Τα επιλέξιμα έργα Yπουργείων και Περιφερειών για τα 10 δις του ΕΠΑ

Της Ντίνας Καράτζιου/

Σε αγώνα δρόμου θα επιδοθούν το επόμενο τρίμηνο Υπουργεία και Περιφέρειες προκειμένου να παραδώσουν τις προτάσεις τους  για την αξιοποίηση των 10 δις ευρώ του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης  2021 -2025 (ΕΠΑ), μέσω  της υποβολής των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων (ΤΠΑ και ΠΠΑ) προς το υπουργείο Ανάπτυξης.

Οι αναπτυξιακοί στόχοι του ΕΠΑ 2021-25 είναι προσαρμοσμένοι σε πέντε πυλώνες: Έξυπνη Ανάπτυξη, Πράσινη Ανάπτυξη, Ανάπτυξη Υποδομών, Κοινωνική Ανάπτυξη και Εξωστρέφεια.

Το ecopress παρουσιάζει τον χάρτη του ΕΠΑ και τις κατευθυντήριες γραμμές για την κατάρτιση και την υποβολή  Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων (ΤΠΑ/ΠΠΑ), όπως αυτές περιγράφονται στην απόφαση που εξέδωσε ο υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Γιάννης Τσακίρης.

Ο προϋπολογισμός και οι πυλώνες των αναπτυξιακών στόχων

Ο προϋπολογισμός των Τομεακών Προγραμμάτων (προγράμματα υπουργείων) ανέρχεται στα 6.845 δισ. Επίσης, διατίθενται 750 εκατ.  για το Αποθεματικό του ΕΠΑ, 155 εκατ. ευρώ για Ειδικά Προγράμματα Ανάπτυξης και 2,25 δισ. ευρώ για τα Περιφερειακά Προγράμματα τα οποία εγκρίθηκαν με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ). Οσον αφορά στην κατεύθυνση των αναπτυξιακών στόχων, αυτοί αναπτύσσονται σε πέντε πυλώνες:

Έξυπνη Ανάπτυξη: (Ερευνα & Ανάπτυξη, Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητα).

Πράσινη Ανάπτυξη: (Κυκλική Οικονομία, Προστασία του Περιβάλλοντος, Κλιματική Αλλαγή).

Ανάπτυξη Υποδομών: (Δίκτυα, Μεταφορές, Εφοδιαστική Αλυσίδα).

Κοινωνική Ανάπτυξη: (Υγεία, Απασχόληση, Παιδεία/Αθλητισμός, Κοινωνική Συνοχή).

Εξωστρέφεια: (Πολιτισμός, Τουρισμός, Αγροδιατροφικός Τομέας, Βιομηχανία)

Η θέσπιση του ΕΠΑ

Με τη θέσπιση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ)  (ν. 4635/2019 Α ́ 167), θεσμοθετήθηκε ένα νέο σύστημα για τον σχεδιασμό, τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των παρεμβάσεων που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Με το ΕΠΑ εισάγονται η μεσοπρόθεσμη στοχοθεσία και η υπαγωγή των παρεμβάσεων του ΠΔΕ σε στρατηγικούς στόχους και ιεραρχούμενες αναπτυξιακές προτεραιότητες. Οι προγραμματικές περίοδοι του ΕΠΑ έχουν πενταετή διάρκεια. Η έναρξη της πρώτης προγραμματικής περιόδου έχει οριστεί για την 1η Ιανουαρίου 2021. Σύμφωνα με τη νομοθεσία το ΕΠΑ καθορίζει τις προτεραιότητες ανά τομέα πολιτικής στο πλαίσιο των εθνικών αναπτυξιακών στόχων, τους ειδικούς στόχους και δράσεις, το συνολικό και ανά Πρόγραμμα προϋπολογισμό, καθώς και τα αποτελέσματα που επιδιώκονται με την εφαρμογή του. Μέρος του ΕΠΑ είναι και τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΤΠΑ / ΠΠΑ), τα οποία καταρτίζονται από τα αρμόδια υπουργεία και τις περιφέρειες και περιλαμβάνουν τους στόχους του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού προγραμματισμού στον τομέα ευθύνης του αντίστοιχου φορέα, με βάση τον προγραμματισμό του ΕΠΑ και την κατανομή των πόρων του ΕΠΑ, όπως αυτοί προαναφέρθηκαν.

Οι επιλέξιμες κατηγορίες έργων

Στις επιλέξιμες κατηγορίες έργων για χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΕΠΑ, πέραν των δράσεων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΠΔΕ, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει, περιλαμβάνονται ενδεικτικά: δράσεις ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας επιχειρήσεων, ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων, μεταρρύθμισης του δημόσιου τομέα, ενίσχυσης της απασχόλησης, ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού, διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών και ενίσχυσης της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας του πρωτογενή τομέα.

Επίσης, χρηματοδοτούνται δράσεις χρηματοδότησης πράξεων με χρηματοδοτικά μέσα (χρηματοδοτική μίσθωση, συμμετοχή σε επενδυτικά ταμεία και άλλα μέσα επιμερισμού κινδύνου, καθεστώτα χορήγησης επιδοτήσεων, δανείων και εγγυήσεων και προγράμματα επενδυτικών δανείων που αποπληρώνονται από το ΠΔΕ). Περιλαμβάνονται, επιπλέον, δράσεις υποστήριξης συγχρηματοδοτούμενων έργων, για την έναρξη και υλοποίησή τους, καθώς και μετά την απένταξή τους ή μετά τη λήξη της περιόδου επιλεξιμότητας για συγχρηματοδότηση.

Εντάσσονται, επίσης, επιχορηγήσεις ιδιωτικών και δημόσιων φορέων για την παροχή Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) και δαπάνες διαχείρισης και διοίκησης ανώνυμων εταιρειών του Δημοσίου (όπως ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ, ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, ΕΡΓΟ-ΣΕ ΑΕ, ΟΣΕ ΑΕ κ.ά.) για την υλοποίηση έργων και προγραμμάτων υπό προϋποθέσεις. Το ΕΠΑ δεν χρηματοδοτεί πάγιες λειτουργικές ανάγκες του Δημόσιου Τομέα, δύνανται ωστόσο να χρηματοδοτηθούν επαναλαμβανόμενες επενδυτικές δράσεις. Οι κατηγορίες των επιλέξιμων έργων μπορεί να συμπληρώνονται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ύστερα από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Δημόσιων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ

Τι περιλαμβάνουν τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΤΠΑ/ΠΠΑ)

Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΤΠΑ/ΠΠΑ) θα περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστον:

• Την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης του τομέα ή της περιφέρειας, στην οποία περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, το θεσμικό πλαίσιο του φορέα κατάρτισης με βάση το οποίο αναλαμβάνει την κατάρτιση του Προγράμματος, τα εθνικά στρατηγικά κείμενα για τον τομέα ή τα κείμενα στρατηγικής της περιφέρειας με τις υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί, την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης ανά τομέα παρέμβασης, την ανάλυση των δυνατοτήτων, των απειλών, των ευκαιριών και των αδυναμιών, και την αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης όπως αποτυπώνεται για τον τομέα ή την Περιφέρεια, με βάση τα έργα που εκτελούνται κατά τη φάση της κατάρτισης του προγράμματος, ανεξαρτήτως πηγής χρηματοδότησης.
• Τον αναπτυξιακό προγραμματισμό για την περίοδο 2021-2025, ο οποίος περιλαμβάνει, κυρίως, τη στρατηγική του τομέα ή της περιφέρειας για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, με τον προσδιορισμό των ειδικών αναπτυξιακών στόχων του προγράμματος και την αντιστοίχισή τους με τους αναπτυξιακούς στόχους του ΕΠΑ. Τους άξονες προτεραιότητας και τη συσχέτισή τους με τις προτεραιότητες του ΕΠΑ, κατηγορίες δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν ή και συγκεκριμένα έργα, την τεκμηρίωση της ανάγκης χρηματοδότησης από τους πόρους του ΕΠΑ (ενδεικτικά, μη επιλεξιμότητα από συγχρηματοδοτούμενους πόρους κ.λπ.), τους δείκτες εκροών και τους πιθανούς δικαιούχους για χρηματοδότηση των έργων τους. Ειδικά για την πρώτη προγραμματική περίοδο, μπορεί να δημιουργηθεί άξονας προτεραιότητας υποστήριξης των εποπτευόμενων φορέων του οικείου Υπουργείου ή της Περιφέρειας ή υπηρεσιών του φορέα κατάρτισης, ο οποίος δεν συσχετίζεται με προτεραιότητα του ΕΠΑ.
• Την τεχνική βοήθεια του προγράμματος. Ειδικότερα, σε κάθε Πρόγραμμα δύναται να δημιουργηθεί άξονας τεχνικής βοήθειας, σύμφωνα με το άρθρο 134 του ν. 4635/2019 (Α΄167), όπως κάθε φορά ισχύει, ο οποίος θα περιλαμβάνει τις ενέργειες που θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας και τους δικαιούχους. Ο άξονας τεχνικής βοήθειας υποστηρίζει την υλοποίηση των στόχων και προτεραιοτήτων του οικείου προγράμματος στο σύνολό τους, καθώς και τη λειτουργία του συστήματος και της δομής διαχείρισής του, και δεν συσχετίζεται με προτεραιότητα του ΕΠΑ. Εάν το πρόγραμμα δομείται σε υποπρογράμματα, μπορεί να υπάρχει άξονας τεχνικής βοήθειας σε κάθε υποπρόγραμμα.
• Τον προϋπολογισμό του προγράμματος, που περιλαμβάνει τους χρηματοδοτικούς πίνακες με κατανομή ανά έτος, υποπρόγραμμα και άξονα προτεραιότητας.
• Τη συμβολή του ΤΠΑ/ΠΠΑ στην εφαρμογή δημοσίων πολιτικών, η οποία περιλαμβάνει, κυρίως, τη συμβατότητα ή συμπληρωματικότητα του προγραμματισμού με τις ευρωπαϊκές πολιτικές του αντίστοιχου τομέα, με τις εθνικές στρατηγικές του τομέα ή της περιφέρειας και τις επιπτώσεις από την υλοποίηση προγραμματισμένων μεγάλων έργων.
• Τις οριζόντιες αρχές, με έμφαση κυρίως, στην παρουσίαση της συμβολής του προγράμματος στην βιώσιμη ανάπτυξη, την ισότητα των ευκαιριών και την κατάργηση των διακρίσεων,
• Την υπηρεσία ή τις υπηρεσίες διαχείρισης του προγράμματος, με αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη σύσταση, τη λειτουργία, την οργάνωση και τις αρμοδιότητές τους.
• Τα βασικά κριτήρια επιλογής των έργων του προγράμματος, όπως αναφέρονται στο άρθρο 129 του ν. 4635/2019 (Α΄167) και την εξειδίκευση τους, εφόσον απαιτείται.
• Ειδικά και άλλα θέματα καιτη συνοπτική περιγραφή της διαδικασίας σχεδιασμού του προγράμματος (ιδίως τα βήματα που ακολουθήθηκαν για το σχεδιασμό του Προγράμματος με αναφορά στις ενέργειες που έγιναν για την πραγματοποίηση τομεακών ή/και θεματικών συναντήσεων/ημερίδων/τηλεδιασκέψεων, με τη συμμετοχή όλων των φορέων χάραξης πολιτικής σε τομεακό ή περιφερειακό επίπεδο, των κοινωνικοοικονομικών εταίρων και λοιπών ενδιαφερόμενων μερών).

Τα Τομεακά Προγράμματα

Τέλος, όσον αφορά τα Τομεακά Αναπτυξιακά Προγράμματα, αυτά δύνανται να διαρθρώνονται σε Υποπρογράμματα και να ορίζεται διακριτή Υπηρεσία Διαχείρισής τους. Σε αυτή την περίπτωση, η ανάλυση της στρατηγικής δύναται να δοθεί ανά υποπρόγραμμα. Τα υποπρογράμματα διαρθρώνονται σε άξονες προτεραιότητας, οι οποίοι περιλαμβάνουν τις προτεραιότητες για τον τομέα πολιτικής του Υποπρογράμματος. Τα υποπρογράμματα είναι αναπόσπαστο μέρος του οικείου Προγράμματος με το οποίο συνυποβάλλονται και εγκρίνονται ενιαία.

Δείτε εδώ στο ecopress: Την υπουργική απόφαση για την κατάρτιση, υποβολή Τομεακών Περιφερειακών Προγραμμάτων