ΥΠΕΝ: Αβέβαιη η ψήφιση του νομοσχεδίου για τα δασικά αυθαίρετα

Του Αργύρη Δεμερτζή/

«Πιθανά η προκήρυξη εκλογών δεν θα δώσει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της Κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Με την κατάθεση όμως του νομοσχεδίου αποδεικνύουμε την επάρκεια επίλυσης αυτών των πολύ δύσκολων προβλημάτων με σεβασμό στις επιταγές του Συντάγματος».

Αυτά αναφέρονται σε δήλωση του αν ΥΠΕΝ Σ. Φάμελλου, που συνόδευσε την κατάθεση το απόγευμα της Παρασκευής 31 Μαΐου 2019  του σχεδίου νόμου με τίτλο  «ανάρτηση δασικών χαρτών περιοχών εντός των ιωδών περιγραμμάτων, διαδικασία ελέγχου, περιβαλλοντική διαχείριση αυτών και άλλες διατάξεις» , σύμφωνα με απόφαση, που ελήφθη στο υπουργικό συμβούλιο το μεσημέρι της Παρασκευής 31 Μαΐου 2019 σχετικά με το νομοθετικό έργο, που θα αναπτύξει η κυβέρνηση έχοντας θέσει ήδη τη χώρα σε προεκλογική τροχιά.

Επιβεβαιώνεται το ρεπορτάζ του ecopress, που παρουσίασε τις βασικές κατευθύνσεις του τελικού σχεδίου νόμου του ΥΠΕΝ σημειώνοντας παράλληλα ότι  «εκκρεμούν τελικές αποφάσεις σε επίπεδο κυβέρνησης και πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ  εάν το τελικό σχέδιο νόμου  θα κατατεθεί ή όχι τις επόμενες ημέρες ακόμη και χωρίς άμεση προοπτική να ψηφιστεί στη Βουλή».

ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΑ ΔΑΣΙΚΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ – ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΙΣ- ΟΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ – ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΟΥ ECOPRESS

Δήλωση Σωκράτη Φάμελλου

Η δήλωση του αν ΥΠΕΝ έχει ως εξής: «Καταθέσαμε πριν από λίγο στη Βουλή νομοσχέδιο για τους δασικούς χάρτες που επιλύει όλα τα προβλήματα που αναδείχθηκαν κατά την τελευταία τετραετία. Προβλήματα πολιτικής ανεπάρκειας και υστεροβουλίας των προηγούμενων κυβερνήσεων σε όλη τη μεταπολίτευση, που στέρησαν από την πατρίδα μας πόρους ανάπτυξης και πόρους διαχείρισης του περιβάλλοντος.

Ειδικό θέμα που επιλύεται στο νομοσχέδιο είναι οι οικιστικές πυκνώσεις, όπου προβλέπεται ολοκλήρωση των δασικών χαρτών σε αυτές, ενώ αντιμετωπίζονται τα θέματα των δασωμένων αγρών, χορτολιβαδικές εκτάσεις σε περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του δημοσίου, χρονικές παρατάσεις για τους χάρτες που είναι σε εξέλιξη, εφαρμογή των δασικών χαρτών και στις περιοχές με πολεοδομικό σχέδιο σε εξέλιξη ή μη οριοθετημενο οικισμό, καθώς και λοιπά θέματα δασικής νομοθεσίας.

Πιθανά η προκήρυξη εκλογών δεν θα δώσει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της Κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Με την κατάθεση όμως του νομοσχεδίου αποδεικνύουμε την επάρκεια επίλυσης αυτών των πολύ δύσκολων προβλημάτων με σεβασμό στις επιταγές του Συντάγματος αλλά και δεσμευόμαστε έναντι των πολιτών για την επίλυση των προβλημάτων και ολοκλήρωση των δασικών χαρτών από την νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.»

Πως φθάσαμε στο νέο νομοσχέδιο

Σύμφωνα με ενημέρωση του ΥΠΕΝ οι εξέλιξη των γεγονότων έχει ως εξής:

Το έτος 2016 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έθεσε ως προτεραιότητα την υλοποίηση του έργου των δασικών χαρτών, έργο το οποίο δεν είχε προχωρήσει επί δεκαετίες, παρά την επιταγή του Συντάγματος για την κατάρτιση δασολογίου. Σήμερα έχει προχωρήσει το έργο των δασικών χαρτών και έχει κυρωθεί ποσοστό 41,5 % της χώρας.

Για την επίσπευση της κύρωσης των δασικών χαρτών χρειάστηκε να γίνει δομική αλλαγή στο ν.3889/2010 (Α΄ 182), που περιέχει τις ρυθμίσεις για τους δασικούς χάρτες, μεταξύ άλλων και με την εισαγωγή της έννοιας των οικιστικών πυκνώσεων που αποτυπώθηκαν με ιώδες περίγραμμα , για τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα να εξαιρεθούν προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, ώστε να μην καθυστερήσει η διαδικασία των αντιρρήσεων και κύρωσης των ανωτέρω χαρτών, και οι περιπτώσεις αυτές να εξεταστούν συνολικά από το νομοθέτη σε επόμενο στάδιο.

Έτσι, με την ψήφιση του ν. 4389/2016 (Α΄ 94), προστέθηκε η παρ. 4 στο άρθρο 23 του ν. 3889/2010, που αφορά τα εγκεκριμένα ή άλλα σχέδια πόλης, και προβλέφθηκε η υποχρέωση των δήμων να οριοθετήσουν στα υπόβαθρα που χρησιμοποιούνται για την κατάρτιση των δασικών χαρτών, τις οικιστικές πυκνώσεις που τυχόν έχουν στο χώρο ευθύνης τους. Στη συνέχεια, στο ίδιο άρθρο συμπεριλήφθησαν και τα κριτήρια προσδιορισμού οικιστικής πύκνωσης ιώδους περιγράμματος.

Στη συνέχεια το Συμβούλιο της Επικρατείας με την υπ’ αριθμ. 685/2019 απόφασή  του έκρινε ότι  δεν είναι σύμφωνη με το σύνταγμα η οριστική  εξαίρεση από την ανάρτηση του δασικού χάρτη των δασικών περιοχών που περικλείονται στο ιώδες περίγραμμα. Η οριστική αυτή εξαίρεση, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, συνάγεται  από το γεγονός ότι  δεν προβλέπεται στο νόμο άλλη διαδικασία, για την διάγνωση του τυχόν δασικού τους χαρακτήρα η οποία να υποκαθιστά την ανάρτηση και την υποβολή ενστάσεων, με αποτέλεσμα οι εν λόγω δασικές εκτάσεις του ιώδους περιγράμματος να μη συμπεριληφθούν στους δασικούς χάρτες οποτεδήποτε αυτοί κυρωθούν.

Έχοντας υπόψη την ανωτέρω απόφαση  αλλά και την ανάγκη διαχείρισης των περιοχών με αυθαίρετη δόμηση εντός εκτάσεων δασικού χαρακτήρα , το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην σύνταξη σχεδίου νόμου με το οποίο καταργείται η εξαίρεση από την ανάρτηση των οικιστικών πυκνώσεων ιώδους περιγράμματος, εισάγεται διαδικασία διπλού ελέγχου των εκτάσεων που υποδείχθηκαν ως οικιστικές πυκνώσεις ιώδους περιγράμματος και τέλος προβλέπεται η  περιβαλλοντική διαχείριση τους. Η ανάγκη της διαχείρισης των περιοχών αυτών προκύπτει από την δημιουργηθείσα εδώ και δεκαετίες κατάσταση στις περιοχές αυτές, όπου υπήρξε παραβίαση της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, την ύπαρξη πληθώρας πρωτοκόλλων κατεδάφισης και την επιβολή υψηλών προστίμων για πρωτόκολλα ειδικής αποζημίωσης τα οποία δεν έχουν εκτελεστεί. Ακόμη, μέσα από την διαδικασία που θεσπίζεται καταγράφεται λεπτομερώς και αποτυπώνεται η αυθαίρετη δόμηση εντός των εκτάσεων που υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας στοιχεία που καταστούν πιο εύκολη και άμεση την επέμβαση των αρμόδιων αρχών για την αποτροπή κάθε προσπάθειας ανέγερσης κτιρίων εντός αυτών.

Ενημερωτικό σημείωμα του ΥΠΕΝ

Τεκμηρίωση άρθρων 1 έως 19 του σχεδίου νόμου «Ανάρτηση δασικών χαρτών περιοχών εντός των ιωδών περιγραμμάτων, διαδικασία ελέγχου, περιβαλλοντική διαχείριση αυτών και άλλες διατάξεις»

Γενική τεκμηρίωση

Το έτος 2016 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έθεσε ως προτεραιότητα την υλοποίηση του έργου των δασικών χαρτών, έργο το οποίο δεν είχε προχωρήσει επί δεκαετίες, παρά την επιταγή του Συντάγματος για την κατάρτιση δασολογίου.

Για την επίσπευση της κύρωσης των δασικών χαρτών εισήχθη στο νόμο 4389/2016 η έννοια και τα κριτήρια προσδιορισμού των οικιστικών πυκνώσεων με ιώδες περίγραμμα, για τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα να καθορισθούν από τις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων και να εξαιρεθούν προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, ώστε να μην καθυστερήσει η διαδικασία των αντιρρήσεων και κύρωσης των ανωτέρω χαρτών, και οι περιπτώσεις αυτές να εξεταστούν συνολικά από το νομοθέτη σε επόμενο στάδιο.

Στους μέχρι σήμερα θεωρημένους δασικούς χάρτες, η έκταση που οριοθέτησαν οι δήμοι ως οικιστικές πυκνώσεις αντιστοιχούν σε περίπου 120.000 στρέμματα, δηλαδή περίπου στο 0,18% της έκτασης της χώρας. Από αυτή την έκταση μόλις το 18% είναι σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, δηλαδή περίπου μόνο το 0,04% της χώρας, δηλαδή 20.000 στρέμματα

Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η εξαίρεση έχει βοηθήσει να κυρωθούν δασικοί χάρτες στη χώρα στο 44,3% της έκτασης, όταν πριν δύο χρόνια και για 42 χρόνια είχαν κυρωθεί μόλις στο 1% της έκτασης της χώρας.

Στο πλαίσιο των παραπάνω προβλέψεων εξαίρεσης και με βάση την εισήγηση 17μελούς ομάδας εργασίας, αποτελούμενης από νομικούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, στελέχη υπηρεσιών, ειδικούς επιστήμονες, δασολόγους και μηχανικούς, το ΥΠΕΝ προχώρησε στην ανάρτηση σε δημόσια διαβούλευση του Σχεδίου Νόμου «Περιβαλλοντική διαχείριση των περιοχών με οικιστικές πυκνώσεις, ιώδους περιγράμματος».

Το σχέδιο νόμου προβλέπει τα εξής:

• Κύρωση δασικών χαρτών στο 100% της χώρας που ικανοποιεί την πλήρη συνταγματική υποχρέωση
• Άμεση προστασία περιοχών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κρίσιμο φυσικό κεφάλαιο
• Αποκατάσταση δασικού ισοζυγίου από την υποβάθμιση που προέκυψε λόγω των οικιστικών πυκνώσεων
• Αντιμετώπιση ενός πραγματικού κοινωνικού προβλήματος
• Αποτροπή νέας αυθαίρετης δόμησης στα δάση

Η δημόσια διαβούλευση στο opengov.gr διήρκησε από 6 Δεκεμβρίου 2018 έως 8 Ιανουαρίου 2019 και κατατέθηκαν 92 σχόλια από 62 φορείς και πολίτες.

Μετά το κλείσιμο της δημόσιας διαβούλευσης, εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 685/2019 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία έκρινε ότι δεν είναι σύμφωνη με το σύνταγμα η οριστική εξαίρεση από την ανάρτηση του δασικού χάρτη των δασικών περιοχών που περικλείονται στο ιώδες περίγραμμα.

Η οριστική αυτή εξαίρεση, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, συνάγεται από το γεγονός ότι δεν προβλεπόταν στο νόμο 4389/2016 άλλη διαδικασία, για την διάγνωση του τυχόν δασικού τους χαρακτήρα η οποία να υποκαθιστά την ανάρτηση και την υποβολή ενστάσεων, με αποτέλεσμα οι εν λόγω δασικές εκτάσεις του ιώδους περιγράμματος να μη συμπεριληφθούν στους δασικούς χάρτες οποτεδήποτε αυτοί κυρωθούν.

Έχοντας υπόψη την ανωτέρω απόφαση, τις προτάσεις της Κεντρικής Νομοθετικής Επιτροπής (ΚΕΝΕ) της Βουλής των Ελλήνων, αλλά και την ανάγκη διαχείρισης των περιοχών με αυθαίρετη δόμηση εντός εκτάσεων δασικού χαρακτήρα και σε συμφωνία με την ήδη εκφρασμένη πολιτική βούληση που είχε αποδειχθεί και με την ανάρτηση σε δημόσια διαβούλεση του σχετικού σχεδίου νόμου, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά στην τελική κατάθεση του σχεδίου νόμου με το οποίο:

• δεν χρησιμοποιείται πια η έννοια των οικιστικών πυκνώσεων, αλλά γίνεται αναφορά μόνο στις περιοχές ιώδους περιγράμματος (έτσι απεικονίζονται στην εφαρμογή του Ελληνικού Κτηματολογίου στην οποία αναρτώνται οι δασικοί χάρτες), οι οποίες εξαιρέθηκαν κατά την ανάρτηση του ευρύτερου δασικού χάρτη
• καταργείται η εξαίρεση από την ανάρτηση των δασικών χαρτών των περιοχών αυτών,
• εισάγεται διαδικασία διπλού ελέγχου των εκτάσεων που υποδείχθηκαν ως τέτοιες περιοχές και προβλέπεται η κατά προτεραιότητα περιβαλλοντική τους διαχείριση με βάση τις συνταγματικές προβλέψεις
• δεν γίνεται διάκριση στα προ και στα μετά 11-6-1975 κτίρια, αλλά εξισώνεται η διάρκεια στα 25 χρόνια (στο αρχικό σχέδιο νόμου η διάρκεια στα προ 1975 ήταν 40 χρόνια)
• προβλέπεται η έκδοση προεδρικού διατάγματος, μετά την κατάλληλη επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων, το οποίο θα καθορίζει την τελική περιβαλλοντική διαχείριση των περιοχών αυτών.
• δίνεται ο κατάλληλος χρόνος για να συνταχθούν τα σχετικά ΠΔ με βάση τις διατάξεις της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Συνολικά το σχέδιο νόμου, με βάση την πρόταση της ΚΕΝΕ, χωρίστηκε σε δύο κεφάλαια:

• το πρώτο αφορά τα άρθρα 1-15 που σχετίζεται με τις περιοχές ιώδους περιγράμματος
• το δεύτερο περιέχει άλλες διατάξεις που σχετίζονται με δασικούς χάρτες, δασωμένους αγρούς, χορτολιβαδικές εκτάσεις, ιερακοθηρία και τακτοποίηση υφιστάμενων θρησκευτικών χώρων σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία.

Οι βασικοί πυλώνες του σχεδίου νόμου είναι οι εξής:

1. Αναρτώνται όλες οι εκτάσεις εντός των περιοχών ιώδους περιγράμματος που είχαν εξαιρεθεί προσωρινά από την ανάρτηση του δασικού χάρτη και παρέχεται η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης και αίτησης προδήλου σφάλματος στους πολίτες και για τις περιοχές αυτές. Οι νέοι δασικοί χάρτες που θα αναρτηθούν μετά την εφαρμογή του νόμου δεν θα εξαιρούν τις προτεινόμενες από τους δήμους οικιστικές πυκνώσεις.
2. Ελέγχονται τα ιώδη περιγράμματα που υποδείχθηκαν από τους οικείους Ο.Τ.Α. σε δύο στάδια.

• Πρώτον για να διαπιστωθεί εάν τα περιγράμματα που υποδείχτηκαν από τους δήμους είναι σύμφωνα με τα κριτήρια.
• Δεύτερον για να διαπιστωθεί από τις Διευθύνσεις Δασών ποιες εκτάσεις εντός των ιωδών περιγραμμάτων χρήζουν άμεσης προστασίας και απαιτείται η εκκίνηση των διαδικασιών κατεδάφισης των κτιρίων εντός αυτών και απαγορεύεται να υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου

3. Προβλέπεται άμεση προστασία και κατεδάφιση για τα κτίρια και συνοδεύουσες αυτά κατασκευές που βρίσκονται:

• σε εθνικούς δρυμούς, περιοχές Ramsar και περιοχές Δικτύου Natura 2000, εκτός εάν προϋπήρχαν του καθορισμού του προστατευτικού καθεστώτος,
• σε προστατευτικά δάση, αιγιαλό, παλαιό αιγιαλό, ρέμα και άλλες κατηγορίες του νόμου 4495/2017, στον οποίο δεν υπάγονται αντιστοίχως κτίρια σε τέτοιες περιοχές,
• σε δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν συνεπεία πυρκαγιάς και έχουν κηρυχτεί για αυτό τον λόγο αναδασωτέες κ.α.

Με την ολοκλήρωση του διπλού αυτού ελέγχου καθορίζονται τα οριστικά ιώδη περιγράμματα τα κτίρια εντός των οποίων δύνανται να υπαχθούν σε ρύθμιση .

4. Εισάγεται η έννοια του δασικού ισοζυγίου η οποία απορρέει από την αναγκαιότητα αντιστάθμισης της επιβάρυνσης του δασικού περιβάλλοντος λόγω της απώλειας των οικοσυστημικών υπηρεσιών του και γενικότερα των άυλων προσφορών του, από τη δόμηση που πραγματοποιήθηκε σε περιοχές εντός ιώδους περιγράμματος με δασικό υπόβαθρο.
5. Προβλέπεται αναστολή από την κατεδάφιση για 25 χρόνια για όσους θα υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου
6. Προβλέπεται η καταβολή ειδικού δασικού προστίμου που υπολογίζεται με βάση την αξία του δάσους, την αξία αναδάσωσης και άλλες μεταβλητές σχετιζόμενες με τα κτίρια που έχουν ανεγερθεί και μειωμένο πρόστιμο για την πρώτη και μοναδική κατοικία.
7. Δημιουργείται ειδικό ταμείο ώστε τα χρήματα από το ειδικό δασικό πρόστιμο να αξιοποιηθούν σε δράσεις αποκατάστασης δασικού ισοζυγίου, όπως οι δασώσεις εκτάσεων μη δασικού χαρακτήρα, οι δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής Δασών και η χρηματοδότηση κατεδαφίσεων κτιρίων.
8. Θεσπίζεται διαδικασία για την οριστική, μέσω έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος σε επίπεδο Δήμου, περιβαλλοντική διαχείριση των περιοχών εντός των οριστικών ιωδών περιγραμμάτων με την επιλογή των κατάλληλων δράσεων αποκατάστασης του δασικού ισοζυγίου, που θα καταστεί εφικτή μετά από την συγκέντρωση όλων των απαραίτητων στοιχείων που θα προκύψουν από την δημιουργία της νέας βάσης δεδομένων.

9 Προβλέπονται δράσεις εποπτείας, ελέγχου και λήψης κατασταλτικών μέτρων για την αποτροπή της αυθαίρετης δόμησης εντός των δασών, δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων.

Όπως ανέδειξε και η διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης η αυθαίρετη δόμηση εντός περιοχών που υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας υπάρχει εδώ και δεκαετίες πολλές φορές με την ανοχή της πολιτείας.

Στο παρόν σχέδιο νόμου, έγιναν αποδεκτά τα σχόλια που υποβλήθηκαν κατά την διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης και πιο συγκεκριμένα τα εξής:

• Υπολογισμός του ενιαίου δασικού προστίμου με βάση τις τιμές της γειτνιάζουσας περιοχής
• Έκπτωση προστίμου σε περίπτωση ένταξης σε παλαιότερους νόμους τακτοποίησης αυθαιρέτων, με οικειοθελή δήλωση απένταξης από την τακτοποίηση που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ήταν παράτυπη
• Υπαγωγή στις διατάξεις του σχεδίου νόμου και για τις περιοχές που εσφαλμένα υποδείχθηκαν ως κίτρινα περιγράμματα

Εξαιρετικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος:

1.Εφαρμογή δασικού χάρτη και Σύνταγμα

2.Αποτύπωση για πρώτη φορά της πραγματικής κατάστασης

3.Αμεση εφαρμογή δράσεων προστασίας και περιβαλλοντικής διαχείρισης σε ευαίσθητες περιοχές

επιβάλλουν  να γίνει έλεγχος των περιοχών εντός των ιωδών περιγραμμάτων για την εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας και για την άμεση και απόλυτη προστασία των περιοχών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κρίσιμο φυσικό κεφάλαιο.

Οι διατάξεις του παρόντος σχεδίου νόμου, σε συνδυασμό με την κύρωση των δασικών χαρτών στο σύνολο της επικράτειας αποτελούν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για την δόμηση εντός δασών, δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων.