Πολεοδομικός λαβύρινθος, παγίδα θανάτου – Oι πίεσεις για δόμηση σε δασικές περιοχές

Του Άρη Χατζηγεωργίου/

Σε παραθαλάσσιο τάφο για δεκάδες ανθρώπους μετέτρεψε η πυρκαγιά τον πολεοδομικό λαβύρινθο από στενά δρομάκια χωρίς διεξόδους που δημιούργησαν δεκαετίες αυθαιρεσίας και έλλειψης σχεδιασμού στο Μάτι Αττικής.

Η Μαργαρίτα Καραβασίλη μάς περιγράφει τις προσπάθειες που έγιναν για την οργανωμένη πολεοδόμηση της περιοχής πριν από 25 χρόνια όταν εκείνη ήταν διευθύντρια Πολεοδομικού Σχεδιασμού στο τότε υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ: «Ασχολήθηκα με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) της περιοχής της Νέας Μάκρης όπως και με τα ΓΠΣ άλλων περιοχών με τεράστια αντικρουόμενα συμφέροντα. Το Μάτι όπου συνέβη η τραγωδία βρίσκεται στην άκρη αυτής της περιοχής και θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ήταν αδύνατο να ενταχθεί με δεδομένο ότι η περιοχή ήταν σε ποσοστό άνω του 80% δασική. Ασκήθηκαν πιέσεις για να εξαιρεθούν κομμάτια της περιοχής και να αρθεί ο δασικός χαρακτήρας τους. Ισως αυτές οι πιέσεις να έφεραν αποτέλεσμα τα χρόνια που ακολούθησαν από τη στιγμή που έφυγα από το υπουργείο» μας λέει η κ.
Καραβασίλη, η οποία στη δεκαετία 2003-2012 βρέθηκε επικεφαλής του Σώματος Επιθεωρητών Περιβάλλοντος.
Δάση και ρέματα

Η φάση της κατάρτισης ενός Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου είναι κρίσιμη για την οργάνωση μιας περιοχής ώστε όσοι κατοικούν και κυκλοφορούν μέσα της να μην κινδυνεύουν σε καταστάσεις έκτακτες αλλά και απόλυτα «κανονικές». Στο πλαίσιο αυτού πρέπει να εντοπιστούν όλες οι περιοχές με δασικό χαρακτήρα και τα ρέματα ώστε να εξαιρεθούν από τη δόμηση. Ειδικά εκείνη την εποχή, μας λέει η κ. Καραβασίλη, ήταν πολύ δύσκολο να προκόψουν παρεκκλίσεις από τέτοιες εξαιρέσεις καθώς ήταν πολύ αυστηρότεροι οι όροι ελέγχου και έγκρισης ενός ΓΠΣ από πλευράς Συμβουλίου της Επικράτειας.
Φαίνεται όμως πως ακολούθησαν περίοδοι στις οποίες μέσω νόμων και διατάξεων άνοιξαν διάφορα «παραθυράκια». Μεσολάβησαν προσφυγές από την πλευρά τοπικών παραγόντων οι οποίες προχώρησαν σε ένα βάθος χρόνου και άρχισαν σιγά σιγά να διευρύνουν την πολεοδομούμενη περιοχή.
Εκτάσεις δασικού χαρακτήρα ξεκίνησαν να μπαίνουν σε καθεστώς εξαίρεσης.
Το χειρότερο δε είναι ότι δεν εκδόθηκε καμία από τις Πράξεις Εφαρμογής που είναι απαραίτητες ώστε το ΓΠΣ να ξεφύγει από το θεωρητικό επίπεδο και να πάρει «σάρκα και οστά».
Στενοί δρόμοι

Όταν βγαίνουν αυτές οι Πράξεις Εφαρμογής, ανοίγουν υποχρεωτικά δρόμοι με το κατάλληλο πλάτος ώστε να χωρούν η διέλευση και η στάθμευση οχημάτων ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής.
Ειδικά για μια τέτοια παραθαλάσσια έκταση, όπου καθημερινά και ιδίως τα καλοκαιρινά τριήμερα έφθαναν χιλιάδες επισκέπτες σε χώρους συνάθροισης κοινού (καφέ, ταβέρνες, μπαρ κ.λπ.), θα έπρεπε να υπάρχει πλάτος που να επιτρέπει τη διέλευση ακόμη και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως φωτιά και σεισμός.
Επίσης, με τις Πράξεις Εφαρμογής προβλέπεται να υπάρχουν ανοικτοί κοινόχρηστοι χώροι (πλατείες) όπου το πλήθος να μπορεί να συγκεντρώνεται χωρίς να διατρέχει κίνδυνο και διασφαλίζεται ότι μένει επαρκής χώρος ανάμεσα στις κατοικίες αλλά και τις υπόλοιπες χρήσεις της περιοχής ώστε να μην προκύπτουν «εύφλεκτα μείγματα».
Τέλος, βασική πρόβλεψη της ένταξης στο σχέδιο πόλης είναι το εσωτερικό οδικό δίκτυο μιας περιοχής να έχει ασφαλείς και επαρκείς διόδους εισόδου και εξόδου που να μην μπλοκάρουν με το παραμικρό. Ακριβώς δηλαδή αυτό που δεν είχε το Μάτι όπου δεκάδες άνθρωποι με τα αυτοκίνητά τους ή ακόμη και με τα πόδια προσπάθησαν να βρουν διέξοδο διαφυγής και κατέληξαν να πεθάνουν επειδή δεν τα κατάφεραν.
Προκειμένου να συμβούν όλα τα παραπάνω, καθένας που διαθέτει περιουσία, οικόπεδο και σπίτι στην περιοχή που πολεοδομείται είναι υποχρεωμένος να εισφέρει σε χρήμα αλλά και σε γη.
Από τη γη που εισφέρουν οι ιδιοκτήτες, αλλά και από τα αυθαίρετα κτίσματα που γκρεμίζονται προκύπτουν ελεύθεροι χώροι για κοινή χρήση, ανοίγουν δρόμοι όπου δεν υπάρχουν και διαπλατύνονται οι ήδη υπάρχοντες.
Η κ. Καραβασίλη θυμάται ακόμη τις πιέσεις που της ασκήθηκαν τότε προκειμένου να κινήσει «λίγο παραδίπλα» τις γραμμές στο ΓΠΣ ώστε να αποχαρακτηριστούν δασικά κομμάτια για να τα αξιοποιήσουν οι ιδιοκτήτες τους: «Δέχτηκα απειλητικά τηλεφωνήματα. Είπαν πως θα μου βάλουν βόμβα, είπαν για τα παιδιά μου. Ήταν βέβαια και τα ΓΠΣ άλλων περιοχών την ίδια εποχή, όπως εκείνο της Κηφισιάς».
Τροποποιήσεις Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν πολλές τροποποιήσεις. Δήμαρχοι, τοπικοί βουλευτές και παράγοντες ασκούσαν πιέσεις με κάθε ευκαιρία. Το 2006 ξεκίνησε και πάλι προσπάθεια ένταξης στο σχέδιο της περιοχής. Ακολούθησαν οι διαδικασίες νομιμοποίησης-τακτοποίησης των αυθαιρέτων που εντάθηκαν στα χρόνια των μνημονίων. Δυστυχώς, όμως, με τα έσοδα αυτών των τακτοποιήσεων δεν έγιναν έργα που θα μπορούσαν να προλάβουν την προχθεσινή τραγωδία ·

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ