ΥΠΕΝ: Μέσω Ανώνυμης Εταιρίας νέο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας για τα κτίρια του δημόσιου, με 2 δις ευρώ από την ΕΤΕπ – Άρθρο Γ. Σταθάκη: «Η Ελλάδα στη νέα ενεργειακή εποχή»

«Προωθείται παράλληλα αντίστοιχη δράση με το νέο «εξοικονομώ κατ΄οίκον» για τα ιδιωτικά και για τα δημόσια κτίρια, σε κομβικούς τομείς όπως τα σχολεία και τα νοσοκομεία. Τα πιο ώριμα έργα θα προχωρήσουν με χρηματοδότηση ανοιχτού δανείου της ΕΤΕπ ύψους 2 δις ευρώ, ενώ θα συσταθεί/επιλεγεί ΑΕ του δημοσίου, που θα αναλάβει τη διαχείριση, οργάνωση και παρακολούθηση της συνολικής διαδικασίας». Αυτό τονίζει ο υπουργός ΠΕΝ Γιώργος Σταθάκης σε άρθρο του με τίτλο «Η Ελλάδα στη νέα ενεργειακή εποχή», που δημοσιεύτηκε την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018 στην εφημερίδα Documento”.

Ταυτοχρόνως ο υπουργός ΠΕΝ τονίζει ότι:

• Ο νέος ΑΔΜΗΕ δίνει μεγάλη ώθηση στις διασυνδέσεις των νησιών, που περιλαμβάνουν τις Κυκλάδες (2020), τη διπλή διασύνδεση της Κρήτης (το 2020 και το 2023) και άλλα νησιά του Αιγαίου σε επόμενη φάση.
• Αναπτύσσονται, παράλληλα, σύγχρονες λύσεις για την ενεργειακή ασφάλεια και την αυτονομία των νησιών που δεν προβλέπεται να διασυνδεθούν.
• Για να ενισχυθεί ο ρόλος των καταναλωτών και των τοπικών κοινωνιών στην ενεργειακή μετάβαση ψηφίστηκε το θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων.
• Για πρώτη φορά στην Ελλάδα δίνεται η δυνατότητα σε πολίτες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τοπικούς φορείς να αποκτήσουν ενεργή συμμετοχή στη διαδικασία μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος.

Η Ελλάδα στη νέα ενεργειακή εποχή

Το άρθρο του ΥΠΕN Γ. Σταθάκη αναλυτικά έχει ως εξής:

Όταν ανέλαβε η σημερινή κυβέρνηση, στις αρχές του 2015, η κατάσταση στον ενεργειακό τομέα ήταν δραματική. Για τη ΔΕΗ είχε ψηφιστεί νόμος που προέβλεπε την εκποίηση του ενός τρίτου των περιουσιακών της στοιχείων, εκκρεμούσε η προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ευρωδικαστήριο σχετικά με την πρόσβαση στους λιγνίτες και συσσωρεύονταν τεράστιες οφειλές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ προς την επιχείρηση για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας.

Βιαστικές ιδιωτικοποιήσεις όπως του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΣΦΑ βρίσκονταν εν μέσω νομικών αμφισβητήσεων σε Ελλάδα και ΕΕ. Το θεσμικό πλαίσιο για επενδύσεις σε ΑΠΕ είχε σημαντικά προβλήματα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ο Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) κατέγραφε μεγάλα και διαρκώς αυξανόμενα ελλείμματα της τάξης του 1 δια, αν και είχαν προηγηθεί διαδοχικές αυξήσεις στο ETMEAΡ με αντίστοιχη επιβάρυνση των καταναλωτών. Εντός ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων έγιναν σημαντικές αλλαγές.

Αναθεωρήθηκε η ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ που αφορά τα δίκτυα υψηλής τάσης, στα οποία το δημόσιο διατήρησε τον έλεγχο, και ταυτόχρονα εισήλθε στρατηγικός επενδυτής, η κινεζική State Grid, με παγκόσμια εμβέλεια.

Ο νέος ΑΔΜΗΕ δίνει μεγάλη ώθηση στις διασυνδέσεις των νησιών, που περιλαμβάνουν τις Κυκλάδες (2020), τη διπλή διασύνδεση της Κρήτης (το 2020 και το 2023) και άλλα νησιά του Αιγαίου σε επόμενη φάση.

Έτσι θα καταστεί εφικτή η διακοπή της λειτουργίας των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με πετρέλαιο, επιτρέποντας την ελάφρυνση των καταναλωτών από τις χρεώσεις υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ) και περιορίζοντας σημαντικά το μερίδιο του πετρελαίου στο ενεργειακό μείγμα.

Θα διασφαλιστεί, επίσης, η σταθερότητα του συστήματος, η οποία στα νησιά με μεγάλη τουριστική κίνηση δοκιμάζεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Αναπτύσσονται, παράλληλα, σύγχρονες λύσεις για την ενεργειακή ασφάλεια και την αυτονομία των νησιών που δεν προβλέπεται να διασυνδεθούν. Με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν, πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο στα Χανιά το 1ο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Καθαρή Ενέργεια στα Ευρωπαϊκά Νησιά. Επικυρώθηκαν ταυτόχρονα οι τρεις πρωτοβουλίες ενεργειακής αυτονόμησης με ΑΠΕ που ήταν σε εξέλιξη στην Τήλο, στον An Στράτη και στην Ικαρία.
Η ισοσκέλιση του λογαριασμού των ΑΠΕ έγινε με την επιβάρυνση των προμηθευτών, μέτρο που οδήγησε στη μη επιβάρυνση των καταναλωτών και, για πρώτη φορά, σε πλεόνασμα στα τέλη του 2017.
Ομαλοποιήθηκαν, έτσι, και οι πληρωμές προς τους παραγωγούς ΑΠΕ και παράλληλα διαμορφώθηκε το πλαίσιο για τη μείωση του ΕΤΜΕΑΡ και τη σταδιακή αποκλιμάκωση της χρέωσης στους προμηθευτές.

Το 2017 αποδόθηκε για πρώτη φορά το «τέλος ΑΠΕ του 1%» στις τοπικές κοινότητες, αυξάνοντας την τοπική αποδοχή των ΑΠΕ καθώς υπάρχουν απτά ανταποδοτικά οφέλη για τους κατοίκους των περιοχών.
Ταυτόχρονα, διαμορφώθηκε ένα διαφανές και εγκεκριμένο από την ΕΕ πλαίσιο για τις ανταγωνιστικές διαδικασίες επενδύσεων σε ΑΠΕ, εγκαταλείποντας τη λογική των σταθερών εγγυημένων τιμών, με κεντρικό γνώμονα τη μείωση του κόστους για τους καταναλωτές.

Το 2018-20 προβλέπεται να γίνουν διαγωνισμοί εγκατάστασης ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά ισχύος 2,6 GW) που αφορούν επενδύσεις 2,5-3 δισ. ευρώ.

Επίσης έχει ξεκινήσει η θέσπιση νέου ειδικού χωροταξικού ΑΠΕ, που ενισχύει τα κίνητρα για επενδύσεις, με σεβασμό στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, στον τουρισμό και στη γεωργική γη.
Σχετικά με τη ΔΕΗ, ακυρώθηκε το σχέδιο της «μικρής ΔΕΗ».
Επιπρόσθετα, η απόφαση του Ευρωδικαστηρίου δημιούργησε νέα δεδομένα αποκλειστικά για τη λιγνιτική παραγωγή.

Η συμφωνία με τους θεσμούς και την Επιτροπή είναι πλήρως συμβατή με τον μακροχρόνιο σχεδίασμά της ΔΕΗ, προβλέποντας σταδιακή αποεπένδυση από τον λιγνίτη και πλήρη διασφάλιση των υδροηλεκτρικών μονάδων.
Ακόμη προσφέρθηκε πολύτιμη ρευστότητα στη ΔΕΗ από το ελληνικό δημόσιο ύψους 1,14 δια ευρώ: από την υπέρβαση του στόχου για το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα του 2017 εξασφαλίστηκαν 360 εκατ. ευρώ και με αυτά εξοφλήθηκαν οι οφειλές ΥΚΩ που είχαν συσσωρευτεί επί κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου.
Στους βασικούς άξονες της ενεργειακής πολιτικής προστέθηκε η καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, με την αναθεώρηση του ΚΟΤ και την επανασύνδεση όσων δικαιούχων έχουν βρεθεί εκτός δικτύου λόγω οφειλών Ο ενεργειακός τομέας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ανάκαμψης της οικονομίας προκειμένου να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη.

Ακόμη μεγαλύτερη ένεση ρευστότητας -460 εκατ. ευρώ μόνο για το 2018- προκύπτει από την προπληρωμή λογαριασμών του δημοσίου επόμενων χρήσεων, εξασφαλίζοντας παράλληλα έκπτωση για το δημόσιο. Τέλος, η ΔΕΗ έλαβε 320 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του ιδιοκτησιακού διαχωρισμού με τον ΑΔΜΗΕ.
Στους βασικούς άξονες της ενεργειακής πολιτικής προστέθηκε η καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Πρόσφατα αναθεωρήθηκε το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ), που προβλέπει έκπτωση μέχρι και 70% για τα ασθενέστερα εισοδηματικά στρώματα.

Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε ειδικός λογαριασμός στον ΔΕΔΔΗΕ για την επανασύνδεση του ρεύματος όσων δικαιούχων του νέου ΚΟΤ έχουν βρεθεί εκτός δικτύου λόγω οφειλών. Παράλληλα άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των ΥΚΩ στους λογαριασμούς, ώστε να μην παρατηρηθεί το φαινόμενο υπέρογκων χρεώσεων για «τσιμπημένες» καταναλώσεις κατά τους χειμερινούς μήνες όσων επιδιώκουν να θερμανθούν με συσκευές ηλεκτρικού ρεύματος.
Στα μέσα του 2018 θα οριστικοποιηθεί ο μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός της χώρας για το 2030 και το 2050, με γνώμονα την ευρύτερη δυνατή συναίνεση και με έμφαση στην ενεργειακή ασφάλεια και την καινοτομία.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή ραγδαίων εξελίξεων στον ενεργειακό τομέα σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Η κλιματική αλλαγή, οι στόχοι από τη Συμφωνία των Παρισίων αλλά και οι δεσμευτικοί στόχοι της ΕΕ όπως απορρέουν από το «Χειμερινό Πακέτο», σε συνδυασμό με το ότι αφήνουμε πίσω μας τη μακρόχρονη κρίση, μας οδηγούν να αναζητήσουμε καινοτόμες λύσεις και να λάβουμε γενναίες αποφάσεις με ειλικρίνεια και ευρύτατη διαβούλευση με την κοινωνία καθώς και σχεδίασμά των απαραίτητων εργαλείων για την εφαρμογή αυτών των λύσεων.
Βασικός άξονας της στρατηγικής είναι η αλλαγή του ενεργειακού μείγματος, με τελικό στόχο την απεξάρτηση της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα και την πλήρη απανθρακοποίηση. Ο στόχος μας για το 2030 είναι οι ΑΠΕ να φθάνουν στο 50% στην ηλεκτροπαραγωγή, με ενεργή συμμετοχή των καταναλωτών.
Σημαντικό ρόλο στη μετάβαση καλείται να παίξει το φυσικό αέριο, ως καύσιμο-γέφυρα. Η προώθηση και η υλοποίηση σημαντικών υποδομών στο φυσικό αέριο, όπως το LNG Αλεξανδρούπολης και οι αγωγοί μεταφοράς (TAR IGB), επιτυγχάνουν σημαντική αναβάθμιση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας.

Προχωρά, επίσης, από τη Δημόσια Εταιρεία Διανομής Αερίου Λοιπής Ελλάδος η ανάπτυξη δικτύων διανομής σε μια σειρά από πόλεις, που θα μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος για πολίτες και επιχειρήσεις με ένα καύσιμο φιλικότερο στο περιβάλλον. Ήδη έχει εγκριθεί δάνειο από την ΕΤΕπ ύψους 48 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση σειράς έργων.
Εξίσου κρίσιμη είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς η πιο καθαρή ενέργεια είναι αυτή η οποία δεν χρησιμοποιείται. Η χώρα έχει μείνει πίσω στον τομέα αυτό.

Το παλιό πρόγραμμα «Εξοικονομώ», που είχε σχεδιάσει η προηγούμενη κυβέρνηση, άφησε σημαντικό τμήμα της ζήτησης εκτός.

Το νέο, καινοτόμο «Εξοικονομώ II», που ξεκινά τώρα, έχει προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 250 εκατ. ευρώ αφορούν πόρους του ΕΣΠΑ 2014-20.

Προωθείται παράλληλα αντίστοιχη δράση και για τα δημόσια κτίρια, σε κομβικούς τομείς όπως τα σχολεία και τα νοσοκομεία. Τα πιο ώριμα έργα θα προχωρήσουν με χρηματοδότηση ανοιχτού δανείου της ΕΤΕπ ύψους 2 δις ευρώ, ενώ θα συσταθεί/επιλεγεί ΑΕ του δημοσίου που θα αναλάβει τη διαχείριση, οργάνωση και παρακολούθηση της συνολικής διαδικασίας. Για να ενισχυθεί ο ρόλος των καταναλωτών και των τοπικών κοινωνιών στην ενεργειακή μετάβαση ψηφίστηκε το θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων.

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα δίνεται η δυνατότητα σε πολίτες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τοπικούς φορείς να αποκτήσουν ενεργή συμμετοχή στη διαδικασία μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος. Μέσω του νέου θεσμού επιτυγχάνεται η αποκέντρωση της παραγωγής, με δημοκρατικό έλεγχο και δυνατότητα συνεργειών σε πολλά επίπεδα.
Παράλληλα προωθούνται οι αναγκαίες θεσμικές παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.

Με τον νόμο για το χρηματιστήριο ενέργειας ιδρύεται ένας ειδικός φορέας που θα λειτουργεί τις διάφορες αγορές (ημερήσια, επόμενης ημέρας, προθεσμιακή, εξισορρόπησης), που σε πρώτη φάση θα αφορούν μόνο την ηλεκτρική ενέργεια αλλά στη συνέχεια θα περιλάβουν και άλλες μορφές. Πρόκειται για ένα αναγκαίο βήμα για τη δημιουργία μιας καλά ρυθμιζόμενης αγοράς με πολύ αυστηρούς κανόνες, η οποία αναπόφευκτα θα συμπεριλαμβάνει πολλούς και διαφορετικούς «παίκτες».
Ο ενεργειακός τομέας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ανάκαμψης της οικονομίας προκειμένου να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξα με κοινωνική δικαιοσύνη. Η αξιοποίηση των μεγάλων γεωπολιτικών πλεονεκτημάτων της χώρας στον ενεργειακό τομέα σε συνδυασμό με τον μετασχηματισμό τόσο της παραγωγής ενέργειας όσο και του καταναλωτικού προτύπου στο εσωτερικό ανοίγουν νέες προοπτικές για έναν ενεργειακό τομέα που θα πετύχει τους στόχους της κλιματικής αλλαγής, θα τηρεί την ισχυρή περιβαλλοντική προστασία, θα αντιμετωπίζει τις ανισότητες στην πρόσβαση στην ενέργεια και θα αποτελεί πεδίο αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας και της τοπικής καινοτομίας.