Άρθρο: “Ιδιαιτέρως προβληματικά σε σεισμό τα παλιά κτίρια με πιλοτές”

Ιδιαιτέρως προβληματικά είναι τα παλιά κτίρια με  πιλοτές, των οποίων το «ανοικτό» ισόγειο σε συνδυασμό με τους διαβρωμένους οπλισμούς των στύλων οδηγεί σε αντοχές πολύ μικρότερες π.χ. 5-15 φορές από αυτές των σύγχρονων κτιρίων.

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει ο Σταυρος Α. Αναγνωστοπουλος Ομ. καθηγητής Παν/μίου Πατρών, διδάκτωρ MIT, πρώην πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Αντισεισμικού Κανονισμού, δ/ντής ΙΤΣΑΚ και πρώην πρόεδρος Δ.Σ. ΟΑΣΠ, μέλος επιτροπών σύνταξης ευρωκωδίκων, με άρθρο του στην «Καθημερινή», επισημαίνοντας ιδιάιτερα ότι έχουν γίνει από την πλευρά του σχετικές υπηρεσιακές  και δημόσιες επισημάνσεις αλλά  οι αρμόδιες αρχές κωφεύουν, αγνοώντας τα εξής σημαντικά στοιχεία:

(α) Οι οικοδομές αυτές παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και τον μεγαλύτερο αναμενόμενο αριθμό θυμάτων σε μελλοντικούς σεισμούς, κάτι που οι ένοικοί τους αγνοούν.

(β) Οι ένοικοι αυτοί δεν φέρουν καμία ευθύνη διότι ουδέποτε παρανόμησαν.

(γ) Οι αναγκαίες ενισχύσεις, ήδη κοστολογημένες, είναι πολύ οικονομικές και εύκολες, διότι μπορούν να περιοριστούν στο ανοικτό ισόγειο, και επομένως δεν απαιτούν προσωρινή μεταστέγαση ενοίκων (μέγιστο πρόβλημα για οικοδομές με κλειστά ισόγεια).

Ο κ. Αναγνωστόπουλος επισημαίνει ότι ότι οι ενισχύσεις αυτές, παρόλο που δεν πετυχαίνουν τα επίπεδα ασφάλειας των σύγχρονων κανονισμών (αυτό θα απαιτούσε εκτεταμένες επεμβάσεις και μεταστέγαση ενοίκων), θεραπεύουν την αχίλλειο πτέρνα της πιλοτής.

Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι σχετικές μελέτες έχουν δώσει πολύ μικρά αντιπροσωπευτικά κόστη, τα οποία, συνδυαζόμενα με φορολογικά κίνητρα ή και με ένταξη σε κοινοτικά προγράμματα, όπως το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», ελαχιστοποιούν τη δαπάνη ιδιοκτητών και Δημοσίου.

Το άρθρο

Το πλήρες κείμενο του άρθρου, που δημοσίευσε ο  Σταυρος Α. Αναγνωστοπουλος* με τίτλο  «Αντισεισμική προστασία: άγνοια και αμέλεια» στην “Καθημερινή”  έχει ως εξής:

Τα τελευταία 20 χρόνια γίναμε μάρτυρες πολλών φυσικών καταστροφών, όπως οι σεισμοί του 1999 της Αθήνας (148 νεκροί) και του 2008 της Ανδραβίδας (2 νεκροί), οι πλημμύρες της Μάνδρας το 2017 (24 νεκροί) και πρόσφατα, 2019, στη Χαλκιδική (6 νεκροί), οι πυρκαγιές, το 2007 στην Ηλεία (63 νεκροί) και το 2018 στο Μάτι (102 νεκροί) κ.λπ. Και ενώ για τις πλημμύρες και τις πυρκαγιές εξαγγέλλονται και συνήθως ξεκινούν έργα αντιμετώπισης μελλοντικής επανάληψης της καταστροφής (π.χ. διευθετήσεις χειμάρρων, αντιπυρικές ζώνες κ.λπ.), για τους σεισμούς, τη φονικότερη και άνευ προειδοποιήσεως από τις φυσικές καταστροφές, οι ενέργειες αντιμετώπισης περιορίζονται στην εκπαίδευση μαθητών ή, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, στην κατασπατάληση δημοσίου χρήματος για πρόγνωση. Σημειωτέον ότι για αρκετά χρόνια η χρηματοδότηση για πρόγνωση σεισμών απορροφούσε το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού για την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου και γινόταν εκτός των καθιερωμένων διαδικασιών χρηματοδότησης έρευνας, μέσω αλληλογραφίας της ομάδας ΒΑΝ με τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου ή τον υπουργό Δημ. Εργων Ακη Τσοχατζόπουλο (για το φαινόμενο ΒΑΝ είχαμε επισημάνει τις ευθύνες των αρμοδίων.

Δεδομένου ότι, τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον, βραχείας διαρκείας πρόγνωση σεισμών δεν είναι πρακτικά αξιοποιήσιμη, υπό την έννοια της προληπτικής εκκένωσης οικοδομών, ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης της σεισμικής απειλής είναι οι ασφαλείς αντισεισμικές κατασκευές, αρμοδιότητα κατ’ εξοχήν των μηχανικών. Δυστυχώς στη χώρα μας συγχέεται ο ρόλος των γεωλόγων – σεισμολόγων, των οποίων η εξειδίκευση εστιάζεται στη χωρική και χρονική εξέλιξη μιας σεισμικής ακολουθίας και σταματάει στον καθορισμό της σεισμικής κίνησης στο βραχώδες υπόστρωμα, ενώ η  σεισμική φόρτιση των κατασκευών και η αντισεισμική προστασία είναι κατά κύριο λόγο αρμοδιότητα του πολιτικού μηχανικού, ο οποίος επιπλέον γνωρίζει πώς να αντιμετωπίζει και τις αβεβαιότητες των σεισμικών κινήσεων των σεισμο-γεωλόγων, συνήθως διαφωνούντων στα τηλεοπτικά παράθυρα!

Ενα μεγάλο βήμα για την αντισεισμική ασφάλεια είναι ο νέος αντισεισμικός κανονισμός που υιοθετήθηκε το 2000, ο αντισεισμικός ευρωκώδικας, αλλά και οι τροποποιήσεις που έγιναν το 1984 στον παλιό μας κανονισμό, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της Θεσσαλονίκης του 1978 και της Αθήνας το 1981. Δυστυχώς, κτίρια που μελετήθηκαν και κατασκευάστηκαν πριν από το 1984 με τους κανονισμούς του 1955 και  τον αντισεισμικό του 1959, που όχι μόνο υστερούσαν από πλευράς σύγχρονης γνώσης αλλά επιπλέον σπάνια εφαρμόζονταν κατά γράμμα (προς μεγιστοποίηση του εργολαβικού κέρδους), είναι ανασφαλή.

Ιδιαιτέρως προβληματικά είναι τα παλιά κτίρια με  πιλοτές, των οποίων το «ανοικτό» ισόγειο σε συνδυασμό με τους διαβρωμένους οπλισμούς των στύλων οδηγεί σε αντοχές πολύ μικρότερες π.χ. 5-15 φορές από αυτές των σύγχρονων κτιρίων. Παρά τις υπηρεσιακές (1) και δημόσιες (2) επισημάνσεις μας, οι αρμόδιες αρχές κωφεύουν, αγνοώντας τα εξής σημαντικά στοιχεία: (α) Οι οικοδομές αυτές παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και τον μεγαλύτερο αναμενόμενο αριθμό θυμάτων σε μελλοντικούς σεισμούς, κάτι που οι ένοικοί τους αγνοούν. (β) Οι ένοικοι αυτοί δεν φέρουν καμία ευθύνη διότι ουδέποτε παρανόμησαν. (γ) Οι αναγκαίες ενισχύσεις, ήδη κοστολογημένες, είναι πολύ οικονομικές και εύκολες, διότι μπορούν να περιοριστούν στο ανοικτό ισόγειο, και επομένως δεν απαιτούν προσωρινή μεταστέγαση ενοίκων (μέγιστο πρόβλημα για οικοδομές με κλειστά ισόγεια). Επισημαίνουμε εδώ ότι οι ενισχύσεις αυτές, παρόλο που δεν πετυχαίνουν τα επίπεδα ασφάλειας των σύγχρονων κανονισμών (αυτό θα απαιτούσε εκτεταμένες επεμβάσεις και μεταστέγαση ενοίκων), θεραπεύουν την αχίλλειο πτέρνα της πιλοτής. Σχετικές μελέτες έχουν δώσει πολύ μικρά αντιπροσωπευτικά κόστη, τα οποία, συνδυαζόμενα με φορολογικά κίνητρα ή και με ένταξη σε κοινοτικά προγράμματα, όπως το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον», ελαχιστοποιούν τη δαπάνη ιδιοκτητών και Δημοσίου.

Δυστυχώς οι αρμόδιοι και οι σύμβουλοί τους θεωρούν σημαντικότερη την ίδρυση νέου αντισεισμικού φορέα, αγνοώντας τα ανωτέρω και την ιδιαίτερη ώθηση που θα δινόταν στην οικοδομική δραστηριότητα προς όφελος της οικονομίας της χώρας. Όταν όμως θρηνήσουμε θύματα από κατάρρευση τέτοιων κτιρίων, δεν θα υπάρχει δικαιολογία για κανέναν.

1. Έγγραφο ΟΑΣΠ προς ΥΠΕΧΩΔΕ, Α.Π. 1329/18.7.2008
2. http://www.tanea.gr/opinions/all-opinions/article/5489238/stis-plhmmyres-apotyxame-mhpws-apotyxoyme-kai-stoys-seismoys/#externaldisquss_div 
3. http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=835954   (ΤΟ ΒΗΜΑ 13/10/2016).

* Ομ. καθηγητής Παν/μίου Πατρών, διδάκτωρ MIT, πρώην πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Αντισεισμικού Κανονισμού, δ/ντής ΙΤΣΑΚ και πρώην πρόεδρος Δ.Σ. ΟΑΣΠ, μέλος επιτροπών σύνταξης ευρωκωδίκων.