Του Νίκου Ηλιάδη*
Το σύστημα καταχώρησης επιστημονικού έργου, επιστημονικών δραστηριοτήτων, δημοσιεύσεων, ευρύτερης γνωστοποίησης έργου παρουσιάζει κάποια ιδιαιτερότητα αν όχι προβλήματα και ίσως σκοπιμότητα στον Ελληνικό χώρο. Η συγκεκριμένη όμως περίπτωση ξεπερνά πολύ τις γνωστές ιδιαιτερότητες.
Η Μεταφορά και Εισαγωγή του Προγράμματος Maryland plan από τον Νίκο Ηλιάδη στις τάξεις Α, Β και Γ Γυμνασίου (διδάχθηκε και στην Α Λυκείου) σε Όλα τα Σχολεία της Χώρας για την Εξοικείωση του Κοινού Πολίτη στο Πλαίσιο της Υποχρεωτικής Γενικής Εκπαίδευσης με τη Μεταβιομηχανική Εποχή ( από το 1994 μέχρι σήμερα).
Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ MARYLAND PLAN ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΕ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ: ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ
Ελάχιστοι γνωρίζουν πώς προέκυψε το μάθημα της τεχνολογίας (στην πραγματικότητα είναι γενικότερος θεσμός για τους μαθητές όλων των τάξεων Δημοτικό-Γυμνάσιο-Λύκειο και όχι μάθημα, με ειδικά πανεπιστημιακά τμήματα στον Δυτικό κόσμο που ανήκουμε), που διδάσκεται όχι με την πρέπουσα βαρύτητα ήδη σχεδόν για 30 χρόνια σε όλα τα ελληνικά σχολεία στις τάξεις Α, Β και Γ Γυμνασίου (διδάχθηκε και στην Α Λυκείου) από το έτος 1994. Με όλες τις πολιτικές παρατάξεις ως απαραίτητη αναγκαιότητα , πολύ περισσότερο στη σημερινή εποχή των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι γενικεύθηκε με υπουργό τον κ. Γεράσιμο Αρσένη , ενώ αντιμετώπιζε αντιδράσεις τόσο τμήματος του δικού του πολιτικού χώρου , αλλά και από πλευρές της αντιπολίτευσης που θεωρητικά θα έπρεπε να είναι πλησιέστερα προς τους στόχους και το γενικότερο πλαίσιο του προγράμματος.
Αναρωτιέται κανείς πως είναι δυνατόν να έχει διδαχθεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα ποσοστό τουλάχιστον 30% του σημερινού πληθυσμού της χώρας , και να είναι σχεδόν κρυμμένο το πως προέκυψε και αναπτύχθηκε. Και για ποιους λόγους, όταν σε άλλες περιπτώσεις θα είχε δοθεί ευρύτατη δημοσιότητα από όλα σχεδόν τους διαύλους επικοινωνίας για ένα τόσο σοβαρό θέμα , που καθημερινά γίνεται περισσότερο πιεστικό και σημαντικό με προοπτική να φθάσει να αποτελεί θέμα επιβίωσης στη σύγχρονη εποχή. Και όταν η δημοσιότητα για θέματα κατά πολύ μικρότερης εμβέλειας και σημασίας είναι τόσο υπερβολική.
Ενώ όλα τα μαθήματα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση διδάσκονται υποστηριζόμενα από πλήθος πανεπιστημιακών σχολών, στο συγκεκριμένο χώρο της τεχνολογικής εκπαίδευσης που είναι προϋπόθεση για δημιουργία απαραίτητων εσόδων, δεν προβλέπεται καμιά πανεπιστημιακή σχολή αντίστοιχη του εξωτερικού.
Και το αντικείμενο διδάσκεται και λειτουργεί με το πρόγραμμα Maryland Plan που μεταφέρθηκε και προσαρμόσθηκε από τον Νίκο Ηλιάδη επίτιμου συμβούλου σήμερα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, στην Ελληνική πραγματικότητα. Η όλη προσπάθεια φαίνεται να κινείται σήμερα με αυτόματο πιλότο.
Η εικόνα που δίνεται για την τεχνολογική εκπαίδευση είναι ότι συντηρείται σε ημι-θανή κατάσταση αφού είναι αναγκαία και απαραίτητη. Δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς για την εικόνα μας, αφού δεν μπορεί να έχουμε σε όλο το ωρολόγιο πρόγραμμα στο σχολείο μαθήματα για μια άλλη εποχή όπως θα επιθυμούσε μάλλον η κυρίαρχη τάση στο σχολικό σύστημα.
Ικανοποιούμε πλασματικά τις διεθνείς ανάγκες, προδιαγραφές και απαιτήσεις , και αναθέτουμε να διδάξουν τεχνολογία εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων , Μαθηματικοί, Φυσικοί, ακόμη και φιλόλογοι που δεν συμπληρώνουν ωράριο, χωρίς εκπαίδευση στο θέμα , εφαρμόζοντας το πρόγραμμα όπως το αντιλαμβάνονται. Και θεωρητικά επιδιώκουμε την ανάπτυξη παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας.
Μια συνοπτική περιγραφή των διαδικασιών της μεταφοράς και εισαγωγής του Maryland Plan στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό σύστημα δίνεται σε δημοσίευση του περιοδικού της “ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ” .
https://epopteia.gr/1131/nikos-iliadis-i-technoηηlogia-os-aparet/
Το “Maryland Plan” είχε αναπτυχθεί από τον καθηγητή ( supervisor) του Νίκου Ηλιάδη για το διδακτορικό του και Chairman στο πανεπιστήμιο του Maryland Dr. Donald Maley μια ηγετική φιγούρα των ΗΠΑ για την τεχνολογική εκπαίδευση, όπως και αρκετά ανάλογα προγράμματα σε άλλα πανεπιστήμια των ΗΠΑ με υποστήριξη / χρηματοδότηση του προέδρου Κένεντυ για να αναπτυχθεί το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό και να ξεπερασθούν οι Σοβιετικοί που είχαν προηγηθεί στην “κούρσα” του διαστήματος.
Στην παρακάτω φωτογραφία απεικονίζεται ο Donald Maley για να γίνει γνωστή η εικόνα αυτού που το πρόγραμμα εφαρμόζεται σε όλα τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα ήδη για 30 χρόνια ( στη ΣΕΛΕΤΕ/ ΑΣΠΑΙΤΕ την εκπαίδευση εκπαιδευτικών επαγγελματικής εκπαίδευσης που το μετέφερε αρχικά ο Ν. Ηλιάδης καθηγητής τότε της σχολής εφαρμόζεται για πολύ περισσότερα χρόνια , αργότερα το εισήγαγε σε όλα τα σχολεία της χώρας ως σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ) , που αποσιωπάται για άγνωστους λόγους .
Σύμφωνα με τα καθιερωμένα στον Δυτικό πολιτισμένο κόσμο που ανήκουμε , γίνονται απαραιτήτως οι δέουσες καταχωρήσεις, ιδιαίτερα για εκπαιδευτικές τομές αυτού του μεγέθους. δείτε εδώ
Στις ΗΠΑ είναι γνωστό ίσως περισσότερο ότι μεταφέρθηκε το Maryland Plan του Donald Maley και εφαρμόζεται στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας . Συνημμένη δημοσίευση του Νίκου Ηλιάδη στο περιοδικό του Διεθνούς Οργανισμού για την Τεχνολογική εκπαίδευση σχετικά με τη μεταφορά αυτή.
Το πρόγραμμα ήταν προφητικό και επίκαιρο, διότι είναι προσαρμοσμένο από τότε που πρoηγείτο της εποχής του στις ραγδαίες τεχνολογικές μεταβολές, και προέβλεπε πλαίσιο δραστηριοτήτων κατάλληλων για κάθε αναπτυξιακό επίπεδο μαθητών, και όχι τη διδασκαλία συγκεκριμένης περιορισμένης ύλης στους εκπαιδευόμενους που θα γίνονταν γρήγορα παρωχημένη, σε συνδυασμό και με την απειρία των θεμάτων που συνδέονται με την τεχνολογία. Αντί να μαθαίνουν συγκεκριμένη ύλη μαθαίνουν μεθόδους επίλυσης τεχνολογικών και ερευνητικών προβλημάτων, καθώς και παραγωγικών διαδικασιών.
Η διαδικασία αυτή είναι δύσκολη για τον εκπαιδευτικό που την εφαρμόζει, διότι δεν διδάσκει τα ίδια πράγματα κάθε χρονιά σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του σύμφωνα με τα καθιερωμένα παραδοσιακά, αλλά μαθαίνει και ο ίδιος μαζί με τους μαθητές του. Τους συμβουλεύει στις έρευνές τους, δημιουργεί ερεθίσματα, και έχει έναν νέο ρόλο, του μάνατζερ της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αφού οι μαθητές έχουν την ευχέρεια να επιλέξουν θέματα ενασχόλησής τους που θα ικανοποιούν βεβαίως ορισμένα προβλεπόμενα ποιοτικά κριτήρια.
Οι μαθητές ανάλογα με τα τεχνολογικά θέματα που μελετούν, χρησιμοποιούν στην πράξη γνώσεις από όλους τους τομείς και αξιοποιούν όλες τις δυνατές πηγές πληροφόρησης σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Η ανάπτυξη του δικτύου Internet, διευκολύνει στη σύγχρονη εποχή αυτές τις διαδικασίες που ήταν δύσκολο να εφαρμοσθούν αρχικά ιδιαίτερα στον ελληνικό εκπαιδευτικό χώρο με την ανυπαρξία κατάλληλων βιβλιοθηκών, εργαστηριακών χώρων που δεν προβλέπονται ούτε σήμερα ενώ υπάρχει έλλειψη ακόμη και παραδοσιακών τάξεων κλπ.
Στις διαδικασίες αυτές από τότε του Maryland Plan, υπάρχει σήμερα μια γενικότερη σύγκλιση που εκφράζεται με τον όρο STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), την ανάγκη δηλαδή διεπιστημονικότητας στη μελέτη και κατασκευή τεχνολογικών θεμάτων με την αξιοποίηση στην πράξη γνώσεων από τις επιστήμες (Φυσική-Χημεία), την Τεχνολογίας, την Επιστήμη των Μηχανικών, των Μαθηματικών, σε συνδυασμό και με σύγχρονες πρακτικές δεξιότητες.
Η διαδικασία αυτή γίνεται υποχρεωτική στη σύγχρονη εποχή. Η χρησιμοποιούμενη τεχνολογική γνώση στην πράξη αποσύρεται με ρυθμούς μεγαλύτερους από 7% ετησίως, και αν δεν παρακολουθεί το εκπαιδευτικό σύστημα τις εξελίξεις, διδάσκει πράγματα άνευ σημασίας. Σε διάστημα μικρότερου των δέκα ετών θα χρησιμοποιούμε άγνωστη γνώση σήμερα, ενώ σε βιομηχανίες αιχμής η χρησιμοποιούμενη γνώση είναι εντελώς νέα κάθε χρόνο. Η δια βίου εκπαίδευση των εργαζομένων παράλληλα με την εργασία γίνεται επίσης υποχρεωτική.
Οι ικανότητες που αναφέρονται ότι απαιτούνται σήμερα ήταν απαιτητές προ πολλών ετών στο σύγχρονο κόσμο και είναι διάχυτες στο Maryland Plan. Ικανότητες όπως η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συνεργασία, η επικοινωνία, η ευελιξία και προσαρμοστικότητα, η πρωτοβουλία, η οργανωτική ικανότητα, η ενσυναίσθηση, οι κοινωνικές δεξιότητες, η επίλυση προβλημάτων, που αναφέρονται ως καινοτόμα εκπαιδευτικά στοιχεία σε πολλούς εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς σήμερα , είναι βασικά στοιχεία του Maryland Plan από δεκαετίες . O πυρήνας που έχει δημιουργηθεί με το Maryland Plan μπορεί να αξιοποιηθεί και να αποτελέσει τη βάση για τις απαιτούμενες περαιτέρω διευρύνσεις της τεχνολογικής εκπαίδευσης ως απαραίτητο τμήμα της γενικής εκπαίδευσης στις 12 τάξεις της σχολικής εκπαίδευσης , Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, σύμφωνα και με πρακτικές στο σύγχρονο διεθνοποιημένο τεχνολογικό περιβάλλον, που πρέπει να ανταποκριθεί και η χώρα μας.
Στην ιστοσελίδα https://tsaweb.org/ έχει κανείς πρόσβαση στην ένωση μαθητών /και φοιτητών σχετικά με την τεχνολογική εκπαίδευση με περισσότερα από 250.000 μέλη στις ΗΠΑ (Technology Student Association ).Προσφέρει ένα ευρύ πρόγραμμα δραστηριοτήτων – συμπεριλαμβανομένων ευκαιριών για δικτύωση, ανταγωνισμό και ανάπτυξη ηγεσίας. Δρομολογούν ανταγωνιστικούς διαγωνισμούς τεχνολογικών προϊόντων /θεμάτων – διεξάγονται περισσότεροι από 70 διαγωνισμοί αυτή τη στιγμή για συμμετοχή – που αφορούν διαφορετικούς τομείς ενδιαφέροντος και καλύπτουν θέματα όπως η αρχιτεκτονική, οι επικοινωνίες, η μηχανική, η ηγεσία και η τεχνολογική έρευνα.
Οι διαγωνισμοί δίνουν τη δυνατότητα να εμπλακούν για παράδειγμα μαθητές γυμνασίου στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τον αγώνα μοντέλων αυτοκινήτων που κινούνται με ηλικιακή ενέργεια .Οι μαθητές αναπτύσσουν ικανότητες για ομαδική εργασία και ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, διερευνούν περιβαλλοντικά ζητήματα και αποκτούν διεπιστημονικές πρακτικές δεξιότητες (STEM ) καθώς κατασκευάζουν το ταχύτερο, πιο ενδιαφέρον και καλύτερα κατασκευασμένο όχημα.
Η τεχνολογική εκπαίδευση ως τμήμα της γενικής εκπαίδευσης στις ΗΠΑ είναι εκπαιδευτικό αντικείμενο που υπάρχει από αιώνες , όμως αναπτύχθηκε πρόσφατα στην Ευρώπη .
Ο Yves Deforge, γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ Νο 1» το 1980, αναφέρει ότι αρχικά υπήρχε κάποια σύγχυση σχετικά με το μάθημα της τεχνολογίας. Ο καθένας θεωρούσε το νέο θεσμό σαν ένα εκπαιδευτικό αντικείμενο που η θέση του θα έπρεπε να ήταν στο χώρο της τεχνικής Επαγγελματικής εκπαίδευσης. Σε συναντήσεις που οργανώθηκαν από το συμβούλιο της Ευρώπης μεταξύ αντιπροσώπων από διάφορες χώρες, πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις και αναλύσεις, για να γίνουν αντιληπτά η φύση και οι στόχοι του .
Βασικά δύο μορφές διδασκαλίας έχουν εφαρμοστεί στην Ευρώπη για το μάθημα της τεχνολογίας. Η μία δίνει έμφαση στην εξοικείωση του μαθητή με το ευρύτερο τεχνολογικό ,οικονομικό περιβάλλον, τη μεθοδολογία επίλυσης τεχνολογικών προβλημάτων και την ανάλυση όλων των παραμέτρων που επηρεάζουν ένα τεχνολογικό πρόβλημα (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία). Η δεύτερη εφαρμόζει τη σταδιακή διδασκαλία συγκεκριμένων απλών τεχνολογικών θεμάτων και του τρόπου που χρησιμοποιούνται απλά εργαλεία και υλικά, σύμφωνα με ένα παραδοσιακό εκπαιδευτικό αναλυτικό πρόγραμμα (Κύπρος, Τουρκία). Ο Deforge αναφέρει ότι η δεύτερη αυτή διαδικασία είχε σαν αποτέλεσμα να κάνει το μάθημα της τεχνολογίας να μοιάζει με μάθημα Λατινικών που πρέπει να καλυφθεί καθημερινά μια συγκεκριμένη ύλη.
Το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αδυνατεί διαχρονικά να παρακολουθήσει τις εξελίξεις και τη σύγχρονη πραγματικότητα. Απαιτούνται αλλαγές και εκσυγχρονισμός σε τρομακτική κλίμακα, με τις οποίες δεν είναι συμβατός ο εφαρμοζόμενος / επιδιωκόμενος προσανατολισμός της μεγάλης μάζας προς επαγγέλματα χαμηλού επιπέδου ( ΙΕΚ κλπ.) που άλλωστε είναι αυτά που πεθαίνουν γρήγορα λόγω των ραγδαίων εξελίξεων . Τα 2/3 των επαγγελμάτων στο σύγχρονο κόσμο απαιτούν κάποιο είδος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ και τα υπόλοιπα απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και συνεχή προσαρμογή στις εξελίξεις σε συνδυασμό με την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου δεξιοτήτων . Χωρίς αυτό να σημαίνει την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την απονομή τίτλων σπουδών χωρίς να ικανοποιούνται οι απαιτούμενες προδιαγραφές όπως γίνονταν σε σημαντικό βαθμό στο παρελθόν. Ενώ και ο χώρος της τριτοβάθμιας δεν είναι οργανωμένος ώστε να παρακολουθεί τις εξελίξεις σύμφωνα με τις ανάγκες στην αγορά εργασίας και της πραγματικής ζωής όχι μόνο για να διατηρείται σε ένα επιθυμητό επίπεδο αλλά και για να βελτιώνεται.
Το αποτέλεσμα είναι η συγκέντρωση ανθρώπινων πόρων υψηλής ποιότητας σε φθίνουσες οικονομικές δραστηριότητες χαμηλότερες του δυναμικού τους που τα τελευταία χρόνια αναζητούν χώρους αξιοποίησης στο εξωτερικό.
Επιπλέον, κοινωνικές δυσλειτουργίες, κατασπατάληση ανθρώπινων πόρων, κοινωνικές εντάσεις και στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας , περιορισμούς στη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, έλλειψη σύγχρονων εργασιακών προτύπων , αντικίνητρα και απογοητεύσεις και υποβάθμιση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας με μεγάλες και ανυπολόγιστες συνέπειες.
*Νίκος Ηλιάδης, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π. ,M.Sc. ( Structural Engineering , Concordia University Montreal Canada ) , Ph.D.( University of Maryland USA, – Technology and Vocational Education ), τ. Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ , τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. ) τ. Διοικητής ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ , τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/), τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ ) του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση , Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
