Του Παπασταμάτη Ζήση
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΩΝ ΑΡΧΩΝ/ΦΟΡΕΩΝ ΓΙΑ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗ ΕΡΓΩΝ με τον Ν.4412/2016 (ΜΕΡΟΣ Α’) Το άρθρο αποτελεί συνέχεια προηγούμενου, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ
ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΥΧΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΤΗΣΗΣ
Εισαγωγικά
Τα Τεύχη Δημοπράτησης (Τ.Δ.) κατέχουν δεσπόζουσα θέση στην διαδικασία της Εκτέλεσης Συμβάσεων Δημοσίων Έργων, κι αυτό διότι τα Τ.Δ. περιλαμβάνουν όλους τους αναγκαίους εκείνους όρους με βάση τους οποίους θα οδηγήσουν στην απρόσκοπτη και ανεμπόδιστη εξέλιξη της διαδικασίας Ανάθεσης και Εκτέλεσης της Σύμβασης. Και αυτό γιατί στα Τ.Δ. περιλαμβάνονται όλοι εκείνοι οι όροι με βάση τις επιταγές τους ενωσιακού αλλά και εθνικού δικαίου (σύμφωνα με τον ισχύοντα Ν.4412/2016) και με τους οποίους:
- (α) Θα εξασφαλισθούν οι συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού, διαφάνειας, ίσων ευκαιριών κλπ. κατά τη διαδικασία Ανάθεσης
- (β) Θα εκτελεσθεί το προς σύναψη Έργο από τον (εκ των διαγωνιζομένων οικονομικών φορέων) οριστικό μειοδότη κατά τη διαδικασία Εκτέλεσης της Σύμβασης
Κατά συνέπεια οι συντάξαντες τα Τεύχη (Αναθέτουσες Αρχές, Μελετητές ή Σύμβουλοι) πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί, όσον αφορά στον καθορισμό των όρων με βάση τους οποίους θα εκτελεσθεί το έργο από τον ανάδοχο.
Στο παρόν άρθρο, το οποίο θα δημοσιευθεί κατά τμήματα σε συνέχειες – αποτελεί τμήμα από το βιβλίο μου που αφορά τη Διαδικασία Εκπόνησης – Επίβλεψης Δημοσίων Έργων – γίνεται αναφορά στα σημαντικότερα σημεία (κυρίως προστριβών μεταξύ αναθετουσών αρχών και εργοληπτών) που πρέπει να αναφέρονται στα Τ.Δ. συναπτόμενης Σύμβασης Εκτέλεσης Δημοσίου Έργου.
Οι αναθέτουσες αρχές επί πολλά χρόνια στη χώρα μας συνέτασαν τα Τ.Δ. μην ακολουθώντας κάποιο συγκεκριμένο τρόπο σύνταξης, τα περιεχόμενα των τευχών δεν ήταν προσδιορισμένα από κάποιο νομικό κείμενο με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κάποια «νόρμα» όσον αφορά τα περιεχόμενα.
Εκ του λόγου αυτού παρέστη επιτακτική η ανάγκη της σύνταξης των Πρότυπων Τευχών Δημοπράτησης (Π.Τ.Δ.) Το 2004 το τότε Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. εξέδωσε την πρώτη Απόφαση (αριθμ. Δ17α/02/101/ΦΝ437/18.10.04 «Έγκριση Π.Τ.Δ.»). Οι Αναθέτουσες Αρχές είχαν σε πλήρη μορφή τα πρώτα κείμενα τα Π.Τ.Δ., με ενιαίο πλέον τρόπο σύνταξης και τυποποιημένα περιεχόμενα, για τα οποία με τη σειρά τους
- Αφενός καθιερώθηκε η πρόβλεψη δυνατότητας συνεχούς ενημέρωσης και να συστηματικής αναθεώρησής τους
- Μειωνόταν το φόρτο εργασίας τεχνικών υπαλλήλων των Α.Α., το οποίο είχε ακόμη ως ευεργετική συνέπεια τις λιγότερες παραλείψεις που, σε πολλές περιπτώσεις, οδηγούν σε υπερβάσεις του κόστους των έργων
- Ενσωματώθηκε η κωδικοποίηση της νομοθεσίας
Η σειρά ισχύος αυτών (σε περίπτωση ασυμφωνίας των περιεχόμενων σ’ αυτά όρων), καθορίζεται ως κατωτέρω:
- Σύμβαση Κατασκευής (συμφωνητικό)
- Η Διακήρυξη Δημοπρασίας
- Η Οικονομική Προσφορά
- Το Τιμολόγιο Μελέτης
- Η Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων (Ε.Σ.Υ.)
- Οι Τεχνικές Προδιαγραφές και τα Παραρτήματα τους, Γ.Τ.Σ.Υ.
- Η Τεχνική Περιγραφή (Τ.Π.)
- Ο Προϋπολογισμός Μελέτης
- Οι εγκεκριμένες μελέτες του έργου.
- Το εγκεκριμένο Χρονοδιάγραμμα κατασκευής του έργου.
Από τα ανωτέρω, το μόνο τεύχος που δεν έχει εκδοθεί σε Πρότυπο Τεύχος είναι η Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων (Ε.Σ.Υ.), με τα βασικά στοιχεία της οποίας θα ασχοληθούμε διεξοδικά σε επόμενα α.
Διαδικασία για την σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης του Έργου
Η όλη διαδικασία περιγράφεται αναλυτικά ως κατωτέρω :
Ο Διευθυντής της Υπηρεσίας ορίζει την Επιτροπή που θα ασχοληθεί με τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης ενός έργου,. Αποφασίζεται επίσης αν η σύνταξη των τευχών θα ολοκληρωθεί με ή χωρίς τη βοήθεια εξωτερικών συμβούλων. Σημειωτέον ότι σε όλες της φάσης της διαδικασίας μετέχουν και οι αντίστοιχοι Προϊστάμενοι των ΔΥ Μελετών και Κατασκευών. Μετέχουν επίσης τεχνικοί υπάλληλοι της Υπηρεσίας που απαιτούνται για την κατασκευή του έργου, οι εμπλεκόμενοι στην διαδικασία έγκρισης της μελέτης του Έργου και, εάν πρόκειται για υπολειπόμενες εργασίες ενός τμήματος, μετέχει και ο επιβλέπων του κατασκευασμένου τμήματος, ο οποίος έχει άμεση γνώση των ιδιαιτεροτήτων του, καθώς και ο υπεύθυνος Συντονιστής. Η συσταθείσα επιτροπή καλείται να συντάξει, είτε μόνη της είτε με τη βοήθεια συμβούλων, τα τεύχη.
Ο Προϋπολογισμός Προσφοράς και το Τιμολόγιο Προσφοράς αναπαράγονται στη συνέχεια από τα αντίστοιχα της Μελέτης, με εξάλειψη των τιμών της Υπηρεσίας (πλην ορισμένων ειδικών άρθρων, όπως μητρώο έργου). Τα υπόλοιπα συμβατικά τεύχη (εκτός από τις τεχνικές μελέτες, το πρόγραμμα κατασκευής του έργου και τη σύμβαση) έχουν γενική ισχύ και απλά αναπαράγονται και διατίθενται στους διαγωνιζομένους. Κατά τη σύσκεψη των ανωτέρω μελών της Επιτροπής γίνεται ενημέρωση σχετικά με το έργο, δηλ., τι θα περιλαμβάνει το αντικείμενο της εργολαβίας βάσει του γενικότερου σχεδιασμού και του προγραμματισμού κατά στάδια της Υπηρεσίας, των υπαρχουσών μελετών και των διατιθέμενων πόρων. Στο ανωτέρω πλαίσιο, γίνεται παρουσίαση ενός προκαταρκτικού σχεδίου της Τεχνικής Περιγραφής. Κατά σειρά, πρέπει πρώτα να οριστικοποιηθεί η Τεχνική Περιγραφή και η ΕΣΥ, παράλληλα με αυτές η ΤΣΥ και στη συνέχεια οι Προμετρήσεις, ο Προϋπολογισμός () και το Τιμολόγιο Μελέτης. Η ανωτέρω σειρά σύνταξης των τευχών ακολουθείται και στα ενδιάμεσα στάδια ανάπτυξής τους (σχέδια ανά στάδιο: προκαταρκτικό σχέδιο, προσχέδιο, οριστικό σχέδιο, τελικό κείμενο), οπότε συνήθως τα τρία πρώτα τεύχη προηγούνται των δύο τελευταίων κατά ένα τουλάχιστον στάδιο, μέχρι την ολοκλήρωση όλων των τευχών. Με την Τεχνική Περιγραφή καθορίζεται η φύση, το μέγεθος και η έκταση των προς εκτέλεση εργασιών που εντάσσονται στο έργο. Με την ΕΣΥ και την ΤΣΥ οριοθετούνται / εισάγονται τυχόν συμπληρώσεις / διορθώσεις / προσθήκες στο νομικό / οικονομικό και τεχνικό / ποιοτικό πλαίσιο εκτέλεσης του έργου, που ορίζονται στη ΓΣΥ και τη ΓΤΣΥ, αντίστοιχα. Σε τελευταίο στάδιο, με τον Προϋπολογισμό και το Τιμολόγιο ποσοτικοποιούνται τα προηγούμενα σε μετρήσιμη μορφή, δηλ., σε ποσότητα, σε ποιότητα και, τελικά, σε χρηματοοικονομικούς πόρους, έχοντας υπόψη και τις προθεσμίες του έργου.
Τα εντεταλμένα μέλη της Επιτροπής συγκεντρώνουν όλα τα στοιχεία που αφορούν στην εργολαβία (δηλ. τις υπάρχουσες εγκεκριμένες ή υπό έγκριση μελέτες καθώς και τα διάφορα αιτήματα των τοπικών φορέων που σχετίζονται με την εργολαβία). Καταγράφονται όλα τα θέματα που αφορούν στα ανωτέρω και συντάσσεται εισήγηση για την επόμενη σύσκεψη αναφορικά με την υπάρχουσα ωρίμανση του έργου από άποψη τεχνικών μελετών, καθώς και με τις ενέργειες που απαιτούνται για την ικανοποίηση των αιτημάτων των φορέων, εφόσον είναι εφικτή η υλοποίησή τους και ένταξή τους στα πλαίσια κατασκευής του Έργου. Εξετάζουν εάν έχουν συνταχθεί, για τις υπό εκτέλεση εργασίες, αντίστοιχοι κτηματολογικοί πίνακες και διαγράμματα και εάν έχουν κηρυχθεί οι απαλλοτριώσεις. Καταγράφονται όλα τα θέματα που αφορούν στις απαλλοτριώσεις και συντάσσεται εισήγηση για την επόμενη σύσκεψη αναφορικά με τις ενέργειες που απαιτούνται για την τυχόν επίσπευση της συντέλεσής των, ώστε, όταν υπογραφεί η σύμβαση κατασκευής του έργου, να έχουν εξασφαλιστεί και οι απαιτούμενες εκτάσεις γης για την εκτέλεσή του. Παράλληλα, ενημερώνονται από τους ΟΚΩ και τις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων αναφορικά με τα δίκτυα ΟΚΩ και τα αρχαιολογικά ευρήματα, που τυχόν προστέθηκαν / μετατοπίστηκαν / ανεβρέθηκαν από το χρόνο εκπόνησης των μελετών μέχρι το χρόνο σύνταξης των τευχών.
Μετά τη συγκέντρωση των ως άνω στοιχείων συντάσσεται το προσχέδιο της Τεχνικής Περιγραφής, το οποίο περιλαμβάνει, στο δυνατό βαθμό ολοκλήρωσης, τα επόμενα:
- Περίληψη του αντικειμένου του έργου,
- Αναλυτική περιγραφή του έργου,
- Περιγραφή τυχόν άλλων εργασιών και ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με εμπλοκή με δίκτυα ΟΚΩ ή/και την Αρχαιολογία,
- Στοιχεία για τις απαιτούμενες απαλλοτριώσεις,
- Τις υπάρχουσες μελέτες (εγκεκριμένες, υπό έγκριση), τις επί πλέον των προηγουμένων απαιτούμενες μελέτες, και τις μελέτες που τυχόν θα εκπονηθούν από τον Ανάδοχο (π.χ., μελέτες εφαρμογής)
- Σχέδια γενικής διάταξης των έργων.
Παράλληλα με τις προηγούμενες ενέργειες, το παρόν στάδιο είναι το πλέον κατάλληλο χρονικά για να εκτιμηθεί η ανάγκη περαιτέρω συντονισμού με τον (τους) ΟΤΑ της περιοχής του έργου και τους λοιπούς τοπικούς φορείς, αναφορικά με τις διατιθέμενες θέσεις εγκεκριμένων λατομείων, δανειοθαλάμων, αποθεσιοθαλάμων, συγκροτημάτων παραγωγής σκυροδέματος / ασφαλτοσκυροδέματος, καθώς και με τις διατιθέμενες προσβάσεις και τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου. Μετά τη συγκέντρωση και ανάλυση των εν λόγω στοιχείων, συντάσσεται προκαταρκτικό σχέδιο της ΕΣΥ, το οποίο περιλαμβάνει τουλάχιστον:
- Στοιχεία αναφορικά με τις διατιθέμενες θέσεις λατομείων, δανειοθαλάμων, αποθεσιοθαλάμων, συγκροτημάτων παραγωγής σκυροδέματος / ασφαλτοσκυροδέματος
- Στοιχεία αναφορικά με τις διατιθέμενες προσβάσεις στο έργο
- Στοιχεία αναφορικά με τους περιβαλλοντικούς όρους και τις σχετικές ευαισθησίες των τοπικών φορέων
- Εφιστάται επακριβώς, στα σχετικά άρθρα, η προσοχή των διαγωνιζομένων σε τυχόν υφιστάμενες διευκολύνσεις ή προβλήματα
Όλα τα στοιχεία, που συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν κατά τα ανωτέρω, αποτελούν πρόσθετα, επίκαιρα δεδομένα που χρησιμεύουν στην ακριβέστερη σύνταξη του Τιμολογίου (συμπεριλαμβανομένης της σύνταξης τυχόν κατ’ αποκοπήν τιμών), του Προϋπολογισμού (συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης και ποσοτικοποίησης τυχόν απολογιστικών εργασιών) και, ενδεχομένως, του Χρονοδιαγράμματος (προθεσμίες) του έργου. Σε επόμενη σύσκεψη, η οποία συγκαλείται με ευθύνη του Συντονιστή, παρουσιάζονται τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, το προσχέδιο της Τεχνικής Περιγραφής και το προκαταρκτικό σχέδιο της ΕΣΥ. Αφού συζητηθούν οι σχετικές εισηγήσεις και ληφθούν οι αποφάσεις, συντάσσεται συνοπτικό υπόμνημα που περιγράφει το φυσικό αντικείμενο της εργολαβίας και τους τυχόν ειδικούς όρους υλοποίησής του. Το φυσικό αντικείμενο που περιγράφεται κατά τα ανωτέρω, αποτελεί προσέγγιση, καθώς υπόκειται σε μεταγενέστερο έλεγχο του συνολικού του κόστους, έχοντας υπόψη και τους διατιθέμενους χρηματοοικονομικούς πόρους. Ο υπόψη έλεγχος μπορεί να αναδείξει την ανάγκη αφαίρεσης ή τη δυνατότητα προσθήκης φυσικού αντικειμένου και αναθεωρείται το χρονοδιάγραμμα των εργασιών σύνταξης τευχών δημοπράτησης,
Οι αποφάσεις της επόμενης σύσκεψης αποτελούν τη βάση για τη σύνταξη των οριστικών σχεδίων της Τεχνικής Περιγραφής, της ΕΣΥ και της ΤΣΥ. Στη συνέχεια συντάσσεται ο Προϋπολογισμός Μελέτης, με οριστικοποίηση των κονδυλίων και των ποσοτήτων των εργασιών, καθώς και το Τιμολόγιο Μελέτης, με αναγραφή των επιμέρους Άρθρων του Προϋπολογισμού Μελέτης και οριστικοποίηση των αντίστοιχων τιμών μονάδας. Με τον τρόπο αυτό εξάγεται το συνολικό προεκτιμώμενο κόστος του έργου και συγκρίνεται με τους διατιθέμενους για το έργο χρηματοοικονομικούς πόρους (εφόσον τίθεται θέμα περιορισμένου προϋπολογισμού). Εάν η απόκλιση είναι αποδεκτή, δίδεται η εντολή σύνταξης των τελικών κειμένων των τευχών. Εφόσον η απόκλιση είναι σημαντική, ο Συντονιστής της Επιτροπής, συνεργάζεται με τους Προϊσταμένους των ΔΥ Μελετών και Κατασκευών και με το Διευθυντή της Υπηρεσίας και αποφασίζεται, με βάση τα πλήρη δεδομένα, ποιο τμήμα φυσικού αντικειμένου θα αφαιρεθεί ή μπορεί να προστεθεί, ώστε να προκύψει έργο λειτουργικό, είτε αυτοτελώς είτε σε συμπληρωματικότητα με άλλα ολοκληρωμένα ή/και υπό εκτέλεση έργα. Στη συνέχεια, δίδεται η εντολή σύνταξης των τελικών κειμένων των τευχών. Επισημαίνεται ότι σε κάθε σύσκεψη κρατούνται επίσημα πρακτικά στα οποία επισυνάπτονται τα απαιτούμενα έντυπα με μέριμνα του Συντονιστή, που κοινοποιούνται σε όλα τα μέλη της Επιτροπής.
Σύνταξη Διακήρυξης
Το τελευταίο τεύχος που οριστικοποιείται είναι η Διακήρυξη του έργου, που προκηρύσσει και προσκαλεί τους ενδιαφερόμενους να υποβάλλουν προσφορά για το υπό δημοπράτηση έργο, σύμφωνα με τους όρους των Τευχών Δημοπράτησης και τις ισχύουσες διατάξεις,
Αυτή συντάσσεται πάνω στη φόρμα της Πρότυπης Διακήρυξης η με αριθμό 4/2018 απόφαση της ΕΑΑΔΗΣΥ (ΦΕΚ 2837 Β/16-7-2018) με θέμα “Έκδοση προτύπων τευχών διακηρύξεων ανοικτής διαδικασίας για τη σύναψη ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων έργου με αξιολόγηση μελέτης, κατ’ άρθρο 50 του ν. 4412/2016, άνω των ορίων και κάτω των ορίων του ν. 4412/2016 (Α΄ 147)» για Έργα άνω και κάτω του Ορίου, που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΑΑΔΗΔΥ,
Ολοκλήρωση Τευχών Δημοπράτησης
Στην τελευταία σύσκεψη της Επιτροπής, παρουσιάζονται τα τελικά κείμενα των τευχών, διασφαλίζεται ότι όλα έχουν ελεγχθεί, τόσο κάθε ένα από αυτά όσο και οριζόντια και, με ευθύνη του Συντονιστή, υποβάλλονται στους Προϊσταμένους των ΔΥ Μελετών και Κατασκευών και στο Διευθυντή της Υπηρεσίας για έλεγχο και έγκριση. Ο Συντονιστής της Επιτροπής συγκεντρώνει όλο το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τη σύνταξη των τευχών (Μελέτες, Πρακτικά τυχόν συσκέψεων της επιτροπής με τρίτους, αιτήματα φορέων κτλ.), τη σχετική αλληλογραφία, καθώς και κάθε άλλο στοιχείο που αξιοποιήθηκε σε όλη τη διαδικασία σύνταξης των τευχών και τα παραδίδει στον προϊστάμενο της ΔΥ Μελετών, που θα τα προωθήσει στη συνέχεια όταν αποφασιστεί η διενέργεια του διαγωνισμού. Τα συμβατικά τεύχη εγκρίνονται με Απόφαση, στην οποία ορίζεται και η ημερομηνία δημοπράτησης του έργου.
Γνωστοποίηση στη Διαχειριστική Αρχή
Εφόσον το έργο / υποέργο έχει ενταχθεί σε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, απαιτείται η γνωστοποίηση τουλάχιστον της διακήρυξης δημοπρασίας στην – αρμόδια για την ένταξη του Έργου σε αντίστοιχο χρηματοδοτικό Πρόγραμμα – οικεία Διαχειριστική Αρχή.
*Του Ζήση Παπασταμάτη/ Πολιτικού Μηχανικού, MSc “Υπόγεια Έργα»- Εισηγητού ΙΝ.ΕΠ./Εθν. Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης
