Αυθαίρετα κατηγορίας 5: αβέβαιη νέα τακτοποίηση, έληξε για φυσικές καταστροφές

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Αβέβαιη είναι η τύχη της πολυαναμενόμενης και πολλές φορές εξαγγελθείσας από το υπουργείο Περιβάλλοντος νομοθετικής ρύθμισης, επαναφοράς της δυνατότητας τακτοποίησης αυθαιρέτων της κατηγορίας 5.  Στο μεταξύ έληξε και η παράταση της προθεσμίας υπαγωγής σε ρύθμιση αυθαιρέτων κατηγορίας 5 στις πληγείσες περιοχές από φυσικές καταστροφές, ρύθμιση που αφορά σχεδόν στις μισές περιοχές της χώρας.

Η νέα ρύθμιση συνεχίζει να τρενάρει

Η νέα νομοθετική ρύθμιση επαναφοράς της τακτοποίησης των αυθαιρέτων κατηγορίας 5, με ορίζοντα υποβολής δηλώσεων έως τον Μάρτιο του 2026, όπως προβλέπεται και για τις άλλες κατηγορίες αυθαιρέτων,  παρότι γίνονται αλλεπάλληλες ανακοινώσεις του ΥΠΕΝ ότι θα ψηφιστεί στη Βουλή συνεχίζει να τραινάρει. Η νεότερη εξαγγελία είναι  ότι η ρύθμιση θα κατατεθεί εντός του Φεβρουαρίου στη Βουλή.

Στο μεταξύ συμπληρώνονται δύο χρόνια από τις πρώτες ανακοινώσεις για επαναφορά της τακτοποίησης των αυθαιρέτων κατηγορίας 5, που έγιναν από  τη σημερινή πολιτική ηγεσία στο ΥΠΕΝ, Δείτε εδώ στο ecopress, 

Από το Φεβρουάριο του 2021, λίγες μέρες μετά, από τότε που ο Κώστας Σκρέκας και ο Νίκος Ταγαράς αντικατάστησαν τους απερχόμενους Κωστή Χατζηδάκη και Δημήτρη Οικονομού αντίστοιχα, στη θέση του υπουργού και του αρμόδιου υφυπουργού στο ΥΠΕΝ.

Το απερχόμενο “δίδυμο” πριν την αποχώρηση του από  το συγκεκριμένο υπουργείο, το Δεκέμβριο του 2020 νομοθέτησε την κατάργηση της τακτοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5, πλην εξαιρέσεων για ορισμένες περιπτώσεις ακινήτων, όπως ακίνητα τραπεζών, της ΕΤΑΔ και κληρονομίες. Το 2021 δόθηκε η δυνατότητα τακτοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5 σε περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές και παρατάσεις της σχετικής ρύθμισης, η οποία πλέον έληξε από τις 9 Δεκεμβρίου 2022, σε όλες τις περιοχές της χώρας.

Στη δίνη των προεκλογικών εξελίξεων 

Για την τελική τύχη της νέας νομοθετικής ρύθμισης υπεισέρχονται θέματα, που αφορούν στον συνολικό νομοθετικό προγραμματισμό της κυβέρνησης και του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αστάθμητων πολιτικών εξελίξεων αλλά και προεκλογικών αντιδράσεων,  κατά τρόπο ώστε –παρά τη δηλωμένη πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ να εκπληρώσει την εξαγγελία της- , να δημιουργούνται ερωτηματικά εάν τελικά η νομοθετική ρύθμιση του ΥΠΕΝ για τα αυθαίρετα κατηγορίας 5  θα ψηφιστεί πριν την προκήρυξη των εθνικών εκλογών και τη διάλυση της Βουλής ή θα μπει στη λίστα των μετεκλογικών εξαγγελιών.

Βρίσκεται στη Γενική Γραμματεία της κυβέρνησης

Αρμόδιες πηγές του ΥΠΕΝ αναφέρουν στο ecopress ότι η νομοθετική ρύθμιση για τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 έχει ήδη κατατεθεί στη Γενική Γραμματεία της κυβέρνησης για τελική έγκριση και νομοθετικό προγραμματισμό. Οι ίδιες πηγές λένε  ότι «εντός του Φεβρουαρίου η το αργότερο αρχές Μαρτίου  θα κατατεθεί στη Βουλή». Χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να προσδιορίσουν με ακρίβεια το χρόνο κατάθεσης της στη Βουλή ούτε σε ποιο νομοσχέδιο τελικά θα ενταχθεί. Λένε οι ίδιες πηγές  ότι «η ρύθμιση θα μπει στο πρώτο από τα νέα νομοσχέδια που ετοιμάζει το ΥΠΕΝ να κατατεθούν στη Βουλή ή εναλλακτικά σε παρεμφερές νομοσχέδιο άλλου υπουργείου».

Συνωστισμός για 30 νομοσχέδια 

Σημειώνεται ότι ανάμεσα στα συνολικά στα  30 νομοσχέδια που βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και είναι προγραμματισμένα να ψηφιστούν στη Βουλή μέχρι τον Απρίλιο, περιλαμβάνονται τρία νομοσχέδια του ΥΠΕΝ,  για την  αστική ανάπλαση και αναζωογόνηση, τη σύσταση Εθνικής Ρυθμιστικής Αρχής για τα απόβλητα και τα ύδατα και  την κωδικοποίηση πολεοδομικής νομοθεσίας. Κανένα από τα τρία νέα νομοσχέδια του ΥΠΕΝ μέχρι τώρα δεν έχει ανακοινωθεί  το πλήρες περιεχόμενο του ούτε έχει τεθεί σε διαβούλευση.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι αν κάποιο από τα τρία υπό κατάρτιση νομοσχέδια  του ΥΠΕΝ «αντέξει» στον προεκλογικό νομοθετικό συνωστισμό και φτάσει στη Βουλή αυτό θα είναι το νομοσχέδιο για τη σύσταση Εθνικής Ρυθμιστικής Αρχής για τα απόβλητα και τα ύδατα, για το οποίο η χώρα έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας από τους λεγόμενους θεσμούς της ΕΕ.

Συνεννόηση ΥΠΕΝ και υπουργείου Ανάπτυξης

Εναλλακτικά, όπως μεταδίδουν πηγές,  έχει γίνει συνεννόηση μεταξύ των πολιτικών ηγεσιών  των υπουργείων ΠΕΝ και Ανάπτυξης, που διαπιστώνουν τις δυσκολίες ολοκλήρωσης του προγραμματισμένου νομοθετικού έργου στις ασφυκτικές προεκλογικές προθεσμίες,  να υπάρξει αλληλοκάλυψη μεταξύ τους,  για νομοθετικές ρυθμίσεις και τροπολογίες , μεταξύ αυτών και για την επαναφορά τακτοποίησης των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5, ώστε να συμπεριληφθούν σε όποιο νομοσχέδιο των δύο υπουργείων θα κατατεθεί πρώτο προς ψήφιση στη Βουλή.

Αρχίζει νέος κύκλος πιέσεων αλλά και αντιδράσεων

Στο μεταξύ από τις επόμενες ημέρες αναμένεται να εκδηλωθούν αντίρροπες πιέσεις, που θα βάλουν σε νέες δοκιμασίες τη ρύθμιση για τα αυθαίρετα κατηγορίας 5.

-Από τη μια πλευρά των οικολογικών και περιβαλλοντικών οργανώσεων, το πράττει ήδη η Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με ερωτηματολόγιο προς τα κόμματα και τους βουλευτές, με το οποίο μεταξύ πολλών άλλων περιβαλλοντικών και πολεοδομικών χωροταξικών θεμάτων τους καλεί να δεσμευτούν προεκλογικά ότι θα καταψηφίσουν ρύθμιση τακτοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5 . Δείτε εδώ στο ecopress.  Και

-Από την άλλη βουλευτών της αντιπολίτευσης αλλά και της συμπολίτευσης, που δέχονται αιτήματα από φορείς των εκλογικών περιφερειών τους, οι οποίοι τους ζητούν να θέσουν στη Βουλή,. στο ΥΠΕΝ και την κυβέρνηση και να ζητήσουν άμεση νομοθετική λύση, σε συνδυασμό με το γεγονός της  λήξης της προθεσμίας (9-12-2022) της δυνατότητας υποβολής σε ρύθμιση αυθαιρέτων Κατηγορίας 5 (κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια ή με μεγάλες υπερβάσεις) σε περιοχές οι οποίες κηρύχθηκαν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης κατά τα έτη 2020 και 2021.

Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ – Τι λένε τα κόμματα της αντιπολίτευσης

Είναι αξιοσημείωτο ότι η αξιωματική αντιπολίτευση, όπως επίσης και βουλευτές του ΠΑΣΟΚ –ΚΙΝΑΛ έχουν ταχθεί υπέρ της ρύθμισης και με ερωτήσεις τους στη Βουλή έχουν ζητήσει τη ψήφιση της. Χαρακτηριστικά ο ο τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτης Φάμελλος, κατά τη διάρκεια συζήτησης σχετικής επίκαιρης ερώτησης στη Βουλή τόνισε ότι: «η κυβέρνηση και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) δημιούργησαν μεγαλύτερο πρόβλημα στα αυθαίρετα, λόγω της εμμονής τους να «κλείσουν» τη διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων κατηγορίας 5, χωρίς να ακούσουν ούτε το Τεχνικό Επιμελητήριο ούτε την αντιπολίτευση ούτε την αγορά, τους μηχανικούς και τους ιδιοκτήτες», σημειώνοντας  ότι «η κυβέρνηση παραδέχεται απλά το πρόβλημα και μιλάει πάλι για μελλοντική λύση, παρότι το πρόβλημα χρονίζει». Δείτε εδώ στο ecopress

Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση του ΥΠΕΝ

Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει  ότι η νέα ρύθμιση θα προβλέπει επαναφορά υπαγωγής μεγάλων αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 σε τακτοποίηση σε δύο φάσεις, με προσωρινή υπαγωγή και οριστική υπαγωγή μετά από έλεγχο από ελεγκτή δόμησης, με  ορίζοντα υποβολής δηλώσεων έως τον Μάρτιο του 2026, όπως ισχύει και για τις άλλες κατηγορίες αυθαιρέτων.

Σημαντική διαφοροποίηση της νέας νομοθετικής ρύθμισης του ΥΠΕΝ για τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 είναι ότι οι υπαγωγές θα ελέγχονται από ειδικά πιστοποιημένους ελεγκτές δόμησης.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του αρμόδιου υφυπουργού ΠΕΝ Νίκου Ταγαρά, οι προϋποθέσεις που θα ισχύουν για την επαναφορά της τακτοποίησης των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5, η οποία καταργήθηκε το 2020 και στο μεταξύ νομοθετήθηκε και ισχύει  μόνον για ειδικές περιπτώσεις (ακίνητα τραπεζών, ΕΤΑΔ, κληρονομίες, ενώ έληξε σε περιοχές φυσικών καταστροφών) είναι:

1.Η δυνατότητα νομιμοποίησης θα ισχύει  για αυθαίρετα που χτίστηκαν πριν από τον Ιούλιο του 2011.

2.Κάθε αίτηση υπαγωγής θα ελέγχεται από ελεγκτή δόμησης πριν οριστικοποιηθεί.

3.Ο έλεγχος δεν θα γίνεται δειγματοληπτικά, αλλά στο 100% των περιπτώσεων

4.Το πρόστιμο για υπαγωγή θα είναι επαυξημένο,

5.Με την καταβολή του προστίμου, ο ιδιοκτήτης του κτίσματος θα εξασφαλίζει τη διατήρησή του για 30 έτη

6.Αν στο διάστημα αυτό αποφασίσει ότι επιθυμεί να διατηρηθεί το κτίριο και μετά την 30ετία, τότε θα πρέπει να αγοράσει αντίστοιχο δικαίωμα  μεταφοράς συντελεστή από την «Τράπεζα Γης».

7.Τα έσοδα, σε ποσοστό -περί το 60% όσων συγκεντρωθούν να αποδίδονται σε ειδικό λογαριασμό στο Πράσινο Ταμείο και από εκεί στους δήμους αποκλειστικά για ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις, για την εφαρμογή παλαιών σχεδίων πόλεως (προ του 1983).

8.Οι ελεγκτές δόμησης που θα αναλάβουν το συγκεκριμένο καθήκον θα πρέπει να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις προϋπηρεσίας και ειδικής εκπαίδευσης κατά τα πρότυπα των ενεργειακών επιθεωρητών.

Παρέμβαση ΤΕΕ Ηλείας για τη λήξη της προθεσμίας 

Το θέμα της λήξης της προθεσμίας (στις 9-12-2022) της δυνατότητας υποβολής σε ρύθμιση αυθαιρέτων Κατηγορίας 5 (κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια ή με μεγάλες υπερβάσεις) σε περιοχές οι οποίες κηρύχθηκαν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης κατά τα έτη 2020 και 2021 αναδεικνύει το ΤΕΕ Ηλείας, με επιστολή του προς τους βουλευτές του νομού, τους οποίους καλεί να αναλάβουν πρωτοβουλίες στη Βουλή και προς το αρμόδιο υπουργείο για νέα παράταση.

Στην επιστολή του ΤΕΕ Ηλείας, που υπογράφει ο πρόεδρος Χρήστος Δ. Γεωργακόπουλος Διπλωματούχος Πολιτικός μηχανικός με θέμα:

α) Παράταση προθεσμίας υπαγωγής σε ρύθμιση αυθαιρέτων Κατηγορίας 5 σε θεομηνιόπληκτες περιοχές (σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης) – Τροποποίηση του άρθρου 73 του ν.4876/2021

β) Τροποποίηση του Παραρτήματος Α του Ν.4495/17 για τον συντελεστή παλαιότητας 12γ (01/01/1983 μέχρι 31/12/1992)

αναφέρονται τα ακόλουθα:

-«Αξιότιμοι Κύριοι Βουλευτές, με την παρούσα επιστολή σας καλούμε να θέσετε υπόψη του αρμόδιου Υπουργού ΥΠΕΝ το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί από τη λήξη της προθεσμίας (9-12-2022) της δυνατότητας υποβολής σε ρύθμιση αυθαιρέτων Κατηγορίας 5 (κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια ή με μεγάλες υπερβάσεις) σε περιοχές οι οποίες κηρύχθηκαν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης κατά τα έτη 2020 και 2021. Όσον αφορά το Ν.Ηλείας , το σύνολο σχεδόν του Νομού συμπεριλαμβάνεται στις περιοχές αυτές. Η σχετική νομολογία είναι έχει ως εξής:

Σύμφωνα με το Ν4876/21-Άρθρο 73-παρ.2 «Οι προθεσμίες για την υποβολή αιτήσεων υπαγωγής των ακινήτων της περ. ε’ και του τελευταίου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 128 του ν. 4759/2020 (Α’ 245) στις διατάξεις του ν. 4495/2017 (Α’ 167), παρατείνονται από τη λήξη τους και για ένα (1) έτος.» . Δηλαδή έως την 9-12-2022.

Βάσει του άρθρου 90 του Ν.4915/22 τροποποιείται το άρθρο 128 ν. 4759/2020 ως προς την ένταξη περιοχών που κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και το 2021.

Συνεπώς, η καταληκτική ημερομηνία για ένταξη ακινήτων σε ρύθμιση της Κατηγορίας 5 τα οποία έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης τα έτη 2020 και 2021 ήταν η 9-12-2022.

Αυτό έχει ως συνέπεια χιλιάδες ιδιοκτήτες να έχουν βρεθεί πλέον σε αδιέξοδο καθώς δεν μπορούν να προβούν είτε σε σύνταξη συμβολαίων, είτε σε έκδοση ΗΤΚ για την τελική έγκριση του προγράμματος Εξοικονομώ, όπως και δεν μπορούν να εκδώσουν νέα οικοδομική πράξη όπως επισκευή, προσθήκη κ.α.

Με δεδομένη την διάθεση του αρμόδιου υπουργείου και της κυβέρνησης , πολύ ορθώς, να επαναφέρει νομοθετικά την δυνατότητα υποβολής δηλώσεων αυθαιρέτων Κατηγορίας 5 σε όλες τις περιπτώσεις ακινήτων , θεωρούμε δίκαιο και αναγκαίο , μέχρι την ψήφιση και δημοσίευση σε νόμο της εν λόγω ρύθμισης , να δοθεί παράταση ενός επιπλέον έτους για τις περιοχές οι οποίες έχουν κηρυχθεί τα έτη 2020 και 2021 σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, δηλαδή έως 9-12-2023.

Εκτός του ανωτέρω , θεωρούμε πολύ σημαντικό και δίκαιο να επανεξεταστεί ο συντελεστής υπολογισμού του προστίμου για τις πολεοδομικές παραβάσεις που έχουν συντελεστεί χρονικά το διάστημα 1983-1992. Σας ενημερώνουμε ότι οι διαθέσιμες αεροφωτογραφίες για την απόδειξη παλαιότητας των κτισμάτων στο διάστημα 1980 – 1983 είναι εξαιρετικά λίγες στο σύνολο της επικράτειας ενώ κατά το έτος 1990 υπάρχει σχεδόν πλήρης κάλυψη. Αυτό έχει ως συνέπεια ακόμα και εάν μια αυθαίρετη κατασκευή είχε πραγματοποιηθεί κατά τα έτη 1980-1983 να μην μπορεί να αποδειχθεί και αναγκαστικά να εισάγεται στην αμέσως επόμενη κατηγορία υπολογισμού προστίμου (1983-1993) όπου διατίθενται αεροφωτογραφίες και να επιβαρύνεται με πρόστιμο τέσσερις (4) φορές μεγαλύτερο. Για αυτό το λόγο προτείνουμε ως ένα δίκαιο μέτρο λαμβάνοντας υπόψη την δύσκολη οικονομική συγκυρία , την τροποποίηση του υψηλού συντελεστή υπολογισμού προστίμου του Παραρτήματος Α του ν.4495/17 – (12γ) από 0.60 σε 0.20 πάλι μεγαλύτερος του συντελεστή (12β=0,15) της κατηγορίας ετών 1975-1983 αλλά όχι τετραπλάσιος όπως ισχύει σήμερα.

Αξιότιμοι κυρία και αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές, ζητούμε την άμεση και ταχεία παρέμβασή σας προς το αρμόδιο Υπουργείο ΠΕΝ προκειμένου να προωθηθεί νομοθετικά:

α) η τροποποίηση του Άρθρου 73 του Ν.4876/21 παρ.2 (ΦΕΚ Α251/23.12.2021) ως εξής : « Οι προθεσμίες για την υποβολή αιτήσεων υπαγωγής των ακινήτων της περ. ε’ και του τελευταίου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 128 του ν. 4759/2020 (Α’ 245) στις διατάξεις του ν. 4495/2017 (Α’ 167), παρατείνονται από τη λήξη τους και για δύο (2) έτη».

β) η τροποποίηση του Παραρτήματος Α του Ν.4495/17 και ειδικότερα του συντελεστή (12γ) από 0.60 σε 0.30.

Παρακαλούμε για την άμεση ανταπόκρισή σας , παραμένοντας στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε βοήθεια».