Κυκλική οικονομία: τα χρηματοδοτικά εργαλεία για μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Της Ντίνας Καράτζιου/

Προτάσεις και τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία για να αποτελέσει η κυκλική οικονομία κινητήριος δύναμη για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προτείνονται στη μελέτη που εκπονήθηκε με πρωτοβουλία της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ), από την αναπληρώτρια καθηγήτρια και διευθύντρια του εργαστηρίου Βιοοικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Κωνσταντίνα Κοτταρίδη.

Eφαρμογή του κυκλικού μοντέλου 

Στη μελέτη με τίτλο: «Κυκλική Οικονομία & Μικρές Επιχειρήσεις: Ανάδειξη Εμποδίων, Καλές Πρακτικές και Προτάσεις για την ανάπτυξη της Κυκλικής Οικονομίας», αναδεικνύεται επίσης με εύληπτο τρόπο, ότι η Ελλάδα διαθέτει  μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής οικονομικού μοντέλου της κυκλικής οικονομίας για τους εξής λόγους:

Πρώτον: Εξαιτίας των διαθέσιμων πόρων και των αναξιοποίητων δευτερογενών πόρων και αποβλήτων

Δεύτερον: Του πρωτογενούς τομέα ο οποίος παρουσιάζει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού.

Τρίτον: Του διαθέσιμου πλαισίου στρατηγικής της Ε.Ε και των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων Τέταρτον:. Των γνώσεων και της εξειδίκευσης Ελλήνων επιστημόνων και Πέμπτον: Των αλλαγών που γίνονται στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων

Συνεργασίες με επιστημονικούς φορείς για την κυκλική μετάβαση

Σύμφωνα με την έρευνα, η πρώτη πρόταση για να μετατραπεί το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας σε κινητήρια δύναμη για τις μικρές ελληνικές επιχειρήσεις, είναι η κατάκτηση της σχετικής τεχνογνωσίας. Όπως αναφέρεται στη μελέτη, πολλές μικρές επιχειρήσεις στερούνται τις δεξιότητες, το δίκτυο και τις ικανότητες να αξιοποιούν τα πιθανά οφέλη από τον κυκλικό σχεδιασμό, τις κυκλικές διαδικασίες παραγωγής και τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια πρόκληση για τις μικρές επιχειρήσεις να ενσωματώσουν την κυκλική οικονομία στην κύρια επιχειρηματική τους δραστηριότητα, δεδομένου ότι τα υφιστάμενα δίκτυα, η κουλτούρα και η τεχνογνωσία τους βασίζονται σε γραμμικές επιχειρηματικές διαδικασίες παραγωγής.

Συνεπώς, μια πρόταση θα ήταν η δημιουργία ενός εθνικού φόρουμ “ Circular Greece” ικανό να φέρει σε επαφή τις μικρές επιχειρήσεις, τις αρχές και τα πανεπιστήμια να συνεργαστούν προσφέροντας γνώσεις σε διάφορους τομείς και να συμβάλλουν στην επίτευξη της κυκλικής μετάβασης της Ελληνικής μικρής επιχειρηματικής κοινότητας.

Επιπλέον, θα πρέπει να δημιουργηθεί χρηματοδοτηθεί μια πρωτοβουλία για την προώθηση της ανάπτυξης των κυκλικών επιχειρήσεων μέσα από φορείς εκπροσώπησης των ΜμΕ επιχειρήσεων από όπου οι μικρές επιχειρήσεις θα αντλούν πληροφορίες σχετικά με ευκαιρίες για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας και την πρακτική εφαρμογή των κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων. Στο πλαίσιο αυτό, μια τέτοια πρωτοβουλία θα ενισχύσει την τεχνογνωσία και τις δεξιότητες στις μικρές επιχειρήσεις, θα δημιουργήσει ένα δίκτυο σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και θα παράσχει συμβουλευτικές υπηρεσίες εμπειρογνωμόνων σε κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα.

Επενδύσεις επιχειρήσεων στην καινοτομία

Ο μετασχηματισμός σε μια κυκλική οικονομία απαιτεί επενδύσεις στην έρευνα, την καινοτομία, την ανάπτυξη, το σχεδιασμό προϊόντων, τις διαδικασίες παραγωγής, την ανακατασκευή, την ανακύκλωση, τα βιολογικά υλικά, τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα και τα προϊόντα χωρίς προβληματικές χημικές ουσίες, υπογραμμίζεται στην μελέτη. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόταση που καταγράφεται, θα ήταν η χορήγηση νέας χρηματοδότησης στην κυκλική οικονομία μέσω μακροπρόθεσμων επιδοτήσεων από ταμεία όπως αυτά που πρόκειται να δημιουργηθούν: το ταμείο μεταφοράς τεχνολογίας (TTfund) και το ταμείο επιτάχυνσης (Accelerator Fund).

Επιπλέον, η συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικών κέντρων θα εξασφαλίσει ότι τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν εύκολα να τεθούν σε εφαρμογή θα επιταχυνθεί η μετάβαση στην κυκλική οικονομία συμβάλλοντας παράλληλα στην ανάπτυξη και την απασχόληση.

Τα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη δημιουργία μικρών κυκλικών επιχειρήσεων

Στη μελέτη υπογραμμίζει, ότι πολλές μικρές επιχειρήσεις που επιθυμούν τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην εύρεση χρηματοδότησης. Στο πλαίσιο αυτό, η  πρόταση που καταγράφεται είναι χρησιμοποίηση  μία σειρά Ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως

:▶Horizon 2020: είναι το χρηματοδοτικό μέσο που υλοποιεί την πρωτοβουλία της στρατηγικής 2020 και που αποσκοπεί στην εξασφάλιση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης,

▶COSME: το COSME είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα των Μικρών και Μεγάλων Επιχειρήσεων.

▶LIFE: Το Πρόγραμμα LIFE είναι το ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μέσο για το Περιβάλλον και την κλιματική δράση.

▶Ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και Επενδυτικά ταμεία (ESIF): Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία έχουν ως στόχο να επενδύσουν στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στη βιώσιμη και υγιή ευρωπαϊκή οικονομία.

▶Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI): Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων είναι μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του σημερινού ελλείμματος σε επενδύσεις στην ΕΕ.

Επιπλέον, στην έρευνα καταγράφεται, ότι σημαντική συνεισφορά στην επιτάχυνση της χρηματοδότησης μικρών επιχειρήσεων θα ήταν και η χρησιμοποίηση μη χρηματοοικονομικών εργαλείων όπως:

1) το Product Environmental Footprint (PEF),

2) Organizational Environmental Footprint,

3) EU EcoManagement and Audit Scheme (EMAS),

4) EU Ecolabel,

5) Environmental Technology verification programme (CETV) και

6) European Resource Efficiency Knowledge Centre (EREK) καθώς και η δημιουργία νέων χρηματοδοτικών μοντέλων και ενός κυκλικού επενδυτικού ταμείου υπό ιδιωτικό ή κρατικό έλεγχο. Το ταμείο θα έχει τη δυνατότητα να παρέχει μετοχές και εγγυήσεις και γενικά να μπορεί να αυξάνει το δανεισμό. Ουσιαστικά, με βάση τα παραπάνω χρηματοδοτικά εργαλεία θα ενισχυθεί η χρηματοδότηση των κυκλικών μικρών επιχειρήσεων μέσω της αποτελεσματικότερης χρήσης του υφιστάμενου κεφαλαίου και την αυξημένη προσέλκυση κεφαλαίων σε κυκλική οικονομία.

Δημιουργία ενιαίου σημείου εισόδου στις δημόσιες αρχές

Στη μελέτη προτείνεται επίσης, η δημιουργία ενός ενιαίου σημείου εισόδου στις δημόσιες αρχές για τις επιχειρήσεις που συναντούν εμπόδια στην κυκλική μετάβαση.

Οι επιχειρήσεις και ειδικότερα οι μικρές επιχειρήσεις που ασχολούνται με την κυκλική οικονομία αντιμετωπίζουν νέα και συχνά πιο ρυθμιστικά εμπόδια σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις που οφείλεται στο γεγονός ότι τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα είναι καινοτόμα και ότι οι κανονισμοί δεν περιλαμβάνουν τέτοιες κατηγορίες επιχειρήσεων που εργάζονται σε υφιστάμενες αλυσίδες αξίας. Η συνέπεια μπορεί να είναι να υπάρχει μια μεγάλη αναμονή πριν τη διευκρίνιση του κανονισμού που αφορά τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα και η οποία συχνά παρεμποδίζει την ανάπτυξη νέων κυκλικών λύσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, μια πρόταση θα ήταν να δημιουργηθεί ένα ενιαίο σημείο εισόδου στις δημόσιες αρχές, όπου οι μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν εμπόδια στην ανάπτυξη των νέων κυκλικών λύσεων και επιχειρηματικών μοντέλων να μπορούν να υπογράψουν «πράσινες συμβάσεις» όπου θα γίνεται άρση των φραγμών αυτών. Ουσιαστικά, μια τέτοια σύμβαση θα δεσμεύει τις αρχές να συνεργαστούν με τις μικρές επιχειρήσεις να βρουν λύσεις και να επιταχύνουν την ανάπτυξη κυκλικών λύσεων με βάση τους υφιστάμενους κανονισμούς.

Αναθεώρηση της Οδηγίας για την Κυκλική Οικονομία( EcoDirective).

Με την υπάρχουσα νομοθεσία για την κυκλική οικονομία τα κίνητρα των μικρών επιχειρήσεων δεν είναι επαρκή κάνοντας τις μικρές επιχειρήσεις να επιλέγουν λύσεις που αφορούν μόνο την ανακύκλωση και όχι το σχεδιασμό ενός κυκλικού προϊόντος, αναφέρεται στην έρευνα.

Στο πλαίσιο αυτό, μια πρόταση που κατατίθεται, θα ήταν η αναθεώρηση της Οδηγίας για την κυκλική οικονομία (EcoDirective) που θα είναι ικανή να αλλάξει την επιχειρηματική συμπεριφορά των μικρών επιχειρήσεων.

Επιπλέον, η παροχή φορολογικών και οικονομικών κινήτρων θα ενισχύσει σημαντικά τη μετάβαση των μικρών επιχειρήσεων προς μια κυκλική οικονομία καθώς η δημιουργία κυκλικών προϊόντων θα είναι περισσότερα προσοδοφόρα από ότι η ανακύκλωση ή η ανακατασκευή του ίδιου του προϊόντος.