Του Παναγιώτη Κωττή*
Α. ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την επινόηση μιαςτεχνολογικής καινοτομίας μέχρι να φθάσει αντίστοιχο προϊόν στους χρήστες/καταναλωτές έχει μειωθεί δραματικά. Επομένως, οι επιχειρήσεις και οι φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να παραμένουν βιώσιμες και ανταγωνιστικές στο διεθνοποιημένο οικονομικό περιβάλλον, είναι αναγκασμένες να ανανεώνουν τον εξοπλισμό τους πολύ συχνότερα σε σχέση με το παρελθόν και να επιδιώκουν τη συνεχή προσαρμογή του προσωπικού τους στις διαρκώς μεταβαλλόμενεςαπαιτήσεις.
Όμως, σε αντίθεση με την ενοικίασητου απαιτούμενου νέου τεχνολογικού εξοπλισμού που αποτελεί συνήθηπρακτική, η αναζήτηση της επικαιροποιημένηςτεχνολογικής γνώσηςδεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω προσωρινών λύσεων.Επίσης, η κατά περίπτωση αναζήτηση συμβουλευτικών υπηρεσιών και εξωτερικών συνεργατών δεν αποτελεί βιώσιμη λύση. Συνεπώς, η Συνεχιζόμενη-Δια Βίου Εκπαίδευση (Σ-ΔΒΕ) των εργαζομένων ή και ορισμένων σταθερών συνεργατών φαίνεται ότι αποτελεί τη βέλτιστη –και ασφαλώς αποτελεσματικότερη από πλευράς κόστους- λύση προς την κατεύθυνση της προσαρμογής των κάθε είδους εμπλεκομένων στα ταχύτατα εξελισσόμενα τεχνολογικά δεδομένα.
Αν και,ήδη από τη δεκαετία του 1980,είχε προβλεφθεί ότι η Σ-ΔΒΕ θα αποτελούσε καθοριστική δραστηριότητα της μεταβιομηχανικής εποχής, η Ελλάδα δεν έχει ακολουθήσει σχετική πολιτική αντίστοιχη με αυτήν άλλωνπροηγμένων χωρών. Έστω και τώρα,είτε σε επίπεδο Πολιτείας είτε σε επίπεδο επιχειρήσεων/φορέων, πρέπει να διαμορφωθείουσιαστική πολιτική Σ-ΔΒΕ που θα συμβάλει:
- στη βελτίωση της απόδοσης των επιχειρήσεων και την αύξηση των εσόδων τους
- στην επαγγελματική αναβάθμιση, την επιστημονική ανέλιξη, και την αύξηση του ατομικού εισοδήματος των εργαζομένωνκαι των ενεργών επαγγελματιών της χώρας
- στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας της χώρας στο διεθνοποιημένο οικονομικό και παραγωγικό περιβάλλον και στην αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος.
Έχει διεθνώς αποδειχθεί ότι η Σ-ΔΒΕ διαμορφώνει ισχυρότερη, μονιμότερη και αμοιβαία ελκυστική σχέση μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Εκτός από τις δραστηριότητες του μηχανικού,για τις οποίες η Σ-ΔΒΕ αποτελεί επιτακτική ανάγκη, και σε πολλές άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες η συμμετοχή σεπρογράμματα Σ-ΔΒΕείναι καθοριστικής σημασίας ενώ οι συνέπειες της μη συμμετοχής δυσμενείς.Ενδεικτικά, η, λόγω μη συμμετοχής στα αντίστοιχα προσφερόμενα προγράμματα Σ-ΔΒΕ,αδυναμία παρακολούθησης των τελευταίων εξελίξεων προκαλεί σημαντική επαγγελματική υποβάθμιση των επαγγελματιών της υγείας και, το σημαντικότερο, έχει ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στους ασθενείςτους.
Πλέον, σε διεθνές επίπεδο προσφέρονται προγράμματα Σ-ΔΒΕ σε πολυάριθμους επαγγελματικούς και επιστημονικούς τομείςπου έχουν καταστήσει τις σχετικές υπηρεσίες περισσότερο προσιτές από άλλοτε. Προγράμματα Σ-ΔΒΕ προσφέρονται από Πανεπιστήμια, Στοχευμένες Σχολές/Σχολεία Σ-ΔΒΕ, μεγάλες επιχειρήσεις/οργανισμούς για κατάρτιση των εργαζομένων τους, επαγγελματικές οργανώσεις/επιμελητήρια.
Μερικά διεθνή παραδείγματα δραστηριοτήτων Σ-ΔΒΕ είναι:
- Η Wilson Learning είναι διεθνής εταιρεία με εκτεταμένο δίκτυο έμπειρων συμβούλων και διαμεσολαβητών που εργάζονται και ζουν σε περισσότερες από 50 χώρες.
- HεταιρείαMc Kissock Learning Continuing Education for Professional Engineersπροσφέρει συνεχιζόμενη εκπαίδευση για επαγγελματίες Μηχανικούς από το 1990https://www.mckissock.com/professional-engineer/
- Η Εταιρεία CED Online Continuing Education Provider for Professional Engineers είναι πάροχος συνεχιζόμενης εκπαίδευσης για μηχανικούςhttps://www.cedengineering.com/
- Προγράμματα συνεχιζόμενης δια-βίου εκπαίδευσης Μηχανικών από το ΜΙΤ
http://web.mit.edu/search/?q=continuing+education+in+Engineering+
- B. Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ-ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στην Ελλάδα, η Σ-ΔΒΕπαρέχεται σε σχετικά περιορισμένη κλίμακα από το Δημόσιο και τον Ιδιωτικό Τομέα, συνήθως υπό τη μορφή επιμορφωτικών προγραμμάτων που αποσκοπούν στην παροχή των γνώσεων και των δεξιοτήτων που εκάστοτε απαιτούνται από την αγορά εργασίας σε διάφορους επαγγελματικούς κλάδους. Κατά κύριο λόγο, τα προσφερόμενα προγράμματα Σ-ΔΒΕαπευθύνονται σε συμμετέχοντες στην αγορά εργασίας (εργαζόμενους ή άνεργους) με στόχο τη βελτίωση των επαγγελματικών τους προσόντων.
Σε πολλές περιπτώσεις, η επιτυχής ολοκλήρωση κάποιων προγραμμάτων Σ-ΔΒΕ οδηγεί στην απονομή στους συμμετέχοντες Πιστοποιητικού Επιμόρφωσης ή Εξειδίκευσης. Η πιστοποιημένη επιμόρφωση παρέχεται ακολουθώντας τις σχετικές Υπουργικές Αποφάσειςκαι, σε μερικές περιπτώσεις, αποτελεί προσόν για την επαγγελματική εξέλιξη και αξιολόγηση Δημοσίων Υπαλλήλων ή των στελεχών του Ιδιωτικού Τομέα.
Μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα δεν έχουν θεσμοθετηθεί συγκεκριμένοι μηχανισμοίμε αρμοδιότητα να παρακολουθούν με συστηματικό τρόπο τις ραγδαίες εξελίξεις στους διάφορους τομείς ενδιαφέροντοςούτε έχουν δημιουργηθεί οι σχετικοί φορείς εκπαίδευσης που θα τις μεταφέρουν με οργανωμένο τρόποσε επιχειρήσεις και εργαζόμενους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα διάφορα προγράμματα Σ-ΔΒΕ που έχουν μέχρι τώρα πραγματοποιηθείαποτελούν επαναλαμβανόμενα προγράμματα βασικής εκπαίδευσης, χωρίς να προσφέρουν οργανωμένη εκπαίδευση στη νέα γνώση που παράγεται στην Ελλάδα ή το εξωτερικό.
Επειδή τα σύγχρονα προγράμματα Σ-ΔΒΕ αποτελούν απαραίτητο στοιχείο της σύγχρονης αγοράς εργασίας και του ελεύθερου ανταγωνισμού,το ζητούμενο αυτή τη στιγμή στη χώρα μας είναι η θεσμοθέτηση και υλοποίηση ουσιαστικήςΣ-ΔΒΕ.Δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει ήδη καθυστερήσει σημαντικά στο κρίσιμο αυτό ζήτημα, δεν υπάρχει περιθώριο για αργή προσαρμογή αλλά επιβάλλεται η επιτάχυνση στη λήψη των σχετικών αποφάσεων και την υλοποίησή τους. Συνεπώς, η Πολιτεία, τα επαγγελματικά Επιμελητήρια και οι Επιστημονικοί Σύλλογοι και τα Πανεπιστήμια πρέπει να συνεργασθούν προς την κατεύθυνση της θεσμοθέτησης της Σ-ΔΒΕ και της υλοποίησης των σχετικών αποφάσεων.
Γ. ΟΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Ε.Μ.Π.
Με δεδομένο ότι το ΕΜΠ παρακολουθεί στενά τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, σε πολλές από τις οποίες, άλλωστε, συμμετέχει ενεργά και ότι, επιπλέον, διαθέτει την υποδομή, την οργάνωση και το επιστημονικό δυναμικό ώστε να παρέχει την ουσιαστική Σ-ΔΒΕ που απαιτεί η σύγχρονη εποχή, το Ε.Μ.Π. καλείται να υλοποιήσει στοχευμένα, υψηλής ποιότητας προγράμματα Σ-ΔΒΕ που θα συνδιαμορφώνει με τους κατά περίπτωση ενδιαφερόμενους φορείς/επιχειρήσεις του Δημόσιου ή του Ιδιωτικού Τομέα.
Λαμβάνοντας υπόψη (i) τη σχετική μέχρι τώρα εμπειρία, (ii) τιςτρέχουσες αλλά και προβλεπόμενες ανάγκες εκπαίδευσης και επιμόρφωσηςγια κάθε ειδικότητα, (iii) τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες που προσφέρει η διαδικτυακή τεχνολογία, αναδεικνύεται η ευκαιρία/δυνατότητασυνεργασίας του Ε.Μ.Π. κατά κύριο λόγο με το Τ.Ε.Ε.,αλλά και με κάθε ενδιαφερόμενο φορέα ή επιχείρηση τεχνικού αντικειμένου, με στόχο να σχεδιασθούν εξαρχής και με συστηματικό τρόπο στοχευμένες δράσεις Σ-ΔΒΕ. Η αρμόδια διοικητική μονάδα του Ε.Μ.Π. θα προτείνει, μεταξύ άλλων,τη μεθοδολογία ανίχνευσης των αναγκών για Σ-ΔΒΕ και τον τρόπο πιστοποίησης όσων θα παρακολουθούν τα διάφορα προγράμματα Σ-ΔΒΕ.
*Παναγιώτης Κωττής Καθηγητής Ε.Μ.Π. (Τομέας Συστημάτων Μετάδοσης Πληροφορίας και Τεχνολογίας Υλικών), πρώην Αντιπρύτανης Ε.Μ.Π.
