Έρχεται ανατροπή στη «μεγάλη δίκη» για τα μπόνους ΝΟΚ, στην Ολομέλεια του ΣτΕ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Στην προγραμματισμένη για τις 11 Οκτωβρίου 2024 «μεγάλη δίκη» του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), στην οποία  ενοποιούνται και εκδικάζονται τέσσερις υποθέσεις οικοδομικών αδειών, για τελικές αποφάσεις από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, είναι στραμμένα τα βλέμματα του κατασκευαστικού κλάδου, των επενδυτών της κτηματαγοράς αλλά και κεντρικού κράτους και Δήμων, για την τελική αναμέτρηση, όσον αφορά στα μπόνους στη δόμηση και τα ύψη των κτιρίων.

Η μεγάλη δίκη του ΝΟΚ στην Ολομέλεια του ΣτΕ στις 11 Οκτωβρίου 2024 αποτελεί αφετηρία ορόσημο και το σημείο αντίστροφής μέτρησης, έως ότου καθαρογραφεί και εκδοθεί επισήμως η απόφαση, ώστε έως το τέλος του έτους ή στις αρχές του 2025, να ξεκαθαρίσει η δικαστική εκκρεμότητα στο ΣτΕ, που έχει προκαλέσει μεγάλη ανασφάλεια πολεοδομικού δικαίου στην κτηματαγορά και τις κατασκευές. Και για να τεθούν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος οριστικοί κανόνες δόμησης και νέου πολεοδομικού σχεδιασμού στα αστικά κέντρα και τις πόλεις όλης της χώρας, σύμφωνα με τις επιταγές της τελικής απόφασης του ΣτΕ.

Αποφάσεις του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έχουν εκδοθεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, παραπέμπουν στην τελική κρίση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, θέτοντας αιτιάσεις αντισυνταγματικότητας, τα άρθρα του ΝΟΚ, που αναφέρονται στα μπόνους στη δόμηση και τα ύψη των κτιρίων.

Παράλληλα αποφάσεις της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ  δικαιώνουν προσφυγές Δήμων, και κατοίκων Δήμων του κέντρου, των νοτίων και βορείων προαστίων της Αττικής, (Δήμος Αλίμου, Δήμος  3 Β, Δήμος Αθήνας, Δήμος Κηφισιάς, Δήμος Αμαρουσίου, Δήμος Χολαργού- Παπάγου κ.α) για αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών με τα μπόνους του ΝΟΚ, έως την οριστική κρίση από την Ολομέλεια του ΣτΕ.

Η ανατροπή στη μεγάλη δίκη του ΣτΕ της 11ης Οκτωβρίου 2024

Η ημερομηνία ορόσημο για τη «μεγάλη δίκη» του ΝΟΚ στο ΣτΕ μετακινείται σε μελλοντικό χρόνο, παρατείνοντας  χρονικά την ανασφάλεια πολεοδομικού δικαίου και τις εκκρεμότητες στην κτηματαγορά και τις κατασκευές, αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες του ecopress, οι οποίες αναμένεται να επιβεβαιωθούν τις επόμενες ημέρες, πριν τη «μεγάλη δίκη» της 11ης Οκτωβρίου 2024.

Η ανατροπή στα μέχρι τώρα προγραμματισμένα χρονοδιαγράμματα της μεγάλης δίκης του ΝΟΚ στο ΣτΕ έρχεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η πλευρά του υπουργείου, που παρίσταται ως βασικός παράγοντας στη δίκη του ΝΟΚ και υπερασπίζεται τα κίνητρα του ΝΟΚ,, υπό τη μορφή προσαύξησης του συντελεστή δόμησης και του ύψους κτιρίου, για την ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση των κατασκευών, ετοιμάζεται να καταθέσει στην Ολομέλεια του ΣτΕ αίτημα για αναβολή και ορισμό νέας ημερομηνίας στις αρχές του 2025, της «μεγάλης δίκης» του ΝΟΚ, αναφέρουν  οι πληροφορίες μας.

Εφόσον τελικώς το αίτημα κατατεθεί, θα εξεταστούν οι λόγοι που προβάλλει το ΥΠΕΝ για την παράταση  και θα ληφθεί απόφαση από το ΣτΕ για νέα ημερομηνία της δίκης, σύμφωνα με τους προγραμματισμούς του έργου του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου.

Η νέα ημερομηνία της δίκης ενδέχεται να είναι σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου από την προτεινόμενη από το ΥΠΕΝ, αναφέρουν αρμόδιες πηγές και εκτιμούν ότι σε κάθε περίπτωση ανοίγει νέος κύκλος αναμονής για την οριστική αντιμετώπιση των εκκρεμοτήτων του ΝΟΚ, που είναι πιθανό να φτάσει και έως το τέλος η πέραν του 2025.

Οι βασικοί λόγοι για το αίτημα αναβολής της δίκης

Το ΥΠΕΝ, λένε οι πληροφορίες ότι έχει αναδείξει σε ζήτημα προτεραιότητας τη διάσωση των μπόνους του ΝΟΚ στη δίκη του ΣτΕ και ετοιμάζεται να τεκμηριώσει το αίτημα της παράτασης της δίκης, μεταξύ άλλων σε δύο βασικούς λόγους οι οποίοι είναι:

Πρώτον, η ολοκλήρωση της νέας μελέτης τεκμηρίωσης που προωθεί το ΥΠΕΝ για την εφαρμογή του ΝΟΚ. Η μελέτη περιλαμβάνει και προτάσεις για τυχόν βελτίωση και συμπλήρωση του σχετικού πλαισίου εφαρμογής των κινήτρων δόμησης του ΝΟΚ. καθώς στον βασικό πυρήνα των αποφάσεων του ακυρωτικού δικαστηρίου που θέτουν αιτιάσεις αντισυνταγματικότητας των κινήτρων του ΝΟΚ είναι η διαπίστωση απουσίας τεκμηρίωσης και  αξιολόγησης της εφαρμογής τους.

Δεύτερον, η εκπροσώπηση του ΥΠΕΝ στη δίκη του ΝΟΚ. Σημειώνεται ότι στις δίκες του ΝΟΚ στο Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ, ως πληρεξούσιος του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρενέβη η Μαγδαληνή Καραγεώργου Πάρεδρος  του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία τάχθηκε υπέρ του κύρους και της ορθότητας των διατάξεων του ΝΟΚ. Στο μεταξύ στην κορυφή του ΝΣΚ έχουν γίνει αλλαγές. Για την πλήρωση της κενής οργανικής θέσης του Προέδρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους  με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου από τον Σεπτέμβριο του 2023 προήχθη η Αντιπρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, Νίκη Μαριόλη και στις θέσεις των Αντιπροέδρων οι Νομικοί Σύμβουλοι του Κράτους, Αθηνά Αλεφάντη, Χαράλαμπος Μπρισκόλας και Ευάγγελος Μαρίνης. Στο ΥΠΕΝ ετοιμάζουν υψηλού κύρους και αποτελέσματος εκπροσώπηση στη δίκη στο ΣτΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές που έχουν επέλθει στο ΝΣΚ.

Δεν έχει ολοκληρωθεί η  «κατεπείγουσα μελέτη τεκμηρίωσης» για τα μπόνους του ΝΟΚ

Το υπουργείο Περιβάλλοντος με υπουργική απόφαση που βγήκε στις αρχές Αυγούστου 2024 έχει καθορίσει το περιεχόμενο της μελέτης τεκμηρίωσης, που προβλέφθηκε στη νομοθετική ρύθμιση- ψαλίδι του Απριλίου 2024, με την οποία τέθηκαν περιορισμοί στην υπέρμετρη χρήση των μπόνους του ΝΟΚ στη δόμηση και τα ύψη των κτιρίων, σε μία προσπάθεια διάσωσης της εφαρμογής τους, ενόψει και των οριστικών αποφάσεων στη μεγάλη δίκη του ΣτΕ, υπό το πρίσμα του πολεοδομικού κεκτημένου και των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης. Δείτε εδώ στο ecopress

Το ΥΠΕΝ προέβλεψε στη νομοθετική ρύθμιση του Απριλίου 2024  «κατεπείγουσα μελέτη τεκμηρίωσης», για την αξιολόγηση της εφαρμογής των κινήτρων του ΝΟΚ, συνδυαστικά με την εφαρμογή της ρύθμισης που  συνέδεσε τον υπολογισμό του τελικού ύψους του κτιρίου με τον συντελεστή δόμησης της κάθε περιοχής και έβαλε πλαφόν στην αύξηση του συντελεστή, που πήγαινε στην επόμενη κατηγορία του ύψους, με αποτέλεσμα, σε ακραίες περιπτώσεις συνδυαστικής και καταχρηστικής εφαρμογής των κινήτρων, να  φτάνει το επιπλέον ύψος του κτιρίου έως και 10 μέτρα.

Η νέα υπουργική απόφαση για τη μελέτη τεκμηρίωσης

Η νέα υπουργική απόφαση του ΥΠΕΝ, που υπογράφει ο υφυπουργός Νίκος Ταγαράς έρχεται να καθορίσει το «ελάχιστο περιεχόμενο» της μελέτης τεκμηρίωσης, προκειμένου να ανατεθεί και να υλοποιηθεί στην προσπάθεια της τελικής διάσωσης των μπόνους του ΝΟΚ.

Το αντικείμενο της μελέτης

Η απόφαση του ΥΠΕΝ με θέμα: «Καθορισμός ελάχιστου περιεχομένου της «μελέτης αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές» της παρ. 4 του άρθρου 132 του ν. 5106/2024 (Α’ 63)»  ορίζει ότι αντικείμενο της μελέτης τεκμηρίωσης είναι:

-«Η «Μελέτη αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές» αποτελεί τεύχος με αντικείμενο την εφαρμογή των κινήτρων του ν. 4067/2012 «Νέος Οικοδομικός Κανονισμός» (Α’ 79) και ιδίως αυτών που οδηγούν σε προσαύξηση του ύψους των κτιρίων, το οποίο αναμένεται να προσφέρει στοιχεία τεκμηρίωσης της αναγκαιότητας πρόβλεψης-εφαρμογής κινήτρων και να βοηθήσει στην, σύμφωνη με το Σύνταγμα της Ελλάδας, την πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ και τις λοιπές διατάξεις του δικαίου περιβάλλοντος, χωροταξίας και πολεοδομίας και τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης, διατύπωση αυτών».

-«Σε αυτό θα περιλαμβάνονται γενικές κατευθύνσεις και αρχές, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό, τη χωροθέτηση και την κατασκευή κτιρίων με εφαρμογή κινήτρων για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών στο πλαίσιο του ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού, της βιωσιμότητας και της πολιτικής προς την κλιματική ουδετερότητα και την πράσινη μετάβαση, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος, τη σχετική νομολογία του ΣτΕ, αλλά και τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης» προβλέπει η ίδια απόφαση.

Το περιεχόμενο της μελέτης

«Η μελέτη θα περιλαμβάνει (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά)» τα ακόλουθα αναφέρει η νέα απόφαση του κου Ταγαρά καθορίζοντας το περιεχόμενο της μελέτης ως εξής:

1. Αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων κινήτρων αστικής αναζωογόνησης, πολεοδομικής αναβάθμισης και ελαχιστοποίησης του ενεργειακού αποτυπώματος των κτιρίων,βάσει διεθνών πρακτικών και παραδειγμάτων, με έμφαση σε αυτά που αναφέρονται στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών θεμάτων και προκλήσεων.

2. Ανάλυση του ιστορικού νομοθετικού πλαισίου των σχετικών προβλέψεων στους οικοδομικούς κανονισμούς της χώρας και της διαχρονικής εξέλιξής τους, με ειδικότερη ανάλυση ως προς τα άρθρα 10, 10Α, 15, 19 και 25 του ΝΟΚ υπό το πρίσμα του πολεοδομικού κεκτημένου και των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης.

Στο στάδιο αυτό συμπεριλαμβάνεται εκτενής αναφορά στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και τη νομολογία βάσει:

α) τυχόν ειδικότερων διατάξεων στο συνολικό εύρος της νομοθεσίας και

β) της σημαντικότερης πρόσφατης εθνικής νομολογίας για το θέμα από το Συμβούλιο της Επικρατείας, με στόχο την καταγραφή των γενικών νομολογιακών κατευθύνσεων και αρχών, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των κινήτρων.

3. Αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων εφαρμογής των κινήτρων, καθώς και των επιπτώσεών τους (ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια)βάσει εθνικών παραδειγμάτων στα μητροπολιτικά συγκροτήματα και σε μεγάλες πόλεις της χώρας.

4. Συμπεράσματα που θα περιλαμβάνουν κωδικοποίηση και νομική και τεχνική αξιολόγηση των στοιχείων που μελετήθηκαν (ποσοτικά και ποιοτικά) και προτάσεις για τυχόν βελτίωση και συμπλήρωση του σχετικού πλαισίου.

5. Οι προτάσεις θα πρέπει να είναι δεόντως τεκμηριωμένες και να έχουν κατά το δυνατόν αναφορές σε μετρήσιμα μεγέθη και συγκρίσεις κυρίως ως προς τα προκύπτοντα οφέληγια το περιβάλλον, την βιώσιμη πολεοδομική ανάπτυξη, την αρχιτεκτονική των κτιρίων και την καλύτερη διαβίωση των κατοίκων, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό και δύναται να ποσοτικοποιηθεί»

Τέσσερις δίκες σε μία για τέσσερις οικοδομές, σε διαφορετικές φάσεις κατασκευής 

Σημαντική εξέλιξη είναι στο μεταξύ  ότι μαζί με τις γνωστές αποφάσεις (293 Ε΄ Τμήματος ΣτΕ και  310 Ε΄Τμήματος ΣτΕ) προστέθηκαν να εκδικαστούν στην ίδια δίκη από την Ολομέλεια ΣτΕ και άλλες δύο υποθέσεις που αφορούν στα κίνητρα του ΝΟΚ.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι τέσσερις υποθέσεις, που ενοποιούνται σε μία μεγάλη δίκη του ΝΟΚ στην Ολομέλεια του ΣτΕ, οι οποίες αφορούν όλες σε οικοδομικές άδειες στο Δήμο Αλίμου, ο οποίος έχει πρωτοστατήσει για την κατάργηση των μπόνους του ΝΟΚ. αναφέρονται σε τέσσερις οικοδομές, που βρίσκονται σε τέσσερις διαφορετικές φάσεις, ως προς τα στάδια κατασκευής και ολοκλήρωσης τους.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες από νομικές και τεχνικές πηγές, που έφερε στο φως το  ecopress, η πραγματική κατάσταση έχει ως εξής :

-η πρώτη οικοδομική άδεια αφορά σε οικοδομή, η οποία έχει ολοκληρωθεί και μάλιστα νόμιμα, με αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά, το οποίο εκδίκασε προσφυγές κατά  της αρχικής άδειας και αναθεωρήσεις οικοδομικής άδειας, όχι όμως και την τελική αναθεώρηση οικοδομικής άδειας,  με την οποία ολοκληρώθηκε νόμιμα  η οικοδομή.

– η δεύτερη οικοδομική άδεια αφορά σε οικοδομή, η κατασκευή της οποίας χτίζεται κανονικά και βρίσκεται στο τελικό στάδιο αποπεράτωσης, αφού η πλευρά των κατασκευαστών κέρδισε στο ΣτΕ,  την προσωρινή αναστολή εργασιών της οικοδομής, σε προσφυγή του Δήμου.

-η τρίτη οικοδομή έχει ολοκληρωθεί και κατοικείται εδώ και περίπου ένα χρόνο, αφού στο μεταξύ πέραν της προσφυγής στο ΣτΕ δεν έγινε  αίτηση αναστολής οικοδομικών εργασιών.

-η τέταρτη οικοδομή έχει σταματήσει στο υπόγειο, λόγω απόφασης αναστολής εργασιών.