Δημόσια έργα: «μπλακάουτ», λόγω ακρίβειας υλικών και υπερβολικών εκπτώσεων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Περισσότερα από 800 έργα αναπλάσεων στους Δήμους σε όλη τη χώρα έχουν σταματήσει ενώ έχει ξεσπάσει κύμα παύσης εργασιών στο 95% των δημοσίων έργων. Οι εργολήπτες ζητούν από το υπουργείο Υποδομών αναθεωρήσεις τιμών ενώ έμπειρη παράγοντας αναθέτουσας αρχής λέει ότι η παύση εργασιών προκαλείται «τεχνηέντως από τους εργολάβους» και στηλιτεύει τις «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές».

-«Οι 500 περίπου μικρομεσαίες επιχειρήσεις με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας και οι 2.500 ενεργές εργοληπτικές εταιρείες που έχουν πάρει δημόσια έργα, σε ποσοστό 95% μέσα από μια σκληρή ανταγωνιστική διαδικασία εκπτώσεων, που ξεκινούν από το 45% και πάνω, έχουν τεράστιο πρόβλημα να ολοκληρώσουν τα έργα τους. Αντίθετα οι μεγάλες εταιρείες που εκτελούν τα λεγόμενα μεγάλα έργα με έκπτωση 5% – 7% δεν έχουν τις ίδιες δυσκολίες να απορροφήσουν τους κραδασμούς της αγοράς»,

Αυτά δηλώνει ο Ζαχαρίας Αθουσάκης, μέλος της διοίκησης του ΣΑΤΕ, σε συνέχεια της παρέμβασης του Συνδέσμου Ανωνύμων Τεχνικών Εταιριών (ΣΑΤΕ) προς το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, με την οποία επισημαίνει μεγάλες συνέπειες στην εξέλιξη των έργων από την καθυστέρηση να εκδοθούν οι υπουργικές αποφάσεις αναθεώρησης τιμών και απολογιστικής πληρωμή τους. Ο Κ. Αθουσάκης σημειώνει χαρακτηριστικά ότι:

-«Στον αέρα κινδυνεύουν να τιναχθούν δεκάδες δημόσια έργα, που έχουν ανατεθεί με έκπτωση πάνω από 45%, ενώ την ίδια στιγμή περισσότερα από 800 έργα αναπλάσεων στους Δήμους σε όλη τη χώρα, έχουν πέσει σε «λήθαργο» καθώς οι τιμές των εισαγόμενων γρανιτοκυβόλιθων έχουν ανέβει τρεις φορές πάνω».

Οι εργολάβοι εν αναμονή

-«Τα περισσότερα έργα το τελευταίο 8μηνο έχουν σταματήσει. Η μία παράταση διαδέχεται την άλλη. Οι εργολάβοι είναι εν αναμονή, αναμονή που οι ίδιοι προκάλεσαν τεχνηέντως και με τις ευλογίες του υπάρχοντας νομικού πλαισίου».

Αυτά επισημαίνει η Ειρήνη Ζαχαριαδάκη, αρχιτέκτονας μηχανικός, MSc, MBA, προϊσταμένη Τμήματος Κτηριακών Έργων/Συντήρησης Σχολικών Κτηρίων Δήμου Μαλεβιζίου, αναλύοντας σε άρθρο της στην εφημερίδα «Νέα Κρήτη» σημαντικές πτυχές της διαχείρισης των έργων.

Ειδικότερα:

Πέντε νέες εταιρείες 7ης κατηγορίας

Tο στέλεχος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ) κ. Ζαχαρίας Αθουσάκης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την οδυνηρή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο κλάδος, που αν δε ληφθούν άμεσα μέτρα είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα επιδεινωθεί δραματικά. O ίδιος επισημαίνει ότι χωρίς αντίκρισμα αποδεικνύονται οι τροπολογίες που ψηφίστηκαν με ανακουφιστικές διατάξεις για τους εργολήπτες, αφού δεν έχει ακόμα υπογραφεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα τις ενεργοποιήσει. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής, είναι να έχουν μπλοκάρει τα έργα που αφορούν τα ασφαλτικά την ύδρευση την αποχέτευση και τα αντιπλημμυρικά, στη χρονική περίοδο που είναι κατ κατ΄εξοχήν κατάλληλη για την υλοποίηση τους.

Ο κ Αθουσάκης τονίζει ακόμη ότι ότι πάνω από το 50% των εργοληπτικών επιχειρήσεων αδυνατούν να ολοκληρώσουν τα έργα που εκτελούν οποία συμβασιοποιήθηκαν πριν ένα ή 1,5 χρόνο που οι τιμές των υλικών ήταν διαφορετικές.

Όπως ο ίδιος σημειώνει οι 500 περίπου μικρομεσαίες επιχειρήσεις με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας και οι 2.500 ενεργές εργοληπτικές εταιρείες που έχουν πάρει δημόσια έργα, σε ποσοστό 95% μέσα από μια σκληρή ανταγωνιστική διαδικασία εκπτώσεων που ξεκινούν από το 45% και πάνω, έχουν τεράστιο πρόβλημα να ολοκληρώσουν τα έργα τους. Ήδη τα ασφαλτικά συγκροτήματα σταμάτησαν να κατασκευάζουν τις οδοποιίες με το φόβο ότι η υπουργική απόφαση δεν θα υπογραφεί. Τα έργα των Δήμων και των Περιφερειών βρίσκονται σε λήθαργο λόγω της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί καθώς δουλεύει μόλις το 25% του προσωπικού αφού η περίφημη αναθεώρηση τιμών δεν έρχεται με αποτέλεσμα οι εργολάβοι να μην μπορούν να απορροφήσουν το αυξημένο στα ύψη κόστος.

Ο κ Αθουσάκης σημειώνει ακόμη ότι πρέπει να βγει από το ψυγείο η νομοθεσία για το μητρώο των εργοληπτικών εταιρειών. -«Ήρθε η στιγμή να πάρει το μήνυμα το υπουργείο ότι δεν μπορεί να έχει ακόμα στο «ψυγείο», τη νομοθεσία των μητρώων των εργοληπτικών επιχειρήσεων, με τη μη έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος που απαιτείται με αποτέλεσμα να μονιμοποιείται το παλιό προσωρινό καθεστώς διαδοχικών παρατάσεων των εργοληπτικών πτυχίων με ότι αυτό συνεπάγεται», τονίζει ο κ. Αθουσάκης. «Η αναθεώρηση αυτή επιβάλλεται από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες και μέσα από αυτή εκτιμάται ότι μπορούν να προκύψουν τουλάχιστον πέντε νέες εταιρείες 7ης κατηγορίας. Δεν θέλουμε να σκεπτόμαστε αρνητικά ότι κάποιοι θέλουν να δημιουργήσουν ανάχωμα σε μια τέτοια προοπτική…» λέει ο ίδιος.

Ανίσχυρος ο έλεγχος από τις αναθέτουσες αρχές

-«Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο “κλείνει” το μάτι στους εργολάβους, αφήνοντάς τους πολλά περιθώρια για ελιγμούς, ενώ παράλληλα δεν έχουν προβλεφθεί τόσο αυστηροί και αμείλικτοι κανόνες για τις αναθέτουσες Αρχές (Δημόσιο), ικανούς για να μπορεί να ελέγξει τον εργολάβο και να επεμβαίνει σε κάθε αθέτηση των όρων του συμβατικού και του φυσικού αντικειμένου του έργου. Η δυσκολία αντίδρασης των ελεγκτικών οργάνων του Κράτους, λόγω του νομικού πλαισίου, οδηγεί σε ακραίες δράσεις των κατασκευαστών, με αποτέλεσμα να κάνουν τη ζωή του πολίτη από δύσκολη, δυσκολότερη» σημειώνει  η Ειρήνη Ζαχαριαδάκη.

Οι «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές»

Η ίδια αναφέρει ότι έχουν σταματήσει τα έργα λόγω της εκτόξευση των τιμών των υλικών κατασκευής (σωλήνες, σκυροδέματα, σίδερα κ.λπ.), εξαιτίας της αλόγιστης και ανεξέλεγκτης αύξησης της τιμής του βαρελιού πετρελαίου, τονίζοντας ωστόσο ότι βάσει της πολυετούς εμπειρίας της ως επιβλέπουσα μηχανικός ο πιο σημαντικός λόγος που έχουν σταματήσει τα έργα είναι οι «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές».

Σχετικά σημείωνει ότι: οι «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές»  κατά τον Ν. 4412/201 6 (ΦΕΚ A 1 47/08-082016) και τον Ν. 4782/2021 (ΦΕΚ A 36/9.3.2021) που προσφέρουν οι εργολάβοι, κάτι το οποίο γίνεται από το 2000 και μετά, και οδηγεί πολλές φορές σε κακοτεχνίες ή και σε μη ολοκλήρωση των έργων.

Η ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά σημαίνει ότι ο εργολάβος ζητάει τα λιγότερα χρήματα που θα μπορούσε να λάβει για να κατασκευάσει κάποιο δημόσιο έργο, αλλιώς αυτό λέγεται ότι η προσφερόμενη έκπτωσή του επί τοις εκατό είναι πολύ μεγάλη, ενδεχομένως της τάξης του 55% και πάνω επί των τιμών του προϋπολογισμού του έργου.

Αφενός, λοιπόν, ο εργολάβος αναγκάζεται να προσφέρει μεγάλη έκπτωση επί του προϋπολογισμού του έργου για να καταφέρει να επικρατήσει των άλλων και να του κατοχυρωθεί το έργο, και από την άλλη οι αυξήσεις των τιμών τον οδηγούν σε μεγάλο οικονομικό αδιέξοδο και είτε ζητάει παύση εργασιών, είτε προσφεύγει σε συνεννόηση με άλλους στη χρήση των προδικαστικών προσφυγών (ενστάσεων), οι οποίες είναι ένα πολύ ωραίο τέχνασμα για να καθυστερήσει η υπογραφή της σύμβασης κατασκευής του έργου, μήπως ενδεχομένως ομαλοποιηθεί η κατάσταση με τις αυξήσεις στις τιμές στο επόμενο χρονικό διάστημα.

Δυστυχώς, διανύουμε ένα πολύ μεγάλο και δύσκολο διάστημα για τον τεχνικό κλάδο στο κομμάτι εκείνο που ονομάζεται δημόσια έργα».

Η κα Ζαχαριαδάκη σημειώνει ακόμη ότι:

-«Η δυσκολία αντίδρασης των ελεγκτικών οργάνων του Κράτους, λόγω του νομικού πλαισίου, οδηγεί σε ακραίες δράσεις των κατασκευαστών, με αποτέλεσμα να κάνουν τη ζωή του πολίτη από δύσκολη, δυσκολότερη.

Γι’ αυτό το χαντάκι στην άκρη του δρόμου θα συνεχίσει να υπάρχει, γι’ αυτό οι κυβόλιθοι στην περιοχή της Πύλης Ιησού στο Ηράκλειο θα ξηλωθούν, έπειτα από πολλά ατυχήματα που προκάλεσαν, γι’ αυτό τα ρολόγια του νέου δικτύου ύδρευσης της ΔΕΥΑΗ θα παραμείνουν ασύνδετα και ανενεργό, παρόλο που οι εργασίες έχουν ολοκληρωθεί, και γι’ αυτό θα ασφαλτοστρώνεται ή θα τσιμεντοστρώνεται ένας δρόμος και την επόμενη μέρα θα εμφανίζονται λακκούβες σε όλο το μήκος του.

Ίσως θα πρέπει να κατανοήσουν οι ιθύνοντες ότι, αν θέλαμε να οδηγούμε πάνω σε ένα δρόμο γεμάτο εκπλήξεις, θα μπορούσαμε να επισκεφτούμε το πλησιέστερο λούνα-παρκ και να πάμε μία βόλτα με τα συγκρουόμενα οχήματα, να το ευχαριστηθούμε κιόλας».

ΣΑΤΕ:  τα έργα σε αδιέξοδο

Ο  Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών, με επιστολή του προς τον Υπουργό Υποδομών Κώστα Καραμανλή, την οποία υπογράφουν ο πρόεδρος Γιώργος Βλάχος και ο γενικός γραμματέας Εμμανουήλ Βράϊλας εκφράζει την δυσφορία και η αγανάκτηση του τεχνικού κόσμου για το γεγονός ότι έχει μείνει αστήρικτος σε μια τόσο δύσκολη χρονική συγκυρία αφού ούτε η σωστή αναθεώρηση τιμών έγινε, και οι τροπολογίες που ψηφίστηκαν για να στηρίξουν τον κλάδο αποδείχτηκαν κενό γράμμα αφού δεν τίθενται σε εφαρμογή με ευθύνη των αρμόδιων υπουργών που δεν φροντίζουν να εκδώσουν την Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα τις ενεργοποιήσει.

Όπως τονίζουν στην επιστολή τους οι εργολήπτες απευθυνόμενοι προς τον υπουργό,: «ανακοινώθηκε η προώθηση νομοθετικής παρέμβασης που θα επιτρέπει σε ορισμένα βασικά υλικά όπως την άσφαλτο, PVC, HDPE την απολογιστική πληρωμή τους. Επίσης ανακοινώθηκε το πριμ έγκαιρης περαίωσης έργων για επιχειρήσεις που δεν θα κάνουν χρήση της δυνατότητας επιμήκυνσης χρονοδιαγράμματος. Δυστυχώς, παρότι έχει παρέλθει το μεγαλύτερο μέρος του προβλεπόμενου χρόνου ισχύος των νομοθετημένων μέτρων, η δυνατότητα εφαρμογής τους δεν υφίσταται, λόγω μη έκδοσης των, κατ’ εξουσιοδότηση του σχετικού ψηφισμένος νόμου 4938/2022, αναγκαίων Υπουργικών Αποφάσεων, αλλά και απαιτούμενων διευκρινιστικών εγκυκλίων προς τις Αναθέτουσες Αρχές κλπ.

Συγκεκριμένα:

Δεν μπορεί να διαστρωθεί άσφαλτος γιατί κανείς δεν γνωρίζει πως θα γίνει η απολογιστική πληρωμή της ασφάλτου. Σημειώνουμε ότι τελειώνει η θερινή περίοδος (κατ’ εξοχήν κατάλληλη για την διάστρωση).

– Δεν μπορούν να αγορασθούν για τον ίδιο λόγο από τους αναδόχους σωλήνες PVC και πολυαιθυλενίου απαραίτητοι για υδραυλικά και αντιπλημμυρικά έργα. Δεν μπορούν οι εργολήπτες να προγραμματίσουν το χρονοδιάγραμμα των εργασιών και των προμήθειων τους.

Την ίδια στιγμή δεν έχει γίνει και η αναγκαία αναθεώρηση τιμών των υλικών των έργων, με αποτέλεσμα να υπάρχει τεράστιο πρόβλημα για τους εργολάβους οι οποίοι εκτελούν έργα με ποσοστά έκπτωσης 45% και πάνω οι οποίοι έχουν βυθιστεί σε ένα απίστευτο αδιέξοδο.

Όπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην επιστολή, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι « θα εκδοθούν συντελεστές αναθεώρησης για εργασίες που εκτελούνται στα δημόσια έργα και επηρεάζονται από τις υπερβολικές ανατιμήσεις των υλικών. Σημειώνουμε ότι οι συντελεστές αναθεώρησης που εκδόθηκαν μέχρι σήμερα δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά ποσοστά ανατιμήσεων, ενώ επίσης δεν έχουν εκδοθεί ακόμα οι συντελεστές του Α τριμήνου 2022 (τριμήνου εντός του οποίου παρατηρήθηκαν οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις λόγω της έκρηξης του πολέμου στην Ουκρανία).

Τέλος τονίζουμε την μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται στην έναρξη λειτουργίας της συσταθείσης με την από 7/4122 Κ.Υ.Α. Εταιρίας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών, η λειτουργία της οποίας θα επιλύσει μια και καλή το απόν πολλές δεκαετίες χρονίζον πρόβλημα της μη ορθής ανάλυσης, κοστολόγησης και αναθεώρησης των τιμών μονάδας των εργασιών των κατασκευαστικών έργων στη χώρα».