Δέκα δράσεις για αύξηση ανακύκλωσης, μείωση ταφής και παραγωγή ενέργειας

Με 10 Προτάσεις Πολιτικής ολοκληρώθηκε η 6η Σύνοδος του Forum Κυκλικών Πόλεων στα Γιάννενα. Το θέμα της συνόδου ήταν οι δράσεις για την αύξηση ανακύκλωσης, τη μείωση ταφής και την παραγωγή ενέργειας.

Στην 6η Σύνοδο στην Πόλη των Ιωαννίνων την Παρασκευή 16 Μαΐου 2025, πήραν μέρις τα μέλη του Forum που αποτελούνται από υψηλόβαθμους εκπροσώπους Κυβερνητικών, Επιστημονικών/ Ακαδημαϊκών, Παραγωγικών, Αυτοδιοικητικών Φορέων ενω ο συντονισμός των εργασιών έγινε από το ΥΠΕΝ και την ΕΕΔΣΑ, με προεδρεύοντες τον Γενικό Γραμματέα ΣΔΑ ΥΠΕΝ Μ. Γραφάκο και τον Πρόεδρο της ΕΕΔΣΑ Γ. Ηλιόπουλο.

Στη σύνοδο υπέγραψαν το σχετικό Σύμφωνο Εθελοντικής Συμμετοχής τους στο Forum Κυκλικών Πόλεων η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Αποβλήτων και Υδάτων με τον Αντιπρόεδρο, Καθ. Κ. Αραβώση, το Πράσινο Ταμείο με τον Πρόεδρό του, Ι. Ανδρουλάκη και ο ΠΑΣΕΠΠΕ με τον Αντιπρόεδρο Χ. Χαραλαμπίδη.

Τα συμπεράσματα -10 προτάσεις πολιτικής θα τύχουν επιπλέον επεξεργασίας το επόμενο διάστημα από τα συναρμόδια Υπουργεία και Φορείς Μέλη του Forum, για να οριστικοποιηθούν οι τελικές δράσεις.

ΤΑ 10 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ, ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

1. Χωριστή Συλλογή & Επεξεργασία Βιοαποβλήτων (ΒΑ) σε Μεγάλους Παραγωγούς HoReCa: 

Η αλυσίδα διαχείρισης ΑΣΑ θέτει στόχο 60%-65% προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση το 2030- 2035 αντίστοιχα. Το σημαντικότερο σε ποσοστό ρεύμα ανακύκλωσης (40-45% των ΑΣΑ) είναι τα ΒΑ εκ των οποίων τουλάχιστον το 20% παράγεται από τα HoReCa.

Απαιτείται να θεσπιστεί νομοθετικά πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης παραγωγών HoReCa πανελλαδικής εμβέλειας με υπόχρεους χρηματοδότησης/ οργάνωσης τις επιχειρήσεις (ορισμένου ελάχιστου μεγέθους), με στόχο χωριστής συλλογής ποσοστού, που θα τεθεί για το 2030 και το 2035, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα για τις εργασίες εναλλακτικής διαχείρισης (χωριστή συλλογή, επεξεργασία και παραγωγή βιομεθανίου) αλλά και με τους ΦοΔΣΑ για την συν -επεξεργασία στις ΜΕΒΑ/ΜΑΑ όπου είναι οικονομοτεχνικά βέλτιστο.

Θα απαιτηθεί από το ΥΠΕΝ ανάληψη δράσεων το 2025 και ολοκλήρωση το 2026 όπως Εκπόνηση Μελέτης Σκοπιμότητας, Διαβούλευση με HoReCa, Νομοθέτηση, Έκδοση ΚΥΑ εφαρμογής και έγκριση Επιχειρησιακού Σχεδίου , ώστε να ξεκινήσει η εφαρμογή το 2027.

2. Χωριστή Συλλογή Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΑΥ): Συσκευασιών & Φιαλών ( DRS) – Ενίσχυση Οικονομικού Ρόλου Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγών: 

Η αλυσίδα διαχείρισης ΑΣΑ θέτει στόχο 60%-65% προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση το 2030- 2035 αντίστοιχα. Το ρεύμα ανακύκλωσης των συσκευασιών είναι το σημαντικότερο από τα ρεύματα που υπάγονται στην Διευρυμένη Ευθύνη Παραγωγών (15-20% των ΑΣΑ) εκ των οποίων 10% είναι φιάλες ποτών.

Απαιτείται να,

1.Tροποποιηθεί το επιχειρησιακό σχέδιο του προγράμματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγών Συσκευασιών με υπόχρεο χρηματοδότησης/οργάνωσης τον ΦΟΡΕΑ ΣΣΕΔ ,για το σύνολο των εργασιών χωριστής συλλογής (αποκομιδή, εξοπλισμός, ευαισθητοποίηση) και την μετέπειτα ανάκτησης τους σε ιδιωτικά ΚΔΑΥ ή Δημόσια ( Τμήμα των ΜΑΑ των ΦοΔΣΑ),

2.Εκπονηθεί νέο επιχειρησιακό σχέδιο για πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης παραγωγών Φιαλών με το σύστημα επιστροφή εγγύησης ( DRS) βάσει νέας ΚΥΑ που εκδόθηκε το 2025.

Θα απαιτηθεί από τον ΕΟΑΝ ή έγκριση αναθεωρημένου Επιχειρησιακού Σχεδίου του ΦΟΡΕΑ ΣΣΕΔ Συσκευασιών και του νέου επιχειρησιακού σχεδίου του ΦΟΡΕΑ ΣΣΕΔ Φιαλών ( DRS) το 2025 , ώστε να ξεκινήσει η εφαρμογή το 2026.

3. Χωριστή Συλλογή & Επεξεργασία Βιοαποβλήτων ( ΒΑ) σε Νοικοκυριά και μικρούς παραγωγούς: 

Η αλυσίδα διαχείρισης ΑΣΑ θέτει στόχο 60%-65% προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση το 2030- 2035 αντίστοιχα. Το σημαντικότερο % ρεύμα ανακύκλωσης (40-45% των ΑΣΑ) είναι τα ΒΑ εκ των οποίων το 80% παράγεται από Νοικοκυριά και μικρούς παραγωγούς όπως λαϊκές αγορές, υπεραγορές, λαχαναγορές, νοσοκομεία, στρατόπεδα, πανεπιστήμια κοκ

Απαιτείται να κινητροδοτηθεί & ρυθμιστεί κανονιστικά η I. χωριστή συλλογή σε ομάδες Δήμων με Προγραμματική Σύμβαση με τους οικείους ΦΟΔΣΑ όπου υπάρχει οικονομία κλίμακας , II. η πρόσληψη ειδικής κατηγορία προσωπικού αμετάθετου για εργασίες χωριστής συλλογής με χρηματοδότηση από τα ανταποδοτικά τέλη ,ΙΙΙ. η ενίσχυση με ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης του ΕΣΠΑ για αγορά εξοπλισμού του ιδιωτικού τομέα IV. Η Διαβάθμιση των εισφορών Δήμων προς τους ΦΟΔΣΑ για τα ΒΑ σημαντικά μειωμένο τιμολόγιο έναντι των σύμμεικτων.

4. Χωριστή Συλλογή ΑΥ & ΒΑ σε Μικρούς & Απομακρυσμένους Νησιωτικούς & Ορεινούς Δήμους – Υλοποίηση Οργανωτικής & Οικονομικής Αρμοδιότητας από ΥΠΕΝ:

Οι μικροί & απομακρυσμένοι Δήμοι αποτελούν το 27% των Δήμων της χώρας και έχουν πληθυσμό περίπου το 5% της χώρας, ενώ με τον εποχικό ανέρχονται έως 10%. Παρουσιάζουν σημαντικές γεωγραφικές ιδιαιτερότητες ως προς την διαχείριση ΑΣΑ καθώς έχουν I. Μικρή Οικονομία Κλίμακας II. Μεγάλη Αιχμή/Εποχικότητα λόγω τουρισμού ΙΙΙ.Αυξημένα Κόστη μεταφορών χερσαίων/θαλάσσιων .

Για αυτό έχει θεσμοθετηθεί το 2024 η ανάληψη της αρμοδιότητας από το ΥΠΕΝ για την υλοποίηση προγράμματος χωριστής συλλογής ΑΥ και ΒΑ . Απαιτείται το 2025 να ολοκληρωθεί η συνεργασία με τους κατά τόπους Δήμους και να εκκινήσουν από το ΥΠΕΝ οι διαδικασίες για την σύμπραξη με οικονομικούς φορείς που θα αναλάβουν την χωριστή συλλογή και με την χρηματοδοτική στήριξη της δράσης αυτής με πόρους εθνικούς και ευρωπαϊκούς, ώστε το 2026 να ξεκινήσει η εφαρμογή του προγράμματος χωριστής συλλογής.

5. Εφαρμογή Πληρώνω όσο Πετάω (ΠοΠ) σε Παραγωγούς Horeca & άλλους: 

Το ΠοΠ σε Παραγωγούς αποτελεί μια εφαρμόσιμη πρακτική σε χώρες της ΕΕ καθώς μπορεί να υλοποιηθεί για το ρεύμα Σύμμεικτων και επικουρικά για τα ρεύματα ΒΑ και ΑΥ , ώστε να ενθαρρύνει οικονομικά τους παραγωγούς σε μείωση της παραγωγής (πρόληψη) και σε αύξηση της ανακύκλωσης ΒΑ – ΑΥ με αυτοδιαχείριση ή/και σε συνεργασία με τους οικείους Δήμους/ΦοΔΣΑ όπου υπάρχουν υποδομές κατάλληλες.

Για να εφαρμοστεί υπάρχουν δοκιμασμένες στην ΕΕ τεχνικές εναλλακτικές τρόπου αποκομιδής, όπως Πόρτα Πόρτα με προκαθορισμένες επιλογές δρομολογίων/αριθμού κάδων ή με ζύγιση ανά παραλαβή κοκ. Με βάση όλες τις εναλλακτικές θα πρέπει να εκπονηθεί ο τεχνικός οδηγός από το ΥΠΕΝ και η εγκύκλιος εφαρμογής του ΠοΠ σε Παραγωγούς, όπου θα παρασχεθεί πλήρης τεχνική υποστήριξη μέχρι και την έκδοση τιμοκαταλόγου ΠοΠ και τρόπου είσπραξης τελών ΠοΠ κοκ.

6. Συντονισμός & Εξειδίκευση Χρηματοδοτικών Εργαλείων επίτευξης της χωριστής συλλογής ( Εφαρμογή Ολιστικών Σχεδίων ΦοΔΣΑ):

Η επίτευξη των στόχων χωριστής συλλογής απαιτεί πόρους Εθνικούς. Ευρωπαϊκούς (ΕΣΠΑ) , των Παραγωγών (Φορείς ΣΣΕΔ) και τον Δήμων/ΦΟΔΣΑ, τόσο για την κάλυψη του επενδυτικού κόστους αγοράς εξοπλισμού όσο και για το λειτουργικό κόστος των εργασιών αυτών.

Απαιτείται στο πλαίσιο των τεκμηριωμένων και βιώσιμων αναγκών που θα κατατεθούν στα 13 Περιφερειακά Ολιστικά Σχέδια Χωριστής Συλλογής από τους ΦΟΔΣΑ, για έγκριση στο ΥΠΕΝ, να υπάρξει αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων και δυνατοτήτων με έμφαση στα εργαλεία του ΕΣΠΑ και του Τέλους Ταφής , παράλληλα με την μεγιστοποίηση των πόρων από τους υπόχρεους παραγωγούς , ώστε η συμβολή των Δήμων/ΦοΔΣΑ να είναι τέτοια που να καθιστά το κόστος αποδεκτό (affordable) για τους πολίτες.

7. Λειτουργία Ψηφιακής Εφαρμογής-Πλατφόρμας Παρακολούθησης -Δεικτών Διαχείρισης ΑΣΑ:

Αφορά στην ψηφιακή παρακολούθηση της λειτουργίας των Φο.Δ.Σ.Α. και των επιδόσεων των εξυπηρετούμενων από τους Φο.Δ.Σ.Α Δήμων, με βάση σειρά δεικτών που θα προσδιορίσει η ΡΑΑΕΥ σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ . Η ψηφιακή πλατφόρμα θα δώσει την δυνατότητα να αξιολογηθεί η ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών & η οικονομική αποδοτικότητα, και να διασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες διαχείρισης αποβλήτων πραγματοποιούνται με τον πλέον αποδοτικό και περιβαλλοντικά φιλικό τρόπο.

8. Ολοκλήρωση- Δημόσια Διαβούλευση & Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (ΣΠΕ) του Εθνικού Σχεδιασμού Ενεργειακής Αξιοποίησης Απορριμματογενών Ενεργειακών πρώτων υλών (ΑΕΠΥ): 

Μετά την εφαρμογή των δράσεων χωιρστής συλλογής με στόχο το 65% το 2035, παραμένουν 35% σύμμικτα ΑΣΑ που μετά από επεξεργασία στις ΜΑΑ των ΦοΔΣΑ θα παράγουν είτε ΑΕΠΥ , είτεΟίΟ ( προϊόν που δεν υπάρχει πλήρης δυνατότητα αξιοποίησης λόγω νομοθετικού περιορισμού χρήσεων του βάσει ΚΥΑ 2014), είτε άχρηστα υπολείμματα προς ταφή ( που θα υπερβαίνει το νομοθετημένο στόχο της ΕΕ 10% ).

Οι ΑΕΠΥ αποτελούν κατά ένα τμήμα τους (το βιοαποδομήσιμο κλάσμα ανανεώσιμη πηγή ενέργειας ηλεκτρικής ή/και θερμικής-ψυκτικής) ενώ με δοκιμασμένες στην ΕΕ και διεθνώς μεθόδους ενεργειακής αξιοποίησης (στην ενεργοβόρο βιομηχανία και σε μονάδες παραγωγής ενέργειας WtE) έχουν υψηλή απόδοση άνω του 65% που αναγνωρίζεται στην ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων ως ΑΝΑΚΤΗΣΗ προτιμητέα έναντι της ΤΑΦΗΣ.

Για την διασφάλιση της τεχνικά εφαρμόσιμης, περιβαλλοντικά ορθής και οικονομικά βιώσιμης ενεργειακής αξιοποίησης των ΑΕΠΥ, το ΥΠΕΝ θα πρέπει το 2025 να ολοκληρώσει, διαβουλευθεί και υλοποιήσει διαδικασία ΣΠΕ ενός Εθνικού Σχεδίου με ορίζοντα έναρξης το 2030, που θα αφορά σε ποσότητες που παραμένουν μετά την πλήρη επίτευξη του στόχου χωριστής συλλογής για επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση 65% το 2035.

9. Διαμόρφωση ειδικού νόμου πλαισίου για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδιασμού Ενεργειακής Αξιοποίησης ΑΕΠΥ:

Το Εθνικό Σχέδιο Ενεργειακής Αξιοποίηση των ΑΕΠΥ θα πρέπει να ρυθμιστεί κανονιστικά με το κατάλληλο ειδικό νόμο πλαίσιο και εφαρμοστικές διατάξεις όπου απαιτείται ( ΚΥΑ, ΠΔ , Εγκύκλιοι)

Ο Νόμος Πλαίσιο θα προσδιορίζει με σαφήνεια του ρόλους, υποχρεώσεις όλων των ενδιαφερομένων μερών όπως ΥΠΕΝ, ΦΟΔΣΑ, ΡΑΑΕΥ, Φορέων της Αγοράς Ενέργειας ( όπως ΔΑΠΕΕΠ) , της Ενεργοβόρου Βιομηχανίας των Επενδυτών Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης ΑΕΠΥ κοκ.

10. Δημιουργία Διαφανούς Μηχανισμού Εποπτείας, Ελέγχου, Ρύθμισης, Εκκαθάρισης της Ενεργειακής Αγοράς Αποβλήτων ΑΕΠΥ: 

Η νέα Ενεργειακή Αγορά θα πρέπει να υπόκειται σε διαδικασίες αποτελεσματικού ελέγχου και παρακολούθησης σε θέματα, όπως:

I. Περιβαλλοντικά Ορθής Λειτουργίας της Ενεργοβόρου Βιομηχανίας και των Μονάδων ΑΕΠΥ

II. Διαχείρισης- Εκκαθάρισης της Παραγόμενης Ενέργειας

III. Τιμολόγησης του κόστους στους καταναλωτές / ενέργειας και παραγωγούς αποβλήτων

IV. Καθορισμού προδιαγραφών ΑΕΠΥ, Ποσοστού ΒΑ Κλάσματος, που θα θεωρηθεί ως ΑΠΕ

VI. Μηχανισμών Αντιστάθμισης Μεταβολών πχ θερμογόνου δύναμης κοκ.

Παρουσίες και χαιρετισμοί

Τις εργασίες χαιρέτησαν και τις έθεσαν υπό την αιγίδα τους ο Δήμαρχος Ιωαννιτών Θ. Μπέγκας και ο Πρόεδρος του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ Ν. Γεωργάκος. Επιπλέον παρέστησαν ο Περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλ. Καχριμάνης, ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Ηπείρου Π. Νταής, ο τ.Υφυπουργός ΠΕΝ Γ. Αμυράς & πολλοί Δήμαρχοι όπως Χ. Σιαφάκας της Άρτας, Μ. Πλιάκος της Ζίτσας, Α. Παπασπύρου της Κόνιτσας και Αντιδήμαρχοι & Στελέχη Δήμων της Ηπείρου και μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής & στελέχη του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ Ηπείρου.

Τα μέλη του forum που μετείχαν φυσικά ή διαδικτυακά στις εργασίες, πέραν του ΓΓΣΔΑ ΥΠΕΝ Μ. Γραφάκου και του Προέδρου ΕΕΔΣΑ Γ. Ηλιόπουλου, ήταν από πλευράς των

-Πολιτειακών & Αυτοδιοικητικών φορέων: ο Αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ Κ. Αραβώσης, ο Πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου Ι. Ανδρουλάκης , ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κυκλικής Οικονομίας & Υδάτων της ΚΕΔΕ Κ. Ζέρβας και ο Αντιπεριφερειάρχης Ηπείρου και μέλος ΔΣ ΕΝΠΕ Θ. Πιτούλης

-Παραγωγικών φορέων: η Πρόεδρος Ε. Μπέλση και ο Αντιπρόεδρος του ΣΕΠΑΝ Α. Λουκάτος, ο εκπρόσωπος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Π. Χαμπεσής, ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΒΕΕ Δ. Βαργιάμης και ο κ. Δ. Γιακούλας και ο Αντιπρόεδρος ΠΑΣΕΠΠΕ Χ. Χαραλαμπίδης.

-Ακαδημαϊκών / Επιστημονικών Φορέων: ο Αντιπρόεδρος της ΕΕΔΣΑ – Πρόεδρος ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας Μ. Γεράνης, ο τ. Κοσμήτορας Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ Ν. Μουσιόπουλος, ο Καθ. ΠΑΔΑ Κ. Ψωμόπουλος και ο επικεφαλής της Τεχνικής Επιτροπής του Forum, Δρ. K. Μουστάκας

-Στελέχη των Φορέων όπως η Α. Αλιβέρτη και η Α. Αρφανάκου της Δν.ΣΑ , της ΓΓΣΔΑ του ΥΠΕΝ, ο Γ. Φιρφιλιώνης του ΣΕΠΑΝ η Α. Ανθούλη και Σ. Κωνσταντόπουλος της ΡΑΑΕΥ , ο Γ. Παπαγιάννης του Περιφερειακού ΦΟΔΣΑ Ηπείρου και το μέλος της Τεχνικής Επιτροπής του Forum Α. Κόκκαλη.

Οι εργασίες της Συνόδου είναι διαθέσιμες στο σύνδεσμο: δείτε εδώ