ΚΥΑ για ΣΕΔ ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων

Το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, οι παραγωγοί – εισαγωγείς κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, υποχρεούνται να σχεδιάσουν και να οργανώσουν Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, για το σύνολο των προϊόντων που διαθέτουν στην ελληνική αγορά.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με ευρωπαϊκή οδηγία, μέχρι το τέλος του 2023, η Ελλάδα καλείται να εφαρμόσει το «Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού Κλωστοϋφαντουργικών Προϊόντων», με αποτέλεσμα όλοι οι παραγωγοί – εισαγωγείς κλωστουφαντουργικών, να είναι υποχρεωμένοι να σχεδιάσουν και να οργανώσουν Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων. Σε διαφορετική περίπτωση, θα βρεθούν αντιμέτωποι με υπέρογκα πρόστιμα, καθώς υποχρεούται να συμμετάσχουν σε εγκεκριμένο συλλογικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΚΠ ως μέλη.

Το πρόβλημα είναι πιεστικό καθώς παράγονται παγκοσμίως 92 εκατ. τόνοι απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ενώ το 2030 αναμένεται αύξηση 60% σε σύγκριση με το 2015, την ώρα που η ανακύκλωσή των ΑΚΠ παγκοσμίως, δεν ξεπερνά το 1%.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθήνας Παύλος Ραβάνης, έχει ζητηθεί από την κυβέρνηση η άμεση σύνταξη της κοινής υπουργικής απόφασης, για το σχεδιασμό και την οργάνωση Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων από παραγωγούς και εισαγωγείς και υπάρχει διαβεβαίωση ότι το θέμα προωθείται προς υλοποίηση.

Για το θέμα αυτό που απασχολεί τον τέταρτο, σε μέγεθος, κλάδο, που ρυπαίνει το περιβάλλον, αλλά και την κοινωνία, πραγματοποίησε πρόσφατα ειδική ενημερωτική εκδήλωση, το ΒΕΑ, με παρουσία δεκάδων κλωστοϋφαντουργών- μέλη του επιμελητηρίου.

Όπως επισήμανε ο πρόεδρος του ΒΕΑ, οι επιχειρήσεις καλούνται να αποκτήσουν την υποδομή και τα συστήματα διαχείρισης όλων των ειδικών ρευμάτων αποβλήτων, σε ιδιαίτερα σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος να περιοριστεί ή να ανασταλεί ο ρόλος που πρέπει να έχουν οι παραγωγοί. «Κάτι, που ήδη διαφαίνεται σε κρατικές πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία των ολοκληρωμένων κέντρων διαχείρισης αποβλήτων, όπου οι εργολάβοι – διαχειριστές των χώρων συμβάλλονται απευθείας με το κράτος ή την περιφέρεια, και όχι με τα συστήματα των παραγωγών. Επειδή με την καθιέρωσή του, η ευθύνη για την επεξεργασία στο τέλος του κύκλου ζωής των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων θα βαρύνει τους παραγωγούς, θέλουμε να γνωρίζουμε εγκαίρως, πότε και πώς θα ενεργοποιηθεί η διαδικασία αυτή. Μόνο έτσι, θα καταστεί δυνατή η διασφάλιση των επαρκών επενδύσεων, υποδομών και τεχνολογιών, για την αποτελεσματική συλλογή και επεξεργασία των κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων», τονίζει ο κ. Ραβάνης.

Από την πλευρά του ο σύμβουλος διοίκησης του επιμελητηρίου, Στέφανος Κομνηνός δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «ο κλάδος ένδυσης και υπόδησης, παραγωγοί και εισαγωγείς, έχουν αποδείξει ότι είναι ευαισθητοποιημένοι σε ό,τι αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανακύκλωση. Είμαστε αισιόδοξοι, ότι όλοι οι «υπόχρεοι» προχωρούν συντονισμένοι από τους συνδέσμους και επιμελητήριά τους, στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης».

Ενημερωτικός Οδηγός

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε ενημερωτικό οδηγός για την διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.

Όπως αναφέρεται στον οδηγό, η κλωστοϋφαντουργία είναι ο τέταρτος σε μέγεθος κλάδος που ρυπαίνει το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, προξενεί παγκοσμίως το 10% των εκπομπών CO2-eq, το 25% σε χρήση εντομοκτόνων και το 11% σε χρήση φυτοφαρμάκων.

Η έκταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αρχικά εξαρτάται από την επιλογή της ίνας. Για παράδειγμα, η παραγωγή περίπου 25 εκατομμυρίων τόνων βαμβακιού, ευθύνεται για περίπου το 2,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης νερού. Η παραγωγή συνθετικών ινών, με βάση ορυκτές πρώτες ύλες, από την άλλη πλευρά, κατανάλωνε 98 εκατομμύρια τόνους μη ανανεώσιμων πόρων κάθε χρόνο. Μετά τη συσκευασία και την κατασκευή, ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας ευθύνεται για τη μεγαλύτερη κατανάλωση πλαστικού.

Σήμερα, παράγονται παγκοσμίως 92 εκατ. τόνοι απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων (ΑΚΠ), ενώ το 2030 αναμένεται αύξηση 60% σε σύγκριση με το 2015, την ώρα που η ανακύκλωσή των ΑΚΠ παγκοσμίως, δεν ξεπερνά το 1% και στην Ελλάδα η ανακύκλωση ρούχων είναι σχεδόν μηδενική.

Το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, οι παραγωγοί – εισαγωγείς ΚΠ, υποχρεούνται να σχεδιάσουν και να οργανώσουν Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, για το σύνολο των προϊόντων που διαθέτουν στην Ελληνική αγορά.

Στη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων των ΚΠ και στις βέλτιστες πρακτικές εφαρμογή της, σύμφωνα με την ΕΕ, αλλά και την  ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών 2030 ανήκουν:

α) η ένδυση

β) τα είδη οικιακής χρήσης και

γ) η υπόδηση

Η κλωστοϋφαντουργία, είναι ο τέταρτος σε μέγεθος κλάδος που ρυπαίνει το περιβάλλον. Συγκεκριμένα προξενεί παγκοσμίως  το 10% των εκπομπών CO2-eq, το  25% σε χρήση εντομοκτόνων και το 11% σε χρήση φυτοφαρμάκων.

Η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων  και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με σύγχρονη διατήρηση (ή και) αύξηση των θέσεων εργασίας, που προέρχεται από την παραγωγή και κατανάλωση ΚΠ,  μπορεί να επιτευχθεί με την υιοθέτηση ενός κυκλικού μοντέλου, που προϋποθέτει αλλαγές μεγάλης κλίμακας των επιχειρήσεων του κλάδου, της βιομηχανίας παραγωγής και του τρόπου κατανάλωσης.

Ο μετασχηματισμός από τη γραμμική στη κυκλική οικονομία απαιτεί:

Α) νέα επιχειρηματικά μοντέλα

Β) νέα καταναλωτική συμπεριφορά και

Γ) νέες τεχνολογίες για την μετατροπή των αποβλήτων σε πόρους.

Δ)  Παραγωγή ινών

Η ευρωπαϊκή βιομηχανία κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων απασχολεί 1,7 εκατομμύρια άτομα και έχει ετήσιο κύκλο εργασιών 166 δισ. ευρώ.

Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα χρησιμοποιούνται πλέον για πολύ λιγότερο χρόνο από πριν και αντικαθίστανται από νέα. Ταυτόχρονα, η ποιότητα πολλών αγαθών επίσης μειώνεται, γι’ αυτό και το ποσοστό των μη επαναχρησιμοποιήσιμων παλαιών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων θα αυξηθεί.

Σημειώνεται ότι μόνο μεταχειρισμένα υφάσματα υψηλής ποιότητας μπορούν να πωληθούν στις ευρωπαϊκές αγορές ενώ η ανακύκλωση είναι περιορισμένη.

Υπολογίζεται ότι 1,7 έως  2,1 εκατομμυρίων τόνων ΑΚΠ  συλλέγονται κάθε χρόνο σε ολόκληρη την ΕΕ και από αυτά το 1,3 εκατομμύρια τόνοι ΚΠ, ενώ μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν, εξάγονται σε άλλες χώρες. Το υπόλοιπο υφίσταται αποσύνθεση σε μικρά τεμάχια ή ίνες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την κατασκευή προϊόντων  ηχομόνωσης, θερμομόνωσης καθώς και πληρωτικών  υλικών στην αυτοκινητοβιομηχανία, επιπλοποιία κλπ. Επίσης ένα μέρος των ΑΚΠ χρησιμοποιείται για ανάκτηση ενέργειας.

Το μοντέλο της Γαλλίας  

Στη Γαλλία, πρώτη στην ΕΕ, τέθηκε σε ισχύ η διευρυμένη ευθύνη των ΚΠ το 2007 και δημιουργήθηκε το πρώτο σύστημα διαχείρισης των ΑΚΠ Eco-TLC (to 2020 μετονομάστηκε σε Re-Fashion))  από τους υπόχρεους παραγωγούς (παραγωγούς, εισαγωγείς, διακινητές) το 2008.

Η Re-Fashion είναι μη κερδοσκοπική  εταιρεία, και το 2018 αντιπροσώπευε τη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σε ποσοστό 97%.

Οι κατηγορίες ταξινόμησης είναι:

* επαναχρησιμοποίηση

* περαιτέρω χρήση

* (π.χ.παραγωγή πανιών  καθαρισμού)

* περαιτέρω χρήση με αξιοποίηση

* (π.χ. Ίνες, Μονωτικά υλικά)

* παραγωγή καύσιμης ύλης για ενεργειακή αξιοποίηση.

Στην Ελλάδα

Στο πλαίσιο της εναρμόνισης της οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα  2018/851/ΕΚ,  η Ελλάδα έθεσε σε ισχύ τον νόμο 4819/2021. Σύμφωνα με τον νόμο, ο υπόχρεος παραγωγός (συμπεριλαμβάνεται και ο εισαγωγέας) ΚΠ, οφείλει, στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του,  να σχεδιάσει και να οργανώσει Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), για τα  ΚΠ.

Το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, οι παραγωγοί – εισαγωγείς ΚΠ  υποχρεούνται να σχεδιάσουν και να οργανώσουν ΣΕΔ για το σύνολο των προϊόντων που διαθέτουν στην Ελληνική  αγορά.

Το συλλογικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων αφορά στα εξής:

* καθορίζει ρόλους και υποχρεώσεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων,

* ορίζει στόχους διαχείρισης των αποβλήτων

* δίνει κατευθύνσεις για την οργάνωση των εργασιών εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων,

* εξασφαλίζει τα αναγκαία οικονομικά μέσα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του στο πλαίσιο της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού μέσω της χρηματικής συνεισφοράς τους, την οποία και προσδιορίζει

* προτείνει στην πολιτεία μέτρα για την παροχή κινήτρων στους κατόχους αποβλήτων, ώστε να ανταποκρίνονται στην υποχρέωσή τους

* προτείνει προγράμματα  ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και τη χωριστή συλλογή,

* καθιερώνει το σύστημα υποβολής εκθέσεων σχετικά με τη συλλογή και την επεξεργασία των αποβλήτων

* διασφαλίζει τα δικαιώματα βιομηχανικού και εμπορικού απορρήτου.