακυρωθούν ή να ανακληθούν εξαιτίας της αντισυνταγματικότητας αυτής. Εντούτοις, άδειες οι οποίες είχαν ήδη προσβληθεί στα δικαστήρια έως και τις 11.12.2024, μπορούν να ακυρωθούν για τον λόγο αυτό, έστω και αν είχαν ήδη αρχίσει οι οικοδομικές εργασίες, διότι το αντίθετο θα παραβίαζε το δικαίωμα δικαστικής προστασίας.

Οι άδειες που έχουν εκδοθεί και για τις οποίες υπάρχει ακόμη προθεσμία για δικαστική προσβολή τους κινδυνεύουν;

-Οι άδειες για τις οποίες δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη οι οικοδομικές εργασίες μπορούν να ακυρωθούν για τους λόγους που αναφέρονται στις αποφάσεις. Οι άδειες για τις οποίες έχουν ξεκινήσει οι οικοδομικές εργασίες δεν κινδυνεύουν εξαιτίας της εφαρμογής των αντισυνταγματικών κινήτρων του ΝΟΚ, αλλά κινδυνεύουν μόνο εφόσον έχουν άλλες πλημμέλειες.

Τι εννοούμε με τον όρο έναρξη οικοδομικών εργασιών; Πώς αποδεικνύεται αυτή;

-Ως έναρξη υλοποίησης των οικοδομικών αδειών νοούνται οι εργασίες εκσκαφής για την ανέγερση της οικοδομής, ο χρόνος πραγματοποίησης των οποίων πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο, όπως, μεταξύ άλλων, α) με τη γνωστοποίηση, καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, της έναρξης των εργασιών εκσκαφής σε οποιαδήποτε διοικητική αρχή, β) με την ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης (ΑΠΔ) από τον εργοδότη στη βάση δεδομένων του ΕΦΚΑ κ.ο.κ., εφόσον η γνωστοποίηση ή η υποβολή των ως άνω στοιχείων έχει γίνει έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024. Δεν αρκούν, όμως, η ηλεκτρονική αυτόματη έκδοση της οικοδομικής άδειας και η λήψη αριθμού άδειας ούτε η ηλεκτρονική ενημέρωση άλλων Υπηρεσιών, καθώς αφορούν μόνο το γεγονός της  έκδοσης της άδειας και δεν αποδεικνύουν τον χρόνο έναρξης των οικοδομικών εργασιών.

Η άδειά μου κρίθηκε αντισυνταγματική από τα δικαστήρια. Έχω δικαίωμα αποζημίωσης;

-Όταν προκαλείται ζημία από αντισυνταγματικότητα νόμου υπάρχει κατ’ αρχήν δικαίωμα αποζημίωσης, εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις για την αστική ευθύνη του Κράτους. Το δικαίωμα για αποζημίωση κρίνεται ανάλογα με τις ειδικότερες περιστάσεις της κάθε υπόθεσης από τα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια.

Το ΣτΕ έλαβε υπόψη του τον αντίκτυπο των αποφάσεων αυτών στις επενδύσεις και στην ασφάλεια των συναλλαγών;

-Ναι. Το Δικαστήριο εφάρμοσε τη νομοθεσία που δίνει τη δυνατότητα συνεκτίμησης των συνεπειών της κρίσης περί αντισυνταγματικότητας και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, εξάντλησε τα περιθώρια της νομοθεσίας αυτής για τον περιορισμό της βλάβης που μπορεί να επέλθει από τις αποφάσεις στην οικονομική δραστηριότητα και την ασφάλεια των συναλλαγών.

Η πρόσκληση στη συνέντευξη Τύπου που τελικώς ακυρώθηκε

Η επίσημη πρόσκληση του ΣτΕ προς τους δημσοιογράφους, στη συνέντευξη Τύπου που τελικώς ακυρώθηκε ανέφερε τα ακόλουθα:

«Την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 2025 θα δημοσιευθούν οι αποφάσεις της Ολομέλειας επί των υποθέσεων που συζητήθηκαν στις 11 Οκτωβρίου 2024 και αφορούν στην έκδοση οικοδομικών αδειών με βάση τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Την ίδια ημέρα στις 11:00 στην αίθουσα διασκέψεων της Ολομέλειας στον 6ο όροφο του κεντρικού κτιρίου του Συμβουλίου της Επικρατείας (Αιόλου 80) θα λάβει χώρα συνέντευξη τύπου για τις αποφάσεις αυτές. Στις ερωτήσεις θα απαντήσουν ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου, Μ. Πικραμένος, και οι εισηγήτριες των υποθέσεων, Σύμβουλοι Επικρατείας, Μ. Σωτηροπούλου και Χ. Μπολόφη.

Νικόλαος Σεκέρογλου

Πάρεδρος»