Η Αικ. Σακελλαροπούλου για ενέργεια, κλίμα, αυθαίρετα και δόμηση  

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Υπέρμαχος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, όπως επίσης της λήψης αυστηρών μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία των οικοσυστημάτων είναι η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου.

Ταυτοχρόνως  η πρόεδρος του ΣτΕ, που προτείνεται από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υπέρ της ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων και της κατάργησης της κατά παρέκκλιση εκτός σχεδίου δόμησης.

Περιβαλλοντικά θέματα

Η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου δικαστής υψηλού επιστημονικού και επαγγελματικού κύρους διακρίνεται για τη γνώση και τη στάση της σε θέματα υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος, χωροταξίας, πολεοδομίας και ενέργειας, τόσο κατά την άσκηση των δικαστικών καθηκόντων της, όσο και των δημόσιων παρεμβάσεων της. Δείτε εδώ το “πράσινο” βιογραφικό της Αικ. Σακελλαροπούλου

Από τον Μάρτιο του 2015 μέχρι σήμερα είναι πρόεδρος του επιστημονικού σωματείου «Ελληνική Εταιρεία Δικαίου του Περιβάλλοντος»,  συνεργάζεται και συμμετέχει ενεργά σε εκδηλώσεις επιστημονικών φορέων (Ένωση Διοικητικών Δικαστών, ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ, ΔΣΑ κ.α.) ακαδημαϊκών ιδρυμάτων (ΕΜΠ, Πολυτεχνείο Κρήτης κ.α.) και οικολογικών μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Όπως σημειώνεται στο βιογραφικό της είναι «ιδιαίτερα ευαίσθητη σε περιβαλλοντικά θέματα, ως σύμβουλος Επικρατείας ήταν εισηγήτρια σε πολλές μεγάλες υποθέσεις όπως η εκτροπή του Αχελώου ποταμού στον Θεσσαλικό κάμπο, η διάσωση των προσφυγικών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ως διατηρητέων κ.λπ.»

Κρίσιμες αποφάσεις

Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν οι θέσεις της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, μετά την ανακοίνωση και αποδοχή από την ίδια της υποψηφιότητας της για την Προεδρία της Δημοκρατίας,  για φλέγοντα περιβαλλοντικά, πολεοδομικά και ενεργειακά θέματα, όπως ή ίδια τις έχει εκφράσει στις πιο πρόσφατες δημόσιες τοποθετήσεις της.

Θέματα τα οποία αφορούν σε διαμορφωμένες και εν εξελίξει νομοθετικές πρωτοβουλίες, ασφαλώς εμπεριέχουν στοιχεία σύγκρουσης πολιτικών επιλογών και συμφερόντων και βέβαια εφόσον εκλεγεί από τη Βουλή των Ελλήνων,  στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της  ΠτΔ θα κληθεί σε πολλές και κρίσιμες περιπτώσεις να επικυρώσει νομοθετικές πράξεις και διατάγματα, με την υπογραφή της.

Αυθαίρετα

Για  συμβολικούς λόγους να κατεδαφίσουν προκλητικές περιπτώσεις αυθαιρέτων και  έθεσε θέμα για την κατά παρέκκλιση εκτός σχεδίου δόμηση ζήτησε η  Αικατερίνη Σακελλαροπούλου στην πιο πρόσφατη δημόσια παρέμβαση της.

Μιλώντας στην επιστημονική εκδήλωση με θέμα «Τοπικός Χωρικός Σχεδιασμός και Εκτός Σχεδίου Δόμησης»,  που διοργανώθηκε  στις 11 Δεκεμβρίου 2019 από την ΕΛΛΕΤ, το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών του ΕΜΠ και την Εταιρεία Δικαίου Πολεοδομίας και Χωροταξίας η πρόεδρος του ΣτΕ Αικ. Σακελλαροπούλου αναφέρθηκε στο ιδιότυπο καθεστώς της εκτός σχεδίου δόμησης και στηλίτευσε την κρατούσα αντίληψη ότι ο εξωαστικός χώρος είναι εν δυνάμει οικοδομήσιμος. Παρατήρησε δε ότι όσο δεν γίνονται κατεδαφίσεις η αυθαιρεσία γιγαντώνεται και κάλεσε τους αρμοδίους για συμβολικούς λόγους να κατεδαφίσουν προκλητικές περιπτώσεις αυθαιρέτων. Δείτε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ στο ecopress

ΑΠΕ

-«Με σειρά αποφάσεων έχει κριθεί ότι η προστασία του κλίματος αποτελεί περιβαλλοντική και ενεργειακή προτεραιότητα υψίστης σημασίας για τη χώρα και στο πλαίσιο αυτό πρέπει να επιδιωχθεί η επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που αποτελούν πηγές ενέργειας φιλικές, κατ’ αρχήν, προς το περιβάλλον και βασική συνιστώσα της αειφόρου ανάπτυξης, προκειμένου αφενός να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αφετέρου δε να επιτευχθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας» τόνισε η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου στην ομιλία της στο διεπιστημονικό συνέδριο που οργάνωσαν στα Χανιά στις 25-26 Οκτωβρίου 2019 η Ένωση Διοικητικών Δικαστών, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Γεωγραφίας), το Πολυτεχνείο Κρήτης και ο Δικηγορικός Σύλλογος Χανίων με θέμα «Περιβαλλοντικές προκλήσεις στον 21ο αιώνα».

Αυστηρά μέτρα

Μιλώντας στην ίδια εκδήλωση με θέμα «Κλιματική αλλαγή και ο ρόλος του Δικαστή» η κα Σακελλαροπούλου τονίζοντας την ανάγκη λήψης αυστηρών μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής τόνισε χαρακτηριστικά  ότι:

-«Το σπίτι μας καίγεται κι εμείς κοιτάμε αλλού. Η φύση, ακρωτηριασμένη από την υπερεκμετάλλευση, δεν μπορεί πλέον να ανακάμψει και αρνούμαστε να το παραδεχτούμε. Η ανθρωπότητα υποφέρει. Πάσχει από κακή ανάπτυξη, τόσο στον Βορρά όσο και στον Νότο, και είμαστε αδιάφοροι. Η γη και η ανθρωπότητα βρίσκονται σε κίνδυνο και είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι».

Προστασία των οικοσυστημάτων

H κα Σακελλαροπούλου στην ομιλία της στα Χανιά αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην προστασία των οικοσυστημάτων υδάτινων και δασικών και στις περιπτώσεις του Ασωπού και της λίμνης Κάρλα σημειώνοντας ότι:

-«Στα ελληνικά Δικαστήρια δεν έχουν αχθεί πολλές υποθέσεις που να αφορούν άμεσα την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της. Πάντως, η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας σε σειρά υποθέσεων έχει αντιμετωπίσει ζητήματα που συνδέονται με τη σχετική θεματική, όπως εξελίχθηκε: η προστασία των οικοσυστημάτων, ιδιαίτερα των δασικών και υδάτινων, η αυθαίρετη δόμηση, η περιβαλλοντική πληροφόρηση, η κατανομή των ρύπων, τα περιβαλλοντικά ζητήματα για διάφορες μορφές ενέργειας. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Ασωπού ποταμού που απασχόλησε κατ’ επανάληψη το Δικαστήριο. Με την τελευταία απόφαση ακυρώθηκε η παράλειψη της Διοικήσεως να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας του Ασωπού που είχε διαταραχθεί από την ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων επί δεκαετίες. Ειδικότερα, κλήθηκε η Διοίκηση χωρίς καμία περαιτέρω καθυστέρηση α) να διακόψει τη λειτουργία όσων μονάδων δεν διαθέτουν σύστημα επεξεργασίας αποβλήτων ή λειτουργούν κατά παράβαση των σχετικών με την επεξεργασία αποβλήτων περιβαλλοντικών όρων, ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω ρύπανση του οικοσυστήματος, β) να επιλύσει το γενικότερο πρόβλημα επεξεργασίας αποβλήτων, είτε με την κατασκευή κεντρικής μονάδας, είτε με όποιο αντίστοιχο έργο επιλέξει, ενόψει και των σχετικών μελετών, και γ) να λάβει τα κατάλληλα μέτρα αποκατάστασης του διαταραχθέντος οικοσυστήματος, μεταξύ των οποίων και το προεδρικό διάταγμα του άρθρου 23 του ν. 1650/1986. Τα μέτρα αυτά προτείνονταν από μελέτες που το ίδιο το κράτος είχε ζητήσει να εκπονηθούν από το ΕΜΠ και το ΤΕΕ και είχαν υποβληθεί από τους αιτούντες στη Διοίκηση με σχετική αίτησή τους.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναδημιουργία της λίμνης Κάρλας που είχε αποξηρανθεί το 1960, στη λογική της εποχής εκείνης που αποδείχθηκε περιβαλλοντικά καταστροφική και ήδη παρατηρούνται ευνοϊκά αποτελέσματα για το μικροκλίμα της περιοχής και την αγροτική ζωή».

Ευθύνες κρατικών οργάνων

Η κα Σακελλαροπούλου ανέδειξε επίσης τις ευθύνες των κρατικών οργάνων και τις δυνατότητες των πολιτών να ζητήσουν αποζημιώσεις. Σημείωσε ότι «το εθνικό νομικό μας σύστημα, έτσι όπως αυτό συμπληρώνεται από το ενωσιακό δίκαιο και τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, είναι εξοπλισμένο με τις κατάλληλες δικονομικές και ουσιαστικές ρυθμίσεις ώστε μια υπόθεση που αφορά την κλιματική αλλαγή να δικαστεί και να κριθεί στην ουσία της.

Το διευρυμένο έννομο συμφέρον που αναγνωρίζεται από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας τόσο στα φυσικά όσο και στα νομικά πρόσωπα αλλά ακόμη και στις ενώσεις προσώπων χωρίς νομική προσωπικότητα προκειμένου να ασκήσουν αίτηση ακυρώσεως κατά πράξεων ή παραλείψεων της Διοικήσεως σε ζητήματα που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος, σε συνδυασμό α) με την κατοχύρωση του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη σε περιβαλλοντικές υποθέσεις από την συνθήκη του Άαρχους, β) τη νομολογιακή διεύρυνση της έκτασης και της έντασης του ακυρωτικού δικαστικού ελέγχου σε περιβαλλοντικές υποθέσεις και γ) την επέκταση του δικαιώματος άσκησης αγωγής αποζημιώσεως για οποιαδήποτε υλική ή ηθική βλάβη έχει υποστεί ο ενάγων από την δράση ή παράλειψη κάποιου κρατικού οργάνου, θεωρώ ότι δίνουν την ουσιαστική δυνατότητα, προσφυγής στα ελληνικά δικαστήρια για ζητήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον.

-«Παράλληλα, συνέχισε η κα Σακελλαροπούλου η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, η αρχή της προφύλαξης, η αρχή της πρόληψης, η αρχή της επανόρθωσης των προσβολών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή, η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», η αρχή της συμμετοχής και της πληροφόρησης των πολιτών για περιβαλλοντικά ζητήματα, η αρχή της φέρουσας ικανότητας, η αρχή της υποχρεωτικής αποκατάστασης των διαταραχθέντων οικοσυστημάτων, η αρχή της βιοποικιλότητας, η αρχή της προστασίας της κοινής φυσικής κληρονομιάς, η αρχή της ήπιας ανάπτυξης των ευπαθών οικοσυστημάτων, η αρχή της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, η αρχή της αντιστάθμισης, η αρχή της αισθητικής αξίας της φύσης, η αρχή της οικολογικής συνείδησης, το θεμελιώδες δικαίωμα για υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και βελτίωση της ποιότητάς του, το περιβαλλοντικό κεκτημένο, ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, το δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξης της προσωπικότητας, το δικαίωμα στην υγεία κ.λπ. αποτελούν κανόνες, ενίοτε αυξημένης τυπικής ισχύος, που έχει στη διάθεσή του ο έλληνας δικαστής προκειμένου να κρίνει αν μία συγκεκριμένη δράση του Κράτους σε σχέση με την κλιματική αλλαγή ή η παράλειψή του να δράσει για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου θίγει ή όχι το περιβάλλον, αν θα πρέπει να διατάξει τους αρμόδιους κρατικούς φορείς να προβούν σε συγκεκριμένες ενέργειες και αν αυτός ή αυτοί που έχουν υποστεί την σχετική υλική ή ηθική βλάβη θα πρέπει να αποζημιωθούν».

ΜΚΟ

Τονίζοντας το ρόλο των ΜΚΟ η κα Σακελλαροπούλου είπε ότι «ο αγώνας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μεταφέρθηκε με την πρωτοβουλία ΜΚΟ και κοινωνίας των πολιτών στις αίθουσες των δικαστηρίων, προκειμένου να πιεστούν οι κυβερνήσεις των κρατών να λάβουν τα αναγκαία μέτρα. Ο δικαστής έχει τα μέσα που του παρέχει η έννομη τάξη, εσωτερική και διεθνής δεν μπορεί όμως να διατυπώνει δικές του πρωτογενείς επιστημονικές κρίσεις και εκτιμήσεις, είναι αναγκαίο να στηρίζεται σε επιστημονικές μελέτες και διαπιστώσεις ειδικών, που προκύπτουν από τον φάκελο σε κάθε υπόθεση».

Στην ίδια τοποθέτηση της η κα Σακελλαροπούλου αναφέρθηκε εκτενώς στις αποφάσεις τις ΕΕ, του ΟΗΕ και στις διεθνείς εξελίξεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.