Μέσω ΗΠΑ, Γερμανίας και Βρετανίας, το μπόνους οικολογικής δόμησης

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Με το νέο πολεοδομικό νόμο 4067/2012 του ΥΠΕΝ για να δοθεί στις κατασκευές κτιρίων οικολογικό μπόνους δόμησης καθιερώνεται υποχρεωτικό πιστοποιητικό περιβαλλοντικής αξιολόγησης, μέσω πιστοποιημένου συμβούλου από τρία διεθνή συστήματα  και προγράμματα πιστοποίησης της αειφορίας κτιρίων.

Δημιουργούνται νέα δεδομένα στην αγορά των κατασκευών και της απασχόλησης των μηχανικών, καθώς παράλληλα με την Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης του Κτιρίου, που συντάσσει  και υλοποιεί ο μελετητής επιβλέπων μηχανικός, για την αξιολόγηση και  πιστοποίηση πράσινων – βιώσιμων κτιρίων αναλαμβάνουν πλέον κεντρικό ρόλο και σύμβουλοι, εταιρίες ή φυσικά πρόσωπα, τα οποία διαθέτουν διεθνή πιστοποίηση αειφορίας κτιρίων.

Στην ταυτότητα κτιρίου

Στο νέο  νόμο 4067/2012 του ΥΠΕΝ «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής νομοθεσίας» που ψηφίστηκε από την Βουλή στις 4 Δεκεμβρίου 2020 και συγκεκριμένα στις παραγράφους 2, 5 και 6γ του άρθρου 115 «Κίνητρα για τη δημιουργία κτιρίων ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης – Αντικατάσταση του άρθρου 25 του ν. 4067/2012» του ΝΟΚ,  γίνεται πλέον ξεκάθαρη αναφορά για τα 3 επικρατέστερα διεθνή συστήματα πιστοποίησης της αειφορίας που εφαρμόζονται στην Ευρώπη, την ισοδύναμη βαθμολογία/κατάταξη τους, καθώς και τις βασικές διαδικασίες κατά την έκδοση των οικοδομικών αδειών και μετά την περαίωση των κατασκευών.

Προβλέπεται πλην της κατοικίας, για όλα τα κτίρια (γραφείων, τουρισμού, βιομηχανίας, εμπορίου, υγείας, εκπαίδευσης κλπ), που επιτυγχάνουν εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση ότι ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται κατά 10% εφόσον η περιβαλλοντική τους απόδοση τεκμηριώνεται με χρήση διεθνώς αναγνωρισμένων πρωτοκόλλων περιβαλλοντικής αξιολόγησης των συστημάτων LEED, BRΕEAM και DGNB. Σχετικά προβλέπεται να συμπληρώνεται και να προσκομίζεται  στην Υπηρεσία Δόμησης που εξέδωσε την οικοδομική άδεια «πιστοποιητικό  περιβαλλοντικής αξιολόγησης, που έχει απονεμηθεί στο κτίριο από πιστοποιημένο και εξουσιοδοτημένο για τη σχετική πράξη πρόσωπο» καθώς επίσης μετά το πέρας της κατασκευής, συμπληρώνεται στην Ταυτότητα Κτιρίου».

Παρέμβαση της SBC GREECE

-«Η νομοθετική αυτή πρόβλεψη είναι αποτέλεσμα της παρέμβασης που άσκησε το Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας (SBC GREECE) στη διαβούλευση του νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ» αναφέρει στο ecopress ο Παντελής Λεβαντής πρόεδρος SBC GREECE. Ο ίδιος σημειώνει ότι η ενσωμάτωση των τριών διεθνών συστημάτων  πιστοποίησης αειφορίας (LEED, BREEAM και DGNB) στην ελληνική πολεοδομική νομοθεσία  καταδεικνύει «τον σημαντικό/θεσμικό ρόλο του SBC GREECE και την θετική επιρροή που ασκεί στη διαμόρφωση της Ελληνικής νομοθεσίας που σχετίζεται με την αειφορία του δομημένου περιβάλλοντος», όπως επίσης «την αναγνώριση της τεχνογνωσίας, καθώς και των σημαντικών συνεργασιών με διεθνείς θεσμικούς φορείς για την αειφορία, που διαθέτει το SBC GREECE σχετικά με την εφαρμογή της αειφορίας στο δομημένο περιβάλλον μέσω διεθνών συστημάτων και προγραμμάτων πιστοποίησης της αειφορίας».

Οι τρεις μεθοδολογίες/πιστοποιήσεις, που μπήκαν στον ελληνικό νόμο είναι οι επικρατέστερες στην Ευρώπη και διεθνώς και είναι οι:

LEED (Leadership in Energy and Environmental Design)  του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.

DGNB  του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων Γερμανίας.

BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων Γερμανίας.

Σύμφωνα με ενημέρωση του κ Λεβαντή προς το  ecopress στην Ελλάδα υπάρχουν μέχρι τώρα περί τους 20 συμβούλους, ως εταιρίες ή φυσικά πρόσωπα, που διαθέτουν τουλάχιστον μία από τις τρεις πιστοποιήσεις αειφορικής αξιολόγησης και πιστοποίησης κτιρίων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τους αναζητήσουν από την αγορά ή τις επίσημες ιστοσελίδες των τριών συστημάτων, στις οποίες αναφέρονται όλοι οι πιστοποιημένοι συνεργάτες τους ανά χώρα για όλον τον κόσμο. Η σχετική πιστοποίηση των συμβούλων γίνεται μετά από κύκλο εκπαίδευσης και εμπειρίας λέει ο ίδιος, καθώς επίσης ότι η συνεργασία τους αναπτύσσεται απευθείας με τους ιδιοκτήτες είτε μέσω των μηχανικών μελετητών των έργων, προσθέτοντας ότι «καλό είναι οι αξιολογητές να μπαίνουν από την αρχή των έργων για να συμβάλλουν στο συνολικό σχεδιασμό». Ο κ Λεβαντής λέει ακόμη ότι οι αξιολογητές σύμβουλοι δεν λειτουργούν ανταγωνιστικά αλλά είναι συνεργάτες των μελετητών μηχανικών και ότι παρά τις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας και της γενικότερης κατάστασης στις κατασκευές υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον και θετική ανταπόκριση της αγοράς των κατασκευών για την αξιοποίηση των πιστοποιημένων συμβούλων στις κατασκευές οικολογικών κτιρίων.

LEED 

Σημειώνεται ότι κατά LEED (Leadership in Energy and Environmental Design),  το πράσινο σύστημα πιστοποίησης κτηρίων αποδίδεται  σε ένα κτίριο εφόσον καλύπτει βασικές προϋποθέσεις αειφορίας όπως είναι:

-Διαδικασία Ενσωμάτωσης: με συγκεκριμένα κριτήρια χαμηλού κόστους κατασκευής και λειτουργίας του κτιρίου, τα οποία βαθμολογούνται με συγκεκριμένα κριτήρια.

 -Θέση του Ακινήτου και Μεταφορικά Μέσα: Πριμοδοτούνται θέσεις στα κέντρα των πόλεων με επαρκείς υποδομές, ευρεία πρόσβαση σε πολλά μέσα μαζικής μεταφοράς. Δεν ενθαρρύνεται έτσι η επέκταση των πόλεων και η συνεπαγόμενη ανάγκη για νέα έργα υποδομών, καθώς και η χρήση του συμβατικού Ι.Χ. αυτοκινήτου για την πρόσβαση στο κτίριο.

-Υλικά και φυσικοί πόροι:  προκρίνεται η ελαχιστοποίηση της χρήσης φυσικών πόρων. Ενθαρρύνεται η ανακύκλωση, η επιλογή υλικών που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από το έργο και η επιλογή ανακυκλωμένων υλικών.

-Ορθολογική Χρήση Νερού:  Τίθεται περιορισμός στη μέγιστη κατανάλωση νερού ενός κτιρίου. Δίνονται βαθμολογικά κίνητρα π.χ. για την επιλογή και χρήση συστημάτων ανακύκλωσης και εξοικονόμησης του νερού, για την επιλογή φυτών με μηδενικές ανάγκες άρδευσης κ.α.

-Ενέργεια και Ατμόσφαιρα: Τίθεται περιορισμός στη μέγιστη κατανάλωση ενέργειας. Δίνονται και εδώ βαθμολογικά κίνητρα για ένα ενεργειακά αποδοτικό κέλυφος καθώς και για την επιλογή μηχανημάτων υψηλής απόδοσης. Ενθαρρύνεται η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, π.χ. με φωτοβολταϊκά συστήματα επί του κτηρίου ή του οικοπέδου. Απαιτείται commissioning (λειτουργική παραλαβή συστημάτων) έτσι ώστε να κλείσει η ψαλίδα μεταξύ των καλών προθέσεων των μελετητών και του τελικού παραδοτέου.

-Αειφόρος Χωροθέτηση:  Ένα κτίριο σε οικόπεδο περιοχής με υψηλή πιθανότητα πλημυρών δεν μπορεί να πιστοποιηθεί κατά LEED. Ενθαρρύνεται η καλή διαχείριση του βρόχινου νερού και οι βέλτιστες πρακτικές για την αποφυγή του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.

-Ποιότητα του Εσωτερικού Περιβάλλοντος του Κτιρίου: Ένα κτίριο για να πιστοποιηθεί κατά LEED πρέπει να πληροί ελάχιστες προδιαγραφές της ποιότητας του εσωτερικού αέρα. Ενθαρρύνεται η χρήση υλικών με μηδενική ή πολύ χαμηλή εκπομπή Πτητικών Οργανικών Ενώσεων. Επίσης δίνονται κίνητρα για την επίτευξη επαρκούς φυσικού φωτισμού σε όλους τους κύριους χώρους του κτιρίου.

-Καινοτομία: Δίνονται βαθμολογικά κίνητρα για την εφαρμογή καινοτόμων αειφόρων πρακτικών.

-Προτεραιότητες ανάλογα με τη Γεωγραφική Θέση του Ακινήτου: Το σύστημα θέτει προτεραιότητες ανάλογα με την γεωγραφική θέση ενός κτιρίου. Για παράδειγμα, η βαρύτητα της βαθμολογίας ενός κτιρίου στην Αφρική ως προς την Ορθολογική Χρήση Νερού είναι μεγαλύτερη, για ευνόητους λόγους, από ένα κτίριο στην Αγγλία.

Τα επίπεδα  πιστοποίησης LEED

Για να πιστοποιηθεί ένα κτίριο, πρέπει να πληροί όλα τα προαπαιτούμενα, να επιτυγχάνει δηλαδή ορισμένες ελάχιστες προδιαγραφές. Επίσης υπάρχουν και ενέργειες επιλογής, οι οποίες δίνουν πρόσθετους βαθμούς στο κτίριο. Η ανώτατη βαθμολογία είναι το 100.   Κατ΄ ελάχιστο, για να πιστοποιηθεί κατά LEED ένα κτίριο, θα πρέπει να επιτύχει όλα τα προαπαιτούμενα και να επιτύχει 40 βαθμούς για να πιστοποιηθεί ως CERTIFIED που είναι το πρώτο επίπεδο πιστοποίησης. Τα επόμενα επίπεδα είναι τα εξής: SILVER με την επίτευξη 50 βαθμών, GOLD με την επίτευξη 60 βαθμών, PLATINUM με την επίτευξη 80 βαθμών.

BREEAM

Η BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) είναι παγκοσμίως η πιο διαδεδομένη μέθοδος αξιολόγησης & πιστοποίησης πράσινων – βιώσιμων κτιρίων. Έχει ήδη πιστοποιήσει 250.000 κτίρια ενώ άλλα 1.000.000 κτίρια έχουν ήδη καταχωρηθεί προς πιστοποίηση. Ενσωματώνει την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και προσαρμόζεται στις Ελληνικές τοπικές συνθήκες.

Καθορίζει τα standards για αειφόρες πρακτικές και αποτελεί μία de facto μέθοδο μέτρησης της περιβαλλοντικής απόδοσης και αειφορίας των κτιρίων. Αποτελεί δε, μέσο για τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό ενός κτιριακού έργου με άρτια περιβαλλοντική και αειφόρα ταυτότητα.

Από την 1η Ιουνίου 2013 ισχύει το πρότυπο BREEAM INTERNATIONAL NEW CONSTRUCTION 2013, το οποίο αξιολογεί & πιστοποιεί κτίρια οπoιασδήποτε χρήσης σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Τι άλλαξε στον ΝΟΚ

Στο νέο  νόμο 4067/2012 του ΥΠΕΝ «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής νομοθεσίας» στις παραγράφους 2, 5 και 6γ του άρθρου 115 «Κίνητρα για τη δημιουργία κτιρίων ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης – Αντικατάσταση του άρθρου 25 του ν. 4067/2012», που τροποποιούν το άρθρο 25 του ΝΟΚ συγκεκριμένα αναφέρονται τα ακόλουθα:

«2. Σε κτίρια με χρήση κατοικίας με κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας μικρότερης του 16% του Κτιρίου Αναφοράς του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), σύμφωνα με την Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ), ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται κατά 10%. Αντίστοιχα, σε κτίρια χρήσεων πλην της κατοικίας, με κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας μικρότερη του 16% του Κτιρίου Αναφοράς, που παρουσιάζουν ταυτόχρονα εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση, ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται κατά 10%. Η περιβαλλοντική τους απόδοση τεκμηριώνεται με χρήση διεθνώς αναγνωρισμένων πρωτοκόλλων περιβαλλοντικής αξιολόγησης, όπως LEED, BRΕEAM και DGNB. Για την εφαρμογή της παρούσας, ως εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση θεωρείται αυτή που είναι ισοδύναμη ή καλύτερη από το LEED Gold, BREEAM Very Good ή DGNB Silver.

Με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να επικαιροποιηθούν τα αποδεκτά διεθνώς αναγνωρισμένα πρωτόκολλα περιβαλλοντικής αξιολόγησης, καθώς και η ελάχιστη απαιτητή βαθμολογία  για τον χαρακτηρισμό «εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση».

5.Για τα κτίρια εκτός κατοικίας της παρ. 2 στην αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ) κατατίθεται, επιπλέον της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης, και πλήρης ανάλυση των περιβαλλοντικών μέτρων που θα υιοθετηθούν, ώστε να αποδεικνύεται ότι θα επιτευχθεί η ελάχιστη απαιτούμενη περιβαλλοντική απόδοση.

6. Μετά το πέρας της κατασκευής, συμπληρώνεται στην Ταυτότητα Κτιρίου και προσκομίζεται στην ΥΔΟΜ που εξέδωσε την άδεια:

…. γ) Μόνο για τις περιπτώσεις κτιρίων της παρ. 2, με χρήση άλλη, πλην της κατοικίας, πλέον των περ. α ́και β ́, να συμπληρώνεται και να προσκομίζεται πιστοποιητικό  περιβαλλοντικής αξιολόγησης, που έχει απονεμηθεί στο κτίριο από πιστοποιημένο και εξουσιοδοτημένο για τη σχετική πράξη πρόσωπο».