To ΣτΕ ακυρώνει την εκτός σχεδίου δόμηση, σε παρόδιες ιδιοκτησίες – Συναγερμός στο ΥΠΕΝ

Αποκάλυψη ecopress

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το Συμβούλιο της Επικρατείας με απόφαση του ακυρώνει τις διοικητικές πράξεις αναγνώρισης δημοτικών, αγροτικών και κοινοτικών οδών στις εκτός σχεδίου περιοχές όλης της χώρας. Ανοίγει πελώριο  θέμα νομιμότητας για χιλιάδες παρόδιες  ιδιοκτησίες, που έχουν ανεγερθεί με νόμιμη οικοδομική άδεια και παράλληλα «παγώνει» η οικοδομή και η κτηματαγορά στις εκτός σχεδίου περιοχές.  

Στο ΥΠΕΝ  έχει σημάνει «συναγερμός»,  καθώς η πολιτική ηγεσία και η διοικητική ιεραρχία του υπουργείου  είναι υποχρεωμένοι να κάνουν αποδεκτή την «απόφαση – καταπέλτη» του ΣτΕ και να εκδώσουν άμεσα σχετική οδηγία – εγκύκλιο προς όλες τις πολεοδομίες της χώρας.

Στο μεταξύ ήδη με απόφαση της Γενικής Διευθύντριας Πολεοδομίας του ΥΠΕΝ συστάθηκε «ομάδα εργασίας με σκοπό την επίλυση των θεμάτων που έχουν ανακύψει μετά από σχετικές Αποφάσεις του ΣτΕ που ακυρώνουν διοικητικές πράξεις αναγνώρισης οδών σε εκτός σχεδίου περιοχές» με αυστηρό χρονοδιάγραμμα μέχρι 31/12/2018.

Η συντριπτική πλειοψηφία 

Η απόφαση του ΣτΕ (848/2018 με τίτλο «παράνομη αναγνώριση αγροτικής οδού σε εκτός σχεδίου περιοχή»), με πρόεδρο τον κ Αθ. Ράντο και εισηγητή τον κ Χρ. Παπανικολάου, που βρίσκεται στη φάση της καθαρογραφής, επί της ουσίας ακυρώνει όλες τις υπάρχουσες και επιτάσσει να μην γίνουν νέες πράξεις χαρακτηρισμού  δημοτικών, αγροτικών και κοινοτικών οδών με αποφάσεις της Αυτοδιοίκησης (παλαιών Νομαρχιακών και Κοινοτικών Συμβουλίων και Δήμων και Περιφερειών). Δηλαδή την συντριπτική πλειοψηφία αυτών των αποφάσεων.

Η απόφαση του ΣτΕ αναγνωρίζει και επιτρέπει μόνον τις σχετικές αποφάσεις αναγνώρισης οδών σε εκτός σχεδίου περιοχές, που έχουν γίνει από το κεντρικό κράτος. Δηλαδή στο πλαίσιο ολοκληρωμένων Πολεοδομικών σχεδίων, με απόφαση υπουργού, οι οποίες συγκριτικά με το σύνολο των περιπτώσεων σε όλη την επικράτεια είναι ελάχιστες.

Αποσπασματικές πράξεις

Η απόφαση του ΣτΕ είναι «καταπέλτης» καθώς σημειώνει ότι «τo οδικό δίκτυο ενός οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί τοπική του υπόθεση, εφόσον συνάπτεται τόσο με το υπόλοιπο δίκτυο της χώρας, όσο και με την προστασία των γεωσυστημάτων του φυσικού χώρου, τα οποία αποτελούν στοιχείο της εθνικής φυσικής κληρονομιάς. Αποκλείονται οι αποσπασματικές και απρογραμμάτιστες πράξεις διαχείρισης του οδικού δικτύου, όπως η διάνοιξη, διαπλάτυνση και κατάργηση οδών βάσει εντετοπισμένων εκτιμήσεων, με γνώμονα την εξυπηρέτηση τοπικής ανάγκης χωρίς υπολογισμό των ευρύτερων επιπτώσεων που αυτές ενδέχεται να έχουν».

Η ίδια απόφαση του ΣτΕ «ακυρώνει απόφαση του « Νομάρχη Αργολίδας, ως όργανο οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης β’ βαθμού (της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης),που  αποφάσισε την αναγνώριση αγροτικής οδού ως προϋφισταμένης του έτους 1923, δηλαδή, με σκοπό να προσδώσει στην οδό αυτή τον χαρακτήρα κοινόχρηστου δρόμου, ο οποίος θα καταστήσει δομήσιμα τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στον κοινόχρηστο αυτό χώρο. Με τα δεδομένα, όμως αυτά,  – τονίζεται στην απόφαση του ΣτΕ – ο Νομάρχης αναρμοδίως προέβη στην αναγνώριση της επίδικης οδού ως προϋφισταμένης του έτους 1923, διότι η σχετική αρμοδιότητα πρέπει να ασκείται με πράξη του αρμόδιου για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό κρατικού οργάνου».

Αναζητείται λύση 

Αρμόδιοι  παράγοντες αναφέρουν  ότι το ΥΠΕΝ, με τη σύσταση της ομάδας εργασίας, θα αναζητήσει λύση νέας μεταβατικής νομοθετικής ρύθμισης, η οποία ωστόσο δεν είναι δυνατόν να καλύψει την συνολική έκταση του θέματος. Εξάλλου η ίδια η απόφαση του ΣτΕ είναι κατηγορηματική και εξαιρετικά περιοριστική, καθώς αναφέρει ότι: «Μέχρι την ολοκλήρωση του συνολικού σχεδιασμού του οδικού δικτύου, η οποία πρέπει να λάβει χώρα εντός ευλόγου χρόνου, είναι ανεκτή η κατά περίπτωση αναγνώριση δημοτικών κλπ οδών με πράξη του κατά περίπτωση αρμόδιου οργάνου πολεοδομικού σχεδιασμού, κατά τις διακρίσεις του ν. 2831/2000 και σύμφωνα με τα κριθέντα με την απόφαση 3661/2005 Ολομ. του Δικαστηρίου».

Τεχνικοί παράγοντες τονίζουν ότι η διαχρονικά μεγάλη καθυστέρηση προώθησης και ολοκλήρωσης, δηλαδή ουσιαστικά η απουσία πολεοδομικού σχεδιασμού από την πλευρά της πολιτείας, έχει ως αποτέλεσμα η πραγματική πολεοδομική διαδικασία στη χώρα μας να γίνεται επί δεκαετίες με αποφάσεις του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Συνέπειες 

Ειδικότερα οι άμεσες συνέπειες που προκύπτουν μετά την απόφαση του ΣτΕ είναι  ότι  αιφνιδίως αμφισβητείται η νομιμότητα πολλών χιλιάδων κτιρίων όλων των κατηγοριών (κατοικίες, βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες, και κάθε είδους άλλες χρήσεις),  που έχουν ανεγερθεί με οικοδομικές άδειες,  οι οποίες έχουν εκδοθεί με τις διατάξεις  της κατά παρέκκλιση εκτός σχεδίου δόμησης του ΠΔ του 1985, ως παρόδιες σε χαρακτηρισμένους δημοτικούς και κοινοτικούς δρόμους ιδιοκτησίες.

Ταυτοχρόνως ένα μεγάλο πλήθος οικοπέδων που έχουν πρόσωπο σε δημοτικούς και κοινοτικούς δρόμους τουλάχιστον προς το παρόν «αχρηστεύεται»,  καθώς οι ιδιοκτήτες τους  δεν μπορούν να κάνουν άμεση χρήση των διοικητικών πράξεων αναγνώρισης δημοτικών και κοινοτικών οδών , προκειμένου να εκδώσουν νόμιμες οικοδομικές άδειες και να αξιοποιήσουν τις περιούσιες τους. Παράλληλα δημιουργούνται επιπτώσεις στην κτηματαγορά καθώς  αλλάζουν τα δεδομένα και η αξία των ακινήτων για  αγοραπωλησίες εκτός σχεδίου οικοπέδων, που εμπίπτουν στις σχετικές με την απόφαση του ΣτΕ ανατροπές και εξελίξεις.

Η απόφαση του ΣτΕ

Στο πλήρες κείμενο περίληψης της απόφασης του ΣτΕ (848/2018 με τίτλο «παράνομη αναγνώριση αγροτικής οδού σε εκτός σχεδίου περιοχή»), με πρόεδρο τον κ Αθ. Ράντο και εισηγητή τον κ Χρ. Παπανικολάου, που βρίσκεται στη φάση της καθαρογραφής, σημειώνονται τα ακόλουθα:

-Τo οδικό δίκτυο ενός οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί τοπική του υπόθεση, εφόσον συνάπτεται τόσο με το υπόλοιπο δίκτυο της χώρας, όσο και με την προστασία των γεωσυστημάτων του φυσικού χώρου, τα οποία αποτελούν στοιχείο της εθνικής φυσικής κληρονομιάς. Αποκλείονται οι αποσπασματικές και απρογραμμάτιστες πράξεις διαχείρισης του οδικού δικτύου, όπως η διάνοιξη, διαπλάτυνση και κατάργηση οδών βάσει εντετοπισμένων εκτιμήσεων, με γνώμονα την εξυπηρέτηση τοπικής ανάγκης χωρίς υπολογισμό των ευρύτερων επιπτώσεων που αυτές ενδέχεται να έχουν.

-Κατά την έννοια των περιοριστικών της δόμησης διατάξεων του από 24.5.1985 π.δ/τος, οι οποίες αποβλέπουν, πρωτίστως, στη διαφύλαξη του ιδιαίτερου χαρακτήρα των εκτός σχεδίου περιοχών, η κατ’ εξαίρεση επιτρεπόμενη στις περιοχές αυτές δόμηση τελεί υπό την προϋπόθεση ότι πληρούται, πάντως, ο βασικός κανόνας δόμησης της εν γένει πολεοδομικής νομοθεσίας, κατά τον οποίο δομήσιμα είναι τα γήπεδα, που έχουν πρόσωπο, κοινό όριο δηλαδή, σε κοινόχρηστο χώρο νομίμως υφιστάμενο, μη προκύψαντα από ιδιωτική βούληση, διότι, άλλως, θα καθίστατο δυνατή η δόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές υπό όρους ευνοϊκότερους από την ανωτέρω άποψη, ακόμη και εκείνων που ισχύουν στις εντός σχεδίου περιοχές.

-Μέχρι την ολοκλήρωση του συνολικού σχεδιασμού του οδικού δικτύου, η οποία πρέπει να λάβει χώρα εντός ευλόγου χρόνου, είναι ανεκτή η κατά περίπτωση αναγνώριση δημοτικών κλπ οδών με πράξη του κατά περίπτωση αρμόδιου οργάνου πολεοδομικού σχεδιασμού, κατά τις διακρίσεις του ν. 2831/2000 και σύμφωνα με τα κριθέντα με την απόφαση 3661/2005 Ολομ. του Δικαστηρίου. Τέλος, κατά το αυτό μεταβατικό διάστημα, ειδικές αρμοδιότητες εξακολουθούν να ασκούνται κατά τα προβλεπόμενα στις οικείες διατάξεις, όπως λ.χ. η αρμοδιότητα αναγνώρισης δημοτικής ή κοινοτικής οδού κατ’ άρθρο 162 παρ. I του ΚΒΠΝ (1 του π.δ/τος της 24-31.5.1985), ασκούμενη με την έκδοση πράξης του, κατά τις αμέσως ανωτέρω) διακρίσεις, αρμόδιου κατά περίπτωση κρατικού οργάνου, ανάλογα με το αντικείμενο και το εύρος εφαρμογής της, καθώς και η αρμοδιότητα του άρθρου 20 του ν.δ/τος της 17.7.1923, η οποία ασκείται με πράξη του αρμόδιου Υπουργού.

-Ο Νομάρχης Αργολίδας, ως όργανο οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης β’ βαθμού (της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης), αποφάσισε την αναγνώριση αγροτικής οδού ως προϋφισταμένης του έτους 1923, δηλαδή, με σκοπό να προσδώσει στην οδό αυτή τον χαρακτήρα κοινόχρηστου δρόμου, ο οποίος θα καταστήσει δομήσιμα τα οικόπεδα που έχουν πρόσωπο στον κοινόχρηστο αυτό χώρο. Με τα δεδομένα, όμως αυτά, ο Νομάρχης αναρμοδίως προέβη στην αναγνώριση της επίδικης οδού ως προϋφισταμένης του έτους 1923, διότι η σχετική αρμοδιότητα πρέπει να ασκείται με πράξη του αρμόδιου για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό κρατικού οργάνου.

Η απόφαση του ΥΠΕΝ για σύσταση Ομάδας Εργασίας

Η απόφαση της Γενικής Διευθύντριας Πολεοδομίας του ΥΠΕΝ Ντόρας Γαλάνη αρχιτέκτονας- Πολεοδομός με θέμα  «ύσταση και συγκρότηση μη αμειβόμενης Ομάδας Εργασίας σχετικά με την αναγνώριση οδών εκτός σχεδίου», έχει ως εξής:

Έχοντας υπ’ όψιν:

Τις διατάξεις του άρθρου 87 παρ. 2 του ν. 3528/2007 «Κύρωση του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.» (ΦΕΚ 28^Α), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει (ΦΕΚ 51^Α/10).

Τις διατάξεις του άρθρου 90 του «Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα» που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ Α’98)

Την με Α.Π. ΥΠΕΝ/ΔΔΥ/34174/5160/05.06.2018 Απόφαση Υπουργού ΠΕΝ «Τοποθέτηση Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης Πολεοδομίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας» (ΑΔΑ: 60ΤΔ4653Π8-ΗΧΟ).

Το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.

Αποφασίζουμε : Συγκροτούμε ομάδα εργασίας με σκοπό την επίλυση των θεμάτων που έχουν ανακύψει μετά από σχετικές Αποφάσεις του ΣτΕ που ακυρώνουν διοικητικές πράξεις αναγνώρισης οδών σε εκτός σχεδίου περιοχές.

Αντικείμενο της ομάδας εργασίας είναι:

α) η μελέτη/διερεύνηση του νομοθετικού πλαισίου και της αντίστοιχης νομολογίας για την αναγνώριση οδών εκτός σχεδίου.

β) η εισήγηση των απαραίτητων ενεργειών ή/και νομοθετικών διατάξεων σε σχέση με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο για την αναγνώριση οδών σε εκτός σχεδίου περιοχές.

Το αντικείμενο της ομάδας εργασίας θα προσδιοριστεί λεπτομερέστερα μετά τη μελέτη των πάρα πάνω και των στοιχείων που έχουν διαβιβαστεί και τεθεί υπόψη των αρμοδίων Υπηρεσιών της Γενικής Δ/νσης Πολεοδομίας.

Η ομάδα εργασίας είναι εξαμελής και σε αυτήν συμμετέχουν:

Από τη Δ/νση Πολεοδομικού Σχεδιασμού ο κ. Θεοδόσιος Ψυχογιός, του κλάδου ΠΕ Μηχανικών με Α’ Βαθμό, Προϊστάμενος της Δ/νσης και η κα Γεωργία Σπηλιοπούλου του κλάδου ΠΕ Μηχανικών με Α’ Βαθμό.

Από τη Δ/νση Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων, ο κ. Νικόλαος Μπίας, του κλάδου ΠΕ Μηχανικών με Α’ Βαθμό, αν. Προϊστάμενος της Δ/νσης και η κα Ελένη Κουρή του κλάδου ΠΕ Μηχανικών με Α’ Βαθμό.

Από τη Δ/νση Τοπογραφικών Εφαρμογών, ο κ. Σταύρος Παυλόπουλος, του κλάδου ΠΕ Μηχανικών με Α’ Βαθμό, Προϊστάμενος της Δ/νσης και η κα Έλλη Κρασσοπούλου του κλάδου ΠΕ Μηχανικών με Β’ Βαθμό.

Η ομάδα εργασίας συνεδριάζει σε τακτά χρονικά διαστήματα μετά από συνεννόηση των μελών της, στα γραφεία του ΥΠΕΝ, Αμαλιάδος 17 και είναι μη αμειβόμενη. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της, η ομάδα εργασίας δύναται να συνεργάζεται με άλλες Υπηρεσίες του Δημοσίου. Το έργο της Ομάδας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως 31.12.2018.