ΥΠΕΝ: μοντέλο Αριστοτέλη σε πολεοδομία, χωροταξία, περιβάλλον

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Άνοιξε τα χαρτιά του για πρώτη φορά στα θέματα πολεοδομίας, χωροταξίας και περιβάλλοντος ο νέος υπουργός ΠΕΝ, μιλώντας στο συνέδριο του Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων, και έδωσε το περίγραμμα νέας πολιτικής προσέγγισης, λέγοντας χαρακτηριστικά: «πριν από 25 αιώνες ο Αριστοτέλης είχε πει ότι: «το ευ ζην εστί το ευ οικείν», σημειώνοντας ότι «αντικειμενικά το ευ ζην για τους περισσότερους πολίτες μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν βελτιώσουμε τις πόλεις μας».

Ο Σταύρος Παπασταύρου, αναφέρθηκε σε στρατηγικό σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας τριών αξόνων, για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού,  τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την αστική ανθεκτικότητα, και ανέπτυξε ομιλία θεωρητικής κατεύθυνσης, με έντονες αναφορές στην έννοια του δικαίου. Γεγονός που εκτιμάται ότι σχετίζεται με τις νέες πολιτικές λύσεις, που ετοιμάζει το υπουργείο στα ανοιχτά πολεοδομικά, χωροταξικά και περιβαλλοντικά θέματα, με καθορισμένο πλαίσιο από ακυρωτικές αποφάσεις και νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Με το βλέμμα στις ακυρωτικές αποφάσεις και τη νομολογία του ΣτΕ

Θέματα στα οποία δεν έκανε αναφορές ο υπουργός αλλά είναι γνωστό ότι αφορούν επείγουσες ρυθμίσεις για το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, την εκτός σχεδίου δόμηση, τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 μέσω της ενεργοποίησης της Τράπεζας Γης και του θεσμού της μεταφοράς συντελεστή δόμησης, ο οποίος έχει υποστεί στο παρελθόν σειρά ακυρωτικών αποφάσεων και επανέρχεται με μελέτες ζωνών υποδοχής συντελεστή, σύμφωνα με τη νομολογία του ΣτΕ, αλλά και των νέου Πολεοδομικού και Χωροταξικού σχεδιασμού των ΤΠΣ και ΕΠΣ, όπως επίσης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για όλη τη χώρα, που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2026 για να μην χαθεί η χρηματοδότηση, με την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων, αφού τύχουν νομοτεχνικής έγκρισης του ανώτατου δικαστηρίου.

-«Η βιώσιμη αστική ανάπτυξη είναι μια προσέγγιση στον πολεοδομικό σχεδιασμό, που στοχεύει στην δημιουργία ζωντανών ανθεκτικών και φιλικών προς το περιβάλλον αστικών περιοχών, επικεντρώνεται στην εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης κοινωνικής δικαιοσύνης και περιβαλλοντολογικής προστασίας, διασφαλίζοντας ότι οι πόλεις μπορούν να καλύψουν τις σημερινές ανάγκες και των μελλοντικών γενεών, χωρίς όμως να εξαντλούν τις φυσικούς πόρους ή να προκαλούν βλάβη στο περιβάλλον», είπε χαρακτηριστικά στην ομιλία του ο κος Παπασταύρου, προκαλώντας εμμέσως αλλά σαφώς συνειρμούς εναρμόνισης των πολιτικών και τεχνικών επιλογών του υπουργείου, με σύνοψη των κατευθύνσεων της νομολογίας και των ακυρωτικών αποφάσεων του ΣτΕ.

Πολεοδομικές και χωροταξικές λύσεις, με μοντέλο Αριστοτέλη

Ανοίγοντας την  ομιλία του στο συνέδριο του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων «Διάλογος για την Ανθεκτικότητα, με θέμα: «ενεργή στήριξη των ελληνικών πόλεων για τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή» που πραγματοποιείται με τη συμμετοχή 120 δημάρχων, στον Δήμο Ελληνικού Αργυρούπολης, ο υπουργός ΠΕΝ είπε χαρακτηριστικά ότι «πριν από 25 αιώνες ο Αριστοτέλης είχε πει «το ευ ζην εστί το ευ οικείν», σε 7 λέξεις με μία σύνοψη δωρική ο έλληνας φιλόσοφος συνόψισε το θέμα του συνεδρίου μας λέγοντας δηλαδή ότι οι καλές συνθήκες συνιστούν υψηλή ποιότητα ζωής στις πόλεις» και σημειώνοντας ότι «αντικειμενικά το ευ ζην για τους περισσότερες πολίτες μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν βελτιώσουμε τις πόλεις μας» τόνισε ότι:

-«Οραματιζόμαστε και αγωνιζόμαστε για πόλεις με κέντρο τον άνθρωπο, ανθρωποκεντρικές αλλά συγχρόνως και συμπεριληπτικές, που εξασφαλίζουν ισότιμη προσβασιμότητα σε όλους τους πολίτες, ασφαλείς και βέβαια ανθεκτικές».

Ο ίδιος σημείωσε ότι σήμερα περισσότερος από τον μισό πληθυσμό της γης ζει σε πόλεις ενώ η πρόβλεψη είναι να αυξηθεί αυτό το νούμερο και ότι τα επόμενα χρόνια αναμένεται να ζουν ουσιαστικά στα μεγάλα αστικά κέντρα 7 στους 10 κατοίκους του πλανήτη.

Μίλησε «για τις προκλήσεις που βιώνουμε και θα βιώνουμε τα επόμενα χρόνια, εξαιτίας της  κλιματικής αλλαγής, στην πατρίδα μας με σκληρό τρόπο τα τελευταία χρόνια και σε όλο τον πλανήτη από την Καλιφόρνια  έως την Ασία», προσθέτοντας ότι «καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σχεδόν καθημερινά εκτεταμένα φαινόμενα πρωτοφανών διαστάσεων, τα οποία απειλούν την  δημόσια υγεία, τις υποδομές και την ποιότητα της ζωής μας».

Νέος πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός στο 100% της επικράτειας

Σε αυτό το πλαίσιο ο κος Παπασταύρου αναφέρθηκε στον νέο πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό  του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», που εξελίσσεται με την εκπόνηση των νέων ΤΠΣ και ΕΠΣ σε όλη την επικράτεια και αναφερόμενος στην γνώση και την εμπειρία του παριστάμενου στο συνέδριο υφυπουργού ΠΕΝ Νίκου Ταγαρά, «που έχει εργαστεί χρόνια τώρα στο αντικείμενο αυτό» σημείωσε ότι:

– «Ο χωρικός σχεδιασμός αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας, καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι πόλεις, οι υποδομές οι δημόσιοι χώροι, ώστε να συνεχίσουν να αντέχουν και να προσαρμόζονται παράλληλα. Και  προωθεί τη χωροταξική αποκέντρωση, την ορθολογική κατανομή των πόρων και την ισόρροπη ανάπτυξη, μειώνοντας την έκθεση σε κινδύνους, όπως οι πλημμύρες και οι θερμικές νησίδες».

«Συνεπώς, τόνισε ο νέος υπουργός ΠΕΝ, η επένδυση στην αστική ανθεκτικότητα δεν είναι πλέον μια πολυτέλεια είναι μία αναγκαιότητα και δεν αφορά μόνο την πρόληψη καταστροφών αλλά και τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου ανθρωποκεντρικού, υγιούς συμπεριληπτικού και δίκαιου περιβάλλοντος, δίκαιης διαβίωσης για όλους».

Βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με αναπηρία

Μιλώντας για τον τρίτο άξονα της στρατηγικής του υπουργείου, αυτόν την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την αστική ανθεκτικότητα, που θεσμοθετήθηκε με  το νόμο 5106/2024, τόνισε παράλληλα ο ίδιος ιδιαίτερα στην ανάγκη προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ατόμων με αναπηρία, με πρότυπο όπως ανέφερε το Βερολίνο, την Γκρενόμπλ αλλά και την Κομοτηνή. Αναφέρθηκε επίσης στην συνεργασία του υπουργείου με τους Δήμους στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τις «κλιματικά ουδέτερες πόλεις».

«Πόλεις, με κέντρο των άνθρωπο, συμπεριληπτικές και δίκαιες»

-«Τώρα είναι η τελευταία ευκαιρία να προωθήσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη που ισορροπεί μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής δικαιοσύνης και περιβαλλοντικής προστασίας» είπε ο κος Παπασταύρου  και ολοκλήρωσε την ομιλία του λέγοντας ότι:

-«Συνεχίζουμε να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για τη βελτίωση της πολεοδομίας της χώρας μας, για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων και την ανθεκτικότητα τους  στις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Θέλουμε πόλεις, με κέντρο των άνθρωπο, συμπεριληπτικές και δίκαιες».