Επαγγελματικός προσανατολισμός: για ποιο εργασιακό περιβάλλον;

Του Νίκου Ηλιάδη*

Για ποιο εργασιακό περιβάλλον εξοικειώνει τους μαθητές ο επαγγελματικός προσανατολισμός στην Ελλάδα; Το βασικό αυτό ερώτημα δεν έχει απαντηθεί, ή τουλάχιστον δεν είναι διαθέσιμη η απάντησή του με σαφήνεια.  Με ποιο εργασιακό και οικονομικό περιβάλλον επιδιώκεται από την όλη προσπάθεια να προετοιμασθούν οι μαθητές; Ώστε να σχεδιαστούν ανάλογα οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες;

Στο Βιογραφικό Σημείωμα στον πολιτισμένο Δυτικό κόσμο αναφέρονται συνήθως ως βασικά στοιχεία οι σπουδές και το είδος της εργασίας που έχει εκτελέσει κανείς σε διάφορες πραγματικές και όχι πλασματικές θέσεις εργασίας, επαρκώς και αντικειμενικά πιστοποιούμενες με σύγχρονους τρόπους ευρύτερα γνωστούς, διδασκόμενους σε ποιοτικά ιδρύματα συνδεόμενα με το χώρο της εργασίας και αποδεκτούς.

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχει καθιερωθεί σαν αποτέλεσμα της πολυδιάστατης παθογένειας που έχει επικρατήσει με τον εναγκαλισμό κράτους και κομματικού συστήματος με έκφραση τον κρατικοδίαιτο κομματικό συνδικαλισμό , το βιογραφικό να είναι οι διάφορες κομματικές θέσεις στις οποίες καταφέρνει κανείς να προωθηθεί προνομιακά από τις συνιστώσες των κομματικών μηχανισμών και των κολλητών, για να αυξήσουν την επιρροή τους στους ανάλογους χώρους.

Σε όλους τους κομματικούς σχηματισμούς, αφθονούν πλέον μέλη πολιτικών επιτροπών, γραμματέων, προέδρων, αντιπροέδρων, υπεύθυνων ταμείων και αναπληρωτών, τοπικών, περιφερειακών επιτροπών, υποψηφίων που και να μην εκλεγούν δημιουργούν προϋποθέσεις διορισμού στο αντιπαραγωγικό κρατιστικό σύστημα κ.ά συναφή, ως θέσεις εργασίας που προωθούνται για να στηρίξουν ανάλογους σε διάφορα που δεν έχουν προφανώς καμιά σχέση με πραγματική εργασία και πραγματικά παραγόμενο πλούτο.

Από τα πλέον σύγχρονα θέματα που απασχολεί τη διεθνή εκπαιδευτική κοινότητα και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό ( Ε.Π.) είναι η σύνδεση με το χώρο της εργασίας στον οποίο θα πρέπει να ενταχθούν και να ζήσουν σημαντικό μέρος του χρόνου της ζωής τους.

Σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει σύστημα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών προ του διορισμού τους , που περιλαμβάνει και τον επαγγελματικό προσανατολισμό σχετικά με το εργασιακό περιβάλλον και τους κανόνες που λειτουργεί , καθώς και την πολυσυζητούμενη αντικειμενική αξιολόγηση μαθητών, εκπαιδευτικών, εκπαιδευτικού συστήματος ώστε να είναι αποδεκτή από αυτούς που θα την εφαρμόσουν . Αναρωτιέται κανείς πως γίνεται αποδεκτή η αξιολόγηση των μαθητών από ανεκπαίδευτους και στην αξιολόγηση καθηγητές .

Οι διαδικασίες αυτές της εκπαίδευσης εκπαιδευτικών είναι ανύπαρκτες στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ίσως διότι ακόμη πολλοί αγωνίζονται όχι να διδάξουν το εργασιακό περιβάλλον και το οικονομικό σύστημα δυτικού τύπου που ισχύει στη χώρα αλλά να εφαρμόσουν ένα άλλο εργασιακό και απροσδιόριστο ακόμη οικονομικό σύστημα .

Παρά το γεγονός ότι η εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί “στο κενό” , το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και ιδιαίτερα ο Ε.Π. , αντίθετα με το ρόλο που θα έπρεπε να έχει , αποφεύγει να αναφερθεί στο οικονομικό και κοινωνικό σύστημα με το οποίο θα έπρεπε να εξοικειώνει τους μαθητές, που είναι το Δυτικό σύστημα των ελεύθερων κοινωνιών και των ελεύθερων ανταγωνιστικών οικονομιών.

Σημαντικές επενδύσεις έγιναν για τον Ε.Π., όμως περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην περιγραφή απλά των ασαφών για δεκαετίες ιδιαίτερα στη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και νομοθετικά εκπαιδευτικών διαδρομών του εκπαιδευτικού συστήματος . Επιδιώκεται να διδάσκονται / παρουσιάζονται και σε συγκεκριμένο αριθμό ωρών διδασκαλίας για να εξασφαλίζονται θέσεις εργασίας και όχι ιδιαίτερα εκπαιδευτικό αποτέλεσμα , ως παραδοσιακό μάθημα σελίδα- σελίδα . Αποφεύγουν την προσφορά ουσιαστικών υπηρεσιών , σαν αποτέλεσμα ιδεοληψιών που αγωνίζονται ορισμένοι να συντηρούν και εμποδίζουν την ανάπτυξη .

Οι νομοθετικά για δεκαετίες κατοχυρωμένες ασάφειες , που δημιουργούν ασφυκτικό αντιπαραγωγικό πλαίσιο στην αγορά εργασίας και στην εκπαίδευση , πλην όμως συντηρούνται από τις εγχώριες σκοπιμότητες διαφόρων ομάδων συμφερόντων περιγράφονται: Δείτε εδώ στο ecopress

Πολλοί διαμαρτύρονται για την έλλειψη επαρκούς και σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού στους νέους ως αιτία πολλών προβλημάτων , πλην όμως δεν περιγράφουν το είδος του Ε.Π. που θα έπρεπε να προσφέρεται. Ως συνήθως διαπιστώσεις χωρίς προτάσεις και χωρίς πρόγραμμα ενεργειών.

Ο Ε.Π. δεν μπορεί να είναι ένας μηχανισμός που θα εξασφαλίζει επαγγελματική ένταξη , υψηλές αμοιβές , επαγγελματική ασφάλεια και υψηλό βιοτικό επίπεδο σε όλους στο πλαίσιο ενός κεντρικού σχεδιασμού που είναι αδύνατος εκτός από το γεγονός ότι καταλήγει σε αυταρχική διακυβέρνηση από τους κεντρικούς σχεδιαστές. Στις ελεύθερες ανταγωνιστικές κοινωνίες ο Ε.Π,. δεν κατευθύνει αλλά πληροφορεί , προσφέρει εμπειρίες , και αναπτύσσει ικανότητες στο άτομο να παίρνει το ίδιο τις καλύτερες δυνατές και ρεαλιστικές αποφάσεις σχετικά με την μελλοντική επαγγελματική του απασχόληση.

Ο Ε.Π. δηλαδή στην περίπτωση αυτή είναι ένας συνδυασμός ενημέρωσης, διερεύνησης και προετοιμασίας με στόχο τη ρεαλιστική ένταξη του κάθε ατόμου με έναν παραγωγικό ρόλο στην κοινωνία που θα είναι σε αρμονία με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές του .

Με την έννοια αυτή όλα τα σχολικά μαθήματα πρέπει να περιέχουν το σπέρμα του Ε.Π.

Το μάθημα της τεχνολογίας , με την προϋπόθεση ότι διατηρεί τα χαρακτηριστικά του της διαθεματικότητας και δεν μετατρέπεται για λόγους σκοπιμοτήτων σε αναχρονιστική διαδικασία διδασκαλίας συγκεκριμένης προκαθορισμένης ύλης, είναι από τα πλέον χρήσιμα για την προσφορά σωστού και από πρώτο χέρι επαγγελματικού προσανατολισμού. Η τεχνολογική εκπαίδευση δεν είναι διδασκαλία… Λατινικών – ECOPRESS Δείτε εδώ στο ecopress

Η επιλογή του επαγγέλματος από ένα άτομο θα πρέπει να αρχίσει με την πληρέστερη δυνατή αυτογνωσία , όμως η γνώση και ο τρόπος λειτουργίας του κοινωνικού περιβάλλοντος αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο το άτομο θα πάρει τις αποφάσεις του.

Έννοιες όπως οικονομικό σύστημα, οργάνωση προσωπικού, χρηματοδότηση, διαδικασίες παραγωγής , ανθρώπινες σχέσεις στους επαγγελματικούς χώρους , ενέργεια, μεταφορές, επικοινωνίες , υλικά, προϊόντα, ανταγωνισμός, ιδιοκτησία, πλουτοπαραγωγικές πηγές , έρευνα κ.ά αποτελούν μεταβλητές που συνθέτουν η κάθε μια διαφορετικό σκηνικό σχετικά με την εργασία των ανθρώπων. Η ανάλυση των εννοιών με κατάλληλες εκπαιδευτικές διαδικασίες που θα ενεργοποιούν την κριτική ικανότητα του κάθε μαθητή προσφέρει πλούσιες εμπειρίες για αποτελεσματικό Ε.Π.

Η ουσιαστική ελευθερία στο επάγγελμα εξασφαλίζεται μόνο με τη γνώση της λειτουργίας του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος. Το κάθε άτομο θα πρέπει να ανακαλύψει :

* Ποιός τύπος δουλειάς θα του εξασφαλίσει μεγαλύτερη ικανοποίηση.

* Πώς να εκτιμά και να προσδιορίζει τις οικονομικές συνέπειες των επαγγελματικών του επιλογών.

* Ποιες θέσεις εργασίας και ποια επαγγέλματα μέσα στον επαγγελματικό χώρο που διάλεξε δημιουργούν τις προϋποθέσεις για προαγωγή του με τον ρυθμό που αυτός επιθυμεί.

* πως θα εξασφαλίσει συνεχή επαγγελματική πληροφόρηση για την κάλυψη των συγκεκριμένων ατομικών του αναγκών.

Το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον και οι παθογένειες του ελληνικού συστήματος

Μια εικόνα του σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος σε συσχέτιση με την απαιτούμενη εκπαίδευση στα δυτικά πρότυπα παρουσιάζεται στη δημοσίευση: Δείτε εδώ στο ecopress

Σε πλήρη αντίθεση βρίσκεται το ελληνικό περιβάλλον που μέσω του εντοπισμού των προβλημάτων θα πρέπει ραγδαία να επαναπροσανατολισθεί και να ευθυγραμμισθεί ουσιαστικά και πραγματικά με τη Δύση αν θέλουμε να αποφύγουνε νέες περιπέτειες.

Η ελεύθερη οικονομία λειτουργεί αντίθετα με τον κρατισμό που έχει καθιερωθεί στον ελληνικό χώρο που είναι συνώνυμο του όρου κεντρικός «σχεδιασμός» και της αυταρχικής και ολοκληρωτικής οικονομικής διαχείρισης, που έχει καταρρεύσει στις Ανατολικές Ευρωπαϊκές χώρες.

Πρέπει να καθορισθεί με ποιο είδος εργασιακού περιβάλλοντος θα πρέπει να εξοικειωθούν οι μαθητές. Και να το συσχετίσουν με την ατομικότητά της , με τις ανάγκες, τα χαρίσματα, τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους .

Το βασικό ερώτημα δεν έχει απαντηθεί, ή τουλάχιστον δεν είναι διαθέσιμη η απάντησή του με σαφήνεια .

Με ποιο εργασιακό και οικονομικό περιβάλλον επιδιώκεται από την όλη προσπάθεια να προετοιμασθούν οι μαθητές; Ώστε να σχεδιασθούν ανάλογα οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες ;

Με το ελεύθερης οικονομίας / καπιταλιστικό Δυτικό σύστημα στο οποίο υποτίθεται ότι εμείς ανήκουμε και εφαρμόζουμε αλλά δεν εφαρμόζεται ούτε από αυτούς που υποτίθεται ότι το εκφράζουν , με το κεντρικά ελεγχόμενο κρατιστικό με το οποίο ορισμένοι θέλουν/ οραματίζονται να το αντικαταστήσουν που θα προγραμματίζουν υποτίθεται τη δουλειά και τη ζωή του καθενός , με άλλα συστήματα Τουρκικού ή Ιρανικού τύπου με Αγιαχτολάχ , φυλάρχων, συνδικαλιστικού/ κομματικού/ πελατειακού τύπου για αναπαραγωγή εξουσίας κ.ά ;

Με κάποιο σύστημα λειτουργίας του οικονομικού / εργασιακού περιβάλλοντος πρέπει να προετοιμασθούν οι μαθητές να εντάξουν το δυναμικό και τα ενδιαφέροντά τους. Πρέπει να ξεκαθαρίσει με ποιο και να προσανατολισθούν οι διαδικασίες εξοικείωσης ανάλογα . Η ασάφεια είναι δυσμενέστερη κατάσταση .

Σε κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα θα πρέπει να καθορίζεται ο στόχος που επιδιώκεται να ικανοποιηθεί ως αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στην αντίθετη περίπτωση , η όλη προσπάθεια θα είναι ανοιχτή σε όλα τα δόγματα και όλες τις ιδιοτροπίες.

Στο Βιογραφικό Σημείωμα στον πολιτισμένο Δυτικό κόσμο αναφέρονται συνήθως ως βασικά στοιχεία οι σπουδές και το είδος της εργασίας που έχει εκτελέσει κανείς σε διάφορες πραγματικές και όχι πλασματικές θέσεις εργασίας, επαρκώς και αντικειμενικά πιστοποιούμενες με σύγχρονους τρόπους ευρύτερα γνωστούς, διδασκόμενους σε ποιοτικά ιδρύματα συνδεόμενα με το χώρο της εργασίας και αποδεκτούς.

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχει καθιερωθεί σαν αποτέλεσμα της πολυδιάστατης παθογένειας που έχει επικρατήσει με τον εναγκαλισμό κράτους και κομματικού συστήματος με έκφραση τον κρατικοδίαιτο κομματικό συνδικαλισμό , το βιογραφικό να είναι οι διάφορες κομματικές θέσεις στις οποίες καταφέρνει κανείς να προωθηθεί προνομιακά από τις συνιστώσες των κομματικών μηχανισμών και των κολλητών, για να αυξήσουν την επιρροή τους στους ανάλογους χώρους.

Τα προσόντα αυτά που συγχέονται αρκετές φορές σκόπιμα και είναι σε διάσταση με την προβαλλόμενη αριστεία , προφανώς βρίσκονται και σε πλήρη διάσταση με τη δημιουργία προϋποθέσεων για παραγωγικό αποτέλεσμα , και είναι η βασική αιτία που η Ελλάδα παρά το ότι ανήκει στο σκληρό ευρωπαϊκό πυρήνα, έχει ξεπερασθεί από χώρες που συγκριτικά υστερούσαν όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία που εντάχθηκαν μεταγενέστερα , και κινδυνεύει να διατηρεί επ’ αόριστον τα χαρακτηριστικά υποβαθμισμένου βαλκανικού κράτους , ενώ το ευρύτερο κοινό έχει προσδοκίες από κομματικές διαφημιστικού τύπου εξαγγελίες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα για υψηλού οικονομικού και πολιτιστικού επιπέδου διαβίωση, που και το ευρύτερο κοινό δεν είναι και σε θέση να λειτουργήσει ή να αναγνωρίζει.

Σε όλους τους κομματικούς σχηματισμούς , αφθονούν πλέον μέλη πολιτικών επιτροπών , γραμματέων, προέδρων , αντιπροέδρων, υπεύθυνων ταμείων και αναπληρωτών, τοπικών, περιφερειακών επιτροπών , υποψηφίων που και να μην εκλεγούν δημιουργούν προϋποθέσεις διορισμού στο αντιπαραγωγικό κρατιστικό σύστημα κ.ά συναφή , ως θέσεις εργασίας που προωθούνται για να στηρίξουν ανάλογους σε διάφορα που δεν έχουν προφανώς καμιά σχέση με πραγματική εργασία και πραγματικά παραγόμενο πλούτο.

Η πελατειακή δικτύωση και ο κομματισμός επηρεάζει το κρατικό σύστημα . Μετατρέπεται το κράτος από δημόσιο σε ιδιωτικό χώρο, με Λουδοβίκους που αντί να λειτουργούν με θεσμικούς κανόνες φροντίζουν για τους πελάτες τους . Το κράτος είμαι εγώ, αν θέλω σου δίνω.

Αναζητούνται ουσιαστικά εργαζόμενοι σε όλα τα επίπεδα . Απουσιάζει σχεδόν εντελώς ο παραγωγικός ιστός με ορθολογικές διαδικασίες. Και το ερώτημα είναι ποιος και πως θα παράγει. Η λύση για τους πολλούς είναι η αντιπαραγωγική σταθερότητα του δημοσίου. Ο ικανός που εργάζεται υποχρεώνεται να είναι στην υπηρεσία αυτού που δεν παράγει .

Τα πανεπιστήμια που λειτουργούν με δημόσια δαπάνη σε μεγάλο βαθμό λειτουργούν συμβατικά “προπαγανδιστικά” σαν τα ΜΜΕ . Όποιος πει στη μάζα κάτι αντίθετο θα έχει πρόβλημα. Η προέκταση των κομματικών πρακτικών και στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είχε ως αποτέλεσμα τραγικές επιπτώσεις στην ποιότητα σπουδών και στη λειτουργίας τους . Οι περισσότερες σχολές δεν έχουν σχέση με τις ανάγκες της παραγωγής .

Οι μεγάλες αποφάσεις παίρνονται στη χειρότερη χρονική περίοδο

Η περίοδος κατά την οποία το άτομο καλείται να πάρει τις πιο σημαντικές αποφάσεις συμπίπτει με την άνοιξη της ζωής του. Πρέπει να αποφασίσει στην εφηβεία για σοβαρά θέματα όπως για τη σταδιοδρομία του , τον τόπο που θα εργαστεί και θα ζήσει , τους στόχους του, τις σχέσεις του με το άλλο φύλλο. Οι αποφάσεις που θα πάρει στα θέματα αυτά θα του δημιουργήσουν περιορισμούς για το μέλλον του και θα καθορίσουν τα όρια , μέσα στα οποία θα κινηθεί τη μεγαλύτερη περίοδο της ζωής του.

Οι αποφάσεις δεν είναι δυνατόν να αναβληθούν. Εάν προσπαθήσει κανείς να τις αναβάλει , θα έχει αργότερα να αντιμετωπίσει διαφοροποιημένες εναλλακτικές λύσεις . Οτιδήποτε και αν κάνει το άτομο , είτε πάρει είτε παραλείψει να πάρει αποφάσεις, αυτό θα είναι καθοριστικό για τις καταστάσεις που θα αντιμετωπίσει στα τριάντα ή σαράντα του χρόνια και ως το τέλος της ζωής του.

Ύστερα από δέκα χρόνια , χρονικό διάστημα πολύ μικρό , η μισή ζωή θα έχει ξοδευτεί περίπου , και για τους περισσότερους θα έχει πάρα πολύ μεγάλο ή δυσανάλογο κόστος εάν προσπαθήσουν να αντιπαρέλθουν τις επιπτώσεις των αποφάσεών τους της προηγούμενης δεκαετίας . Θα έχουν δημιουργήσει υποχρεώσεις και δεν θα είναι διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν , δεν θα ομολογούν εύκολα τα λάθη τους και θα έχουν χάσει ένα μέρος από την ενεργητικότητα της νιότης τους.

Το πρόβλημα είναι ότι οι έφηβοι – όλοι μας σε αυτή την ηλικία – θεωρούν ορισμένα πράγματα ως προφανή ή ψάχνουν για συνταγές όταν έχουν να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση και πρέπει να πάρουν μεγάλες αποφάσεις. Δεν αναζητούν ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για επαγγελματική ενημέρωση όταν βρίσκονται στη “σκακιέρα” , και δεν έχουν και την ικανότητα και την πληροφόρηση να ολοκληρώνουν τις κινήσεις τους με μακροπρόθεσμους στόχους. Οι συνθήκες έχουν πιέσει πολλούς νέους να διαλέξουν επάγγελμα πριν να γνωρίσουν τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις και τον ίδιο τους τον εαυτό , πράγμα το οποίο θα τους επέτρεπε να κάνουν καλύτερες επαγγελματικές επιλογές με προσανατολισμό το μέλλον και όχι το παρελθόν.

Υπάρχουν δύο λόγοι που εμποδίζουν ένα άτομο να καταφέρει κάτι. Πρώτο αν δεν έχει πραγματικά τις δυνατότητες να το κάνει και δεύτερο εάν υποθέτει ότι δεν μπορεί , οπότε σταματά την προσπάθεια . Εάν διευρύνει κανείς την εικόνα που έχει για το άτομό του , θα μπορεί να καταφέρει περισσότερα πράγματα, διότι θα προσπαθεί περισσότερα . Πολλές φορές λανθασμένες υποθέσεις σχετικά με αυτό που μπορούμε να καταφέρουμε , μας αποθαρρύνουν ακόμη και από την προσπάθεια .

Οι εναλλακτικές λύσεις σχετικά με το επάγγελμα στη Δύση

Οι νόμοι στην αγορά εργασίας επηρεάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού και τις επιτυχείς ή όχι ενέργειες και αποφάσεις .

Κείμενα σχετικά με το Σύνταγμα των ΗΠΑ αναφέρουν ότι προκειμένου να σχηματίσουμε μια πιο τέλεια Ένωση , να εγκαθιδρύσουμε δικαιοσύνη, να διασφαλίσουμε την εγχώρια ηρεμία, να εξασφαλίσουμε την κοινή άμυνα , να προωθήσουμε την γενική ευημερία και να εξασφαλίσουμε τις ευλογίες της Ελευθερίας στους εαυτούς μας και στους απογόνους μας ορίσαμε αυτό το Σύνταγμα για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η ενότητα , η δικαιοσύνη , η εγχώρια ηρεμία, η ελευθερία, η κοινή ευημερία , είναι θέματα που δεν μπορούμε να τα θεωρήσουμε δεδομένα. Εναπόκειται στον καθένα και ιδιαίτερα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ενεργήσουν με τρόπο που να τα υποστηρίζει και να τα υπερασπίζεται. Ιδιαίτερα οι τελευταίοι θα πρέπει να επιστρατεύουν το θάρρος να πουν στους ψηφοφόρους όταν είναι απαραίτητο : «Δεν έχω καμία εξουσία να κάνω αυτό που θέλετε να κάνω».

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ενεργούν στο πλαίσιο θεσμικών κανόνων και δεν είναι εκλεγόμενοι μονάρχες που τους παραχωρείται η εξουσία όταν εκλεγούν να λειτουργούν όπως επιθυμούν.

Η οικονομία παρουσιάζει διακυμάνσεις , περιόδους οικονομικής άνθησης και κάμψης. Σε άσχημες οικονομικές περιόδους , αυτοί που εργάζονται σε βιομηχανίες των οποίων τα προϊόντα δεν χρειάζονται άμεσα οι καταναλωτές είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα.

Κανονικά οι «ειδικοί»  δεν καθορίζουν , δεν αποφασίζουν και δεν κατευθύνουν , δεν διδάσκουν επαγγελματικό προσανατολισμό, απλά απαντούν σε ερωτήσεις και βοηθούν τους μαθητές να πάρουν οι ίδιοι αποφάσεις για τα θέματα που τους αφορούν, περιγράφοντας κατά το δυνατόν ακριβέστερα το περιβάλλον στο οποίο θα εργασθούν και με το οποίο θα πρέπει να συσχετίσουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους.

Διάφορα αντικειμενικής μέτρησης τεστ μετρούν ενδιαφέροντα, ευφυΐα, ικανότητες, δημιουργικότητα κλπ. Τα αποτελέσματα αυτών των αντικειμενικών τεστ είναι ενδεικτικά, που παρέχουν πληροφόρηση για το που υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες ο ενδιαφερόμενος να έχει καλύτερη επαγγελματική επιτυχία στις επιλογές του.

Ο χρόνος είναι στην πραγματικότητα η μόνη ουσιαστική περιουσία που διαθέτουν οι ανθρώπινες υπάρξεις . Το κάθε τι που αποκτούν χρήματα, γνώσεις, ιδιοκτησία, δεξιότητες, απλά αντιπροσωπεύουν μια μετατροπή του χρόνου σε ενέργεια. Πληρώνουν με τον χρόνο τους, ένα κομμάτι δηλαδή από τη ζωή τους , για να αποκτήσουν αυτά που επιθυμούν.

Εάν λοιπόν απολαμβάνει κανείς το επάγγελμά του , στο οποίο ξοδεύει μεγάλο μέρος της περιουσίας που διαθέτει δηλαδή του χρόνου του, η κατάσταση αυτή θα συμβάλλει στην ευτυχία του.

Οι Δυτικές κοινωνίες δέχονται καλόπιστη ή κακόπιστη κριτική ότι είναι υλιστικές και ότι δεν τις απασχολούν ιδιαίτερα οι “πνευματικές αξίες”. Λέμε ότι μια κοινωνία είναι λιγότερο ή περισσότερο υλιστική ανάλογα με το αν τα μέλη της ενδιαφέρονται να αυξήσουν τα υλικά αγαθά που κατέχουν.

Το κάθε άτομο παίρνει σε ελεύθερες κοινωνίες τις δικές του αποφάσεις σχετικά με το πόσο κεφάλαιο του χρόνου που διαθέτει , θα ξοδέψει σε υλικά αγαθά.

Στις Δυτικές κοινωνίες οι άνθρωποι εργάζονται μέχρις ότου η αξία των αγαθών που επιζητούν να αποκτήσουν με την εργασία τους , εξισορροπηθεί με την αξία που δίνουν στο χρόνο που διαθέτουν για εργασία.

Καθώς οι άνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι ( έχουν περισσότερα υλικά αγαθά) , θα έπρεπε να εργάζονται λιγότερες ώρες, αντίθετα από αυτό που συμβαίνει στις δυτικές ανεπτυγμένες χώρες. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι αποτέλεσμα της διαφήμισης που κάνει τους εργαζόμενους να αγοράζουν προϊόντα που δεν χρειάζονται στην πραγματικότητα.

Οι οικονομολόγοι που δουλεύουν στις υπανάπτυκτες ή στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες έχουν καταλήξει στατιστικά ότι οι υψηλότεροι μισθοί στις χώρες αυτές έχουν ως αποτέλεσμα λιγότερες ώρες εργασίας. Μόλις έχουν χρήματα οι εργαζόμενοι αδιαφορούν για τη δουλειά τους , μέχρις ότου χρειασθούν και πάλι χρήματα.

Το κάθε άτομο θα πρέπει να αναπτύξει και να εφαρμόσει δικές του αξίες. Θα είναι ικανό να επιλέξει περισσότερο ελεύθερο χρόνο , χωρίς να αντιμετωπίζει με κακεντρέχεια τους άλλους που έκαναν την επιλογή να συγκεντρώνουν υλικά αγαθά αδιαφορώντας για την κατανάλωση του ελεύθερου χρόνου τους ;

Είναι και συνάρτηση του χρονικού σημείου που ζούμε. Πως θα αισθανόταν ένας αρχαίος αυτοκράτορας που είχε τότε τα πάντα , αν είχε τη δυνατότητα να δει τις σημερινές συνθήκες ζωής με την τηλεόραση, τον κλιματισμό, τα αεροπορικά ταξίδια, τα φάρμακα .

Ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να απολαύσει λόγω της προόδου πολύ περισσότερα πράγματα από τους προγόνους του διαθέτοντας πολύ λιγότερο χρόνο από το κεφάλαιο χρόνος που διαθέτει.

Ακόμη και αν αποφασίσει κάποιο άτομο να διαθέσει όλο το κεφάλαιο χρόνος που διαθέτει για την απόκτηση υλικών αγαθών, θα βρίσκει τον εαυτό του φτωχό σε σύγκριση με τις συνθήκες ζωής κάποιου άλλου ή της κοινωνίας του μέλλοντος. Πριν αρχίσει να εργάζεται κανείς θα πρέπει να επιλέξει συνειδητά πως θα ξοδέψει το κεφάλαιο χρόνος που διαθέτει και να έχει επισημάνει και δεχτεί εκ των προτέρων τις επιπτώσεις των αποφάσεων που θα πάρει.

Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι ότι το εισόδημα κερδίζεται και ξοδεύεται περιστασιακά και τυχαία χωρίς κανένα προγραμματισμό.

Χρόνος και επαγγέλματα -Μερικά χαρακτηριστικά

Ανεξάρτητα από το επάγγελμα που θα διαλέξει το άτομο , θα έχει ανταγωνιστές. Όλοι μαζί θα αποτελούν την προσφορά του ανθρώπινου δυναμικού στον επαγγελματικό τομέα στον οποίο αποφάσισαν να δραστηριοποιηθούν.

Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να έχουν μεγάλο χρονικό διάστημα διακοπών και λίγες ώρες εργασίας.

Επειδή ενδιαφέρονται πολλοί να εργασθούν σε επαγγέλματα που έχουν αυτές τις συνθήκες , οι εργοδότες έχουν το πλεονέκτημα να μπορούν να διαλέξουν μεταξύ πολλών υποψηφίων και δεν χρειάζεται να πληρώσουν υψηλούς μισθούς.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα του μεγάλου ανταγωνισμού.

Εκείνοι που έχουν μεγαλύτερες οικονομικές απαιτήσεις βρίσκονται έξω από την αγορά εργασίας στα επαγγέλματα αυτά.

Η κατάσταση αυτή είναι ένα παράδειγμα των κανόνων της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά εργασίας.

Ο αλκοολικός της δουλειάς

Είναι τύπος ανθρώπου που ο καθένας τον συναντά στην επαγγελματική του ζωή. Οι αλκοολικοί της δουλειάς δεν γεννιούνται με αυτή την ιδιότητα , αλλά δημιουργούνται από τις συνθήκες. Ορισμένα γεγονότα και φιλοδοξίες στην επαγγελματική ζωή , ή μια πικρία από προσωπική σχέση συντελούν ώστε οι άνθρωποι αυτοί να τοποθετήσουν σχεδόν όλο το δυναμικό τους στη δουλειά τους.

Έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι όλη τους η υπόσταση εξαρτάται από την επιτυχία συγκεκριμένων στόχων στο επάγγελμά τους .

Οποιοσδήποτε και αν είναι ο λόγος, ο ελεύθερος χρόνος των “αλκοολικών εργασίας” έχει μηδενισθεί.

Καθώς η ισορροπία στη ζωή τους χάνεται , οι φίλοι τους και όλα τα ενδιαφέροντά τους έξω από την εργασία περνούν σε δεύτερη μοίρα και διαρκώς υποβαθμίζονται. Τελικά μένουν μόνοι τους με τη δουλειά τους.

Πολλούς αλκοολικούς εργασίας μπορείς να διακρίνεις μεταξύ των περισσότερο επιτυχημένων και διάσημων προσωπικοτήτων. Οι θυσίες όμως που έχουν κάνει για την επιτυχία δεν φαίνεται να αξίζουν στα μάτια των περισσότερων “κοινών” ανθρώπων.

Οι νέοι που αρχίζουν την καριέρα τους θα πρέπει να γνωρίζουν ότι πολλά έξυπνα , σκληρά εργαζόμενα και φιλόδοξα άτομα είναι δραστηριοποιημένα σε κάθε επαγγελματικό χώρο και θα υπάρχουν μεταξύ των ανταγωνιστών τους.

Τις πιο ενδιαφέρουσες θέσεις στην κορυφή του επαγγελματικού κλάδου που θα έχουν επιλέξει θα τις έχουν πιθανόν καταλάβει “αλκοολικοί εργασίας” διάφορων διαβαθμίσεων . Καθώς τα άτομα αυτά έχουν αφιερωθεί στη δουλειά , είναι σε θέση να θυσιάσουν τα πάντα , προκειμένου να φθάσουν στην κορυφή. Έχουν επιτρέψει στη δουλειά τους να καταλάβει σχεδόν όλη τη ζωή τους.

Στόχος για τους νέους θα πρέπει να είναι να επιλέξουν μια δουλειά που θα τους δημιουργεί ενδιαφέροντα , χωρίς να χρειάζεται να καταστρέψουν την ισορροπία στη ζωή τους.

Χρόνος και ελαστικότητα

Η ελαστικότητα στο ωράριο εργασίας κατά τρόπο ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί στις άλλες ανάγκες της ζωής είναι από τις βασικές παραμέτρους τις οποίες θα πρέπει να εξασφαλίζει το άτομο στη δουλειά του και στις οποίες πρέπει να δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα κατά την επιλογή του επαγγέλματος.

Η αξία της ελαστικότητας του ωραρίου στη δουλειά είναι προφανής σε κάθε διάσταση της ζωής.

Για παράδειγμα πόσοι άνθρωποι είναι σε θέση να σταματήσουν τη δουλειά τους και να την αποτελειώσουν μια άλλη ώρα , για να είναι διαθέσιμοι στα παιδιά τους που τους χρειάζονται ;

Πόσοι μπορούν να ξοδέψουν τον ελεύθερο χρόνο τους τα βράδια άνετα με συγγενείς και φίλους , χωρίς το άγχος της πρωϊνής παρουσίας τους μια συγκεκριμένη ώρα στη δουλειά ;

Πόσοι εργαζόμενοι δεν υφίστανται εποχιακές πιέσεις που παρουσιάζονται σε ορισμένα επαγγέλματα ( για παράδειγμα στους λογιστές κατά την περίοδο της υποβολής φορολογικών δηλώσεων με αποτέλεσμα να απουσιάζουν από τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις ; Είναι προφανές ότι θα πρέπει να αναλυθούν πολλές παράμετροι για να επιλέξει κανείς ορθολογικά το επάγγελμα στη ζωή του.

Ο νεκρός χρόνος των μετακινήσεων

Ο νεκρός χρόνος των μετακινήσεων για την μετάβαση και την επιστροφή στο σπίτι από το χώρο της εργασίας είναι ένα πρόβλημα που μεγαλώνει , καθώς μεγαλώνουμε οι πόλεις στις οποίες κατοικούμε.

Λογικά ο νεκρός χρόνος των μετακινήσεων θεωρείται επίσης χρόνος εργασίας , αφού ο εργαζόμενος δε θα ξόδευε το χρόνο αυτό, αν δεν ήταν υποχρεωμένος να πάει στη δουλειά του και να επιστρέψει από αυτή.

Η επιλογή του επαγγέλματος προδικάζει και το περιβάλλον, τον τόπο και τον τρόπο με τον οποίο θα ασκηθεί το επάγγελμα.

Επιπλέον, όταν διαλέγει κανείς μια δουλειά και ένα μέρος για να ζήσει , θα πρέπει να εξετάζει εναλλακτικές λύσεις εγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένης στην ανάλυση και της παραμέτρου του “νεκρού χρόνου”.

Τόπος διαμονής

Μερικοί θεωρούν τον τόπο διαμονής ως τη σπουδαιότερη παράμετρο που θα επηρεάσει την επαγγελματική τους επιλογή. Είναι συνδεδεμένοι συναισθηματικά με μια συγκεκριμένη πόλη , περιοχή, τη θάλασσα, τα βουνά ή τους φίλους τους και θέλουν να παραμείνουν κοντά τους . Άλλοι δεν ενδιαφέρονται για την περιοχή που θα ζήσουν , αρκεί να μην είναι υποχρεωμένοι να ζουν τις τραυματικές εμπειρίες της οικογενειακής τους μετακίνησης από το ένα μέρος στο άλλο κάθε 4-5 χρόνια. Τέλος ορισμένοι προτιμούν μια νομαδική ζωή και θέλουν να εξασκήσουν εκείνα τα επαγγέλματα που θα τους εξασφαλίσουν την ικανοποίηση της επιθυμίας τους αυτής.

Επαγγελματικά χαρακτηριστικά που προτιμούν οι εργαζόμενοι.

Ασφάλεια εργασίας

Παραδείγματα επαγγελμάτων με αυτό το χαρακτηριστικό αποτελούν οι δημοσιουπαλληλικές θέσεις και οι θέσεις εργασίας σε βιομηχανίες ή επιχειρήσεις που παράγουν απαραίτητα για τους καταναλωτές προϊόντα , μικρής διάρκειας ζωής.

Περιορισμένος χρόνος εργασίας και μεγάλα χρονικά διαστήματα διακοπών

Καθηγητές, προσωπικό αεροσκαφών ( πιλότοι, συνοδοί) είναι παραδείγματα αυτής της κατηγορίας .

Χαμηλό επίπεδο πίεσης και άγχους

Οι περισσότερες δημοσιουπαλληλικές θέσεις , οι θέσεις εργασίας σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς .

Περιορισμένη υπευθυνότητα και έλεγχος

Οι κατώτερες θέσεις σε επιχειρήσεις , σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από τους διευθυντές που κατέχουν τις ηγετικές , υπεύθυνες θέσεις .

Ελκυστικά προνόμια ( εκτός από τις βασικές οικονομικές απολαβές).

Για παράδειγμα το προσωπικό των αεροπορικών εταιρειών ταξιδεύει δωρεάν σε όλο τον κόσμο, καθώς και πολλοί συγγενείς των εργαζομένων σ’ αυτές.

Πολλοί επιδιώκουν να εργαστούν σε εκδοτικές εταιρείες για να έχουν τη δυνατότητα να ικανοποιούν πνευματικές τους ανησυχίες και άμεση και γρήγορη επαφή με τις νέες ιδέες που εμφανίζονται στον κόσμο.

Η δουλειά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσφέρει σταθερά αλλαγές και ποικιλία, επαφή με προσωπικότητες και ταξίδια. Τα τελευταία μπορεί να τα θεωρεί κανείς και ως μη θετικό σημείο .

Η διδασκαλία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση προσφέρει πνευματικά ερεθίσματα και ελευθερία στη διακίνηση ιδεών.

Κοινωνική αποδοχή και κύρος

Το μεγαλύτερο μέρος του κοινωνικού σεβασμού που απολάμβαναν τα επαγγέλματα του γιατρού, του δικηγόρου, του καθηγητή, έχουν εξαφανιστεί. Όμως οι πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι εξακολουθούν να εμπνέουν κάποιο σεβασμό, περισσότερο τουλάχιστον από τους άλλους.

Άσκηση επαγγέλματος σε γεωγραφικό χώρο της προτίμησης του εργαζόμενου με κατά γενική εκτίμηση καλό κλίμακας.

Εργασία με περιορισμένους κινδύνους για την υγεία και τη σωματική ακεραιότητα των εργαζομένων .

Αυξημένους κινδύνους παρουσιάζουν για παράδειγμα τα επαγγέλματα του εργαζομένου σε μεταλλεία, στη βιομηχανία σιδήρου και αλλού.

Ενώ το καθένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά τείνει να χαμηλώνει το επίπεδο των μισθών, η επίδραση του καθενός ή και όλων αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί να εξουδετερωθεί με καθορισμό προϋποθέσεων που θα εμποδίζουν τα άτομα να εισέλθουν σε ένα συγκεκριμένο επαγγελματικό χώρο.

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι το μέγεθος του ανταγωνισμού στην πλευρά της προσφοράς και ο βαθμός στον οποίο ο ανταγωνισμός αυτός επηρεάζει το επίπεδο των μισθών καθορίζεται :

α. Από τον αριθμό των ατόμων που έχουν τη θέληση να εισέλθουν σε έναν επαγγελματικό χώρο.

β. Από τη δυνατότητα των ατόμων να εισέλθουν σε έναν επαγγελματικό χώρο.

Παραπάνω αναφέρθηκαν ορισμένοι παράγοντες που καθορίζουν τη θέληση των ανθρώπων

Ακολουθούν παράγοντες που καθορίζουν τη δυνατότητα των ανθρώπων να εισέλθουν σε έναν επαγγελματικό χώρο, που ονομάζονται προϋποθέσεις- απαιτήσεις – εμπόδια εισαγωγής . Όλα έχουν ένα κοινό αποτέλεσμα στους μισθούς των επαγγελμάτων στα οποία αναφέρονται : Τους αυξάνουν.

Όταν περιορίζεται ο αριθμός αυτών που εισάγονται σε ένα συγκεκριμένο επάγγελμα με εμπόδια-προϋποθέσεις- απαιτήσεις , στην ουσία μειώνεται ο ανταγωνισμός από την πλευρά της προσφοράς εργασίας . Και αυτό συμβαίνει διότι υπάρχει αντικείμενο εργασίας για περισσότερους από όσους σύμφωνα με τον νόμο δικαιούνται να εργαστούν στο συγκεκριμένο επαγγελματικό χώρο για τον οποίο θεσμοθετήθηκαν εμπόδια.

Έτσι οι εργαζόμενοι δεν είναι αναγκασμένοι να μειώσουν τις μισθολογικές απαιτήσεις τους ανταγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλο για να εξασφαλίσουν εργασία. Συνεπώς οι ήδη εργαζόμενοι σε έναν επαγγελματικό χώρο έχουν την τάση να δημιουργούν περισσότερα εμπόδια για τους άλλους , που ενδιαφέρονταν να εισχωρήσουν στον ίδιο επαγγελματικό χώρο. Υπάρχουν 3 μορφές εμποδίων για την εισαγωγή σε έναν επαγγελματικό χώρο : Εκπαιδευτικά, Οικονομικά, Νομικά.

Εκπαιδευτικές παράμετροι για την εισαγωγή σε ένα επάγγελμα

Οι προσλήψεις συνδέονται με κινδύνους για την επιχείριση επειδή ξοδεύει χρόνο και χρήματα εκπαιδεύοντας με διάφορους τρόπους τους νέους υπαλλήλους. Εάν οι εργαζόμενοι αποδειχθούν στην πράξη ανεπαρκείς , τότε η επιχείριση θα έχει κάνει μια επένδυση χωρίς θετικό γι’ αυτήν αποτέλεσμα . Τα λάθη των εργαζομένων μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα απώλειες στην παραγωγή, την καταστροφή προϊόντων , τη δυσαρέσκεια πελατών και καταστροφικές επιπτώσεις στη δουλειά άλλων, οι οποίοι εργάζονται στην επιχείρηση . Ακόμη και αν δεν συμβεί καμιά από τις παραπάνω καταστροφές , μπορεί να μην αρέσουν οι συνθήκες δουλειάς σε κάποιον σύντομα μετά την πρόσληψή του , και να παραιτηθεί. Τότε η επιχείρηση θα πρέπει να επαναλάβει όλη τη διαδικασία επιλογής , πρόσληψης και εκπαίδευσης από την αρχή και να διακινδυνεύσει την επένδυση περισσότερων χρημάτων .

Έτσι οι επιτελείς της κάθε επιχείρησης ενδιαφέρονται να προσλάβουν ανθρώπους που θα αποδώσουν και θα παραμείνουν στην εταιρεία. Πολλές ατυχείς προσλήψεις πιθανόν να έχουν επιπτώσεις και στη δική τους σταδιοδρομία. Επίσης δεν είναι καθπολου εύκολο να βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να απολύουν ανθρώπους που έχουν προσλάβει.

Έτσι πάντα θέλουν να προσλαμβάνουν τους καλύτερους για μια θέση εργασίας . Για το λόγο αυτό συγκεντρώνουν στοιχεία που θα τους δώσουν απάντηση κυρίως σε μια έρώτηση : πόσο γρήγορα μετά την πρόσληψή τους οι εργαζόμενοι θα είναι σε θέση να κάνουν τη δουλειά τους καλά και σε ποια δεδομένα θα βασισθούν για να εκτιμήσουν την ικανότητα των υποψηφίων να εκτελούν τη δουλειά τους αποτελεσματικά.

Έμπειρα πρόσωπα που μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν τις ικανότητες να εκτελέσουν τη δουλειά , προηγούνται στις προσλήψεις. Οι έμπειροι εκπαιδεύτηκαν και έκαναν λάθη με κόστος άλλων εργοδοτών. Οι επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν έμπειρους υπαλλήλους αναλαμβάνουν μικρότερους επιχειρηματικούς κινδύνους συγκριτικά με την περίπτωση κατά την οποία θα προσλάμβαναν άπειρους υπαλλήλους.

Όταν οι εταιρείες προσλαμβάνουν άτομα χωρίς εμπειρίες , τότε ερευνούν για άλλες ενδείξεις που να πείθουν ότι ο ενδιαφερόμενος μπορεί να κάνει τη δουλειά . Στις περιπτώσεις αυτές οι αρμόδιοι για την επιλογή προσωπικού βασίζονται ιδιαίτερα στην εκπαιδευτική υποδομή του υποψηφίου και στις ακαδημαϊκές επιδόσεις του. Και αυτό διότι ενώ δεν γνωρίζουν τίποτε για τον συγκεκριμένο υποψήφιο , ξέρουν από παλαιότερες επιπτώσεις πως άνθρωποι με την ανάλογη εκπαιδευτική υποδομή τείνουν να συμπεριφερθούν και να αποδώσουν στην ανάλογη θέση εργασίας .

Πολλοί εργοδότες όχι μόνο προτιμούν αλλά και απαιτούν συγκεκριμένη εκπαιδευτική υποδομή όπως για παράδειγμα στους επιστημονικούς και τεχνολογικούς χώρους , για να ικανοποιηθούν και οι απαιτήσεις που προβλέπονται και από τη νομοθεσία.

Πολλοί εργοδότες προβάλλουν εκπαιδευτικές απαιτήσεις για λιγότερο προφανείς λόγους. Αισθάνονται ότι οι απαιτήσεις για εκπαιδευτική υποδομή λειτουργούν σαν ένα φίλτρο που βελτιώνει την ποιότητα του προσωπικού τους. Ακόμη ότι προσλαμβάνοντας υπαλλήλους με εκπαιδευτική υποδομή , περιορίζουν τον απαιτούμενο χρόνο και το απαιτούμενο κόστος για εκπαίδευση προσαρμογής των καινούργιων υπαλλήλων . Επιπλέον θεωρούν ότι οι απαιτήσεις αυτές προσθέτουν θετικά στοιχεία στη φήμη και στην εικόνα της επιχείρησής τους στην αγορά.

Για να εκπαιδευθεί ένα άτομο θα πρέπει να έχει τη διάθεση να αντιμετωπίσει δυσκολίες και να καταναλώσει χρόνο και χρήμα. Αν οι άνθρωποι δεν πίστευαν ότι μετά την αποφοίτησή τους από το πανεπιστήμιο θα καλύψουν με την εργασία τους το κόστος των σπουδών τους , οι περισσότεροι δεν θα είχαν τη διάθεση να σπουδάσουν .

Γενικά το προσωπικό που είναι περισσότερο μορφωμένο αμείβεται καλύτερα. Βεβαίως υπάρχουν παραδείγματα που ανώτερα πτυχία ακόμη και μεταπτυχιακά δεν οδηγούν τους κατόχους τους στις επιθυμητές θέσεις και αυτό είναι αποτέλεσμα υπερπροσφοράς εργαζομένων σε ορισμένους τομείς. Η πραγματικότητα αυτή δεν σημαίνει ότι δεν ισχύει η γενική αρχή. Περισσότερες και καλύτερες σπουδές σημαίνουν και μεγαλύτερη αμοιβή.

Τα δημόσια ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα δεν ικανοποιούν σύγχρονες απαιτήσεις και γι΄ αυτό αναγκάζονται να διαφημίζουν το πόσο σημαντικές σπουδές προσφέρουν. Μεγάλο ποσοστό των Πανεπιστημιακών σχολών που λειτουργούν με δημόσιο κόστος δεν συνδέονται με την αγορά εργασίας. Επιπλέον και στην πραγματικότητα απέχουν πολύ από την ποιότητα των πανεπιστημίων του Δυτικού κόσμου , ενώ τα ανταγωνίζονται με επιτυχία τα πανεπιστήμια των Αραβικών Εμιράτων, της Νιγηρίας, του Ιράν του Πακιστάν της Τουρκίας κ.ά. , όπως δείχνει η αξιόπιστη αξιολόγηση του φορέα Times Higher Education. Παλαιότερα η ιδιότητα ψυχολόγος εκ Τουρκίας , μάλλον δεν ήταν σημαντική. δείτε εδώ

Στην παραπάνω ιστοσελίδα για το έτος 2023 της τοποθέτησης σε σειρά αξιολόγησης των πανεπιστημίων , τα Ελληνικά ιδρύματα απουσιάζουν πολύ από τις πρώτες θέσεις όπως άλλωστε κάθε χρόνο στη διαδικασία αυτή.

Οικονομικά εμπόδια για την είσοδο σε ένα επάγγελμα

Με την ευρύτερη έννοια μπορεί το κόστος σπουδών και το κόστος της διαβίωσης να αποτελούν εμπόδια για να σπουδάσουν ορισμένοι από τους φοιτητές.

Αυτοί που επιθυμούν να εξασκήσουν “ελεύθερο επάγγελμα” ( γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί ) αποτελούν μια χαρακτηριστική ομάδα ανθρώπων , που έχουν να αντιμετωπίσουν ισχυρά οικονομικά εμπόδια.

Από τους βασικούς λόγους αποτυχίας των νέων επιχειρήσεων είναι το γεγονός ότι δεν έχουν τα απαραίτητα οικονομικά μέσα που θα τις βοηθήσουν να ξεπεράσουν δύσκολες περιόδους , κατά τη διάρκεια των οποίων οι ζημιές είναι μεγαλύτερες από τα κέρδη . Η πλειοψηφία των ανθρώπων που αρχίζουν νέες επιχειρήσεις τείνουν να είναι αισιόδοξοι περισσότερο από όσο θα δικαιολογούσαν οι καταστάσεις , και σχεδόν δεν δίνουν τη βαρύτητα που πρέπει στις πραγματικές οικονομικές τους ανάγκες.

Η διόγκωση των πόλεων έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγαλύτερων αγορών , που με τη σειρά τους μπορούν να αντέξουν ή απαιτούν μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Ως εκ τούτου οι ευκαιρίες για ελεύθερους επαγγελματίες με περιορισμένα οικονομικά μέσα έχουν εξαφανιστεί στην εποχή μας. Το φαινόμενο αυτό άρχισε να εμφανίζεται μετά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο . Πολλά ικανά άτομα εργάζονται σήμερα ως διευθυντές και κατευθύνουν επιχειρήσεις άλλων , απλά και μόνο, επειδή δεν είχαν τα απαιτούμενα οικονομικά μέσα για να αρχίσουν δική τους επιχείριση .

Η γεωργία είναι ένα άλλο παράδειγμα της αύξησης της κλίμακας των επιχειρήσεων. Το κόστος της απαιτούμενης έκτασης γης για καλλιέργεια , των μηχανημάτων, των λιπασμάτων, είναι σημαντικά πολλαπλάσιο εκείνου που είχε στη διάθεσή του ο γεωργός μόλις μια γενιά πριν. Οι περισσότεροι γεωργοί χρειάζονται σήμερα αρκετά χρήματα ως κεφάλαιο για να έχουν κάποια κέρδη που θα τους ικανοποιήσουν και θα είναι ανάλογα των προσπαθειών τους.

Οι επιχειρήσεις οικοδομικών κατασκευών έχουν επίσης διογκωθεί υπέρμετρα και απαιτούν την ύπαρξη μεγάλου κεφαλαίου. Οι οικοδομικοί επιχειρηματίες , ενώ παλαιότερα οι δραστηριότητές τους περιορίζονταν σε συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία , σήμερα αναγκάζονται να δραστηριοποιούνται σε μια ποικιλία γεωγραφικών περιοχών , για να αξιοποιούν τις περιορισμένες ευκαιρίες και να αντιμετωπίζουν τον έντονο ανταγωνισμό.

Η διάθεση των αγαθών , όπως ρούχων, αυτοκινήτων , φαρμάκων κλπ., γίνεται από καταστήματα που αποτελούν “αλυσίδα”. Εταιρείες διανομής αγαθών που ελέγχουν “αλυσίδα” καταστημάτων αγοράζουν τα προϊόντα τα οποία κατόπιν πουλούν σε μεγάλες ποσότητες και κατά συνέπεια σε χαμηλές τιμές. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να εκτοπίζουν από την αγορά τους μικρούς ανταγωνιστές. Ο τρόπος αυτός οργάνωσης που ωφελεί τους καταναλωτές, έχει μειώσει τις ευκαιρίες στο χώρο των επιχειρήσεων για τους ελεύθερους επαγγελματίες με μικρές οικονομικές δυνατότητες.

Νομικά εμπόδια για την είσοδο σε ένα επάγγελμα

Τα νομικά εμπόδια που θεσπίζει η πολιτεία για την είσοδο σε ένα επάγγελμα για παράδειγμα για λόγους ασφαλείας .

Αυτοί που εξασκούν ένα επάγγελμα οργανώνονται σε συλλόγους και προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τις πολιτικές επιρροές τους για να αυξήσουν τις αποδοχές τους. Ισχυρίζονται ότι απαιτείται να προστατευθούν οι καταναλωτές από μη ικανούς επαγγελματίες στον συγκεκριμένο κλάδο και ότι θα πρέπει να νομοθετηθούν διατάξεις που να καθορίζουν προδιαγραφές και προσόντα . Με τον τρόπο αυτό διαμορφώνουν το μέγεθος του ανταγωνισμού από πλευράς προσφοράς στο χώρο τους.

Οι νομικές δυσκολίες για άσκηση ενός επαγγέλματος γίνονται προοδευτικά ποερισσότερες και δυσκολότερες ( απαιτείται εκπαίδευση, εξάσκηση, εμπειρία κλπ.) Όλες αυτές οι απαιτήσεις έχουν τρία αποτελέσματα :

* Αυξάνουν το χρόνο προετοιμασίας για την είσοδο σε κάποιο επάγγελμα.

* Αυξάνουν το κόστος της προετοιμασίας.

* Μειώνουν τη θέληση των υποψηφίων και τον ενθουσιασμό τους για την άσκηση ενός επαγγέλματος.

Έτσι με τον περιορισμό της προσφοράς αυξάνονται οι αποδοχές των εργαζομένων σε έναν επαγγελματικό χώρο και δεν ωφελούνται οι καταναλωτές.

Ο καθηγητής Milton Friedman στο βιβλίο του “Καπιταλισμός και Ελευθερία” επεξεργάζεται με λεπτομέρειες και σε βάθος το θέμα των νομικών απαιτήσεων για εξάσκηση ενός επαγγέλματος. Γενικά υποστηρίζει θέσεις και επιχειρηματολογεί εναντίον της ύπαρξης νομικών εμποδίων για την άσκηση ενός επαγγέλματος. Υποστηρίζει την μάλλον ακραία θέση ότι η ύπαρξη νομικών απαιτήσεων ακόμη και στο ιατρικό επάγγελμα έχει δημιουργήσει προβλήματα στην κοινωνία , με συνέπεια οι γιατροί στις ΗΠΑ να αμείβονται με υπέρογκα ποσά και παρ’ όλ’ αυτά το ποσοστό των γιατρών στο σύνολο του πληθυσμού να παραμένει μικρό αλλά και οι καταναλωτές να μην απολαμβάνουν σωστές ιατρικές υπηρεσίες.

Δυνάμεις που επηρεάζουν το κόστος των προϊόντων και το επίπεδο των μισθών

Η ζήτηση για εργασία παράγεται από τη ζήτηση για προϊόντα που παράγει η εργασία αυτή. Εάν μια εταιρεία δεν πουλάει επικερδώς τα προϊόντα της , δεν θα έχει ποτέ τη θέληση ούτε τη δυνατότητα να συνεχίσει να πληρώνει τους μισθούς των εργαζομένων σ’ αυτή . Παρακάτω η ανάλυση αναφέρεται στο ρόλο που το κόστος παραγωγής , το κέρδος, η ανάπτυξη , οι τεχνολογικές μεταβολές και ο διεθνής ανταγωνισμός παίζουν στον καθορισμό των μισθών σε ένα επάγγελμα.

Σε κρατιστικά συστήματα οι τιμές των προϊόντων και οι αμοιβές καθορίζονται από τους κεντρικούς ελεγκτές , που οδηγεί σε αδιέξοδα αφού τις περισσότερες φορές οι ρυθμίσεις δεν είναι συμβατές με την πραγματικότητα που διαμορφώνει η προσφορά και η ζήτηση. Οι τιμές δεν μειώνονται ούτε οι αμοιβές αυξάνονται με διαταγές, είναι κατορθώματα που πρέπει να επιτευχθούν από ένα κοινωνικό σύνολο με την αξιοποίηση γνώσης , εργασίας και κατάλληλης οργάνωσης .

Στο παρακάτω σχήμα συγκρίνεται το κόστος παραγωγής του ίδιου προϊόντος στην Ελλάδα , συγκριτικά με μια αναπτυγμένη τεχνολογικά και καλά οργανωμένη χώρα, στην οποία καταφεύγει και πλήθος μορφωμένων Ελλήνων για να εντάξει τις όποιες γνώσεις και ικανότητες διαθέτει.

Το συνολικό κόστος παραγωγής που εκφράζεται με το ύψος της στήλης (Η) είναι μεγαλύτερο στη χώρα μας συγκριτικά με τις ανεπτυγμένες τεχνολογικά χώρες για το ίδιο προϊόν.

Και αυτό διότι όλες οι παράμετροι της παραγωγής έχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος ( κόστος πρώτων υλών, ενέργειας, αποθήκευσης, διοίκησης, μηχανημάτων, μεταφορών, συντήρησης, ανανέωσης εξοπλισμού, κεφαλαίου, κτηριακών εγκαταστάσεων, ύδρευσης κλπ), αφού οι πρακτικές για όλες τις παραμέτρους στα ανεπτυγμένα τεχνολογικά κράτη έχουν καλύτερη σχέση κόστους-ποιότητας-αποτελέσματος, με την αξιοποίηση γνώσης στην πράξη που προκύπτει από εφαρμόσιμη έρευνα στην πράξη. Στην Ελλάδα η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή και το κέρδος είναι σχεδόν απαγορευμένη από ορισμένες πλευρές ως αποτέλεσμα γνωστών ιδεοληψιών , ως η εκπαίδευση να λειτουργεί απλά για να παρέχεται και να οδηγεί στο κενό χωρίς εξέταση του κόστους / αποτελέσματος .

Στο συγκεκριμένο σχήμα παρουσιάζεται για λόγους επισήμανσης του προβλήματος , ότι ακόμη και δωρεάν αν εργάζονται οι εργαζόμενοι , αν δηλαδή το κόστος εργασίας είναι μηδέν , δεν θα είμαστε ανταγωνιστικοί συγκριτικά με τις ανεπτυγμένες χώρες , θα παράγουμε ακριβότερα το ίδιο προϊόν. Αν αφαιρέσουμε από το ύψος της στήλης Η του κόστους παραγωγής του προϊόντος στην Ελλάδα το μικρό τμήμα της στήλης που αντιπροσωπεύει το κόστος αμοιβής της εργασίας , το υπόλοιπο ύψος της στήλης που θα απομείνει θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το συνολικό ύψος της στήλης Η του κόστους σε ανεπτυγμένη χώρα στο οποίο θα συμπεριλαμβάνεται και υψηλή αμοιβή εργαζομένων.

Στο χαμηλού ανταγωνιστικού επιπέδου κρατιστικό εργασιακό μας περιβάλλον , οι ανεκπαίδευτοι λόγω και των γνωστών μη ανταγωνιστικών κομματικών κριτηρίων και πελατειακών σχέσεων , οι ανεκπαίδευτοι έχουν καλύτερες προϋποθέσεις ένταξης στην αγορά εργασίας.

Το ποσοστό ανεργίας των ανεκπαίδευτων σε σχετικό διάγραμμα του OECD ήταν 6 φορές μεγαλύτερο από τους εκπαιδευμένους στις ΗΠΑ. Αντίστοιχα στις Βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες είναι 4,8 φορές, . Στη χώρα μας ήταν 0,8 φορές , οι ανεκπαίδευτοι έχουν καλύτερη τύχη απασχόλησης στην χαμηλού επιπέδου αγορά εργασίας .

Υπάρχουν θέσεις εργασίας για ανεκπαίδευτους και όχι για ουσιαστικά εκπαιδευμένους που δεν έχουν θέση στο χαμηλού επιπέδου εργασιακό περιβάλλον. Έτσι οι ουσιαστικά εκπαιδευμένοι αναγκάζονται να μεταναστεύσουν, ενώ το χαμηλού επιπέδου εργασιακό περιβάλλον δεν μπορεί να παράγει πλούτο για υψηλό επίπεδο ζωής .

Αν δεν αλλάξει ριζικά αυτό το πλαίσιο λειτουργίας , προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση , δεν πρόκειται να πετύχουμε ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα.

Το παιχνίδι της ζήτησης

Το εισόδημα είναι προφανώς μια από τις πρώτες παραμέτρους που καθορίζουν τη ζήτηση. Όταν το εισόδημα των καταναλωτών περιορίζεται , επηρεάζεται η ζήτηση για καταναλωτικά αγαθά.

Η τιμή των προϊόντων είναι μια άλλη παράμετρος καθώς επίσης και η τιμή των υποκατάστατων προϊόντων. Υποκατάστατα υλικά είναι τα αγαθά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θέση άλλων . Για παράδειγμα το κοτόπουλο είναι υποκατάστατο του κρέατος κλπ. Η ζήτηση για ένα αγαθό επηρεάζεται από την τιμή στην οποία μπορεί να βρει κανείς το υποκατάστατό του . Γενικεύοντας μπορούμε να πούμε ότι η τιμή όλων των άλλων αγαθών επηρεάζει την τιμή ενός συγκεκριμένου προϊόντος.

Η ζήτηση επηρεάζεται επίσης από τα γούστα και τις επιθυμίες των καταναλωτών τα οποία διαμορφώνονται κάτω από διάφορες συνθήκες. Το να αγορασθούν μήλα μπορεί να αναθεωρηθεί ακούγοντας στο ραδιόφωνο ότι οι μηλιές ραντίσθηκαν εκείνη τη χρονιά και να αλλάξει κανείς γνώμη. Μαζικές μεταβολές στα γούστα των καταναλωτών είχαν σαν αποτέλεσμα μεγάλες εταιρείες να υποστούν καθιζήσεις.

Έχουμε αναγνωρίσει λοιπόν τέσσερις παραμέτρους που επηρεάζουν τη ζήτηση και δεν προσδιορίζονται με κανονιστικές διατάξεις κεντρικών ελεγκτών σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας . Το εισόδημα, την τιμή του προϊόντος , την τιμή των υποκατάστατων προϊόντων και τα γούστα και τις επιθυμίες του καταναλωτή. Μεταβολή σχετικά με ένα προϊόν σε μια από αυτές τις παραμέτρους επηρεάζει τις βιομηχανίες που παράγουν αυτό το προϊόν σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας και φυσικά τη ζήτηση για εργασία στο συγκεκριμένο αυτόν τομέα της παραγωγής.

Η επίδραση των κερδών της επιχείρησης στο επίπεδο των μισθών

Οι εργοδότες σε κερδοφόρες επιχειρήσεις μπορούν να πληρώσουν υψηλότερους μισθούς. Οι επιχειρήσεις αυτές παράγουν προϊόντα ή υπηρεσίες που οι καταναλωτές χρειάζονται και αγοράζουν σε τιμή που δίνει κέρδη στην επιχείρηση. Επειδή οι εταιρείες αυτές θέλουν να συνεχίσουν να κάνουν κέρδη , δεν θα αφήσουν άλλες εταιρείες να τους πάρουν τα καλά τους στελέχη .

Τα μεγάλα κέρδη δημιουργούν επίσης τις προϋποθέσεις για διόγκωση μιας επιχείρησης. Οι περισσότερες επιχειρήσεις θέλουν να μεγαλώνουν για να κερδίζουν περισσότερα χρήματα , αλλά μόνον οι επικερδείς μπορούν να πραγματοποιήσουν αυτά τα σχέδια. Εκτός του ότι διαθέτουν οι ίδιες τα οικονομικά μέσα , έχουν και τη φήμη και την αξιοπιστία στην αγορά πράγμα που τους επιτρέπει να δανείζονται εύκολα τα επιπλέον χρήματα που πιθανόν χρειάζονται. Έτσι οι επικερδείς επιχειρήσεις μεγαλώνουν γρηγορότερα από τις άλλες.

Η επίδραση της αύξησης των επιχειρήσεων στο επίπεδο των μισθών

Ο εργαζόμενος σε μια επιχείρηση που αναπτύσσεται είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προαχθεί σε μια θέση με μεγαλύτερη υπευθυνότητα και μεγαλύτερο μισθό πολύ νωρίτερα στην καριέρα του από ότι σε άλλες επιχειρήσεις . Υπάρχουν εταιρείες που αναπτύσσονται για μεγάλο χρονικό διάστημα με ρυθμό μεγαλύτερο από 20% το χρόνο. Σε λιγότερο από πέντε χρόνια η επιχείρηση αυτή θα είναι διπλή σε μέγεθος και ο εργαζόμενος που πριν από πέντε χρόνια θεωρούνταν άπειρος , θα είναι ο πιο πεπειραμένος μέσα σε ένα μεγάλο πληθυσμό σε ελάχιστο χρόνο. Αυτό εξηγεί γιατί οι εταιρείες που μεγαλώνουν γρήγορα είναι υποχρεωμένες εκ των πραγμάτων να τοποθετήσουν σε υπεύθυνες θέσεις άτομα νέα, χωρίς ιδιαίτερα μεγάλη πείρα. Το κάνουν απλά επειδή δεν έχουν άλλη επιλογή.

Επιπλέον, προσφέρουν καλύτερους όρους εργασίας και παίρνουν τα καλύτερα στελέχη άλλων επιχειρήσεων. Καθώς αναπτύσσονται με ταχύ ρυθμό αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα , χρειάζονται λοιπόν ανθρώπους που να μπορούν να τα λύνουν και για το λόγο αυτό τους πληρώνουν καλά.

Οι άνθρωποι που εργάζονται σε επιχειρήσεις που αναπτύσσονται γρήγορα έχουν πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες.

Οι τεχνολογικές μεταβολές

Οι τεχνολογικές μεταβολές είναι η βασική πηγή που δημιουργεί τις πολλές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ξοδεύουν τα χρήματά τους. Οι τεχνολογικές μεταβολές που είναι ραγδαίες στη σημερινή εποχή δημιουργούν νέα προϊόντα καθώς επίσης και μεταβολές στο καθιερωμένο κόστος παραδοσιακών καταναλωτικών προϊόντων , με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να ξοδεύουν τα χρήματά τους σε νέα και διαφορετικά προϊόντα.

Η πραγματικότητα αυτή επηρεάζει κατ’ ευθείαν τη ζήτηση για εργασία . Νέες εργασίες και νέες επιχειρήσεις δημιουργούνται , ενώ εξαφανίζονται ορισμένες παλιές θέσεις εργασίας ή ακόμη και επιχειρήσεις .

Πολλές από τις λειτουργίες που εκτελούνται σήμερα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές γίνονταν παλιότερα από στρατιές υπαλλήλων , στατιστικολόγους και λογιστές. Η τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών εκτελεί αυτές τις λειτουργίες ταχύτερα και φθηνότερα. Όσο μεγαλύτερη είναι η βελτίωση τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση για εφαρμογή της νέας τεχνολογίας.

Η νέα τεχνολογία δημιουργεί νέες προοπτικές , Κάνοντας πιθανή τη μελέτη νέων προβλημάτων οι υπολογιστές δημιουργούν ανάπτυξη σε διάφορους τομείς και δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας από αυτές που καταργούν . Χωρίς τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές η εξερεύνηση του διαστήματος θα ήταν αδύνατη.

Η δημιουργία μιας νέας βιομηχανίας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο μιας βιομηχανίας που υπάρχει σήμερα . Οι τεχνολογικές μεταβολές δεν μπορούν να καταπολεμηθούν με επιτυχία, διότι όλοι κερδίζουν από αυτές . Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να παρακολουθούν τις εξελίξεις ή θα έχουν επαγγελματικό πρόβλημα .

Όπως είναι γνωστό το κέρδος είναι η διαφορά τιμής πωλήσεως και κόστους παραγωγής και μπορεί να αυξηθεί κατά δύο τρόπους :

* εάν αυξηθεί η ζήτηση οπότε ο ανταγωνισμός των αγοραστών για να αποκτήσουν τα προϊόντα που θέλουν θα υψώσει τις τιμές πολύ ψηλά.

* εάν μειωθεί το κόστος παραγωγής . Οι εταιρείες που ενσωμάτωσαν στην λειτουργία τους και στην παραγωγική διαδικασία τους υπολογιστές, μείωσαν το κόστος παραγωγής και είχαν μεγαλύτερα κέρδη .

Οι καταναλωτές επίσης κερδίζουν από τις τεχνολογικές μεταβολές διότι είναι δυνατόν να αποκτήσουν φθηνότερα υψηλής στάθμης τεχνολογικά προϊόντα. Οφέλη από τις τεχνολογικές μεταβολές αποκομίζουν και ολόκληρες κοινωνικές ομάδες.

Ανταγωνισμός και κέρδος

Κέρδος μπορεί να προκύψει και από έλλειψη ανταγωνισμού από πλευράς προσφοράς . Οι εταιρείες που δεν έχουν ανταγωνιστές ονομάζονται μονοπώλια, ελέγχουν απόλυτα την αγορά και διαμορφώνουν την τιμή του προϊόντος που πουλάνε σε προσοδοφόρα επίπεδα.

Τα κρατικά μονοπώλια σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν με ζημία , εμπλέκονται σε κομματικές εξυπηρετήσεις και επιβαρύνουν τους φορολογουμένους.

Η δημόσια παιδεία και ιδιαίτερα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που λειτουργεί με δημόσιο κόστος ανεξαρτήτως ελέγχου της ποιότητας προσφοράς , τη σύνδεση με την αγορά εργασίας κ.ά . αποτελεί ένα δημόσιο μονοπώλιο .

Οι καταναλωτές δεν έχουν τη δυνατότητα εξέτασης διαφορετικών εναλλακτικών λύσεων επειδή δεν υπάρχουν άλλοι προμηθευτές. Εάν χρειάζονται το προϊόν θα πρέπει να το αγοράσουν στην τιμή που ζητάει το μονοπώλιο.

Το κόστος ευκαιρίας στη διαμόρφωση των μισθών

Κόστος ευκαιρίας είναι η αξία αυτών που χάνουμε προκειμένου να επιδιώξουμε κάτι άλλο. Είναι αυτονόητο ότι κόστος ευκαιρίας υπάρχει σε κάθε διαδικασία λήψης αποφάσεων όταν έχουμε να διαλέξουμε μεταξύ πολλών εναλλακτικών λύσεων.

Το μεγαλύτερο κόστος ευκαιρίας προέρχεται από αποφάσεις που επηρεάζουν τη φυσική, συναισθηματική, και πνευματική μας υγεία και αυτό δεν μπορεί να μετρηθεί σε χρήματα , Συνεπώς ο όρος κόστος ευκαιρίας , δε χρησιμοποιείται μόνο στα οικονομικά.

Το κόστος ευκαιρίας που έχει ένας εργοδότης είναι το κόστος που θα είχε αν δεν είχε προσλάβει έναν συγκεκριμένο εργαζόμενο. Η αμοιβή του εργαζομένου βρίσκεται μεταξύ δύο ορίων. Το άνω είναι το κόστος ευκαιρίας του εργοδότη και το κάτω όριο είναι το ποσό που έχει τη θέληση να πληρώσει ως αμοιβή στον εργαζόμενο αυτό ένας άλλος εργοδότης για δουλειά παρόμοια και το ίδιο ελκυστική για τον εργαζόμενο.

Κανονικά ο αριθμός των επαγγελματιών που εξασκούν ένα επάγγελμα και ο αριθμός των ατόμων ή των επιχειρήσεων που χρειάζονται τις υπηρεσίες τους βρίσκονται σε κάποια ισορροπία. Όταν υπάρχει μεγάλος αριθμός των επαγγελματιών σ’ ένα τομέα και ελάχιστοι ενδιαφερόμενοι για τις υπηρεσίες τους , οι τελευταίοι έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τους ελάχιστους δυνατούς μισθούς. Επιπλέον, αν παράγονται από δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα ιδρύματα αυτά παρέχουν με δημόσιο κόστος ανθρώπινο δυναμικό που δεν θα έχει εύκολη ή καλά αμειβόμενη επαγγελματική πορεία. Αντίθετα , εάν πολλές επιχειρήσεις θέλουν έναν επαγγελματία μιας συγκεκριμένης ειδικότητας , ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων αυτών για να αποκτήσουν τον επαγγελματία που χρειάζονται , θα τις αναγκάσει να πληρώσουν το σύνολο της αξίας των υπηρεσιών του.

Σε κανονικές συνθήκες η προσφορά και η ζήτηση σε ένα συγκεκριμένο επάγγελμα είναι σε πλήρη ισορροπία και οι εργαζόμενοι θα πληρώνονται την αξία των υπηρεσιών που προσφέρουν στον εργοδότη τους.

Η εξασφάλιση μεγάλων αμοιβών

Γενικά μεγάλες αμοιβές εξασφαλίζονται :

* Όταν η προσφορά υπηρεσιών απευθύνεται σε οικονομικά ισχυρούς πελάτες οι οποίοι έχουν πραγματική ανάγκη των υπηρεσιών αυτών.

* Όταν ο εργαζόμενος είναι το άτομο κλειδί σε μια πυραμίδα εργαζομένων , δηλαδή εκείνος που κατευθύνει έναν αριθμό άλλων εργαζομένων .

* Όταν ο επαγγελματίας πληρώνεται από έναν μεγάλο αριθμό πελατών προσφέροντας την ίδια επαναλαμβανόμενη υπηρεσία.

Μισθοί στο δημόσιο

Εξαρτώνται κυρίως από το χρόνο υπηρεσίας και από τη θέση στην ιεραρχία που κατέχει ο εργαζόμενος . Και σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα προώθησης στην ιεραρχία γνωστό και γενικότερα αποδεκτό από όλους τους εργαζόμενους. Οι κανόνες ανταγωνισμού δηλαδή θα πρέπει να εξασφαλίζουν τη γενικότερη αποδοχή. Σε περιπτώσεις που τα κριτήρια είναι πελατειακά και κομματικά, δημιουργούνται δυσλειτουργίες στην απόδοση του δημοσίου και δεν λειτουργεί προς όφελος των πολιτών που υποτίθεται ότι εξυπηρετεί,.

Τα κριτήρια που ισχύουν στις ιδιωτικές εταιρείες για προώθηση ατόμων στην ιεραρχία είναι διαφορετικά από τα κριτήρια που ισχύουν στους δημόσιους οργανισμούς. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν ένα ξεκάθαρο στόχο, τη μεγιστοποίηση των κερδών. Και προφανώς δεν είναι δύσκολο να μετρήσουμε την απόδοση ενός εργαζομένου , για παράδειγμα ενός διευθυντή πωλήσεων . Είναι σχετικά εύκολο μια ιδιωτική επιχείρηση που έχει στόχο το κέρδος να προσδιορίσει ποιος είναι αποτελεσματικός στη δουλειά του .

Η σύνδεση της απόδοσης των εργαζομένων με την προώθησή τους στην ιεραρχία της ιδιωτικής επιχείρησης καθώς επίσης και με την κλίμακα των αμοιβών είναι απαραίτητη για την επιβίωσή της και είναι μια πολιτική γενικότερα αποδεκτή , ως ένα τίμιο κριτήριο προώθησης των εργαζομένων στην ιεραρχία. Σε χώρες με έντονα κρατιστικό στοιχείο και πελατειακές πρακτικές , ακόμη και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος της συνεργασίας με το κρατιστικό σύστημα.

Η παραγωγικότητα του εργαζόμενου όμως είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί , όταν εργάζεται στο Δημόσιο. Οι αντικειμενικοί στόχοι “των εργοδοτών” είναι συνήθως ασαφείς , δύσκολα εκφράζονται αντικειμενικά με συγκεκριμένα νούμερα . Κατά συνέπεια είναι δύσκολο να εκτιμήσει με μετρήσιμα αντικειμενικά μεγέθη το βαθμό στον οποίο ένας εργαζόμενος στους χώρους αυτούς κάνει καλά τη δουλειά του. Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια “μη αντικειμενικής” αξιολόγησης με κομματικά κριτήρια και “συναδελφικές αξιολογήσεις”. Οι αξιολογήσεις με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι δύσκολο να γίνουν αποδεκτές από το σύνολο αυτών που αξιολογούνται.

Οι νέοι που θα εργαστούν στους τομείς στους οποίους η παραγωγικότητα είναι δύσκολο να μετρηθεί αντικειμενικά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι θα αντιμετωπίσουν ειδικά προβλήματα. Τα περισσότερα από αυτά συνδέονται με το γεγονός ότι η επαγγελματική τους προώθηση θα εξαρτάται σε πολύ λιγότερο βαθμό από τις δικές τους ενέργειες και τη δική τους παραγωγικότητα συγκριτικά με τον ιδιωτικό τομέα.

Το είδος των ακαδημαϊκών σπουδών και των άλλων τίτλων που θα έχουν αποκτήσει θα είναι από τα βασικά στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση και την επαγγελματική τους προώθηση , αφού θα αποτελούν τα μοναδικά ίσως κριτήρια που θα μπορούν να “μετρηθούν” κάπως αντικειμενικά. Αντίθετα στον ιδιωτικό τομέα μεγαλύτερη σημασία έχει το παραγωγικό έργο που μπορεί να προσφέρει κανείς , ανεξάρτητα από τα “χαρτιά” που διαθέτει. Τα “χαρτιά” έχουν αξία μόνο από τη στιγμή που συνοδεύονται από αντίστοιχες γνώσεις και ικανότητες, όπως αποδεικνύεται στην ανταγωνιστική πραγματικότητα και όχι όπως την κρίνει ο φιλικά ή μη τοποθετημένος αρμόδιος ελεγκτής του δημόσιου τομέα με κομματικά κριτήρια.

Στο δημόσιο τομέα οι “πολιτικές ικανότητες” των εργαζομένων αποτελούν ιδιαίτερης σπουδαιότητας παραμέτρους για την επαγγελματική τους προώθηση. Οι νέοι θα πρέπει να εξετάσουν αν το σύστημα αυτό αξιολόγησης είναι κατάλληλο για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά τους. Αν θα μπορούν να δεχθούν το γεγονός ότι πολύ λίγο θα είναι δυνατόν να “ελέγχουν” οι ίδιοι τις προοπτικές της επαγγελματικής τους εξέλιξης .

Η στρατηγική ανάλυση της καριέρας

Κάθε φορά που αντιμετωπίζει κανείς πρόβλημα επιλογής επαγγέλματος ή θέσης εργασίας σε ένα επαγγελματικό χώρο , είναι σοφό να αξιολογεί τις εναλλακτικές λύσεις παίρνοντας υπόψη και αυτά τα στοιχεία :

Έκθεση σε εμπειρίες

Έκθεση σε εμπειρίες εννοούμε τις δυνατότητες που μας δίνονται να ανακαλύψουμε και να δημιουργήσουμε δείγματα των διαφόρων ειδών εργασιών που υπάρχουν στον επαγγελματικό χώρο που κινούμαστε . Θα πρέπει να προσπαθήσει ο εργαζόμενος να μείνει μακριά από δουλειές που θα το τοποθετήσουν σε ένα “επαγγελματικό ντουλάπι” μέσα στο οποίο θα χάσει την επαφή με τις εξελίξεις στο επάγγελμά του.

Ορατότητα του εργαζομένου και της εργασίας του από το ευρύ κοινό.

Ενώ το προηγούμενο στοιχείο , “έκθεση σε εμπειρίες”, αναφέρεται στις ευκαιρίες και την ικανότητα του εργαζομένου να βλέπει τι κάνουν οι άλλοι στον επαγγελματικό του χώρο , η “ορατότητα” αναφέρεται στη δυνατότητα να βλέπουν οι άλλοι και να μαθαίνουν τη δουλειά του. Η ορατότητα έχει ουσιαστική συμβολή στην επαγγελματική του προώθηση. Υπάρχουν τρία στοιχεία σχετικά με την ορατότητα :

* Πρέπει να είναι κανείς ορατός στους κατάλληλους ανθρώπους , σε εκείνους δηλαδή που μπορούν να τον βοηθήσουν , να συντελέσουν στην προώθησή του ή να τον προσλάβουν σε κάποια δουλειά.

* Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το άτομο να είναι ορατό έξω από τον επαγγελματικό χώρο στον οποίο εργάζεται. Οι περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες που μπορεί να έχει , βρίσκονται εκτός του χώρου εργασίας στον οποίο βρίσκεται.

*Η ανάγκη να παραμείνει το άτομο ορατό είναι μια συνεχής υπευθυνότητα για τον εαυτό του. Δεν είναι δυνατόν κανείς να γνωρίζει πότε θα παρουσιαστεί στον ορίζοντα μια ευκαιρία που θα τον συγκινούσε , ή πότε θα χρειάζεται οπωσδήποτε μια νέα δουλειά . Συνεπώς θα πρέπει να φροντίζει να βρίσκεται πάντα στο μυαλό εκείνων που θα μπορούσαν να τον προσλάβουν .

Είναι πάντοτε πλεονέκτημα για τον εργαζόμενο να κατέχει στην επιχείρηση που εργάζεται μια θέση που θα τον υποχρεώνει να έρχεται σε επαφή με άλλους εκτός της επιχείρησης . Συνήθως απαιτείται να έρχεται σε επαφή με διευθυντές άλλων επιχειρήσεων , οι οποίοι έχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν τις ικανότητες των ατόμων με τα οποία συνεργάζονται. Εάν ο εργαζόμενος αποδείξει στην πράξη την ικανότητά του , η “ορατότητα” αυτή μπορεί να του εξασφαλίσει μια επαγγελματική προώθηση στον τομέα του , της τάξης των πέντε ως δεκαπέντε χρόνων. Συμπερασματικά το άτομο θα πρέπει να αποφεύγει δουλειές που θα το απομονώσουν από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να το προωθήσουν επαγγελματικά.

Ανάπτυξη

Ο εργαζόμενος θα πρέπει να επιδιώκει να βρίσκεται στον κατάλληλο εργασιακό χώρο στην κατάλληλη ώρα. Εάν εργάζεται σε μια εταιρεία που αναπτύσσεται , αυτό είναι ένα πλεονέκτημα. Οι εταιρείες που αναπτύσσονται ραγδαία είναι αναγκασμένες να μισθώσουν μη έμπειρους υπαλλήλους αφού δεν βρίσκουν έμπειρους, και να τους εκπαιδεύουν κατόπιν . Το φαινόμενο της ραγδαίας ανάπτυξης σε πολλές εταιρείες στις ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα να αναλάβουν διευθυντικές θέσεις μεγάλων εταιρειών , με μεγάλες υπευθυνότητες και ανάλογες αποδοχές νέοι κάτω των τριάντα ετών που εκτιμήθηκε ότι είχαν τις προϋποθέσεις για τις θέσεις αυτές.

Είναι εξίσου πολύ σημαντικό μειονέκτημα να εργάζεται ο εργαζόμενος σε επιχειρήσεις που συρρικνώνονται και να κυριαρχούν απολύσεις, δυσκολίες επαγγελματικής ανάπτυξης και προώθησης για τους εργαζομένους.

Η πρόσληψη ενός ατόμου σε μια ισχυρή επιχείρηση που αναπτύσσεται γρήγορα είναι κάτι ανάλογο με το να πάρει ο επιβάτης το γρηγορότερο όχημα για να φτάσει στον προορισμό του.

Η εκπαίδευση μια συνεχής διαδικασία

Ο εργαζόμενος θα πρέπει να διατηρείται συνεχώς σε μια συνεχή εγρήγορση με συνεχή δια βίου εκπαίδευση για να αναπτύξει εκείνες τις ικανότητες που χρειάζονται, για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των μελλοντικών θέσεων εργασίας που επιδιώκει.

Προνόμια και ευκαιρίες που προσφέρουν ορισμένες θέσεις εργασίας επιπλέον του μισθού.

Ορισμένες θέσεις εργασίας προσφέρουν στους εργαζόμενους εκτός από το βασικό μισθό τους και άλλα προνόμια ή ευκαιρίες. Για παράδειγμα τους παρέχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν με μεγάλη έκπτωση μετοχές της εταιρείας στην οποία εργάζονται, τους παραχωρούν ποσοστά πάνω στα κέρδη της επιχείρησης , τους διαθέτουν αυτοκίνητο , τους δίνουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε διάφορες επαγγελματικές ενώσεις που δημιουργούν προοπτικές περαιτέρω επαγγελματικής ανέλιξης , τους καλύπτουν ειδικά έξοδα παραστάσεων και ταξιδιών , τους παρέχουν νομική κάλυψη , ειδικές εκπτώσεις στα προϊόντα της επιχείρησης , ασφάλεια ζωής και υγείας και άλλα . Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα θα πρέπει να αξιολογηθούν από τον εργαζόμενο , όταν αυτός πρόκειται να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορες εναλλακτικές λύσεις που του προσφέρονται . Στα οφέλη αυτού του είδους θα πρέπει να συμπεριλάβει και τις γνώσεις ή τις πληροφορίες που αποκτά μέσα από το αντικείμενο της εργασίας του και οι οποίες θα του είναι χρήσιμες για επωφελέστερη επένδυση των οικονομιών του .

Η ασφάλεια εργασίας

Καθώς μεγαλώνει ο εργαζόμενος και ξεπερνά τα 45 ή τα 50 του χρόνια , αντιμετωπίζει ποικίλες δυσκολίες αν βρεθεί σε κατάσταση ανεργίας. Κανονικά, μέχρι αυτή την ηλικία θα πρέπει κανείς να έχει εξασφαλίσει τη δουλειά από την οποία θα συνταξιοδοτηθεί.

Το ελεύθερο επάγγελμα

Η άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος με μορφή προσωπικής επιχείρησης απαιτεί την ύπαρξη δύο προϋποθέσεων : χρημάτων και γνώσεων γύρω από τον επιχειρηματικό χώρο στον οποίο στοχεύει να κινηθεί ο εργαζόμενος . Η χρηματοδότηση είναι το αδύνατο σημείο των περισσοτέρων προσωπικών επιχειρήσεων. Επιπλέον θα πρέπει να αναλύσουν την προσωπική ζωή ανθρώπων από το περιβάλλον τους οι οποίοι έχουν μικρές δικές τους επιχειρήσεις και να κρίνουν αν θέλουν να κάνουν τις απαραίτητες προσωπικές θυσίες που απαιτούνται .

Επιθυμητά χαρακτηριστικά επαγγέλματος όπως διατυπώθηκαν από έναν αριθμό σπουδαστών στις ΗΠΑ.

1. Ελευθερία κινήσεων και όχι άμεσος και πιεστικός έλεγχος

Είμαι ανεξάρτητος , υπεύθυνος, αυτοπειθαρχημένος . Οι διαταγές με εκνευρίζουν . Θα προτιμούσα να είχα τη δική μου επιχείρηση αλλά αφού αυτό δεν είναι δυνατό , μου είναι αναγκαίο ως εργαζόμενος σε επιχειρήσεις να εκτελώ τη δουλειά μου με τον δικό μου ιδιαίτερο τρόπο.

2. Ελαστικό ωράριο εργασίας

Έχω τη διάθεση να εργάζομαι για πάρα πολλές ώρες αλλά θέλω να έχω την ελευθερία να κάνω το δικό μου πρόγραμμα .

3. Ικανοποιητικό εισόδημα

Τα χρήματα δεν αποτελούν την πιο σημαντική φροντίδα μου στη ζωή . Όμως δεν θέλω να αποτελούν μια μόνιμη ανησυχία για την εξασφάλισή τους.

4. Ένα μόνιμο σπίτι

Η νομαδική ζωή πολλών στελεχών επιχειρήσεων είναι ένας απαράδεκτος τρόπος ζωής για μένα . Στην έκταση που αυτό είναι πιθανό θέλω τα παιδιά μου να μεγαλώσουν σε κύκλο στενών φίλων.

5. Ανθρώπινες σχέσεις

Δε δυσαρεστούμαι να εργάζομαι με αριθμούς και δεδομένα, όμως θέλω να έχω επαφή και με ανθρώπους.

6. Ποικιλία- ανανέωση στη δουλειά.

Θα αισθάνομαι άσχημα εάν η δουλειά μου καταντήσει ρουτίνα και επαναλαμβάνεται

7. Διακοπές

¨Ποτέ δεν θα είχα μια δουλειά που δεν θα μου επέτρεπε να γευτώ τις ζεστές καλοκαιρινές ημέρες.

8. Προσωπική επιχείρηση

Θα προτιμούσα να είχα δική μου επιχείρηση. Θα μου επέτρεπε να είμαι τελείως ανεξάρτητος , να χρησιμοποιώ πλήρως την φαντασία μου και να είμαι οικονομικά ανεξάρτητος .

9. Αναπροσαρμογές στο εισόδημα

Θα ήθελα να είμαι σε θέση να προσαρμόζω το εισόδημά μου στις ανάγκες της οικογένειάς μου εργαζόμενος περισσότερο ή λιγότερο.

10. Ανθρώπινες σχέσεις με τους πελάτες

Εκτός από την επαγγελματική συνεργασία θα μπορώ να τους συμπεριλάβω και στην προσωπική μου ζωή ως φίλους.

11. Μέγεθος τόπου διαμονής και άσκησης επαγγέλματος

Θα απολάμβανα να ζω σε μεγάλες πόλεις. Οπουδήποτε όμως και να ζω, θα ήθελα να αισθάνομαι ότι έχω συμμετοχή στυη διαμόρφωση των συνθηκών ζωής της κοινωνίας γύρω μου

12. Βοήθεια συνανθρώπων

Έχω ανάγκη να βλέπω τους άλλους να χρειάζονται τη δουλειά μου.

13. Ανάγκη για συχνές μικρές επιτυχίες
14. Εισόδημα
15. Τέσσερις εβδομάδες διακοπών το χρόνο
16. Ιδεατός τόπος μόνιμης εγκατάστασης
17. Ταξίδια σχετικά με τη δουλειά

Οι τύποι επαγγελματικού περιβάλλοντος κατά τον Holland

Ο παρακάτω κατάλογος χωρίς να εξαντλεί το θέμα θεωρείται ότι περιλαμβάνει όλες τις μορφές επαγγελματικού περιβάλλοντος , που είναι δυνατόν να υπάρξουν σε μια πολιτισμένη κοινωνία και είναι χρήσιμος , για να ταξινομήσουμε τις γνώσεις μας και να οργανώσουμε αποτελεσματικότερα τη στρατηγική μας για σωστή επαγγελματική επιλογή.

Οι βασικές μορφές επαγγελματικού περιβάλλοντος είναι :

1. Το ρεαλιστικό περιβάλλον –Realistic Environment

Χαρακτηριστικά επαγγέλματα του περιβάλλοντος αυτού μπορούν να θεωρηθούν : Χειριστής μηχανημάτων , ξυλουργός, οδηγός φορτηγού κ.ά.

2. Το πνευματικό επαγγελματικό περιβάλλον –Intellectual Environment

Χαρακτηριστικά επαγγέλματα του περιβάλλοντος αυτού μπορούν να θεωρηθούν : Φυσικός, ανθρωπολόγος, χημικός, μαθηματικός, βιολόγος κ.ά

3. Το κοινωνικό επαγγελματικό περιβάλλον –The Social Environment

Χαρακτηριστικά επαγγέλματα του περιβάλλοντος αυτού μπορούν να θεωρηθούν : Κοινωνική/ός λειτουργός, δάσκαλος, ψυχολόγος, επαγγελματικός σύμβουλος κλπ.

4. Το συμβατικό επαγγελματικό περιβάλλον- The Conventional Environment

Χαρακτηριστικά επαγγέλματα του περιβάλλοντος αυτού μπορούν να θεωρηθούν : Ταμίας σε τράπεζα, δημόσιος υπάλληλος, λογιστής κλπ.

5. Το επιχειρηματικό περιβάλλον-The Enterprising Environment

Χαρακτηριστικά επαγγέλματα του περιβάλλοντος αυτού μπορούν να θεωρηθούν : Πωλητής, διευθύνων σύμβουλος σε μια επιχείρηση , διευθυντής πωλήσεων, πολιτικός κλπ.

6. Το καλλιτεχνικό περιβάλλον- The Artistic Environment

Χαρακτηριστικά επαγγέλματα του περιβάλλοντος αυτού μπορούν να θεωρηθούν : Μουσικός, ηθοποιός, καλλιτέχνης, ποιητής, γλύπτης, συγγραφέας .

Ένα επάγγελμα μπορεί να περιλαμβάνει χαρακτηριστικά από περισσότερα του ενός επαγγελματικού χώρου.

Νίκος Ηλιάδης, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π. , M.Sc. ( Structural Engineering , Concordia University Montreal Canada ) ,Ph.D.( University of Maryland USA, -Technology and Vocational Education ), τ.Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ ,τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. )  τ. Διοικητής ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ , τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/), τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ )του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση ,  Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.