Αυθαίρετα: Αυτή είναι η τελική ρύθμιση του ΥΠΕΝ  για τις μελέτες στατικής επάρκειας – Οι 14 εξαιρέσεις  και οι νέες διαδικασίες

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Συνολικά 14 (11 συν 3) κατηγορίες και περιπτώσεις κτισμάτων εξαιρούνται από την υποχρέωση Στατικής Μελέτης για την υπαγωγή τους στο νέο πολεοδομικό νόμο, σύμφωνα με την τελική ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος, που κατατίθεται άμεσα στη Βουλή.

Το ecopress φέρνει στο φως την τελική ρύθμιση του ΥΠΕΝ, η οποία αναθεωρεί τις αρχικές προβλέψεις του νέου πολεοδομικού νόμου και διαμορφώνει νέους και ξεκάθαρους κανόνες,  όσον αφορά  την υποχρεωτική μελέτη στατικής επάρκειας των αυθαίρετων. Ταυτοχρόνως η νέα ρύθμιση προσδιορίζει με τεχνικά και επιστημονικά κριτήρια τα βήματα  και τις διαδικασίες για την εκπόνηση των μελετών στατικής επάρκειας, στη μεγάλη γκάμα των περιπτώσεων που εξακολουθούν να ισχύουν και απαιτούνται.

Η νέα ρύθμιση είναι αποτέλεσμα συστηματικής και επίπονης εργασίας ειδικής επιτροπής, που συστάθηκε και εργάστηκε στο ΥΠΕΝ το τελευταίο δίμηνο με τη συμμετοχή εκπροσώπων τεχνικών επιστημονικών φορέων, ακαδημαϊκών  και έμπειρων επιστημονικών και επαγγελματικών στελεχών του κατασκευαστικού τομέα, υπό την επιμέλεια της ειδικής συμβούλου του ΥΠΕΝ Σταυρούλας Αγρίου.

Παράλληλα για την διαμόρφωση της τελικής ρύθμισης, που απελευθερώνει από αγκυλώσεις και προβλήματα την εφαρμογή του νέου πολεοδομικού νόμου στα πρώτα του βήματα της εφαρμογής του ελήφθησαν υπόψη οι παρατηρήσεις και προτάσεις επιστημονικών φορέων και έμπειρων μηχανικών της πράξης και της αγοράς, όπως διατυπώθηκαν στις διαδικασίες ανοιχτής ενημέρωσης και διαβούλευσης, που πραγματοποιούνται το τελευταίον δίμηνο, στο κέντρο και την περιφέρεια, με πρωτοβουλία του αρμόδιου υπουργού ΠΕΝ Γιώργου Σταθάκη.

Κερδίζουν οι ιδιοκτήτες 

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το νέο πολεοδομικό νόμο για την υπαγωγή αυθαιρέτων εφόσον ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες εργασίες στατικής ενίσχυσης με την εκπόνηση στατικής μελέτης, το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μειώνεται κατά:

α) 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 3,
β) 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2,
γ) 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1.

Οι στόχοι της νέας ρύθμισης

Με τη νέα ρύθμιση, σε γενικές γραμμές, όπως σημειώνουν τεχνικοί παράγοντες  εξυπηρετούνται οι παρακάτω στόχοι:

• Βελτιώνεται η λειτουργική εφαρμογή του πολεοδομικού νόμου και δίνεται νέα ώθηση με νέους κανόνες υπαγωγής αυθαιρέτων στον 4495/17.
• Διατηρείται το βασικό πλαίσιο, για μεγάλη γκάμα περιπτώσεων, που συνδέει τη νομιμοποίηση  αυθαιρέτων με την υποχρέωση μελέτης στατικής επάρκειας, ώστε να υπηρετείται η ασφάλεια των κατασκευών
• Εξαιρούνται από την μελέτη στατικής επάρκειας συγκεκριμένες περιπτώσεις και κατηγορίες κατασκευών, οι οποίες στην πράξη προσέκρουαν σε τεχνικά και πρακτικά προβλήματα.
• Απαλλάσσονται οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων  από περιττά και ατεκμηρίωτα οικονομικά βάρη για μελέτες στατικής επάρκειας σε περιπτώσεις που εμφανώς δεν χρειάζονται ή δεν μπορούν να γίνουν.
•  Διατηρείται η ευθύνη των ιδιοκτητών να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους σε περιπτώσεις που τα ακίνητα τους χρειάζονται στατική ενίσχυση και θωράκιση.
• Ξεκαθαρίζει το τοπίο για τους μηχανικούς, καθώς αφενός διαμορφώνονται κριτήρια και κανόνες για το πεδίο δραστηριότητας μεταξύ των εμπλεκομένων τεχνικών κλάδων (πολιτικών μηχανικών, αρχιτεκτόνων κλπ) και ταυτοχρόνως απαλύνονται στο σύνολο τους οι υπεύθυνοι μελετητές μηχανικοί από συλλήβδην και διαχρονικές ευθύνες για την ποιότητα και ασφάλεια των κατασκευών, ώστε αυτές να ανήκουν και να αποδίδονται  εκεί που αναλογούν.

Υπενθυμίζεται ότι το ecopress έγραψε πρώτο, δείτε εδώ για την πρόθεση του ΥΠΕΝ να προχωρήσει στην αλλαγή των προβλέψεων του ν.4495/17 για την υποχρεωτική μελέτη της στατικής επάρκειας στα αυθαίρετα.

Αυτές είναι οι εξαιρέσεις

Σύμφωνα με την τελική ρύθμιση του ΥΠΕΝ, που προωθείται στη Βουλή εξαιρούνται από την υποχρεωτική μελέτη στατικής επάρκειας και  η υπαγωγή τους στο νέο πολεοδομικό νόμο 4495/2017 θα γίνεται με τεχνική έκθεση του μηχανικού, οι ακόλουθες κατηγορίες και περιπτώσεις:

1. Αυθαίρετες κατασκευές σε κτίρια με αποκλειστική χρήση κατοικία, που υφίστανται προ του έτους 1975. (Κατηγορία Κ1 του άρθρου 9 του νόμου 4478/13).
2. Αυθαίρετες κατασκευές που υφίστανται προ της 1.1.1983. (Κατηγορία Κ2 του άρθρου 9 του νόμου 4478/13).
3. Αυθαίρετες μικρές παραβάσεις. (Κατηγορία Κ3 του άρθρου 9 του νόμου 4478/13).

Απαλλάσσονται από την μελέτη στατικής επάρκειας κτίρια, στα οποία έχει εφαρμοστεί ως προς τις διαστάσεις του φέροντος οργανισμού η εγκεκριμένη στατική μελέτη για το νόμιμο τμήμα του ακινήτου και εφόσον συντρέχει τουλάχιστον μια από τις παρακάτω προϋποθέσεις:

1. Το τελικό (μετά την όποια αυθαιρεσία) κτίριο είναι μονώροφο, δηλαδή υπάρχουν μόνο οι στάθμες θεμελίωσης, υπογείων, ισογείου, ισογείου με πατάρι ή σοφίτα.
2. Το σύνολο των αυθαιρέτων κατασκευών ανά διηρημένη ιδιοκτησία ή ανεξάρτητο κτίριο είναι μικρότερο σε επιφάνεια των 25 τ.μ.
3. Αυθαίρετες κατασκευές παταριών ισογείου επιφάνειας μέχρι ποσοστού 50% της υποκείμενης επιφάνειας.
4. Αυθαίρετες κατασκευές στο δώμα κτιρίου μέχρι ποσοστού  20% της επιφάνειας αυτού, (συνολική επιφάνεια οροφής υποκειμένου ορόφου).
5. Αυθαίρετες κατασκευές στο υπόγειο, εφόσον τελικά τα νόμιμα και αυθαίρετα τμήματά του περιβάλλονται από περιμετρικά τοιχώματα από σκυρόδεμα ή μπατική τοιχοποιία που καλύπτουν το 75% της περιμέτρου.
6. Αυθαίρετες κατασκευές προβόλων μήκους έως 2.00 μέτρων ή αυθαίρετες επαυξήσεις του μήκους τους μέχρι ποσοστού 25%.
7. Το σύνολο των αυθαίρετων κατασκευών ανά διηρημένη ιδιοκτησία ή ανεξάρτητο κτίριο δεν επιφέρει αύξηση των κατακόρυφων φορτίων άνω του 20% για τη διηρημένη ιδιοκτησία αυτή ή το ανεξάρτητο κτίριο.
8. Από τον έλεγχο του συνολικού σεισμικού φορτίου (τέμνουσα βάσης) μετά την προσθήκη των αυθαιρέτων κατασκευών στο σύνολο του κτιρίου προκύπτει ότι αυτό δεν υπερβαίνει το 1,15 του αντιστοίχου σεισμικού φορτίου του υφισταμένου κτιρίου χωρίς τις αυθαίρετες κατασκευές.
9. Έχει εκδοθεί άδεια σεισμοπλήκτου και έχουν υλοποιηθεί ενισχύσεις μετά την 01.01.2000.
10. Το αυθαίρετο τμήμα είναι στατικά ανεξάρτητο, ισόγειο και δεν αλλάζει τα ωφέλιμα φορτία.
11. Κτίρια σπουδαιότητας Σ2 όπου έχει συντελεστεί αλλαγή χρήσης η οποία μεταβάλλει την  σπουδαιότητα σε Σ3, σε επιφάνεια έως και του 1/3 της συνολικής, αντιμετωπίζονται στην παρούσα ως κτίρια σπουδαιότητας Σ2. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό και λύνει το πρόβλημα των δεκάδων φροντιστηρίων κλπ χώρων συνάθροισης κοινού στα ισόγεια παλιών πολυκατοικιών.

Μελέτη Στατικής Επάρκειας – Τα βήματα

Με βάση τις προβλέψεις της νέας νομοθετικής ρύθμισης του ΥΠΕΝ, σύμφωνα με έμπειρους τεχνικούς παράγοντες  γενικά υπάρχουν τρία βήματα πριν γίνει Μελέτη Στατικής Επάρκειας, τα οποία είναι:

1. Εμβαδομετρικός έλεγχος.
2. Έλεγχος αύξησης φορτίου.
3. Έλεγχος τέμνουσας βάσης.

Εάν δεν πληρείται το 3ο κριτήριο του ελέγχου τέμνουσας βάσης, τότε  γίνεται στατική μελέτη επάρκειας. Αυτό δίνει μια ξεκάθαρη πορεία στον μελετητή, όπως επισημαίνουν έμπειροι τεχνικοί παράγοντες στο ecopress.gr, οι οποίοι επισημαίνουν ειδικότερα ότι για τους υπεύθυνους μηχανικούς ενδέχεται να ανακύψουν ειδικά θέματα προς αντιμετώπιση για κτίρια της χρονολογικής περιόδου , μεταξύ 1983 – 1986,  όπου εκεί ενδέχεται να είναι δυσμενής ο υπολογισμός με τον κανονισμό της εποχής  και ευμενέστερος με τον σημερινό.

Βεβαίως, λένε οι ίδιοι παράγοντες  όλοι οι μηχανικοί γνωρίζουν τους παλιούς κανονισμούς και έχουν λογισμικά, οπότε στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν θα έχουν πρόσθετη επιβάρυνση ψηφιακού εξοπλισμού για να διαχειριστούν τέτοιες περιπτώσεις.

Σε ειδικές περιπτώσεις, που οι μηχανικοί θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τον Κανονισμό Επεμβάσεων (ΚΑΝΕΠΕ),  θα πρέπει να βρουν λύσεις εφαρμογής ενός νέου κανονισμού, πράγμα που συνεπάγεται συνέργειες μεταξύ αυτών, που δεν έχουν και αυτών που διαθέτουν την εφαρμογή  ή και την αγορά νέου λογισμικού, που να την υποστηρίζει.

Κατά κύριο λόγο πάντως στις περιπτώσεις , όπου απαιτείται μελέτη στατικής επάρκειας, όπως σημειώνουν έγκυροι τεχνικοί παράγοντες θα γίνεται ως εξής:

• Συλλογή στοιχείων, ( όπως γεωμετρικά και ποιότητες υλικών, σύμφωνα με το κεφ.10.1.1. του Κανονισμού Επεμβάσεων ( ΚΑΝΕΠΕ)
• Η μελέτη θα γίνεται είτε με τους σημερινούς κανονισμούς (ΚΑΝΕΠΕ/ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ) είτε με τον κανονισμό της εποχής κατασκευής του αυθαιρέτου-εγκατάστασης χρήσης,  μετά από Υπεύθυνη Δήλωση του αιτούντα.
• Σε κάθε περίπτωση η σεισμική φόρτιση θα είναι με τον σεισμικό συντελεστή, που ίσχυε τότε.
• Η στάθμη επιτελεστικότητας στην περίπτωση μελέτης με τον Κανονισμό Επεμβάσεων (ΚΑΝΕΠΕ) θα είναι «οιονεί κατάρρευση»
• Το αποτέλεσμα θα είναι είτε το κτίριο είναι επαρκές είτε απαιτείται περαιτέρω ανάλυση.
• Το αποτέλεσμα θα κοινοποιείται στον αιτούνται και θα συνοδεύει την βεβαίωση μεταβίβασης του μηχανικού στην περίπτωση που  η μελέτη γίνει ταυτόχρονα με τη μεταβίβαση.
• Εάν αυτή γίνει ετεροχρονισμένα η απαίτηση για μελέτη στο χρονικό διάστημα που αναφέρει ο νόμος θα δηλώνεται στη βεβαίωση μεταβίβασης του μηχανικού.

Οι Κατηγορίες κ1,κ2,κ3 – Τι λέει ο νόμος 

Υπενθυμίζεται ότι οι κατηγορίες (κ1, κ2, κ3) οι οποίες με τη νέα νομοθετική ρύθμιση του ΥΠΕΝ εξαιρούνται από την υποχρέωση μελέτης στατικής επάρκειας και θα υπάγονται στο νέο πολεοδομικό νόμο με τεχνική έκθεση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο νόμο (άρθρο 9 του νόμου 4478/13) έχουν ως εξής:

Α. Κατηγορία 1.
Αυθαίρετες κατασκευές σε κτίρια με αποκλειστική χρήση κατοικία, που υφίστανται προ του έτους 1975 και με την επιφύλαξη περί αυθαίρετης αλλαγής χρήσης.

Β. Κατηγορία 2.
Αυθαίρετες κατασκευές που υφίστανται προ της 1.1.1983. Δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της παρούσας κατηγορίας στην περίπτωση που στο ακίνητο ή στην αυτοτελή ιδιοκτησία υπάρχουν και άλλες αυθαίρετες κατασκευές ή αλλαγές χρήσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν ή εγκαταστάθηκαν μεταγενέστερα του έτους 1983.

Γ. Κατηγορία 3.
Αυθαίρετες μικρές παραβάσεις. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν, σύμφωνα με το νόμο οι παρακάτω περιπτώσεις:

• Τοποθέτηση δομικών στοιχείων σε ακάλυπτο χώρο όπως φούρνοι, διακοσμητικοί κρουνοί και άλλα διακοσμητικά στοιχεία.
• Μείωση του ποσοστού της υποχρεωτικής φύτευσης του ακαλύπτου χώρου του οικοπέδου έως 5%.
•  Προσθήκη μόνωσης εξωτερικά στις όψεις.
• Αλλαγή των διαστάσεων των εξωστών που προκαλεί υπέρβαση της επιφάνειάς τους έως 10%. Συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα περίπτωση και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης και ανοικτοί εξώστες που υπέρκεινται του κοινόχρηστου χώρου της πόλης.
• Αλλαγή έως 10% των διαστάσεων των ανοιγμάτων και μετατόπιση αυτών έως 2 μέτρα.
•  Κατασκευή πέργκολας (κατά την παρ. 60 του άρθρου 2 του ν. 4067/2012 (Α΄ 79).
• Φύτευση υποχρεωτικής υπαίθριας θέσης στάθμευσης.
• Δεξαμενές αποχέτευσης στεγανές ή απορροφητικές, καθώς και δεξαμενές νερού.
• Αντλητικές εγκαταστάσεις και κτίσματα με μέγιστες διαστάσεις 3,00 Χ 3,00 και ύψους έως 2,50 μέτρα.
• Εργασίες διαμόρφωσης εδάφους ύψους έως 1,00 μέτρο.
• Υπέρβαση περιτοίχισης ύψους έως 1,00 μέτρο.
• Υπέρβαση νομίμου ύψους καμινάδας έως 1,50 μέτρο.
• Αποθήκη μέγιστης επιφάνειας 15 τετραγωνικά μέτρα και ύψους έως 2,50 μέτρα.
• Υπέρβαση ύψους των επαγγελματικών, βιομηχανικών, βιοτεχνικών και αγροτικών αποθηκών έως 20% του ύψους που προβλέπεται στη σχετική οικοδομική άδεια.
• Αλλαγή θέσης του προβλεπομένου με οικοδομική άδεια κτιρίου σε άλλη θέση εφόσον δεν παραβιάζονται οι πολεοδομικές διατάξεις ή αλλαγή θέσης του προβλεπομένου με οικοδομική άδεια κτιρίου σε άλλη θέση λόγω κατασκευής με εσφαλμένη αναστροφή της κάτοψης σε νόμιμη θέση και υπό την προϋπόθεση ότι δεν μεταβάλλεται η τελική στάθμη του εδάφους. Επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση των οριζομένων στην παρ. 9 του άρθρου 6 του ν. 4030/2011 (Α΄ 249) η ενημέρωση του φακέλου της οικοδομικής άδειας με τις μελέτες του υφισταμένου κτιρίου προκειμένου να εκδοθεί η ταυτότητα κτιρίου κατά τις διατάξεις του ν. 3843/2010 (Α΄ 62).
•  Αλλαγές στις εξωτερικές διαστάσεις του περιγράμματος του κτιρίου ή της αυτοτελούς ιδιοκτησίας, έως 5% και εφόσον δεν μεταβάλλεται η επιφάνεια άνω του ποσοστού 2% .
• Παραβάσεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού (Υπουργική Απόφαση 3046/304/30-1/3.2.1989 (Δ΄ 59). Για τις παρούσες παραβάσεις γίνεται ειδική μνεία στις βεβαιώσεις των Μηχανικών, κατά την τεχνική έκθεση.
•  Πρόχειρες, προσωρινές, κινητές, κατασκευές από πανί ή νάυλον που χρησιμοποιούνται για την προσωρινή αποθήκευση υλικών και προϊόντων εμπορίου σε βιομηχανικά, βιοτεχνικά κτίρια με νόμιμη άδεια.