Στον αέρα τα πραγματικά όρια οικισμών και για ζώνες αντιπυρικής προστασίας

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Εν μέσω της θύελλας αντιδράσεων, που έχει προκαλέσει  το ΠΔ για την οριοθέτηση των οικισμών, για το γεγονός ότι εξαιρούνται από το μελλοντικό πολεοδομικό σχεδιασμό και τίθεται σε καθεστώς εκτός σχεδίου δόμησης μεγάλο πλήθος ιδιοκτησιών, που αποτελούν οικιστική πραγματικότητα με δικαιώματα δόμησης εδώ και σαράντα χρόνια, αποκαλύπτεται ότι παράλληλα με δασικά και πολεοδομικά κριτήρια του 1980 κόβονται διαμορφωμένες περιοχές Δήμων σε όλη τη χώρα από τη χρηματοδότηση για αντιπυρικές ζώνες και μένουν απροστάτευτες απο τον κίνδυνο πυρκαγιάς χιλιάδες κατοικίες αλλά και δημοτικά δάση.

-«Δέχομαι ότι είναι ξεπερασμένο σε σχέση με την πραγματικότητα το προεδρικό διάταγμα του 1980, με βάση το οποίο έγινε η χρηματοδότηση πέρσι, και επίσης δέχομαι ότι αδικήθηκαν κάποιοι δήμοι,  όπως για παράδειγμα ο δήμος Λιβαδειάς, που έχει δάσος δύο μέτρα πάνω από το τελευταίο σπίτι, και με τους όρους του προεδρικού διατάγματος του 80 δεν ήταν δικαιούχος χρηματοδότησης γιατί με τα τότε κλιματικά δεδομένα 45 χρονών πριν, δεν θεωρείται ότι κινδυνεύει από φωτιά», είπε ο Ευστάθιος Σταθόπουλος γενικός γραμματέας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αυτά είπε ο κος Σταθόπουλος, από το βήμα της ενημερωτικής ημερίδας του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων (Ελ.Δ.Α.Π.), αναφερόμενος στο πρόγραμμα του ΥΠΕΝ με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο προς τους Δήμους, για αντιπυρικές ζώνες δέκα μέτρων σε οικισμούς πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων, με βάση το ΠΔ 575/1980 – ΦΕΚ 157/Α/9-7-1980 «περί κηρύξεως ιδιαιτέρως ευαισθήτων εις πυρκαϊάς περιοχών δασών και δασικών εκτάσεων ως επικινδύνων».

Αγνοείται η πραγματικότητα τόσο για κατοικημένες περιοχές, όσο και για δημοτικά δάση

Από την ομιλία του γενικού γραμματέα Δασών και τις παρεμβάσεις  δημάρχων στην ημερίδα του Ελ.Δ.Α.Π αναδείχθηκε ότι στην έγκριση και χρηματοδότηση έργων και διαχειριστικών μελετών αντιπυρικής προστασίας, ως επί το πλείστον λαμβάνονται υπόψη νομοθεσία και οριοθετήσεις του παρελθόντος που υπάρχουν μόνον στα χαρτιά και αγνοείται η διαμορφωμένη πραγματικότητα τόσο για κατοικημένες περιοχές, όσο και για δημοτικά δάση, όπως επίσης ότι μεγάλο και ανοιχτό πρόβλημα αποτελεί η διαχείριση της βιομάζας από τους καθαρισμούς οικοπέδων από τους Δήμους, «ένα ζήτημα το οποίο χρήζει κεντρικής διαχείρισης σε συνεργασία των συναρμοδίων υπουργείων και των φορέων της αυτοδιοίκησης», όπως είπε ο κος Σταθόπουλος.

Η Δασική Υπηρεσία γύρισε πίσω τη μελέτη αντιπυρικών ζωνών 16 φορές

-«Αντί να κοιτάμε που είναι τα σπίτια και να φτιάξουμε αντιπυρικές ζώνες για να τα προστατέψουμε από τον κίνδυνο της φωτιάς, κοιτάμε τα όρια των οικισμών στα παλαιά ΦΕΚ», είπε χαρακτηριστικά ο Γεώργιος Εμμανουήλ δήμαρχος Πολυγύρου, αφήνοντας εμβρόντητο τόσο τον γενικό γραμματέα Δασών όσο και το ακροατήριο της εκδήλωσης, αποκαλύπτοντας ότι  «το Δασαρχείο έχει αναπέμψει συνολικά 16 φορές τη μελέτη του Δήμου για τις αντιπυρικές ζώνες».

-«Έχουμε θέματα ερμηνείας από τη δασική υπηρεσία, έχουν γυρίσει τη μελέτη 16 φορές πίσω στο μελετητή, γιατί πρέπει ας πούμε να λάβουμε υπόψη το όριο του οικισμού, όταν έχουμε εκτός σχεδίου σπίτια τα οποία είναι 50 μέτρα από το όριο του οικισμού και από κει και πάνω ξεκινάει το δάσος», είπε ο δήμαρχος προσθέτοντας ότι:

 -«Από πέρυσι το καλοκαίρι έχουμε τη μελέτη έτοιμη και πηγαίνουμε μπρος πίσω με παρατηρήσεις  της Δασικής Υπηρεσίας,  οι οποίες πραγματικά είναι ανούσιες ενώ θέλουμε να προστατέψουμε τα σπίτια, τους οικισμούς μας και το δάσος μας», προσθέτοντας ότι το τελευταίο θέμα που θέτει η Δασική Υπηρεσία προς τον Δήμο Πολυγύρου είναι ότι κατά την κρίση της δεν ισχύουν τα όρια του ΓΠΣ αλλά τα όρια όπως φαίνονται σε παλαιότερο ΦΕΚ. Ο δήμαρχος είπε ακόμη ότι τελικά στο Δήμο Πολυγύρου που έχει εκτενές δίκτυο αγροτικών και άλλων δρόμων,  η χρηματοδότηση για αντιπυρικές ζώνες από 400.000 μειώνεται σε 110.000 ευρώ και μεγάλες οικιστικές εκτάσεις μένουν εκτός του προγράμματος.

Οι λύσεις για τις οικιστικές περιοχές που κόβονται στο νέο πολεοδομικό σχεδιασμό

-«Δώστε  μου λίγο χρόνο να δω τι ακριβώς έχει συμβεί, ειδικά για την επιστροφή 16 φορές, πραγματικά δεν το έχω ξανακούσει τόσες πολλές φορές να πηγαινοέρχεται η μελέτη για αντιπυρική ζώνη», απάντησε ο γενικός γραμματέας Δασών στο δήμαρχο Πολυγύρου.

Ο ίδιος είπε ότι «είναι υπαρκτό πρόβλημα» ότι πολλοί Δήμοι εντάχθηκαν στο πρόγραμμα με χρηματοδοτήσεις οι οποίες στη συνέχεια περικόπηκαν λόγω του ζητήματος που έθεσε ο δήμαρχος Πολυγύρου με συνέπεια να εξαιρούνται κατοικημένες περιοχές, τονίζοντας ότι αυτά τα προβλήματα θα επιλυθούν οριστικά με την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, που βρίσκεται σε εξέλιξη, προσθέτοντας ωστόσο ότι ασφαλώς στο μεταβατικό διάστημα πρέπει να βρεθούν λύσεις, τις οποίες επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία.

-«Κάναμε πέρσι μία πρώτη πρόβα, με το πρόγραμμα που εξέδωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και χρηματοδοτεί το Πράσινο Ταμείο με τους 172 δήμους που κρίθηκαν δικαιούχοι της χρηματοδότησης για να κάνουν μέχρι την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου του 2025 τις ζώνες πυροπροστασίας 10 μέτρων», είπε ακόμη ο γενικός γραμματέας Δασών του ΥΠΕΝ. Και αφού σημείωσε ότι  τα κριτήρια που τέθηκαν για την επικινδυνότητα των περιοχών με βάση το ΠΔ του 1980 είναι ξεπερασμένα, πρόσθεσε ότι συστάθηκε επιτροπή από το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, με τη συμμετοχή και εκπροσώπων της δασικής υπηρεσίας και έχει καταλήξει σε νέα κριτήρια προσαρμοσμένα στη σύγχρονη πραγματικότητα, για την επόμενη αντιπυρική περίοδο.

Τα δημοτικά δάση προστατεύονται όπου υπάρχει «καλή χημεία» Δήμου και Δασαρχείου

«Η φωτιά δεν γνωρίζει από νόμους και αν ένα δάσος είναι δημόσιο ή όχι», είπε στη συνέχεια ο γενικός γραμματέας Δασών, επισημαίνοντας ότι υπάρχει πρόβλημα και για τα δημοτικά δάση, διότι «η δασική νομοθεσία αυτή καθαυτή δεν επιτρέπει στη δασική υπηρεσία να εγκρίνει επεμβάσεις και να θέτει σε εφαρμογή χρηματοδοτικά εργαλεία για δάση τα οποία είναι δημοτικά».

Σχετικά σημείωσε ο κος Σταθόπουλος ότι όπου υπάρχει «καλή χημεία», μεταξύ Δήμων και Δασικών Υπηρεσιών η αντιπυρική προστασία δημοτικών δασών έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Antinero, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, αναφέροντας σχετικά παραδείγματα, όπως στο Μέτσοβο και τα Γρεβενά. Τόνισε ωστόσο ότι «αυτός είναι ένας προσωρινός τρόπος» και  ότι «θα πρέπει στην προσεχή αντιπυρική περίοδο να φροντίσουμε, και αυτό είναι δική μας δουλειά, ένα πιο μόνιμο χρηματοδοτικό εργαλείο για τα δημοτικά δάση».

Παράλληλα ο κος Σταθόπουλος τόνισε ότι έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήμα για την προστασία των δασών από πυρκαγιά, σημειώνοντας αφενός μεν ότι έχουν γίνει άλματα στις χρηματοδοτήσεις μέσω του Antinero έναντι του παρελθόντος καθώς διατίθενται 700 εκατ. ευρώ και παρουσίασε αριθμητικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία πέρυσι ήμασταν 25% κάτω από τον μέσο όρο 20ετίας σε καμένες εκτάσεις και σε δάση που έγιναν καθαρισμοί  της υπερβάλλουσας βιομάζας, κλαδεύσεις και φρυγανεύσεις, πλην δύο περιπτώσεων, δεν εκδηλώθηκαν ξανά μεγάλες πυρκαγιές.

Κολοκυθιά μεταξύ Δήμων και υπουργείου για το πλάτος των αντιπυρικών ζωνών  

Απαντώντας σε παρέμβαση της Δήμητρας Τσεβά δημάρχου Ραφήνας Πικερμίου, η οποία έθεσε το ζήτημα του πλάτους των αντιπυρικών ζωνών, ζητώντας να εξεταστεί μεγαλύτερο πλάτος των δέκα μέτρων για αποτελεσματικότερη προστασία από τη φωτιά, ο γενικός γραμματέας Δασών άφησε ανοιχτό το θέμα, λέγοντας ότι θα επανεξεταστεί, προσθέτοντας ότι «μην περιμένετε πολύ μεγάλη αύξηση».

Ο ίδιος σημείωσε ότι γενικότερα έχει αρχίσει «το παιδικό παιχνίδι της κολοκυθιάς που δεν θα οδηγήσει ποτέ πουθενά», με ορισμένους δημάρχους που ζητούν μεγάλη αύξηση του πλάτους των ζωνών σε ορισμένες περιπτώσεις στα 120 μέτρα, τονίζοντας ότι τέτοιες προτάσεις που εξαφανίζουν τα δάση δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές.

Ζητείται λύση για την απόθεση βιομάζας από καθαρισμούς οικοπέδων

-«Χρήζει κεντρικής διαχείρισης από την επόμενη αντιπυρική περίοδο η εύρεση χώρων όπου θα αποτίθεται το υπόλειμμα από τους καθαρισμούς των οικοπέδων», είπε ακόμη ο κος Σαθόπουλος και σημείωσε ότι γίνεται αποδέκτης προβλημάτων από πολλούς Δήμους, οι οποίοι δεν έχουν χώρους για να συγκεντρώσουν τη βιομάζα από τους καθαρισμούς και μίλησε για λύσεις που πρέπει να βρεθούν σε συνεργασία με τους φορείς της αυτοδιοίκησης από τα συναρμόδια υπουργεία.

Έρχονται τα  Σχέδια Αστικής Ανθεκτικότητας στους Δήμους

Παράλληλα στην ημερίδα του Ελ.Δ.Α.Π , ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος Ευθύμιος Μπακογιάννης, παρουσίασε για πρώτη φορά στρατηγικά και τεχνολογικά εργαλεία που θα τεθούν για την υλοποίηση του νέου εθνικού πλαισίου για την Ανθεκτικότητα.

Μεταξύ αυτών, αναφέρθηκε στη νέα μέθοδο για τη διάγνωση της τρωτότητας και του βαθμού διακινδύνευσης των πόλεων και των περιοχών, βάσει του οποίου θα σχεδιαστούν οι ειδικοί και ιδιαίτεροι για κάθε περιοχή επιχειρησιακοί στόχοι, οι προτεραιότητες πολιτικής και οι διατομεακές συνεργασίες για την ενίσχυση της τοπικής ανθεκτικότητας.

Ο υπολογισμός του δείκτη ανθεκτικότητας θα γίνεται με βάση ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια, ενώ θα συντεθεί κάθε φορά πρόγραμμα και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, καθώς και αναπροσαρμογής του συνολικού σχεδίου ανθεκτικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, καθορίζεται ένα συνεκτικό και ρεαλιστικό σχέδιο χωρικών παρεμβάσεων και δράσεων με στόχο την αντιμετώπιση τόσο των υπαρχόντων προβλημάτων όσο και των μελλοντικών.  Ο κ. Μπακογιάννης ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του με την παρουσίαση του μηχανισμού έγκρισης και χρηματοδότησης των Σ.Α.Α. από το Πράσινο Ταμείο.

Στη συνέχεια, στην ομιλία του ο Πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου Γιάννης Ανδρουλάκης, στάθηκε στη σημασία υιοθέτησης μιας βιώσιμης περιφερειακής πολιτικής, τονίζοντας ότι η ενίσχυση της αστικής και τοπικής ανθεκτικότητας αποτελεί ζήτημα υπέρτατης σημασίας και λειτουργεί ως θεματοφύλακας του περιβαλλοντικού τομέα.

Οι ομιλητές την εκδήλωση του Ελ.Δ.Α.Π.

Την εκδήλωση του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων (Ελ.Δ.Α.Π.), με θέμα την εκπόνηση Σχεδίων Αστικής Ανθεκτικότητας (Σ.Α.Α.) από τους Ο.Τ.Α., όπως προβλέπεται από τον Νόμο 5106/2024 άνοιξε ο Πρόεδρος του Δικτύου και Δήμαρχος Ελληνικού – Αργυρούπολης Γιάννης Κωνσταντάτος, τονίζοντας ότι το Δίκτυο έχει ήδη πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα, ωστόσο η υλοποίηση των τεχνικών μελετών και των έργων απαιτεί στήριξη από το κράτος, τόσο σε θεσμικό όσο και σε χρηματοδοτικό επίπεδο.

Στο πλαίσιο της στρογγυλής τράπεζας, με θέμα τις κρίσιμες συνιστώσες της αστικής ανθεκτικότητας, οι διακεκριμένοι επιστήμονες Γιώργος Τσακίρης (Ομότιμος Καθηγητής Τομέα Έργων Υποδομής και Αγροτικής Ανάπτυξης, Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών-Μηχανικών Γεωπληροφορικής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο),  Κωνσταντίνος Σπυράκος (Ομότιμος Καθηγητής Τομέα Δομοστατικής, Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), και Θάνος Βλαστός (συγκοινωνιολόγος – πολεοδόμος, Ομότιμος Καθηγητής Τομέα Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού, Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών-Μηχανικών Γεωπληροφορικής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) ανέλυσαν επιμέρους διαστάσεις της αστικής ανθεκτικότητας: την ανθεκτικότητα του φυσικού περιβάλλοντος, την νέα φιλοσοφία στην αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων (με τον εσωτερικό και εξωτερικό για τις πόλεις πλημμυρικό κίνδυνο), την κλιματική ανθεκτικότητα κτιρίων-δομικών έργων σε περιπτώσεις σεισμών και ακραίων φυσικών φαινομένων, καθώς και τις δυνατότητες προσαρμογής των δασικών οικοσυστημάτων. Επεσήμαναν, επίσης την καθοριστική συμβολή της βιώσιμης κινητικότητας, και των στρατηγικών ΣΒΑΚ που έχουν εκπονηθεί από τους δήμους.

Στις ομιλίες τους οι δύο Γενικοί Γραμματείς του Υπουργείου Περιβάλλοντος που συμμετείχαν στο πάνελ, Πέτρος Βαρελίδης (Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων) και Ευστάθιος Σταθόπουλος (Γενικός Γραμματέας Δασών) τόνισαν ακόμη ότι το Υπουργείο στέκεται ενεργά στο πλευρό των Ο.Τ.Α. προσφέροντας τεχνολογικά εργαλεία, εξειδικευμένες προδιαγραφές και καθοδήγηση, καλώντας ωστόσο τους Δήμους να ενισχύσουν την ετοιμότητά τους στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων προκλήσεων.  Συντονίστρια της συζήτησης ήταν η Ειδική Σύμβουλος του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων Εύη Τατούλη.

Η ημερίδα επιβεβαίωσε τον κρίσιμο ρόλο του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων ως καταλύτη για τη διαμόρφωση και υλοποίηση βιώσιμων, ρεαλιστικών και κοινωνικά δίκαιων πολιτικών, που θωρακίζουν τις πόλεις απέναντι στις προκλήσεις του σήμερα και του αύριο. Πρόκειται για ένα δυναμικό και εξελισσόμενο δίκτυο, το οποίο δεν περιορίζεται στην κλιματική ατζέντα, αλλά επεκτείνεται σε κρίσιμους τομείς όπως το δημογραφικό θέμα, η κοινωνική συνοχή, η ενεργειακή αυτάρκεια και η διαχείριση φυσικών πόρων. Με όραμα, τεκμηριωμένες στρατηγικές και ισχυρές διαδημοτικές και διατομεακές συνεργασίες, το Δίκτυο λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας και την προσαρμογή των πόλεων σε ένα περιβάλλον διαρκών μεταβολών.

Στην ημερίδα συμμετείχαν δια ζώσης πολλοί Δήμαρχοι και εκπρόσωποι των Δήμων και συγκεκριμένα: Αγίας Παρασκευής, Αθηναίων, Αιγιαλείας, Αλεξανδρούπολης, Αλμωπίας, Αργιθέας, Ασπροπύργου, Β. Κέρκυρας, Βελβεντού, Βιάννου, Βύρωνα, Γορτυνίας, Δάφνης – Υμηττού, Δελφών, Διονύσου, Ελληνικό – Ανέλιξη Α.Ε. Αναπτυξιακός Οργανισμός Ο.Τ.Α., Ελληνικού- Αργυρούπολης, Επιδαύρου, Ερυμάνθου, Ηλιούπολης, Ηρωικής Νήσου Ψαρών, Θέρμης, Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου, Κηφισιάς, Κορινθίων, Κρωπίας, Κω, Λαμιέων, Λοκρών, Λουτρακίου – Περαχώρας – Αγίων Θεοδώρων, Λυκόβρυσης – Πεύκης, Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Άννας, Μεγαρέων, Μετσόβου, Μήλου, Μοσχάτου – Ταύρου, Ν. Κυνουρίας, Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, Νέας Ιωνίας, Νίκαιας – Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Νισύρου, Ξηρομέρου, Οινουσσών, Π. Φαλήρου, Παιανίας, Πλατανιά, Πολυγύρου, Ραφήνας – Πικερμίου, Σιντικής, Σκοπέλου, ΣΠΑΥ, Τεμπών, Χερσονήσου, Χίου, Σητείας, Ήλιδας, Καρπενησίου, Εορδαίας, Αμαρουσίου, Ιλίου, Ρεθύμνης, Καισαριανής, Παύλου Μελά, Φιλοθέης – Ψυχικού, και Αρταίων, καθώς, επίσης, παρακολούθησαν και εξ αποστάσεως πολύ περισσότεροι.

Η ημερίδα μεταδόθηκε διαδικτυακά και μπορείτε να την παρακολουθήσετε στον σύνδεσμο: ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΔΑΠ 22 5 2025