Β. Ματράγκος για αυθαίρετα κατηγορίας 5: πώς το ΥΠΕΝ να ξεχωρίσει την ήρα από το … στάρι

Του Βαγγέλη Ματράγκου

Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc

Δίκτυο Συμβούλων Μηχανικών

Η επίσημη σιωπή που τηρεί το αρμόδιο υπουργείο, για την επόμενη ημέρα των αυθαιρέτων, περιοριζόμενο σε ανεπίσημες επικοινωνιακές κορώνες,  ότι δεν πρόκειται να δοθεί νέα οριζόντια παράταση και όπως διαρρέεται μέχρι τώρα αορίστως,  θα γίνουν διορθωτικές ρυθμίσεις και διευθετήσεις για την υπαγωγή, κυρίως  όσων έχασαν το τρένο της ψηφιακής πλατφόρμας  την τελευταία στιγμή,  δεν μπορεί να κρύψει το μεγάλο πρόβλημα:  Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη χωροταξική και πολεοδομική πολιτική  της πολιτείας για τα αυθαίρετα.

Επιδόθηκαν επί έντεκα χρόνια, με σειρά νόμων διαδοχικών κυβερνήσεων σε τακτοποιήσεις  αυθαιρέτων , συγκέντρωσαν πολλά δις ευρώ στα δημόσια ταμεία για να καλύψουν τις μαύρες τρύπες των εσόδων,  και τώρα που αποφάσισαν να σταματήσουν τον κύκλο των παρατάσεων για να δείξουν ότι δήθεν γινόμαστε κανονική ευρωπαϊκή χώρα, αποκαλύπτονται αμήχανοι και αδαείς απέναντι στο πραγματικό θέμα: Δεν ξέρουν τι θα κάνουν με τα αυθαίρετα, τόσο αυτά που έχουν δηλωθεί, όσο και με αυτά που δεν πρόλαβαν να δηλωθούν στις ασφυκτικές συνθήκες, που η ίδια η πολιτεία δημιούργησε.

Οι ρυθμίσεις των αυθαιρέτων ξεκίνησαν ταυτόχρονα με την κρίση στην Ελλάδα. Δέκα χρόνια μετά και ενώ η οικονομία έχει στραγγαλιστεί, οι τράπεζες είναι φορτωμένες με κόκκινα δάνεια και με ακίνητα υποπολλαπλάσιας αξίας από αυτήν της προσημείωσης και οι πολίτες στα όρια της φτώχιας, το ΥΠΕΝ πιστεύει πως οι ιδιοκτήτες είναι αμελείς και αφήνουν τις «υποχρεώσεις» τους την τελευταία στιγμή.

Τώρα μετά από τις επίμονες παρεμβάσεις του τεχνικού κόσμου αρχίζουν κάποιοι στο ΥΠΕΝ να αντιλαμβάνονται  ότι οι τελεσίδικες αποφάσεις τους αφορούν  και σε χιλιάδες αυθαίρετα, που αυθαιρέτως η πολιτεία έχει κατατάξει στα «μεγάλα» και «βαριά», των οποίων τελειώνει η διαδικασία υπαγωγής, ενώ στην πραγματικότητα είναι μικρές ιδιοκτησίες με «ελαφρές» υπερβάσεις,  που οι ιδιοκτήτες τους χωρίς να γνωρίζουν αλλά και να μπορούν να φανταστούν τι τους έχουν επιφυλάξει οι μανδαρίνοι της πολεοδομικής νομοθεσίας, ώστε να έχουν πράξει τα δέοντα, καταστρέφονται και τιμωρούνται άδικά και παράλογα.

Στο παρά πέντε λοιπόν  και ενώ οι μηχανικοί και οι ιδιοκτήτες, ο καθένας από το μετερίζι του αναμένουν, οι πρώτοι πάνω από το πληκτρολόγιο και οι δεύτεροι υπολογίζοντας τα χρήματα στην τσέπη τους, να δουν τι θα πράξει ο υπουργός, καλό θα ήταν να δώσουμε μια διέξοδο, για να σωθεί η χαμένη τιμή του ΥΠΕΝ.

Η διέξοδος αυτή μπορεί να δοθεί μόνο από όσους έχουν δουλέψει στο αντικείμενο επαγγελματικά, για βιοποριστικούς λόγους και γνωρίζουν σε βάθος τα θέματα. Και όχι από συμβούλους εντός και εκτός εισαγωγικών, που κατά καιρούς ενδημούν στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι οποίοι εκ του αποτελέσματος κατατάσσονται  σε αυτούς που δημιούργησαν τα προβλήματα και εξ αντικειμένου δεν μπορούν να είναι οι ίδιοι που θα τα λύσουν….

Για  την τιμή των μηχανικών του ελεύθερου επαγγέλματος λοιπόν και  με αισθήματα απογοήτευσης και δυσαρέσκειας για τη «χαμένη τιμή του ΥΠΕΝ», που ταλαιπωρεί μηχανικούς, ιδιοκτήτες και με τις αποφάσεις και τους χειρισμούς του προκαλεί μεγάλες συνέπειες στην κοινωνία και την οικονομία, επειδή δεν μπορεί να ξεχωρίσει … την ήρα από το στάρι,  καταθέτω συγκεκριμένες προτάσεις για να  συνδράμω, σε εφικτές, άμεσες, αναγκαίες λύσεις,  όχι για πολιτικούς λόγους, αλλά για λόγους κοινωνικής και επαγγελματικής ευθύνης.

Δύο είναι τα σημαντικά βήματα που πρέπει να κάνει το Υπουργείο, ώστε αφενός να προλάβει την κοινωνική αναταραχή από την διακοπή των μεταβιβάσεων από αύριο στα αρρύθμιστα της κατηγορίας 5 ακίνητα, αλλά και να σώσει την χαμένη του τιμή, από την δυσχερή κατάσταση που το ίδιο δημιούργησε.

Είναι γεγονός και το έχουμε ξαναγράψει, πως το «τσουβάλιασμα» παραβάσεων με διαφορετική βαρύτητα σε μια κατηγορία, είναι εντελώς λάθος. Δεν είναι δυνατόν ένα αυθαίρετο χωρίς άδεια σε μη άρτιο μη οικοδομήσιμο γήπεδο, να προκαλεί την ίδια περιβαλλοντική επιβάρυνση με ένα ακίνητο με παράβαση στην πρασιά, ή με ένα διαμέρισμα με λίγα χιλιοστά επί του οικοπέδου, που του εκτοξεύουν το ποσοστό υπέρβασης δόμησης, ενώ ταυτόχρονα αν ο έλεγχος πραγματοποιηθεί σε ολόκληρο το ακίνητο το σύνολο της υπέρβασης δόμησης ενδέχεται να είναι πολύ χαμηλότερο από το 40%. Ακόμα και ένα αυθαίρετο που δεν έχει άδεια ενώ θα μπορούσε, δεν επιβαρύνει το ίδιο.

Επομένως, το πρώτο βήμα που θα πρέπει να ληφθεί, είναι το σπάσιμο της περίφημης κατηγορίας 5, των λεγόμενων «μεγάλων παραβάσεων», που σε κάποιες περιπτώσεις μόνο μεγάλες δεν είναι, σε δύο. Η πρώτη να παραμείνει η 5, μόνο με τα ακίνητα τα οποία έχουν κατασκευασθεί σε μη άρτια και μη οικοδομήσιμα γήπεδα αποκλειστικά, με εξαίρεση αυτά που αποτελούν πρώτη και κύρια κατοικία. Γιατί είναι γεγονός πως ένα μέρος των αυθαιρέτων αυτών δεν έγιναν για χρήση εξοχικής κατοικίας αλλά γιατί η χώρα απέτυχε να δώσει την δυνατότητα σε φτωχό κόσμο να στεγαστεί μέσα από την μη ύπαρξη μακροπρόθεσμου χωροταξικού σχεδιασμού. Η δεύτερη κατηγορία η 4.5 θα μπορούσαμε να πούμε, να είναι όσα έχουν υπερβάσεις δόμησης άνω του 40% αλλά στον υπολογισμό να σταθμίζεται η συνολική υπέρβαση στη δόμηση του οικοπέδου ή του γηπέδου και όχι στο πλασματικό ποσοστό χιλιοστών επί του οικοπέδου, μιας και το ποσοστό αυτό, δεν είναι κατανομή επιφάνειας ή δόμησης αλλά κατανομής αξίας. Ακόμα θα πρέπει υπάρχει και ελάχιστο ποσοστό υπέρβασης εντός προκηπίου για να καταχωρείται η παράβαση σε αυτήν την κατηγορία, ώστε ακίνητα με παράβαση 20 ή 30 εκ εντός προκηπίου να μην τιμωρούνται υπέρμετρα.

Το δεύτερο βήμα, είναι να παραμείνει διαδικασία ρύθμισης ανοιχτή εις το διηνεκές.  Από τη στιγμή που η μεταβίβαση ενός ακινήτου έχει «δεθεί» με την βεβαίωση μεταβίβασης, αργά ή γρήγορα, όλα τα ακίνητα με αυθαιρεσίες θα πρέπει να ρυθμιστούν. Θα μπορούσε να υπάρχει και ένα κίνητρο, όπως σήμερα, με σταδιακή αύξηση των προστίμων, αλλά και ενδεχομένως με υπολογισμό του προστίμου με τις τρέχουσες για την εποχή τιμές ζώνης, ώστε να αντικατοπτρίζεται η πραγματική εμπορική αξία του τη χρονική στιγμή της τακτοποίησης, με ελάχιστη τιμή την σημερινή.

Είναι σίγουρο πως θα υπάρξουν πρακτικές δυσκολίες από το σπάσιμο της κατηγορίας 5 σε δύο, σε ό,τι αφορά τα ήδη ρυθμισμένα ακίνητα, για το πως οι δηλώσεις τους θα ενημερωθούν αναδρομικά, αλλά είναι βέβαιο ως αν ρωτήσουν 5 μηχανικούς της πράξης και του ελεύθερου επαγγέλματος, θα πάρουν δυο τρεις λύσεις εντός μιας ώρας.