Αναδασώσεις: πολεοδομικά και ιδιοκτησιακά θέματα στις καμένες εκτάσεις

Του Βαγγέλη Αποστόλου*

Καμία πράξη κήρυξης αναδασωτέων, δηλαδή από το 1975 που θεσπίστηκε συνταγματικά η συγκεκριμένη δέσμευση, δεν έχει ολοκληρωθεί ως σήμερα. Η κήρυξη αναδασωτέων δεν μπορεί να είναι επί χάρτου.

Η κινητοποίηση των πολιτών της Παλαιάς Πεντέλης για να ξαναγίνουν δάσος τα καμένα περνά όχι μόνο μέσα από την τυπική κήρυξή τους ως αναδασωτέα, αλλά κυρίως από τη διασφάλιση των προϋποθέσεων μιας πραγματικής αναδάσωσης και όχι μόνο επί χάρτου.

Είναι η πρώτη διαδικασία που προβλέπεται από τα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος και από τη Δασική Νομοθεσία (Ν. 998/79), που όταν καταστρέφονται κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέα, απαγορευμένης οποιασδήποτε άλλης χρήσης. Γι’ αυτό και η πρώτη παρέμβαση πρέπει να αφορά στην οριοθέτηση των καμένων δασικού, αγροτικού και αστικού χαρακτήρα που αυτή την ώρα πρέπει να βρίσκεται σε εξέλιξη.

Πυρκαγιές στο φυσικό περιβάλλον της χώρας μας είχαμε και θα έχουμε, γιατί στο μεσογειακό δασικό οικοσύστημά μας κυριαρχούν τα πυρόφιλα είδη, με βασικότερο τη χαλέπιο πεύκη. Κι αυτή η βλάστηση αν συνδυαστεί με τα μελτέμια, τις υψηλές θερμοκρασίες και το δύσκολο ανάγλυφο δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα για τους εμπρηστές.

Και εμπρηστής δεν είναι η κλιματική αλλαγή. Είναι κάποιο ανθρώπινο χέρι, από τον εγκληματικά αμελή πολίτη που βάζει φωτιές για να κάψει κλαδιά, μέχρι το δημοτικό άρχοντα που παίρνουν φωτιά οι χωματερές του Δήμου του, τη ΔΕΗ με τους υποσταθμούς και τα καλώδιά της κυρίως την Πολιτεία που την επόμενη ημέρα σκέπτεται πως θα τακτοποιήσει τους καταπατητές. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει και μεγεθύνει τις επιπτώσεις.

Πρώτο βήμα λοιπόν, η οριοθέτηση των καμένων και η καταγραφή τους, από την οποία πρέπει να αναδειχτούν χωριστά οι καταστροφές στα δασικού, αγροτικού και αστικού χαρακτήρα εδάφη. Τα δασικά κηρύσσονται άμεσα αναδασωτέα σύμφωνα με το άρθρο 117 παρ. 3 που αναφέρει ότι κι αυτό ισχύει και για τις εκτάσεις που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες από προηγούμενες πυρκαγιές, δηλαδή η εκ νέου κήρυξή τους είναι υποχρεωτική.

Η πράξη κήρυξης αναδασωτέων των καμένων εκτάσεων πρέπει να παρακολουθείται μέχρι την ολοκλήρωσή της, μη επιτρεπομένης της αναστολής ή της κατάργησής της, αφού πρόκειται για υποχρέωση της Πολιτείας που έχει άμεση σχέση με συνταγματική υποχρέωση.

Μέχρι σήμερα συμβαίνει και το εξής παράδοξο: Καμία πράξη κήρυξης αναδασωτέων, δηλαδή από το 1975 που θεσπίστηκε συνταγματικά η συγκεκριμένη δέσμευση, δεν έχει ολοκληρωθεί ως σήμερα δηλαδή δεν εξετάστηκαν τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης πράξης. Υπάρχουν εκτάσεις που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες περισσότερες από μία φορές.

Το πρώτο πρόβλημα που θα αναδείξει η οριοθέτηση των καμένων για τις δασικού χαρακτήρα εκτάσεις είναι το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου.

Πρόκειται για ένα μαχητό, αλλά ουσιαστικό κριτήριο στήριξης της εμπράγματης δασικού χαρακτήρα περιουσίας του κράτους που μέχρι πρόσφατα υποχρέωνε το διεκδικητή τους να προσκομίσει τα απαραίτητα αποδεικτικά, ενώ με πρόσφατη ρύθμιση η κυβέρνηση υποχρεώνει το Δημόσιο να αποδείξει την ιδιοκτησία, αγνοώντας το τεκμήριο κυριότητας.

Όμως σε ένα μεγάλο μέρος αυτής της περιουσίας ήδη ασκείται η αγροτική εκμετάλλευση . Είναι χαρακτηριστική η ελαιοκαλλιέργεια που ασκείται στην ημιορεινή Ελλάδα και έχει ήδη συνδεθεί εδώ και πολλά χρόνια με τη κυριότητα.

Πολλά τα ζητήματα που εσκεμμένα αγνοεί η Κυβέρνηση, όπως:

-Γιατί δεν καταργεί τις οικιστικές πυκνώσεις που η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε μη νόμιμη και ακυρωτέα την κοινή Υπουργική Απόφαση που εξαιρούσε τους οικισμούς αυθαιρέτων από τους δασικούς χάρτες ;

-Γιατί η Κυβέρνηση συνεχίζει να στηρίζει τις αλλαγές χρήσεις που αποτολμήθηκαν με την αρ.2499/2012 περιβαλλοντοκτόνο απόφαση του ΣτΕ με δήθεν ερμηνεία συνταγματικών περιορισμών και της δασικής νομοθεσίας (Ν.998/1979) και αποτέλεσε εργαλείο ενταφιασμού του δασικού οικοσυστήματος.

-Πότε επιτέλους θα αποσυρθεί αυτή η ρύθμιση;

Κι επειδή πολλά λέγονται για νέα δάση μετά τις πυρκαγιές, που αφήνουν ακόμη ανοιχτά ζητήματα αλλαγής χρήσης, να ξεκαθαριστεί από την αρχή ένα πράγμα, όχι μόνο πρέπει να αφήνεται στη φύση το αναγεννητικό έργο, αλλά και να βοηθιέται γι’ αυτό.

Σχετικά όμως με τα δασικού χαρακτήρα εδάφη, καμένα και μη, θα εμφανιστούν και πολλά ζητήματα που πρέπει να απαντηθούν, όπως η πρώτη νομοθετική παρέμβαση του Ελληνικού κράτους στα ιδιοκτησιακά ζητήματα που αφορούν τις μη καλλιεργούμενες και μη κατοικούμενες περιοχές.

Όλες αυτές οι εκτάσεις πολεμικώ δικαίω ανήκουν στο ελληνικό κράτος ως διάδοχο του Οθωμανικού. Ασφαλώς και δεν έχει τίτλους το Δημόσιο, έχει όμως τις συνθήκες απελευθέρωσης που συνιστούν για το Δημόσιο σε κάθε περίπτωση ένα μαχητό τεκμήριο ιδιοκτησίας, που διαμορφώθηκε από ιστορικούς λόγους και επικράτησε σε όλη τη νομολογία της δασικής νομοθεσίας του ελληνικού κράτους. Καμία αναφορά στη συγκεκριμένη ρύθμιση.

Πλέον αυτού είναι και τα δικαιώματα του ελληνικού Δημοσίου επί της δημόσιας γης που κηρύχθηκαν απαράγραπτα από το 1915 και έκτοτε δεν χωρεί χρησικτησία. Επίσης από το 1922 με διάφορες διατάξεις και από το 1929 με το δασικό κώδικα απαγορεύτηκε η κατάτμηση, ενώ το 1900 εμφανίζεται ως μηχανισμός προστασίας και η θέσπιση της αναδασωτέας έκτασης. Όλα αυτά αγνοούνται.

Δυστυχώς από την μη εφαρμογή του Συντάγματος και τη δασική νομοθεσία προέκυψαν προβλήματα και αδιέξοδα. Εάν είχε προχωρήσει η εφαρμογή του ν.248/76 για το δασικό κτηματολόγιο ή συνταχθεί το Δασολόγιο που προέβλεπε ο εκτελεστικός του Συντάγματος ν.998/79 ή αν προχωρούσε η σύνταξη των δασικών χαρτών που προβλέπεται εδώ και χρόνια στο πλαίσιο του Εθνικού Κτηματολογίου, θα είχαμε μία ακριβή εικόνα για το μέγεθος του κάθε προβλήματος. Καμία αναφορά.

Τα προβλήματα αυτά με έφεραν ως υπουργό να έχω διαφορετική άποψη από την Κυβέρνηση για τη σύνταξη των δασικών χαρτών, πράγμα για το οποίο τελικά δικαιώθηκα, αφού το ΣτΕ απέρριψε και τις δύο προτάσεις για τη μερική κύρωση των Δασικών χαρτών.

Ένα ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι το πότε τελικά θα συμμορφωθεί η Πολιτεία με τις τρεις αποφάσεις του ΣτΕ, με τις οποίες κρίθηκαν ως παράνομες και αντισυνταγματικές βασικές διαδικασίες της κατάρτισης των δασικών χαρτών της πρώτης φάσης, με τη χαρτογραφήση και παράδοση των χορτολιβαδικών εκτάσεων στη γεωργία για διαχείριση και διάθεση μόνον γεωργική και κτηνοτροφική, όπως το άρθρο 74 του ν 998/79 προβλέπει. Καμία αναφορά.

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς αυτών των εκτάσεων δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, δηλαδή πριν την κύρωση των δασικών χαρτών. Πρέπει πρώτιστα η Κυβέρνηση να αποσύρει τις προθέσεις της, να καταργήσει το μαχητό έτσι κι αλλιώς τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου, όπου ισχύει, γιατί τότε αυτό θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη επιβράβευση των καταπατήσεων δημόσιας περιουσίας από καταβολής του Ελληνικού κράτους. Είναι πολλοί αυτοί που βλέπουν πίσω από την κυριότητα και την αλλαγή χρήσης. Να μην το επιτρέψουμε.

Θέλω να πιστεύω ότι όσοι ασχολούνται με το φυσικό περιβάλλον γνωρίζουν ότι η χώρα μας διαθέτει ισχυρότατη συνταγματική προστασία (Άρθρα 24 και 17 του Συντάγματος), αλλά και δασική νομοθεσία και πλούσια νομολογία.

Την ίδια βέβαια στιγμή πρέπει να ολοκληρωθούν οι εργασίες περιβαλλοντικής αποκατάστασης, δηλαδή της αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας των καμένων, πράγμα που αγνοείται ακόμη και ως αναφορά από τη Κυβέρνηση .

Η κήρυξη αναδασωτέων δεν μπορεί να είναι επί χάρτου.

*Βαγγέλης Αποστόλου, πρ. Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Εύβοιας, πρ. Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων

news247